Cubacrisis vmbo-kgt34

Cubacrisis vmbo-kgt34

Cubacrisis

Intro

 

In 1962 dreigde er een kernoorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie. Inzet van het conflict was de plaatsing van raketinstallaties met kernkoppen op Cuba. De wereld hield gespannen zijn adem in...
Wat gebeurde er en hoe werd op het nippertje een kernoorlog voorkomen?
Daarvan zie je alvast een tipje van de sluier in deze High Speed History video van SchoolTV.

 

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • de aanleiding noemen voor het ontstaan van de Cubacrisis.
  • uitleggen waarom beide supermachten zich bedreigd voelden door de plaatsing van kernraketten van de ander op korte afstand van de landsgrens.
  • omschrijven hoe de Amerikanen de Cubacrisis dachten op te lossen.
  • omschrijven waar de correspondentie tussen de Amerikaanse president Kennedy en de Russische leider Chroestsjov over ging.
  • aangeven waardoor het conflict niet uit de hand is gelopen, hoewel dat op verschillende momenten had kunnen gebeuren.
  • uitleggen waarom na de Cubacrisis de beide supermachten een hotline hebben geïnstalleerd.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap Activiteit
Stap 1 Je bestudeert de aanleiding van de Cubacrisis en onderzoekt of de Amerikanen en Russen terecht bang waren. 
Stap 2 Je leest wat de reacties waren van de Amerikanen op de ontdekking van de raketten op Cuba.
Stap 3 Je leest de brieven die de Amerikanen en Russen aan elkaar schreven. 
Stap 4 De oorlog liep met een sisser af, maar hoe spannend is het eigenlijk geweest? Dat lees je in deze stap. 
Stap 5 Wat was de hotline en was het ook echt een 'lijn'?
Afronding
Onderdeel Activiteit
Samenvattend Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze opdracht.
Eindproduct A Je maakt met klasgenoten een radioverslag door de ogen van de Russen. 
Eindproduct B Je maakt met een klasgenoot een krantenbericht door de ogen van de Amerikanen.
Terugkijken Terugkijken op de opdracht.

​
Tijd
Voor deze opdracht heb je drie lesuren nodig.

 

Aan de slag

Stap 1: De aanleiding

Fidel Castro

In 1962 dreigde er een kernoorlog tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. In dat jaar liep een conflict tussen beide landen over de plaatsing van kernraketten op Cuba bijna uit de hand. De aanleiding voor dat conflict ligt iets verder terug in de geschiedenis.

In 1959 kwam in Cuba Fidel Castro aan de macht na een jarenlange strijd. Castro stuurde niet alleen de dictator Fulgencio Batista weg, hij maakte van Cuba ook een communistische staat. Hijzelf was de leider van de Cubaanse communistische partij. De Verenigde Staten, die Batista altijd hadden gesteund, waren met een communistische regering zo vlak aan de eigen zuidgrens niet erg blij.
In april 1961 probeerden Cubaanse ballingen met hulp van de Amerikaanse CIA in de Varkensbaai aan land te komen om de regering van Castro omver te gooien. De invasie mislukte. Cuba voelde zich bedreigd en zocht internationale steun. Die steun vond het bij de Sovjet-Unie, die in de Koude Oorlog lijnrecht tegenover de Verenigde Staten stond.

In april 1962 plaatste Amerika raketinstallaties in Italië en Turkije. Vooral door de plaatsing in Turkije -dat grenst aan het zuiden van de Sovjet-Unie- voelden de Russen zich bedreigd.

In augustus 1962 ontdekten Amerikaanse U2-verkenningsvliegtuigen dat de Russen raketten op Cuba hadden geplaatst en dat er nog meer Russische schepen met kernraketten aan boord onderweg waren naar het Caraïbische eiland. En zoals de Russen zich bedreigd voelden door de Amerikaanse raketten, zo ongemakkelijk voelden de Amerikanen zich door de raketten op Cuba. De waarschuwingssystemen waren gericht op projectielen vanuit de Sovjet-Unie, en niet vanuit de Caraïbische zee.

Vanaf Cuba konden de korte- en langeafstandsraketten (SS-4 en SS-5) bijna heel Amerika bereiken.
 

