In Nederland houden we ongeveer 1,5 miljoen melkkoeien. Naast melkkoeien lopen er ook nog ongeveer 1,3 miljoen stuks jongvee rond (bron: cbs statline). Uit gegevens van CRV blijkt dat de gemiddelde afkalfleeftijd van de vaarzen in Nederland 26 maanden is (780 dagen) waarbij de spreiding groot is. Er zijn bedrijven waarop het jongvee op 730 dagen afkalft maar er zijn net zoveel bedrijven waar de vaarzen op 910 dagen voor de eerste keer afkalven. Bij een gemiddelde bedrijfsomvang en opfokkosten van € 2.50 per dag betekent dat een verschil in opfokkosten van € 13.500,-. Dit staat nog los van het belang van een korte opfoktijd in verband met de fosfaatwetgeving. Het is dus de moeite waard om je te verdiepen in de opfok van het jongvee.
Dit arrangement over jongvee opfok is voor MBO leerlingen niveau 3 en 4 en voor studenten in het eerste jaar van het HBO. Het is gericht op het vergroten en verdiepen van je kennis van jongveeopfok in theorie en praktijk.
Als leidraad voor het opzetten van dit arrangement is gebruik gemaakt van het boekje Jongveesignalen, praktijkgids voor een gezonde opfok van melkkoeien. Dit boek is uitgegeven door Roodbont Uitgeverij en bevat de volgende hoofdstukken:
Doel: melkkoeien produceren
De geboorte en eerste levensdagen
Tot en met spenen
Op weg naar drachtigheid
Van dracht tot introductie
Bij het samenstellen van het arrangement is ook gebruik gemaakt van ervaring en kennis die is opgedaan tijdens een jongveeopfokproject waarin Denkavit, ForFarmers, Aeres Farms en de Aeres Hogeschool Dronten participeren.
Bij elk hoofdstuk van dit arrangement zijn vragen die je kunt maken om zo je kennis te vergroten en te verdiepen. Gebruik voor het beantwoorden van de vragen het boekje jongveesignalen en de informatie van dit leerarrangement. De vragen zijn gebundeld en kun je downloaden via de onderstaande link.
Naast de onderwerpen uit het genoemde boekje is er extra aandacht besteed aan het onderwerp Para-tbc
Verbeteringen, opmerkingen of aanvullingen graag mailen naar; w.postma@aeres.nl
Doel: Melkkoeien produceren
Maak de vragen over het onderdeel "Doel: melkkoeien produceren" uit de vragenbundel. Gebruik daarbij het boek Jongveesignalen en de onderstaande informatie.
Groei en ontwikkeling
De groei en ontwikkeling van het jongvee kun je op verschillende manier controleren. Bijvoorbeeld door het meten van de borstomvang of kruishoogte, of door de conditie te bepalen. Ook de mpr uitslag is bruikbaar om een indruk te krijgen over de jongveeopfok. Via de onderstaand link kun je zien welke kengetallen dit zijn.
Managen van jongvee is een kwestie van discipline. Succes komt niet vanzelf. Een vast patroon en regelmatig meten is daarbij noodzakelijk. Lees het artikel Discipline voor de jeugd over hoe jongvee opfok eigenlijk zou moeten. De laatste twee linkjes zijn te gebruiken voor het berekenen van de jongveeopfokkosten.
Maak de vragen over "De geboorte en eerste levensdagen" uit de vragenbundel. Gebruik daarbij hoofdstuk 1 uit het boek Jongveesignalen en de onderstaande informatie. De 3 hoofdonderwerpen in dit hoofdstuk zijn:
zorg rondom het afkalven;
biestmanagement;
basiskennis van kalverdiarree
Zorg rondom het afkalven.
Al voor de geboorte kun je ervoor zorgen dat het kalf een goede start krijgt door aandacht te besteden aan een goede aanloop richting het afkalven. In het document hieronder en de twee filmpjes vind je een aantal belangrijke aandachtspunten voor het goed laten verlopen van het afkalfproces. Gebruik deze informatie en blz. 14 t/m 18 uit het boek "Jongveesignalen" om de vragen over "zorg rond afkalven" uit de vragenbundel te beantwoorden.
