Inleiding
Wat & Hoe
West-Afrika heeft een rijke geschiedenis. Net zo interessant als de geschiedenis van het Westen of het Verre Oosten. Veel wordt er alleen niet over verteld in de geschiedenisles. In deze les werpen we een licht op deze onderbelichte regio.
Leerdoelen
- Je leert over een helemaal nieuwe interessante regio.
- Koloniale geschiedenis wordt weergegeven vanuit het oogpunt van de West-Afrikanen.
- Je leert over het Mali rijk, een rijk dat op haar grootste punt 2 keer zo groot was als Frankrijk nu.
Tijd
Inleidend filmpje
Vooraf
Mansa Musa
Zomer, 1324, geen bijzonder jaar tot nu toe in Egypte. Behalve één detail, een koning uit een ver land is in Cairo aangekomen voor de Hajj (de tocht naar Mekka). Zijn naam is Mansa Musa. Hij is de Mansa (leider) van Mali. Mali stond voorheen nog helemaal niet op de kaarten in de Islamitische wereld. Maar Mansa Musa heeft er voor gezorgd dat het land wel op deze kaarten verscheen. Hij is namelijk bepaald niet alleen in Cairo aangekomen. Hij heeft duizenden mensen met zich meegenomen, en een enorme hoeveelheid aan goud. Zoveel goud zelfs, dat de goudprijs keldert, wat zorgt voor een economische crisis in het gebied.
Deze weelde trekt de aandacht van velen, zo ook van Ibn Battuta, een van de meest bereisde mannen uit zijn tijd. Hij besluit daarom een bezoek te brengen aan het verre rijk van Mali. Hij vindt het er nou niet bepaald prettig maar hij prijst wel de veiligheid van het land en het gerechtelijke systeem.
Informatie
Islam
De Moskee van Djenne
De Islam arriveerde in de 11de eeuw in West-Afrika via de bestaande trans-sahara handelsstromen. Uit West-Afrika kwamen namelijk zeer gewilde goederen, hier gaan we later verder op. Mali zelf werd echter pas officieel Islamitisch in de 14de eeuw. Maar niet iedereen in West-Afrika stapte over op de Islam, er waren zelfs grote groepen mensen die dat niet deden.
De Islamitische bevolking was over het algemeen zeer gelovig in dit gebied van Afrika, vertelt Ibn Battuta ons. De Moskeeën zouden zo vol zijn dat je er heel vroeg in de ochtend naartoe moest gaan om nog een plek te vinden. Niet iedereen in West-Afrika was islamitisch, maar Mali was een Islamitische staat. Vandaar ook dat Mansa Musa een Hajj deed. Mansa Musa liet ook de Moskee van Djenne bouwen. Die hier staat afgebeeld.
De madrassa van Sankore in Timboektoe
Een Madrassa is een Islamitische school. In Timboektoe (grote stad in West-Afrika) had men een heel grote universiteit. De universiteit van Timboektoe was eerder een losse verzameling van drie verschillende scholen: de Madrassa van Sankore, de Moskee van Djinguereber, en de Sidi Yahya Moskee/Madrassa. Hoewel het een Islamitische instantie was, en er dus een nadruk lag op Koran studies en Islamitische onderwerpen werden er ook andere vakken gegeven. Vakken als: geschiedenis, kunst, astronomie, geografie, taal, filosofie, scheikunde, natuurkunde, wiskunde, geneeskunde en zelfs chirurgie. Op haar hoogtepunt had de universiteit 25.000 studenten. Een enorm aantal!