 

 

Stap 2: De reacties

In augustus 1962 kreeg president Kennedy enkele foto’s van de raket-lanceerinrichtingen te zien, waaronder de foto hieronder:

Foto's van spionagevliegtuigen in Cuba waarop raket-lanceerinrichtingen te zien zijn


Met zijn staf heeft hij verschillende opties besproken:

  1. Een nucleaire aanval op Cuba en/of de Sovjet-Unie.
  2. Een invasie met grondtroepen van Cuba.
  3. Een zeeblokkade.

De eerste optie werd al snel afgewezen.
De tweede optie werd lang besproken, maar uiteindelijk kozen de Amerikanen voor de derde optie, een blokkade.

U2-spionagevliegtuig

De Amerikanen trokken een denkbeeldige lijn (eerst de Walnootlijn, later dichter naar Cuba toe de Kastanjelijn) die de Russische schepen niet mochten passeren. De Russen trokken daar zich niets van aan. De schepen voeren door en naderden de blokkadelijn steeds meer. De wereld hield zijn adem in.

Intussen had Cuba enkele U2-spionagevliegtuigen beschoten en geraakt. Eén werd er neergehaald. Om de crisis niet te verergeren, hielden de Amerikanen dat stil. Achter de schermen vond er druk overleg plaats en de Russische en Amerikaanse leiders voerden een intensieve briefwisseling.

Stap 3: De brieven

Brief van voorziter Chroestjov aan president Kennedy:

Sovjetleider Chroestsjov
Moskou, 26 oktober 1962

Geachte president,

Ik begrijp uw bezorgdheid voor de veiligheid van de Verenigde Staten. U wilt de veiligheid van uw land verzekeren, en dit is begrijpelijk. Maar Cuba wil hetzelfde; alle landen willen hun veiligheid handhaven. Maar hoe moeten wij, de regering van de Sovjet-Unie, het feit zien dat u de Sovjet-Unie en onze bondgenoten heeft omringd met militaire bases en daar raketten heeft gestationeerd? Dit is geen geheim. Uw raketten bevinden zich in Groot-Brittannië, in Italië en in Turkije, en zijn gericht tegen ons.
U maakt zich zorgen over Cuba. U zegt dat dit u zorgen baart, omdat het slechts 140 kilometer van de kust van de Verenigde Staten van Amerika ligt. Maar u heeft destructieve raketwapens, die u defensieve noemt, in Turkije geplaatst, letterlijk naast ons land.
Ik doe daarom dan ook dit voorstel: Wij zijn bereid de raketten, die u offensieve wapens noemt, uit Cuba te verwijderen. Uw vertegenwoordigers zullen een verklaring afleggen dat de V.S. op haar beurt de raketten uit Turkije zullen verwijderen.
Wij beloven, bij deze, dat wij Turkije niet binnen zullen vallen. De Amerikaanse regering zal op haar beurt beloven Cuba niet binnen te vallen.
De aankondiging van onze overeenkomst zal de grootste vreugde zijn voor alle volkeren.
Dit zijn mijn voorstellen, meneer de president.

Hoogachtend,
N. Chroestsjov

Ingekort en aangepast, het origineel is vier A4-pagina’s

 

Brief van president Kennedy aan voorzitter Chroestjov:

President Kennedy
Washington, 27 oktober 1962

Geachte meneer de voorzitter:

Ik heb uw brief van 26 oktober aandachtig gelezen en ben ingenomen met uw verklaring dat u de wens heeft te zoeken naar een spoedige oplossing voor het probleem. Als ik uw brief goed gelezen heb, zijn dit de belangrijkste elementen van uw voorstellen:
  1. U bent bereid deze wapens uit Cuba te verwijderen onder toezicht en supervisie van de Verenigde Naties en verdere levering van zulke wapens aan Cuba stop te zetten.
  2. Wij, van onze kant, zijn bereid...
    1. onverwijld de blokkade op te heffen die nu van kracht is en
    2. de garantie te geven dat wij geen invasie in Cuba zullen doen, ik ben ervan overtuigd dat andere landen van het westelijk halfrond bereid zijn om hetzelfde te doen.
Er is geen reden waarom we niet in staat zouden zijn om deze regelingen te treffen en binnen een paar dagen aan de wereld kenbaar te maken. Het effect van een dergelijke afspraak om de spanning in de wereld zou ons in staat stellen te werken aan een meer algemene regeling met betrekking tot "andere bewapening", zoals voorgesteld in uw brief.