Voor kalfkoeien: zet op de plek waar het kalf geboren is een ton neer met LEKKER en GOED voer. De koe gaat dan makkelijker eten en hoeft geen eind te lopen of door een voerhek. Geef liever LAUW water dan koud.
Biestmanagement.
Biest speelt een belangrijke rol bij de start van het pasgeboren kalf. Bekijk de onderstaande presentatie over biestmanagement (Klik met de muis op de presentatie en scrol verder naar beneden om de hele presentatie te bekijken), de filmpjes. Lees ook de artikelen over biestmanagement en blz. 18 t/m 21 uit het boek "Jongveesignalen" en beantwoord de vragen over biestmanagement uit de vragenbundel. Gebruik de kennis die je opdoet niet alleen voor het beantwoorden van de vragen maar ook om kritisch mee te kijken bij de melkveebedrijven waar je komt. Misschien is daar nog winst te halen.
Biestmanagement kan nog veel beter
Voor het kalf begint alles met kwaliteitsvolle biest. Behalve de hoeveelheid antilichamen is ook het hygiënisch winnen van biest een cruciale factor voor een perfecte start. Het effect van de biestgift op de opfok is nog vaak miskend.
Praktijk weerbarstig bij aanpak kalverdiarree
Veehouders weten goed welke maatregelen er zijn tegen kalverdiarree, maar passen ze in de praktijk vaak niet toe. "Geen noodzaak", "te weinig tijd" of "te onpraktisch voor de eigen situatie" zijn veel gehoorde argumenten om geen actie te ondernemen.
Tijdens de melkperiode, een periode van ongeveer 2 maanden, ontwikkelt het kalf zich snel. Het bouwt weerstand op, begint de ontwikkeling van de pens zodat het ruwvoer kan gaan verteren, en groeit het sneller dan het de rest van zijn leven zal doen. Een intensieve periode voor het kalf waarbij het belangrijk is dat de verzorging en huisvesting goed op orde is.
Bekijk als introductie het onderstaande filmpje.
Filmpje 1: Groei en huisvesting nuchtere kalveren
Maak de vragen over "Tot en met spenen" uit de vragenbundel. Gebruik daarbij hoofdstuk 2 uit het boek Jongveesignalen en de onderstaande informatie. De 3 hoofdonderwerpen in dit hoofdstuk zijn:
voeding;
planmatig werken
gezondheid
Voeding
Filmpje 2: Meer groei is meer melk
Voor een goede groei van het kalf is het belangrijk dat de pens zich zo goed mogelijk ontwikkeld. In de pens vindt immers een groot deel van de vertering van het ruwvoer plaats. Het rantsoen heeft grote invloed op de ontwikkeling van het kalf. In het onderstaande filmpje kun je zien wat het effect van verschillende rantsoenen is op de ontwikkeling van de pens.
Filmpje 3: Pensontwikkeling
In het onderstaande artikel staan de uitkomsten van een Duits onderzoek in opdracht van ForFarmers. Daaruit blijkt dat onbeperkt brok en hooi het beste rantsoen voor kalfjes is. Mais blijkt ongeschikt en de opnames van hooi zijn klein. Op een leeftijd van tien weken drinken kalveren al tot ruim tien liter water.
De groei van een kalf in de melkperiode bepaalt al voor een belangrijk deel de melkproductie op latere leeftijd. Voor meer informatie hierover: lees het onderstaande artikel en bekijk de presentatie.
Uit recente onderzoeken blijkt, dat het verstrekken van melk met een hogere concentratie aan melkpoeder een betere groei en uierontwikkeling oplevert. Lees meer hierover in het onderstaande artikel en de presentatie daaronder (bron: Sprayfo). Klik op het artikel of presentatie en scrol met de muis naar onderen om alles te lezen.
Jan Muskens vertelt u tijdens zijn presentatie alles over mineralen en vitaminen. Hij gaat in op de behoeften versus gehalten in voeding. Zoomt specifiek in op de functie en noodzaak van koper, selenium en vitamine E. Een deelt praktische aspecten bij de mineralenverstrekking.
Hieronder staat een presentatie over de voordelen van het verstrekken van melk met een kalverbar ten opzichte van het verstrekken van melk uit een emmer. Klik op de presentatie en scrol met de muis verder naar beneden om de hele presentatie te bekijken.
