Inleiding Computational Thinking

Do-it@school

PO 1-8

Vloerrobot die geschikt is om door middel van programmeren een doel te laten bereiken. De robot kan tot maximaal 40 stappen onthouden. Los te gebruiken of in combinatie met een speelmat. Door Edubot zijn bij de robots opdrachtenkaarten ontwikkeld die vrij te gebruiken zijn. Er zijn onder andere kaarten voor onderbouw, middenbouw en bovenbouw.

Door Cubiss is bij de Bee-Bot voor de onderbouw PO (groep 1-2) een lespakket rondom ontluikend lezen en programmeren ontwikkeld: Botje Bij. Zie: handleiding.

Bendoo Box

2014

PO 7-8
VO 1-2

Pakket om leerlingen vertrouwd te maken met de werking van techniek, computer en programmeren. De Bendoo Box is gebouwd rondom de minicomputer Raspberry Pi 2. Leerlingen gaan aan de slag met hardware, software, programmeren (Minecraft en Scratch) en websites bouwen op een creatieve en laagdrempelige manier, waarbij het experimenteren en delen van kennis centraal staan. Zie: Ingekorte handleiding

2015

PO 3-8

Online platform voor het geven van programmeerlessen in het basisonderwijs. Doel is kinderen te helpen een computationele denkwijze te ontwikkelen, die bij iedere programmeertaal van belang is.

Het platform biedt onder andere (gratis te downloaden) lessen, games en een dashboard voor de leerkracht.

Code.org

PO 1-8

VO 1-2

Online cursussen programmeren gemaakt door Code.org. Van cursussen voor beginners tot JavaScript Tools voor het VO. Bevat zowel oorspronkelijke lessen in het Engels als vertaald Nederlandstalig lesmateriaal.

Leerlingen kunnen er ook zelf mee aan de slag.

CodeCombat

2014-2016

PO 5-8

VO 1-6

Online platform waarmee leerlingen leren programmeren door het spelen van een spel. Vanaf het eerste level wordt gebruik gemaakt van getypte code. De kant-en-klare programmeerlessen zijn beschikbaar in JavaScript, Python en (binnenkort) Java. CodeCombat is een open source project ontwikkeld in het Engels. Er wordt gewerkt aan (Nederlandse) vertalingen.

Stichting Mijn Kind Online

2014

PO 3-8

Website met (gratis te downloaden) lesmateriaal voor digitale geletterdheid en programmeren.

De website is bestaat uit drie onderdelen:
- Unplugged: leerlingen leren hoe programmeren werkt, zonder gebruik te maken van een computer.
- Maken: leerlingen gebruiken 'gewone' objecten en maken die vervolgens interactief of maken animatiefilmpjes of apps; ze leren dat programmeren een vaardigheid is die je in staat stelt iets te bedenken en zelf te maken.
- Programmeren: aan de hand van opdrachten programmeren leerlingen door middel van het schrijven van code.

Codewise, programmeren voor leerlingen

BoekTweePuntNul

2015

PO 1-8

VO 1-2

Inspiratieboek over programmeren met kinderen voor leraren en ouders van kinderen in basis- en voortgezet onderwijs. Bij acht thema's (zoals robots, games en websites) wordt achtergrondinformatie gegeven en worden tools beschreven waarmee direct aan de slag kan worden gegaan. Ook wordt een aanzet gegeven tot een leerlijn programmeren.

ProWise Codeklas/BoekTweePuntNul

2016

PO 6-8

Kaartspel en programmeertool om leerlingen op een interactieve manier de beginselen van het programmeren bij te brengen.

Met het kaartspel kunnen leerlingen 'elkaar programmeren'. Met de programmeertool in Prowise Presenter kunnen leerlingen een digitale route programmeren. Voor de leerkracht is een lesbrief met uitleg en lessuggesties te downloaden

De Creatieve Code

MU & Partners

2017

PO 6-8

VO 1-3

Leerlijn creatief programmeren die leerlingen bewust maakt van de code waaruit onze digitale wereld is opgebouwd, gecombineerd met kunst. Samen met kunstenaars worden programmeertalen ontdekt en toegepast, met kunstwerken als eindresultaat. Programma's en tools die aan bod komen zijn onder andere: Scratch, Snap, Processing, Arduino en LEGO Mindstorms. Het lesmateriaal is deels digitaal en deels unplugged.

CS Unplugged

Informatica zonder draadjes

2012-2016

PO 4-8

Lessen met activiteiten en werkbladen. Nederlandse editie. Voor educatieve doeleinden gratis te downloaden. De lessen kunnen gebruikt worden in verdiepings- en uitbreidingsprogramma's of in het reguliere lesprogramma van de basisschool. Twee boeken:

Deel I, II, II

Deel IV, V, VI

Codevaardig

2016

PO 1-8

Lespakket programmeren voor het basisonderwijs opgebouwd rondom twee robots die te gebruiken zijn met vier speciaal ontwikkelde apps (Go, Path, Blockly en Xylo). De lagere groepen besturen Dash als een op afstand bestuurbare auto en leren spelenderwijs enkele basisconcepten. De oudere leerlingen gaan aan de slag met de app Blockly, waarbij codeblokjes als in een legpuzzel aan elkaar geklikt worden om een programma te maken.