Maar de eerste stap, dit wil ik benadrukken, is de beëindiging van het werk aan raketinstallaties op Cuba.
De voortzetting van deze bedreiging door het koppelen van deze problemen aan de bredere vragen met betrekking tot de veiligheid in Europa en in de wereld, zou zeker een ernstig gevaar betekenen voor de wereldvrede. Om deze reden hoop ik dat we het snel eens worden over de stappen zoals beschreven in deze brief en in uw brief van 26 oktober.

Ingekort en aangepast, het origineel is één A4-pagina.

 

Ambstbericht van de Russische ambassadeur aan het Sovjetministerie van Buitenlandse Zaken:

Ambassadeur Dobrynin
Minister Robert Kennedy
27 oktober 1962
Vanavond laat nodigde Robert Kennedy* me uit om hem te bezoeken. We praatten alleen. Kennedy verklaarde dat "de Amerikaanse regering vastbesloten is zich te ontdoen van die bases [in Cuba], in het uiterste geval door bombardementen, omdat ze, ik herhaal het, een grote bedreiging voor de veiligheid van de Verenigde Staten vormen. Ik ben er zeker van dat de Sovjets zullen reageren en dat er een echte oorlog zal beginnen, waarin miljoenen Amerikanen en Russen zullen sterven. We willen dat op elke mogelijke manier voorkomen. Ik ben er van overtuigd dat de regering van de Sovjet-Unie dezelfde wens heeft. "

"Het allerbelangrijkste voor ons is om zo spoedig mogelijk met de Sovjetregering een overeenkomst te bereiken om verdere werkzaamheden aan de bouw van de raketbases in Cuba stop te zetten en onder internationale controlemaatregelen te nemen teneinde deze wapens niet te gebruiken."
"En hoe zit het met Turkije?" vroeg ik R. Kennedy. "Als dat het enige obstakel is om dit tot stand te brengen, dan ziet de president geen moeilijkheden om deze kwestie op te lossen." antwoordde R. Kennedy.

"De grootste moeilijkheid voor de president is de publieke discussie over de kwestie-Turkije. De inzet van raketbases in Turkije is officieel gedaan door een bijzonder besluit van de NAVO-Raad. Een eenzijdig besluit van de president van de VS om raketbases terug te trekken uit Turkije- zou de gehele structuur van de NAVO en de positie van de VS als de leider van de NAVO beschadigen. Echter, president Kennedy is bereid om tot een overeenstemming over die kwestie te komen met Chroestsjov. Ik denk dat we 4 tot 5 maanden nodig hebben om bases uit Turkije terug te trekken. Maar de president kan in het openbaar niets over deze Turkse kwestie zeggen."

R. Kennedy waarschuwde vervolgens dat zijn opmerkingen over Turkije zeer vertrouwelijk zijn; behalve hij en zijn broer, zijn slechts twee tot drie mensen in Washington hiervan op de hoogte. "Ook vroeg de president voorzitter Chroestsjov om hem de volgende dag een antwoord te geven", zei Kennedy tot slot.

Telegram van ambassadeur Dobrynin.

Ingekort en aangepast, het origineel is drie A4-pagina’s.
*Robert Kennedy was minister van Justitie en de broer van president John Kennedy

Stap 4: Bijna oorlog

Op 28 oktober 1962 maakte Radio-Moskou bekend dat de schepen de blokkade niet zouden doorbreken, maar omkeren. De laatste raketten werden op 20 november uit Cuba weggehaald. De blokkade werd opgeheven en de crisis was voorbij.

Iedereen had tijdens de Cubacrisis zijn adem ingehouden, maar niemand wist hoe dicht de wereld werkelijk bij een kernoorlog is geweest. Uit documenten die jaren later werden vrijgegeven bleek dat de Amerikaanse generaals voor een invasie van Cuba waren. Gelukkig luisterde Kennedy niet naar zijn generaals, maar koos hij voor een zeeblokkade (denk terug aan stap 2).

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie bleek in 1992 dat de Russische generaal Issa Plijev in geval van een invasie van Cuba -zoals de Amerikaanse generaals voorstelden- het Russische leger kernwapens had mogen inzetten.

In 2002 interviewde Barbara Walter, een beroemde Amerikaanse verslaggeefster, de Cubaanse leider Castro. In dat interview zei hij: “Ja, we waren heel dichtbij een nucleaire oorlog, extreem dichtbij. Ik zei tegen Chroestsjov: ‘Er komt een aanval [op Cuba], en als dat gebeurt, geef dan je tegenstander geen kans om als eerste toe te slaan.’”