Kalverdiarree is een vervelend probleem voor zowel kalf als boer. Diarree kan leiden tot groeiachterstand en in ernstige gevallen tot sterfte. Preventie is daarom belangrijk.
De verschillende vormen van kalverdiarree zijn op te delen in twee hoofdsoorten teweten: voedingsdiarree en infectieuzediarree. De opdeling in deze twee hoofdsoorten is gebaseerd op de oorzaak van de diarree. Op basis van de verschijnselen kun je zelf snel de oorzaak bepalen en kun je direct in een aantal gevallen direct aan de slag met de behandeling en het nemen van preventieve maatregelen.
Hieronder vind je de belangrijkste verschillen in symptomen tussen voedingsdiarree en infectieuze diarree.
Voor een goede ontwikkeling van het jongvee is het belangrijk dat het tot aan de pubertijd maximaal groeit. Voor jongvee van het HF ras begint de pubertijd op een leeftijd van ongeveer 8 maanden (235 kg). Vanaf een leeftijd van 5-6 maanden is het jongvee minder kwetsbaar is is het de kunst om de kosten van de opfok laag te houden. De voeding op deze leeftijd vraagt aandacht om een optimaal resultaat te halen. Dat blijkt ook uit het onderstaande artikel.
Maak de vragen over "Op weg naar drachtigheid" uit de vragenbundel. Maak daarbij gebruik van van hoofdstuk uit het boekje "Jongveesignalen" en de onderstaande informatie.
Hieronder staan enkele linkjes en artikelen over het weiden van jongvee, maagdarm- en longwormen, leverbot, ect. Bekijk ook de video met tips over het weiden van jongvee.
De manier van het verplaatsen van (jong)vee is nog een kunst op zich. Hoe meer je weet van het gedrag van koeien hoe eenvoudiger het wordt. Lees de onderstaande artikelen het bekijk het onderstaande filmpje. Er komt meer bij kijken dan je wellicht denkt.
Maak de vragen over hoofdstuk 5 "Van dracht tot introductie". Gebruik daarbij het boek Jongveesignalen en de onderstaande informatie.
Pensvulling Hieronder staat een filmpje video over hoe de pensvulling gescored moet worden. Je kunt hierover ook informatie vinden in hoofdstuk 4 van het boek "Koesignalen".
Paratuberculose is een ziekte die op melkveehouderijbedrijven een enorme economische schade aan kan richten. Zo produceren bijvoorbeeld subklinisch besmette koeien 5 kg melk per dag minder. De ziekte komt niet alleen voor in de rundveehouderij maar ook in de geitenhouderij. Het is een ongeneeslijke ziekte die lastig te bestrijden is.
Maakt de vragen over Para-tbc. Maak daarbij gebruik van de informatie in dit leerarangement. Om zicht te krijgen op Para-tbc kun je je inlezen op de site van de Gezondheidsdienst en het artikel "Para-tbc, een sluimerende langetermijnziekte".
Para-tbc, een sluimerende langetermijnziekte
Paratuberculose is een langetermijnziekte die voornamelijk voorkomt bij melkvee en moeilijk te bestrijden is vanwege de lange incubatietijd. De ziekte kan een enorme economische schade aanrichten. Je kan ze enkel inperken door het aanscherpen van de bioveiligheidsmaatregelen op je bedrijf.
Besmettingsoverdracht
Het inzicht in en de kennis over de besmettingsoverdracht van para-tbc is de laatste jaren toegenomen. Onder andere Dr. Susanne Eisenberg heeft daar onderzoek naar gedaan. In de onderstaande twee artikelen is beschreven wat uit dit onderzoek naar voren is gekomen.
Zoals al eerder gezegd is het genezen van para-tbc niet mogelijk. Het is daarom belangrijk om door middel van preventieve maatregelen de kans op besmetting zo klein mogelijk te houden.
Op Aeres Farms wordt onderzoek gedaan naar de opfok van kalveren. De partijen die participeren in het onderzoek zijn: Denkavit, ForFarmers en de Aeres Hogeschool Dronten. Doel van het project is het optimaliseren en standaardiseren van de jongveeopfok op Aeres Farms (voorheen Aeres Praktijkcentrum). Daarnaast wordt er tijdens gehele opfokperiode data verzameld zodat verbanden gelegd kunnen worden tussen opfok en presteren van de melkkoe of het presteren van het vleeskalf.