Lijsten met apps en lesideeën voor programmeren.

Enigma
Stichting ENIGMA Online
2013

HV 4-6

Online methode informatica voor bovenbouw havo/vwo bestaande uit een database met leermateriaal. Het leermateriaal is verdeeld in een Kern, Verdiepings- en een Examenprogramma. Naast de vaste onderwerpen biedt Enigma ook aanvullende modules, bijvoorbeeld over websecurity en het semantisch web.

Fundament Informatica

voor de bovenbouw

Instruct

2002-2012

HV 4-6

Methode informatica voor bovenbouw havo/vwo. Zowel in boekvorm als digitaal beschikbaar. Zeven modules basisstof: informatica, hardware, software, softwareontwikkeling, datacommunicatie, projectmanagement en databases. Bij elke module is extra verdiepingsstof met onderwerpen zoals compressie, DBMS, Arduino, draadloze netwerken, cryptografie. Voor het onderdeel programmeren zijn diverse programmeermodules (PHP7 & MySQL, HTML5 & webdesign).

Lego WeDo 2.0

Heutink

PO 5-7

Constructieset waarmee leerlingen eenvoudige LEGO modellen kunnen bouwen en deze programmeren via de computer. De nieuwe WeDo 2.0 set bevat een ander interface blokje, nieuwe modellen en nieuwe sensoren en motoren. Downloads van: bouwinstructie en programma voor hijskraan, reuzenrad, huis en auto en opdrachtkaarten.

Lego Mindstorms

Heutink

PO 7-8

VO 1-2

Een programmeerbaar LEGO-blok (EV3-steen), dat zelfstandig een programma kan uitvoeren. Met een computer ontwerpen de leerlingen zelfstandig via een grafische programmeeromgeving hun programma en dat laden ze in. Daarna voert de Mindstorms EV3 de opdrachten uit. Met gratis te downloaden werkbladen met gebruiksaanwijzing voor de bediening van de EV3.

Lyceo CodeKlas

Lyceo

VO 1-2

Leren programmeren op middelbare scholen. Volledig verzorgd inhoudelijk programma voor onderbouw vmbo-t, havo en vwo. Kan als projectweek of als keuzevak. Momenteel worden twee CodeKlassen aangeboden: Games maken in processing en Robots en slimme apparaten.

Moway onderwijskit

CMA

PO 7-8

Onderwijskit met benodigdheden om twee Moway robots te programmeren. Dit programmeren kan op alle niveaus: van zeer basaal tot heel geavanceerd. Er zijn allerlei programmeeropdrachten met Moway denkbaar, zoals het volgen van een lijn of het verdedigen van een territorium. Het programmeren vindt plaats via een eenvoudige programmeertool waarbij in een stroomdiagram programmaregels gegenereerd worden. De handleiding bevat een aantal uitgewerkte voorbeelden van lesactiviteiten voor het voortgezet onderwijs

Programmeren kun je leren

2016

PO 1-8

Leerlijn programmeren (als Wikiwijs arrangement beschikbaar gesteld) voor onder-, midden- en bovenbouw basisonderwijs. Het bestaat uit uitleg over basisbegrippen en principes van programmeren, doelen en activiteiten voor de leerlingen. De activiteiten zijn laagdrempelig en grotendeels 'unplugged'.

Stap voor stap

Schoolsupport

2016

PO 6-8

VO 1-2

Vierdelige boekenserie (incl. handleiding) waarmee leerlingen zelfstandig kennis kunnen maken met programmeren en programmeertalen.

Deel 1: algoritmes, instructies geven en debuggen met Logo en Scratch.

Deel 2: tips om sneller te kunnen werken door het gebruik van lussen, herhalingen en variabelen.

Deel 3: Scratch, Python en Sprites (de 'if'-instructies). Deel 4: maken van webpagina's in HTML en JavaScript.

In de handleiding zijn de leerdoelen beschreven, worden de belangrijkste programmeerconcepten en programmeertalen uitgelegd en zijn suggesties voor veilig internetgebruik en extra opdrachten opgenomen.

Programmeren voor kinderen

LANNOO

2015-2017

PO 6-8

VO 1-2

Driedelige serie boeken van Carol Vorderman over programmeren. Met achtergrondinformatie, voorbeelden, oefeningen en stap-voor-stap instructies om programma's te schrijven in Scratch en Python.

RoboCup Junior Nederland

2017

PO 6-8

VO 1-6

Jaarlijkse competitie waaraan leerlingen (9-19 jaar) met zelfgebouwde robotjes kunnen meedoen.

Met gratis te downloaden lesmateriaal. Waaronder een doorlopende leerlijn RoboDidactics Rescue en Voetbal. En een NLT Robotica module voor havo/vwo.