Het had ook mis kunnen gaan als de Russische ondercommandant Vasili Archipov minder koelbloedig zou hebben gereageerd. De Amerikanen wilden met dieptebommen de Russische onderzeeër B-59 dwingen naar boven te komen. Die dieptebommen veroorzaakten een hels lawaai. De kapitein van de B-59 meende dat de oorlog al was begonnen en wilde nucleaire torpedo’s inzetten tegen de Amerikaanse schepen. Om zo’n kernwapen in te mogen zetten, is de unanieme beslissing van de drie hoogste officiers nodig. De kapitein en een andere ondercommandant waren voor, Archipov was tegen. In plaats van een kernoorlog te beginnen, kwam de B-59 naar de oppervlakte.
 

Stap 5: De hotline

De kamer met de hotline-apparatuur
in het Witte Huis.

Tijdens de Cubacrisis merkten de Amerikanen en Russen dat de communicatie tussen hen te langzaam was. Als de een met een voorstel kwam, duurde het meer dan 12 uur voordat dat gedecodeerd was en gelezen door de ander. Een antwoord geven duurde ook weer 12 uur. Ze spraken af dat er een directe lijn zou komen tussen Washington en Moskou.

Er kwam een ‘hotline’, een directe verbinding, in films standaard met een rode telefoon aangeduid. In werkelijkheid is de hotline rood, noch een telefoon.

In 1963 bestond de hotline uit vier telexen (twee met het Latijnse schrift en twee met Cyrillische schrift) in Washington en vier in Moskou. De berichten werden versleuteld en vervolgens vertaald. De sleutels veranderden steeds en werden door de ambassadeurs doorgegeven.

In 1971 werd de telexverbinding via telefoonkabels vervangen door een satellietverbinding. In 1984 werd de telex vervangen door een fax. Met de fax konden ook tekeningen en kaartjes verstuurd worden. Sinds 2008 worden de berichten per email verstuurd via een beveiligde netwerkverbinding tussen de computers in Washington en Moskou.

Om te checken of de hotline nog steeds goed werkt, worden er om het uur testberichtjes over en weer verstuurd. De hotline tussen Washington en Moskou werd vooral gebruikt om elkaar in te lichten over (plotselinge) vloot- of troepenbewegingen (bijvoorbeeld bij een grote oefening).
Hiermee werd voorkomen dat zij door de andere partij als een provocatie opgevat zou worden.

Afronding

Samenvattend

Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.

Cubacrisis
Dreigende oorlogssituatie tussen de Verenigde Staten van Amerika en de Sovjet-Unie in oktober 1962 die ontstond omdat de Russen kernwapens op Cuba hadden geplaatst. Als er echt oorlog zou zijn uitgebroken zou dat geleid hebben tot de Derde Wereldoorlog die zou zijn uitgevochten met kernwapens.
Kernoorlog
Oorlog waarbij door beide partijen nucleaire wapens worden gebruikt. Dit is gelukkig nog nooit voorgekomen, want zulke wapens kunnen de aarde vernietigen.
(Zee)blokkade
Blokkade van een gebied op zee door oorlogsschepen, zodat vijandige schepen het niet kunnen bereiken. Tijdens de Cubacrisis blokkeerde Amerika Cuba door schepen voor Cuba te leggen, zodat de Russen er niet doorheen konden.
Raketinstallatie
Platform vanwaar raketten (wapens) kunnen worden afgeschoten. Een raketinstallatie kan staan op land, op een voertuig of op een schip.
Raketbasis
Plaats/gebied waarvandaan raketten kunnen worden afgevuurd.
Hotline
Directe communicatieverbinding tussen het Witte Huis in Washington en het Kremlin in Moskou die in 1963 werd aangelegd na de Cubacrisis. De verbinding bestaat nog steeds en gaat nu via e-mail.

Eindproduct A: Radioverslag

Als eindproduct van deze opdracht maak je samen met enkele klasgenoten een radioverslag over de Cubacrisis.
Met het radioverslag laten jullie zien dat jullie de leerdoelen hebben behaald.

Op 28 oktober 1962 maakte Radio-Moskou bekend dat de Russische schepen zouden omkeren. Daarmee kwam de Cubacrisis ten einde.