De groepshuisvesting op Aeres farms
In het onderstaande artikel uit de Veldpost krijg je een indruk van hoe dat de opfok op Aeres Farms geregeld is en wat daarvan de resultaten zijn.
Tijdens de duur van het moduul PIMV ga je zelf ook aan de slag met het monitoren van de ontwikkeling van kalveren. Dit doe je thuis of op je leerbedrijf. Om een beeld te krijgen hoe de jongveeopfok is georganiseerd op het bedrijf vul je eerst de onderstaande enquête in. De ingevulde enquête gaan we bespreken tijdens de les.
De groeisnelheid van het kalf is een goede indicatie van het jongveemanagement. Een niet optimale huisvesting, voeding of gezondheid vertaalt zich al snel naar een groeiachterstand.
Bepaal op je leerbedrijf de groei van de kalveren tijdens de melkperiode. Maak hiervoor gebruik van het onderstaande bestand. De uitkomsten bespreken we tijdens de les.
Om de verschillen in ontwikkeling van de kalveren te kunnen verklaren is het niet alleen belangrijk om het gewicht te bepalen maar ook om andere gegevens bij te houden.
Vul voor de kalveren die je gaat monitoren ook het onderstaande formulier in
Wil je een goed beeld krijgen van de jongveeopfok op het bedrijf dan is het zinvol de groei van het jongvee structureel te monitoren. Daarbij is het goed om de gewichtsbepaling op vaste momenten uit te voeren en op te nemen in de bedrijfsprotocollen.
Momenten die geschikt zijn voor het bepalen van gewicht zijn bij:
Geboorte
Verhokken van individuele- naar groepshuisvesting
Spenen
Verhokken van strohokken naar roostervloer
Insemineren
Afkalven
Resultaten Aeres Farms
Wanneer er betrouwbare onderzoeksresultaten zijn van de jongveeopfok op Aeres Farms, zoals bijvoorbeeld groeicurves, zullen we die hier publiceren.
Wie wordt de winnaar van het "Gouden kalf", voor de beste jongvee opfokker!
Maak de onderstaande test. Type je naam in en klik op start.
Klik als je de toets gedaan hebt op "Bewijs van deelname / Overzicht". Je krijgt dan te zien welke antwoorden jij hebt gegeven. Jou antwoorden zijn vet gedrukt weergegeven. Alle antwoorden waar "(10 punten)" achter staat, zijn de goede antwoorden. Zo kun je zelf kijken welke vragen je goed en welke vragen je fout hebt gedaan.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Het arrangement Jongveeopfok versie 2017 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteurs
Wander Postma
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2022-03-28 09:09:34
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit arrangement over jongveeopfok is voor studenten in het eerste jaar van het HBO en MBO leerlingen van niveau 3 en 4. Het is gericht op het vergroten van je kennis van jongveeopfok in theorie en praktijk.
Als leidraad voor het opzetten van dit arrangement is gebruik gemaakt van het boekje Jongveesignalen, praktijkgids voor een gezonde opfok van melkkoeien. Dit boek is uitgegeven door Roodbont Uitgeverij.
Het bevat de volgende onderwerpen;
•Doel: melkkoeien produceren
•De geboorte en eerste levensdagen
•Tot en met spenen
•Op weg naar drachtigheid
•Van dracht tot introductie
Leerniveau
MBO, Niveau 3: Vakopleiding;
MBO, Niveau 4: Middenkaderopleiding;
MBO;
Dit arrangement over jongveeopfok is voor studenten in het eerste jaar van het HBO en MBO leerlingen van niveau 3 en 4. Het is gericht op het vergroten van je kennis van jongveeopfok in theorie en praktijk.
Als leidraad voor het opzetten van dit arrangement is gebruik gemaakt van het boekje Jongveesignalen, praktijkgids voor een gezonde opfok van melkkoeien. Dit boek is uitgegeven door Roodbont Uitgeverij.
Het bevat de volgende onderwerpen;
•Doel: melkkoeien produceren
•De geboorte en eerste levensdagen
•Tot en met spenen
•Op weg naar drachtigheid
•Van dracht tot introductie
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Jongvee opfok
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Vragenboekje jongveeopfok