RoboMind en RoboMind Academy

Research Kitchen

PO 5-8

Educatieve Nederlandstalige programmeeromgeving in de nieuwe programmeertaal ROBO. Daarmee wordt de basis van logica, informatica en robotica verkend. Het doel is een robot laten bewegen.

Momenteel wordt voor basisonderwijs een driejarige leerlijn ontwikkeld. Deze les geeft hiervan een voorbeeld.

RoboMind Academy biedt diverse cursussen waaronder de gratis cursus Hour of Code.

The Dreamery Foundation

2016

PO 1-8

Lesprogramma waarbij in de practicummodule programmeren wordt gebruikt om illegale stroperijen tegen te gaan. De basismodule (zes lessen) en practicummodule (zes lessen) voor de bovenbouw zijn beschikbaar. Voor onder- en middenbouw nog in ontwikkeling. Na inschrijving gratis te downloaden.

Scratch en Scratchweb

Stichting Scratchweb

PO 5-8

VO 1-2

Met Scratch leren leerlingen (8-14 jaar) programmeren en kunnen ze eigen interactieve verhalen, spellen en animaties maken. De creaties kunnen met anderen worden gedeeld in de online gemeenschap.

Stichting Scratchweb verzamelt en schrijft ook vrij te gebruiken lesmateriaal.

Smart life

CodeUur & Blink

2016

PO 5-8

Online projectthema bij Blink Wereld over digitale vaardigheden en programmeren. In vijf lessen voor groep 5-6 en groep 7-8 worden de basisprincipes van programmeren uitgelegd en gaan leerlingen aan de slag met een speciaal ontwikkelde programmeertool (CT-3000). Bevat digibordlessen, werkbladen en bronnenboek. Materialen zijn gratis online beschikbaar na inlog.

Problemen (her)fomuleren

(Her)formuleren van een probleem zodat een computer het kan oplossen

Fase 1 (groep 1, 2 en 3)

Aanbodsdoelen

praten met elkaar over hoe 'problemen' opgelost worden met een computer
praten met elkaar hoe een probleem opgelost kan worden met een computer
verkennen van de mogelijkheden om problemen op te lossen met een computer
praten over genomen beslissingen en gevonden oplossingen (bijv. Wat is de meerwaarde van de computer geweest?)

Voorbeeldactiviteiten

Zoeken en vinden van het gewenste videofilmpje van bijv. K3

Voorbeeldmaterialen

Titel, uitgever, jaar van uitgave

Korte samenvatting

Do-it@school

Door Cubiss is bij de Bee-Bot voor de onderbouw PO (groep 1-2) een lespakket rondom ontluikend lezen en programmeren ontwikkeld: Botje Bij.
Zie: handleiding.

2015

Online platform voor het geven van programmeerlessen in het basisonderwijs. Doel is kinderen te helpen een computationele denkwijze te ontwikkelen, die bij iedere programmeertaal van belang is.

Het platform biedt onder andere (gratis te downloaden) lessen, games en een dashboard voor de leerkracht.

Code.org

Online cursussen programmeren gemaakt door Code.org. Van cursussen voor beginners tot JavaScript Tools voor het VO.
Bevat zowel oorspronkelijke lessen in het Engels als vertaald Nederlandstalig lesmateriaal.

Leerlingen kunnen er ook zelf mee aan de slag.

Stichting Mijn Kind Online

2014

Website met (gratis te downloaden) lesmateriaal voor digitale geletterdheid en programmeren.

De website is bestaat uit drie onderdelen:
Unplugged: leerlingen leren hoe programmeren werkt, zonder gebruik te maken van een computer.
Maken: leerlingen gebruiken 'gewone' objecten en maken die vervolgens interactief of maken animatiefilmpjes of apps; ze leren dat programmeren een vaardigheid is die je in staat stelt iets te bedenken en zelf te maken.
Programmeren: aan de hand van opdrachten programmeren leerlingen door middel van het schrijven van code.

BoekTweePuntNul

2015

Codevaardig

2016

Lijsten met apps en lesideeën voor programmeren.

2016

Leerlijn programmeren (als Wikiwijs arrangement beschikbaar gesteld) voor onder-, midden- en bovenbouw basisonderwijs.
Het bestaat uit uitleg over basisbegrippen en principes van programmeren, doelen en activiteiten voor de leerlingen. De activiteiten zijn laagdrempelig en grotendeels 'unplugged'.

The Dreamery Foundation

2016

Fase 2 (groep 4, 5 en 6)

Aanbodsdoelen

formuleren van problemen op een manier die ons in staat stelt om een computer te gebruiken en andere hulpmiddelen om deze problemen op te lossen
verkennen of een probleem opgelost kan worden met een computer
terugblikken op de genomen beslissingen en de gevonden oplossingen (bijv. Wat is de meerwaarde van de computer geweest?)

Voorbeeldactiviteiten

Een zoekvraag formuleren om in te typen en een zoekvraag formuleren om in te spreken

Voorbeeldmaterialen

Titel-uitgever-jaar van uitgave

Korte samenvatting

Do-it@school

Door Cubiss is bij de Bee-Bot voor de onderbouw PO (groep 1-2) een lespakket rondom ontluikend lezen en programmeren ontwikkeld: Botje Bij. Zie: handleiding.