Jullie zijn radioverslaggevers voor Radio Moskou. Jullie maken een verslag voor de radio over de Cubacrisis. Dat doen jullie uiteraard voor jullie Russische luisteraars. Geef kort aan hoe de crisis is ontstaan, welke oplossingen er zijn gevonden en hoe de crisis is beëindigd. Jullie verslag is uiteraard Russisch gekleurd…
Van de eindredactie krijgen jullie tussen de 3 en 5 minuten. Dit doen jullie in een groep, dus je kunt ook iemand interviewen.

Tip: schrijf jullie teksten uit om te oefenen, maar doe dat wel in een spreekstijl.

Beoordeling

Het radioverslag laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:

  • De inhoud: heeft het radioverslag een (chrono)logisch verhaal, met een duidelijk begin en einde?
  • De vorm: is het radioverslag met zorg samengesteld en hebben jullie de taken goed verdeeld?
  • Taalfouten: bevatten de antwoorden in de stappen 1-5 niet te veel taalfouten?

Eindproduct B: Krantenartikel

Als eindproduct van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot een krantenartikel over de Cubacrisis.
Met het krantenartikel laten jullie zien dat jullie de leerdoelen hebben behaald.

In 1962 werd bekend dat de Cubacrisis ten einde kwam. Hierover schreven de Amerikaanse kranten.
Jullie zijn verslaggevers voor The Washington Post. Jullie maken een verslag voor de krant over de Cubacrisis.
Dat doen jullie uiteraard voor jullie Amerikaanse lezers. Geef kort aan hoe de crisis is ontstaan, welke oplossingen er zijn gevonden en hoe de crisis is beëindigd. Jullie verslag is uiteraard Amerikaans gekleurd.
Van de eindredactie krijgen jullie tussen ruimte voor een half A4.

Beoordeling
Het krantenartikel laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:

 

  • De inhoud: heeft het krantenartikel een (chrono)logisch verhaal, met een duidelijk begin en einde?
  • De vorm: is het krantenartikel met zorg samengesteld en hebben jullie de taken goed verdeeld?
  • Taalfouten: bevat het krantenartikel niet te veel taalfouten?

Terugkijken

Intro:

  • Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht.
    Gaf de video een goed beeld van wat je in deze opdracht ging doen?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
    Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

  • Tijd
    Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 3 uur met de opdracht bezig zou zijn.
    Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
  • Inhoud
    Wist je al veel over dit onderwerp?
    Schrijf op wat nieuw voor je was.
  • Eindopdracht
    Wat vond je van de eindopdracht? Ging het goed? In beide eindopdrachten moest je samenwerken met één of meerdere klasgenoten. Hoe ging dat? Hadden jullie de taken eerlijk verdeeld? Hadden jullie vooraf een plan bedacht of zijn jullie gewoon aan de slag gegaan.
    Hebben jullie ook samen geëvalueerd hoe de samenwerking verliep?

  • Het arrangement Cubacrisis vmbo-kgt34 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-03-21 13:46:23
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Overzicht vanaf 1945. Het onderwerp van de les is de Cubacrisis. In 1962 dreigde er een kernoorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie. Inzet van het conflict was de plaatsing van raketinstallaties met kernkoppen op Cuba. Het materiaal bespreekt de aanleiding voor het ontstaan van de Cubacrisis en waarom beide supermachten zich bedreigd voelden door de plaatsing van kernraketten van de ander op korte afstand van de landsgrens. Mogelijke oplossingen van beide landen komen aanbod en waar de correspondentie tussen de Amerikaanse president Kennedy en de Russische leider Chroestsjov over ging. Er komt aan bod wat er voor heeft gezorgd dat het conflict niet uit de hand is gelopen, ondanks dat dat op verschillende momenten had kunnen gebeuren. Als laatst komt aan bod waarom na de Cubacrisis de beide supermachten een hotline hebben geïnstalleerd. Begrippen horende bij deze les zijn: Cubacrisis, kernoorlog, (zee)blokkade, raketinstallatie, raketbasis en hotline.
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Leerinhoud en doelen
    De tijd van televisie en computer (vanaf 1950); Geschiedenis;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    3 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    (zee)blokkade, arrangeerbaar, cubacrisis, fidel castro, geschiedenis, hotline, kennedy, kernoorlog, stercollectie, vmbo-kgt34

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van