Handel
West-Afrika was gezegend met een wonderbaarlijke hoeveelheid natuurlijke grondstoffen, waaronder goud. Zeker in de middeleeuwen kwam heel veel goud uit West-Afrika. In deze tijd was het zo dat de helft van al het goud in omloop in de Oude Wereld (Afrika, Europa en Azië) uit West-Afrika kwam! De goudmijnen van Bambuk, Boure en Galam produceerden enorme hoeveelheden goud. In Mali werd al het goud, zout en koper dat de grenzen binnen kwam getaxeerd. Er was heel veel controle over het goud om inflatie tegen te gaan. In deze tijd was de munt (de Dinar) namelijk gekoppeld aan de waarde van het metaal waar het van gemaakt was (Goud). Een verandering in de goudprijs had dus gelijk effect op de waarde van de munt, wat allerlei chaos kon veroorzaken als het niet heftig gecontroleerd werd. Naast goud was de productie van zout en koper heel erg belangrijk voor Mali. In het Zuiden van West-Afrika was zout namelijk heel erg gewild, het was daar namelijk schaars. Zout was essentieel voor het dieet in het zuiden dus het was heel erg nodig voor mensen om het te importeren uit het noorden.
Een meer controversieel goed dat men 'produceerde' in Mali waren slaven. Voorheen werden deze slaven verkocht aan de Berbers en Arabieren in het noorden, waar de slavenhandel redelijk groot was. Met de komst van de Westerse machten veranderde dit echter. De Portugezen begonnen met het plunderen van kustdorpjes en steden voor slaven. De Portugezen werden echter verslagen, dus moesten ze handelen met de handelaren van Mali voor hun slaven. Door de opkomst van de Atlantische slavenmarkt veranderde West-Afrika drastisch. Tussen 1300 en 1900 werd ongeveer de helft van alle mensen in de regio een slaaf. Zelfs nadat Mali als staat viel, bleef de hele regio slavernij beoefenen.
Verval
Niger Basin
In het Niger Bassin leefden veel verschillende volkeren, er waren ook een hoop verschillende staatjes. Eén van de steden in dit bassin was Goa, origineel een deel van het rijk van Mali. Het werd onafhankelijk en groeide meer en meer in macht. En zo werd het Songhai rijk gesticht. Het rijk kwam steeds meer op en wist het verzwakkende Mali rijk meerdere malen te verslaan.
Het Songhai rijk wordt vaak in één adem genoemd met Mali als het gaat om de geschiedenis, aangezien het er in veel opzichten een voortzetting van was. Steeds meer van het Niger Bassin kwam in handen van de Songhai, maar de Songhai wisten echter Mali nooi compleet te overwinnen. Het uiteenvallen van Mali kwam dus niet door de verliezen tegenover Songhai, maar waarom dan wel?
Er kwam een burgeroorlog toen er geen duidelijke opvolger was van de Mansa. Zijn drie zonen vochten tegen elkaar en het rijk werd gesplitst. Het hielp ook niet dat Marokko op dat moment het gebied aan het binnenvallen was (dit zorgde voor het einde voor Songhai). Dit ging een aantal jaren door. Todat de Bamana (een volk van vooroudervereerders, geen moslims dus) hun versie van een heilige oorlog uitriepen over de Mali. Het enige stukje land van het vroegere Mali dat bleef bestaan was Kangaba. Kangaba was geen grote macht meer, en het oude rijk van Mali was voor altijd weg.
Terugkoppeling
Opdracht
De opdracht bij deze les is het maken van een kaart. Probeer een kaart te maken, zoals deze er in de middeleeuwen uitgezien zou hebben. Let op een aantal dingen zoals:
- Belangrijke handelsplaatsen
- Handelsroutes
- Havensteden
- Verschillende landen
Kies zelf een tijdstip tussen 1320 en 1600 en maak een kaart van West - Afrika in deze tijd.
Hulpmiddel Geocron
(Dit is een website waarmee je kaarten kan zien over de regio in veschillende tijdsperiodes. Klik op de pijlen om de tijd te veranderen van het kaartje.)
Hulpmiddel InKarnate
(Normaal wordt dit gebruikt voor het maken van een 'fantasy' kaart, maar het is ook een heel goede tool voor het maken van een mooie historische kaart). Wel even een account aanmaken, maar dat is (momenteel) gratis.
Extra informatie
Ibn Battuta
Meer informatie over Ibn Battuta
Filmpje Crash Course
Mansa Musa
8 feiten die je waarschijnlijk niet wist over Mansu Musa (Engelstalig)