2015

Online platform voor het geven van programmeerlessen in het basisonderwijs. Doel is kinderen te helpen een computationele denkwijze te ontwikkelen, die bij iedere programmeertaal van belang is.

Het platform biedt onder andere (gratis te downloaden) lessen, games en een dashboard voor de leerkracht.

Code.org

Leerlingen kunnen er ook zelf mee aan de slag.

CodeCombat

2014-2016

Stichting Mijn Kind Online

2014

Website met (gratis te downloaden) lesmateriaal voor digitale geletterdheid en programmeren.

Codewise, programmeren voor leerlingen

BoekTweePuntNul

2015

ProWise Codeklas/BoekTweePuntNul

2016

Kaartspel en programmeertool om leerlingen op een interactieve manier de beginselen van het programmeren bij te brengen.

De Creatieve Code

MU & Partners

2017

CS Unplugged

Informatica zonder draadjes

2012-2016

Deel I, II, II

Deel IV, V, VI

Codevaardig

2016

Lijsten met apps en lesideeën voor programmeren.

Lego WeDo 2.0

Heutink

Programmeren kun je leren

2016

Stap voor stap

Schoolsupport

2016

Vierdelige boekenserie (incl. handleiding) waarmee leerlingen zelfstandig kennis kunnen maken met programmeren en programmeertalen.

Deel 1: algoritmes, instructies geven en debuggen met Logo en Scratch.

Deel 2: tips om sneller te kunnen werken door het gebruik van lussen, herhalingen en variabelen.

Deel 3: Scratch, Python en Sprites (de 'if'-instructies). Deel 4: maken van webpagina's in HTML en JavaScript.

Programmeren voor kinderen

LANNOO

2015-2017

Driedelige serie boeken van Carol Vorderman over programmeren. Met achtergrondinformatie, voorbeelden, oefeningen en stap-voor-stap instructies om programma's te schrijven in Scratch en Python.

RoboCup Junior Nederland

2017

Jaarlijkse competitie waaraan leerlingen (9-19 jaar) met zelfgebouwde robotjes kunnen meedoen.

Met gratis te downloaden lesmateriaal. Waaronder een doorlopende leerlijn RoboDidactics Rescue en Voetbal. En een NLT Robotica module voor havo/vwo.

RoboMind en RoboMind Academy

Research Kitchen

Educatieve Nederlandstalige programmeeromgeving in de nieuwe programmeertaal ROBO. Daarmee wordt de basis van logica, informatica en robotica verkend. Het doel is een robot laten bewegen.

Momenteel wordt voor basisonderwijs een driejarige leerlijn ontwikkeld. Deze les geeft hiervan een voorbeeld.

RoboMind Academy biedt diverse cursussen waaronder de gratis cursus Hour of Code.

The Dreamery Foundation

2016

Scratch en Scratchweb

Stichting Scratchweb

Met Scratch leren leerlingen (8-14 jaar) programmeren en kunnen ze eigen interactieve verhalen, spellen en animaties maken. De creaties kunnen met anderen worden gedeeld in de online gemeenschap.

Stichting Scratchweb verzamelt en schrijft ook vrij te gebruiken lesmateriaal.

Smart life

CodeUur & Blink

2016

Fase 3 (groep 7 en 8)

Aanbodsdoelen

formuleren van problemen op een manier die ons in staat stelt om een computer te gebruiken en andere hulpmiddelen om deze problemen op te lossen
verkennen of een probleem opgelost kan worden met een computer
reflecteren op de genomen beslissingen/stappen en de gevonden oplossingen (bijv. Wat is de meerwaarde van de computer geweest?)

Voorbeeldmaterialen

Titel-uitgever-jaar van uitgave

Korte samenvatting

Do-it@school

Door Cubiss is bij de Bee-Bot voor de onderbouw PO (groep 1-2) een lespakket rondom ontluikend lezen en programmeren ontwikkeld: Botje Bij. Zie: handleiding.

Bendoo Box

2014

2015

Online platform voor het geven van programmeerlessen in het basisonderwijs. Doel is kinderen te helpen een computationele denkwijze te ontwikkelen, die bij iedere programmeertaal van belang is.

Het platform biedt onder andere (gratis te downloaden) lessen, games en een dashboard voor de leerkracht.

Code.org

Leerlingen kunnen er ook zelf mee aan de slag.

CodeCombat

2014-2016

Stichting Mijn Kind Online

2014

Website met (gratis te downloaden) lesmateriaal voor digitale geletterdheid en programmeren.

Codewise, programmeren voor leerlingen

BoekTweePuntNul

2015

ProWise Codeklas/BoekTweePuntNul

2016

Kaartspel en programmeertool om leerlingen op een interactieve manier de beginselen van het programmeren bij te brengen.

De Creatieve Code

MU & Partners

2017

CS Unplugged

Informatica zonder draadjes

2012-2016

Deel I, II, II

Deel IV, V, VI

Codevaardig

2016

Lijsten met apps en lesideeën voor programmeren.

Lego WeDo 2.0

Heutink

Lego Mindstorms

Heutink

Moway onderwijskit

CMA

Programmeren kun je leren

2016

Stap voor stap

Schoolsupport

2016

Vierdelige boekenserie (incl. handleiding) waarmee leerlingen zelfstandig kennis kunnen maken met programmeren en programmeertalen.

Deel 1: algoritmes, instructies geven en debuggen met Logo en Scratch.

Deel 2: tips om sneller te kunnen werken door het gebruik van lussen, herhalingen en variabelen.

Deel 3: Scratch, Python en Sprites (de 'if'-instructies). Deel 4: maken van webpagina's in HTML en JavaScript.

Programmeren voor kinderen

LANNOO

2015-2017

Driedelige serie boeken van Carol Vorderman over programmeren. Met achtergrondinformatie, voorbeelden, oefeningen en stap-voor-stap instructies om programma's te schrijven in Scratch en Python.

RoboCup Junior Nederland

2017

Jaarlijkse competitie waaraan leerlingen (9-19 jaar) met zelfgebouwde robotjes kunnen meedoen.

Met gratis te downloaden lesmateriaal. Waaronder een doorlopende leerlijn RoboDidactics Rescue en Voetbal. En een NLT Robotica module voor havo/vwo.

RoboMind en RoboMind Academy

Research Kitchen

Educatieve Nederlandstalige programmeeromgeving in de nieuwe programmeertaal ROBO. Daarmee wordt de basis van logica, informatica en robotica verkend. Het doel is een robot laten bewegen.

Momenteel wordt voor basisonderwijs een driejarige leerlijn ontwikkeld. Deze les geeft hiervan een voorbeeld.

RoboMind Academy biedt diverse cursussen waaronder de gratis cursus Hour of Code.

The Dreamery Foundation

2016

Scratch en Scratchweb

Stichting Scratchweb

Met Scratch leren leerlingen (8-14 jaar) programmeren en kunnen ze eigen interactieve verhalen, spellen en animaties maken. De creaties kunnen met anderen worden gedeeld in de online gemeenschap.

Stichting Scratchweb verzamelt en schrijft ook vrij te gebruiken lesmateriaal.

Smart life

CodeUur & Blink

2016

Fase 4 (klas 1,2 en 3)

Tussendoelen

Kan op een zodanige manier problemen formuleren dat het mogelijk wordt om het probleem op te lossen door gebruik van een computer of ander gereedschap
Kan mogelijke oplossingen analyseren om de meest kansrijke richting te bepalen

Gegevens verzamelen

Gegevens verzamelen: verzamelen van relevante informatie via verschillende bronnen zoals artikelen, interviews, enquêtes of literatuurstudie;

Fase 1 (groep 1, 2 en 3)

Aanbodsdoelen

Verzamelen van gegevens

Fase 2 (groep 4, 5 en 6)

Aanbodsdoelen

verzamelen van gegevens
selecteren van bruikbare gegevens uit een gegevensverzameling

Fase 3 (groep 7 en 8)

Aanbodsdoelen

verzamelen van gegevens
selecteren van bruikbare gegevens uit een gegevensverzameling
genereren van een gegevensverzameling

Kan op een zodanige manier problemen formuleren dat het mogelijk wordt om het probleem op te lossen door gebruik van een computer of ander gereedschap

Kan mogelijke oplossingen analyseren om de meest kansrijke richting te bepalen

De leerling…

Dit voorbeeld

Problemen (her)formuleren

Kan op een zodanige manier problemen formuleren dat het mogelijk wordt om het probleem op te lossen door gebruik van een computer of ander gereedschap

De herformulering van het probleem bestaat uit drie variabelen, vijf beperkende voorwaarden en een doelfunctie.

Kan mogelijke oplossingen analyseren om de meest kansrijke richting te bepalen

Het probleem kan ook redenerend worden opgelost. Je berekent hoeveel grondverf met de hoogste winst per liter (= kwaliteit Strong) gemaakt kan worden, hoeveel winst dat oplevert en van welke grondstof de voorraad volledig verbruikt wordt (= G3). Vervolgens bepaal je of de winst kan verhogen door telkens een liter Strong om te ruilen tegen een hoeveelheid Standaard zodat de voorraad G3 geheel verbruikt blijft. Zo ja, dan ruil je door totdat de voorraad G1 of G2 verbruikt is. En zo ga je verder totdat de winst niet meer verhoogd kan worden.

Kiest welke aanpak het meest kansrijk is.

Aanbodsdoelen

verzamelen van gegevens
selecteren van bruikbare gegevens uit een gegevensverzameling
genereren van een gegevensverzameling

Gegevens analyseren

Gegevens logisch ordenen

Patronen vinden en conclusies trekken

Fase 1 (groep 1, 2 en 3)

Aanbodsdoelen

realiseren wat een eenvoudig patroon is
herkennen van voornamelijk visuele patronen (in dans, muziek en afbeeldingen)
voortzetten en maken van patronen in concrete situaties
ordenen van voorwerpen op één of meer zichtbare (of onzichtbare) eigenschappen

Fase 2 (groep 4, 5 en 6)

Aanbodsdoelen

onderzoeken en herkennen van patronen zoals in vorm, kleur en model in concrete situaties
herkennen van patronen in formeel abstracte representaties van de werkelijkheid
beoordelen van (zoek-)resultaten op het voorkomen van patronen

Fase 3 (groep 7 en 8)

Aanbodsdoelen

onderzoeken van de aanwezigheid van patronen in concreet formele en formeel abstracte situaties
herkennen en beschrijven van patronen in abstracte situaties (bijv. cijferreeksen)
ervaren van specifieke representaties van gegevens, verklaren en ontcijferen van deze verbanden (bijv. geheimschrift, morse, logische en verklaarbare cycli in natuur en techniek)
ontdekken van te vereenvoudigen patronen

Gegevens verzamelen

Gegevens visualiseren

Gegevens weergeven in een passende vorm

Bij gegevens verzamelen, analyseren en visualiseren

Gegevens weergeven in een passende vorm

Fase 1 (groep 1, 2 en 3)

Aanbodsdoelen

Weergeven van verzamelde gegevens in een eenvoudige visuele representatie

Fase 2 (groep 4, 5 en 6)

Aanbodsdoelen

weergeven van verzamelde gegevens in passende grafieken, lijsten, teksten en plaatjes
bepalen van een passende gegevensrepresentatievorm bij een situatie

Fase 3 (groep 7 en 8)

Aanbodsdoelen

weergeven van verzamelde gegevens in passende kaart, tabel of grafiek en hieruit conclusies trekken omtrent een situatie
geschikt maken van verschillende soorten gegevens voor gebruik met de computer (bijv. binaire codes)

Fase 1 (groep 1, 2 en 3)

Voorbeeldactiviteiten

Objecten/symbolen sorteren op makkelijk te identificeren kenmerken, zoals op kleur of vorm
Ordenen van gebeurtenissen in een logische volgorde
Aantal stuks fruit ordenen en weergeven van de aantallen in een eenvoudige staafdiagram
Vlaggetjes kleuren in een eigen gemaakte herhalende reeks (patroon)
Onderzoeken welke speelgoedauto het snelst van een helling naar beneden rijdt en de volgorde van finishen weergeven in een tekening
Op een afbeelding voorwerpen met dezelfde eigenschap selecteren (groot/klein, dik/dun, lang/kort)
Passende tekening/afbeelding kiezen bij een geschetste situatie en uitleggen waarom deze keuze

…

Fase 2 (groep 4, 5 en 6)

Voorbeeldmaterialen

Reeksen figuren maken met regelmatige herhalingen daarin
Cijferreeksen afmaken met een standaard rekenformule zoals telkens +2, telkens x3 of telkens +10-4
Woorden sorteren en in volgorde zetten op vorm, inhoud en begrip
Een tabel maken met een overzicht van de lengte of het gewicht van alle leerlingen
Onderzoeken welke speelgoedauto het snelst van een helling naar beneden rijdt en de volgorde van finishen weergeven in een grafiek

…

Fase 3 (groep 7 en 8)

Voorbeeldmaterialen

Een vragenlijst ontwerpen voor het verzamelen van informatie om zicht te krijgen op een probleem of een antwoord te krijgen op onderzoeksvraag
Opdrachten waarin gegevens zoals cijfers en letters gerepresenteerd worden door middel van binaire codes
Door middel van een tabel inzichtelijk maken van het verband tussen lengte en gewicht van alle leerlingen in de groep

…

Probleem decompositie

Probleem of taak opdelen in kleinere deelproblemen of deeltaken om de complexiteit te kunnen hanteren

Fase 1 (groep 1, 2 en 3)

Aanbodsdoelen

opdelen van een eenvoudige taak in deeltaken
plaatsen van (deel-)opdrachten in een logische volgorde
benoemen van onderdelen van een voorwerp als delen van een groter geheel (bijv. bij een vliegtuig of plant

Voorbeeldactiviteiten

In de wintertijd over de passende kleding en kleedvolgorde vertellen
In een gesprek over het ontbijt benoemen wat je allemaal moet doen bij het maken hiervan en dit in een logische volgorde zetten
De route naar een plek in de school of een plek op een wegenkaart in stukjes opdelen en weergeven met behulp van een serie pijlen achter elkaar
Een af te leggen traject op een plattegrond of wegenkaart intoetsen in bijv. een Beebot
…

Fase 2 (groep 4, 5 en 6)

Aanbodsdoelen

opdelen van een taak in enkele deeltaken
opdelen van een concreet probleem in enkele deelproblemen
plaatsen van deelopdrachten in een logische volgorde
opdelen van een proces in verschillende stappen en waar mogelijk elke stap weer in deelstappen

Voorbeeldactiviteiten

De onderdelen van bijv. een plant benoemen en opsplitsen in steeds kleinere delen
Een mindmap maken over een onderwerp en hier steeds gedetailleerdere informatie aan toevoegen
…

Fase 3 (groep 7 en 8)

Aanbodsdoelen

opdelen van een grotere en meer complexe taak in een aantal deeltaken (bijv. bij een zaakvak, werkstuk, regie van film of lesstof)
omzetten van een concreet probleem in een passende visuele weergave (bijv. stappenschema)
uitwerken van deelopdrachten en de opbrengsten samenstellen tot een eindproduct
checken of geen belangrijk deel gemist of vergeten wordt bij het uitvoeren van deelopdrachten

Voorbeeldactiviteiten

De uitvoering van een project in gang zetten door alle taken te benoemen en te plannen (bijv. een musical)
Bij het ontwikkelen en maken van een computerprogramma zoals een quiz het probleem opdelen en met behulp van een eenvoudige programmeertaal de antwoorden of oplossingen realiseren
…

Automatisering

Inzicht hebben in de mogelijkheden van de computer voor het uitvoeren van (zichzelf herhalende of eentonige) taken

De computer gebruiken bij het verwerken/bewerken van gegevens

Fase 1 (groep 1, 2 en 3)

Aanbodsdoelen

herkennen van de herhaling van taken in verschillende situaties
beseffen dat een computer een taak eindeloos kan herhalen (bijv. in oefeningen)

Voorbeeldactiviteiten

Fase 2 (groep 4, 5 en 6)

Aanbodsdoelen

herkennen van voorbeelden van terugkerende taken waarvoor een computer wordt ingezet
vergelijken van resultaten van handelingen die handmatig of door apparaten zijn uitgevoerd
voorbeelden geven van geautomatiseerde systemen in het dagelijkse leven

Voorbeeldactiviteiten

Fase 3 (groep 7 en 8)

Aanbodsdoelen

analyseren van een taak en hier een repeterende deeltaak of deeltaken uithalen waarbij een computer behulpzaam kan zijn
onderzoeken op welke manier (een onderdeel van) een computerprogramma kan ondersteunen bij een telkens terugkerende taak of handeling
benoemen van voor en nadelen van het geautomatiseerd uitvoeren van taken

Voorbeeldactiviteiten

Algoritmes en procedures

De werking van algoritmes verklaren als eenserie geordende instructies of regels die stap voor stap worden uitgevoerd om een probleem op te lossen of een doel te bereiken

Eenvoudige algoritmes zelf ontwerpen en fouten hierin verbeteren

Fase 1 (groep 1, 2 en 3)

Aanbodsdoelen

op volgorde zetten van instructies of regels (als basis van een sequentieel algoritme)
begrijpen dat bepaalde reeksen een logische ordening kennen
uitvoeren van een taak door stap voor stap een reeks handelingen uit te voeren
opvolgen van logische reeksen van instructies (zowel sequentieel als herhalend)
geven van een reeks instructies aan een ander (mondeling of via symbolen) voor het uitvoeren van een bepaalde taak
uit een reeks halen van een foute stap of instructie en deze vervangen door een juiste
voorspellen van gedrag bij de werking van simpele (computer-)programma's door logisch te redeneren
plaatsen van (deel-)opdrachten in een logische volgorde

Voorbeeldactiviteiten

Op volgorde gaan staan (van bijv. groot naar klein) voor het verlaten van het klaslokaal
Bespreken en doorlopen van de dag a.d.h.v. dagritmekaarten
In een nette volgorde leggen van (school)spullen
Rollenspellen spelen waarin stap voor stap voor de situatie kenmerkende handelingen worden nagespeeld (bijv. winkel, tandarts, postagentschap)
Benoemen van de volgorde van stappen die op allerlei gebied en op allerlei momenten voorkomen: bijv. het klaarmaken van de lunch, naar de wc gaan, etc.
Het uitvoeren van een recept bij koken of bakken
Een set richtingaanwijzers maken die de weg aangeven van school naar enkele bekende punten in de buurt van de school
Op een afbeelding 'fouten' herkennen en aangeven (bijv. uit een daarvoor gemaakt prentenboek)
Uitvoeren van korte talige algoritmes zoals 'Maak 6 koprollen', 'Draai 2 rondjes', etc.
…

Fase 2 (groep 4, 5 en 6)

Aanbodsdoelen

kennismaken met de betekenis van het begrip 'algoritme'
ervaren dat een algoritme een lijst van instructies is die leidt tot een bepaald resultaat
ervaren dat de situatie bepaalt of een algoritme bruikbaar is
begrijpen dat computerprogramma's iets uitvoeren door het volgen van precieze en ondubbelzinnige instructies
maken van een simpel algoritme in een concrete situatie met een vaste van te voren bepaalde set instructies
ervaren hoe complex het is om echte problemen op te lossen door middel van algoritmes als basis voor een programma
representeren en communiceren van een algoritme door middel van codes en symbolen
onderzoeken van een reeks instructies of regels en oplossen van mogelijke fouten in deze reeks
gebruik maken van een 'als-dan' constructie bij het beschrijven van stappen in een proces
creëren van eenvoudige reeksen van instructies die leiden tot een bepaald doel

Voorbeeldactiviteiten

De stappen van aankleden of tanden poetsen doornemen
De stappen van een levenscyclus en voedselketens in de juiste volgorde plaatsen
Opdrachten uitvoeren met programmeerbaar speelgoed of een robot zoals Bluebot, Makey makey of Makeblock
Ontwerpen van een bordspel en samenstellen van de spelregels bij het spel. Vervolgens klasgenoten het spel laten spelen en de regels waar nodig nog verfijnen.
Zoeken en beschrijven van als-dan constructies zoals "Ik ga naar buiten en als het regent dan doe ik een regenjas aan, als het heel zonnig is dan doe ik een zonnebril op"
…

Papieren vliegtuig (unplugged)
Vol de instructies en maak een vliegtuig

Programmeren op ruitjes-papier (unplugged)
Volg de instructies op en maak een tekening op ruitjespapier.

Doelen voor de middenbouw

- Leert hoe complex het is om echte problemen om te zetten in programma's.
- Leert dat ideëen helder kunnen lijken, maar wellicht nog steeds verkeerd "begrepen" kunnen worden door een computer.
- Oefent hoe ideëen gecommuniceerd kunnen worden middels codes en symbolen.
- Leert het begrip algoritme te verbinden met alledaagse situaties.
- Leert grote activiteiten op te delen in deelopdrachten.
- Leert hoe deelopdrachten in een logische volgorde geplaatst kunnen worden.

Fase 3 (groep 7 en 8)

Aanbodsdoelen

maken van een herbruikbaar algoritme voor een probleem
beoordelen van verschillende algoritmes op werking en bruikbaarheid in een bepaalde situatie
oplossen van een probleem door het formuleren van een eigen set instructies
identificeren van algoritmes als procedures bij rekenen en taal
verklaren van de werking van eenvoudige algoritmes door logisch redeneren
ontdekken van fouten in algoritmes door logisch te redeneren en verbeteren hiervan (debugging)
opdoen van praktische ervaring met een programmeeromgeving (software)
beschrijven van een herhalingslus met een vast aantal herhalingen
verbinden van het begrip 'algoritme' aan alledaagse situaties
ervaren dat een beschrijving van een algoritme helder kan lijken maar wellicht nog steeds verkeerd 'begrepen' kan worden (door een ander of door de computer) en vraagt om een duidelijker formulering
ontwikkelen en schrijven van eenvoudige computercode

Voorbeeldactiviteiten

Formuleren van een algoritme bij bijv. vermenigvuldigen met 10, 100 of 1000
Spelregels (instructies) schrijven hoe jouw favoriete sport wordt gespeeld
Keuze maken en beschrijven van het te volgen algoritme bij bijv. de wijze van aanschaffen van een nieuwe fiets
Een robot programmeren zodat deze door een labyrint zijn weg kan vinden naar de uitgang.
In een hiervoor gemaakt computerprogramma labyrintopdrachten uitvoeren
…

Parallellisatie

Parellelization: zorgen voor gelijktijdige uitvoering van taken om een gezamenlijk doel te bereiken.

Beseffen dat een computer taken gelijktijdig kan uitvoeren en dat het daardoor makkelijker en sneller gaat

Inzien van de consequenties van parallellisatie

Fase 1 (groep 1, 2 en 3)

Aanbodsdoelen

Ervaren dat door handelingen gelijktijdig uit te voeren een taak sneller uitgevoerd kan worden.

Voorbeeldactiviteiten

Bespreken en ervaren dat het tegelijk pakken van bijv. een schaar en lijmpot sneller gaat, dan ze een voor een pakken.
…

Fase 2 (groep 4, 5 en 6)

Aanbodsdoelen

Identificeren van handelingen die binnen een uit te voeren taak gelijktijdig uitgevoerd kunnen worden.

Voorbeeldactiviteiten

Bij een opdracht de kinderen eerst samen een planning te laten maken wie welke taak uitvoert en vervolgens aan de slag gaan
Een planning laten maken wie wanneer welke taak uitvoert
…

Fase 3 (groep 7 en 8)

Aanbodsdoelen

Een complexe opdracht in zo kort mogelijke tijd tot een goed einde brengen door zoveel mogelijk handelingen gelijktijdig uit te voeren.

Voorbeeldactiviteiten

Het bereiden van een maaltijd
…

Kan een planning maken en taken toewijzen aan teamleden tijdens een project

Kan middelen op een dergelijke wijze organiseren dat het mogelijk wordt om ze simultaan in te zetten om een gezamenlijk doel te bereiken

Kan taken gelijktijdig laten uitvoeren door computers

Stappenplan (unplugged)
Help de Flurb bij haar bloemen te komen!

deelt een eenvoudige activiteit op in delen in deelopdrachten

plaatst deelopdrachten in een logische volgorde

benoemt concreet aanwijsbare onderdelen van een object

Titel-uitgever-jaar van uitgave

Doelgroep-leerjaar

Korte samenvatting