In deze opdracht maak je kennis met het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) dat vanaf 1830 tot 1949 in de Indische Archipel de orde moest houden. In 1949 ging Nederlands-Indië over in de Republiek Indonesië en was de rol van het KNIL uitgespeeld. Je zult ook leren waarom er relatief veel Molukkers militair waren bij de KNIL.
Onderstaande video geeft een korte impressie van het KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger) voor de Tweede Wereldoorlog. Wat valt je het meest op? Bespreek het met een klasgenoot.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
uitleggen wat het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger was en weet je welke taken het KNIL in Nederlands-Indië had.
omschrijven wat de aanleiding was tot de oprichting van het KNIL.
vertellen waarom het KNIL niet alleen uit Nederlanders/Europeanen bestond, maar vooral uit veel inheemse manschappen.
uitleggen waarom het KNIL in Nederlands-Indië niet opgewassen was tegen de Japanse legers.
uitleggen waarom het KNIL in 1950 is opgeheven.
uitleggen waarom het KNIL relatief veel militairen van Molukse afkomst in haar gelederen telde.
Wat kan ik al?
In deze opdracht gaat het over het KNIL, het Koninklijk Nederlands Indisch Leger. Dit leger bestond van 1830 tot 1950. Je bestudeert de rol die dit leger in Nederlands-Indië had vóór, tijdens en ná de periode van onafhankelijkheidsstrijd. Op 27 december 1949 werd Indonesië zelfstandig en was het niet langer een kolonie van Nederland en in juli 1950 werd het KNIL opgeheven.
Bestudeer het Kennisbankitem over geweld bij het dekolonisatieproces. Praat met een klasgenoot over dit geweld. Wat vinden jullie van de rol van Ghandi en Soekarno?
Lezen over de reorganisatie van het Nederlandse leger vanwege opstanden in Nederlands-Indië.
Stap 2
Tekst bestuderen over de oprichting van het KNIL.
Stap 3
Vraag beantwoorden over de rol van het KNIL tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Stap 4
Lezen over de positie van het KNIL tussen de eigen bevolking en de Nederlandse overheersers, na de Tweede Wereldoorlog.
Stap 4
Tekst bestuderen over de rol van Molukkers en Ambonezen binnen het KNIL.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Eindproduct
Chronologische tijdbalk maken met behulp van jaartallen en zinnen.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Aan de slag
Stap 1: Voorspel
Diponegoro geeft zich over aan
de Nederlanders
Bij de opheffing van de VOC in 1799 nam de Bataafse Republiek de bezittingen in Oost-Indië over. De verdediging van de Indische gebieden was onder de VOC al jarenlang flink verwaarloosd. De Bataafse Republiek nam ook de verdediging van de Indische gebieden op zich.
In 1813 ontstond het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en de naam Oost-Indië verandert in Nederlands-Indië. De Indische strijdmacht was onderdeel van het Nederlandse leger onder leiding van het Ministerie van Oorlog.
In 1825 ontstond er een grote opstand op Java tegen de Nederlandse overheersing onder leiding van de inheemse prins Diponegoro. Pas na een lange strijd van vijf jaar, die aan beide kanten veel slachtoffers eiste, werd Diponegoro in 1830 verslagen.
De moeizame gewonnen Java-oorlog leidde tot een reorganisatie van het Nederlandse leger. De Indische onderdelen werden een apart leger onder leiding van het Ministerie van Koloniën.
Stap 2: Oprichting van het (K)NIL
Een KNIL-officier in 1849
Op 4 december 1830 besluit de Nederlandse regering om de Nederlandse troepen te reorganiseren. De Indische onderdelen worden een apart leger met de naam Nederlandsch-Indisch Leger.
In 1832 mag het leger zich Koninklijk gaan noemen en het NIL wordt KNIL.
Na de afloop van de Java-oorlog telde de Indische onderdelen ruim 13,5 duizend militairen:
1830 na de Java-oorlog
Officieren
Onderofficieren en manschappen
Alle
Europees
603
5.699
6.302
Inheems
37
7.206
7.243
Totaal
640
12.905
13.545
Een van de eerste taken van de nieuwe bevelhebber was de troepen- sterkte flink te verhogen:
Jaar
Aantal
1830
13.545
1840
19.994
1882
28.094
1922
35.577
1929
38.318
In 1929 waren die militairen verdeeld over:
KNIL 1929
Officieren
Onderofficieren en manschappen
Alle
Alle
1.279
6.743
8.022
Inheems
-
30.296
30.296
Totaal
1.279
37.039
38.318
Een landsgewijze indeling van de niet-Europese militairen:
KNIL 1929
Niet-Europese onderofficieren en manschappen
Javanen
14.050
Ambonezen en Menadonezen
8.731
Timorezen
1.358
Soendanezen
1.199
Maleiers
272
Madoenezen
126
Boeginezen
99
Atjehnezen
78
Overig
4.383
Totaal
30.296
Stap 3: KNIL in WOII
KNIL-regiment in 1943 in Australië
KNIL in de Tweede Wereldoorlog
Vanaf 1933 liepen de spanningen in de wereld op. Hoewel Nederland (en daarmee Nederlands-Indië) uitging van neutraliteit, vond de regering het verstandig om ook in Nederlands-Indië de defensie te versterken. In enkele jaren verdubbelde de troepensterkte van het KNIL tot 76.145 militairen in mei 1940.
De legerleiding van het KNIL had grote problemen met het vinden van voldoende personeel en materiaal. De problemen werden alleen maar groter na de inval van de Duitsers in Nederland op 10 mei 1940. De aanvoer vanuit Nederland kwam tot stilstand.
Het KNIL was bezig met de aanschaf van allerlei nieuwe wapens, maar een deel van het materiaal was nog niet door Nederland geleverd. En veel technici die nodig waren om de wapens te testen en om ermee te oefenen zaten vast in Nederland.
Om het KNIL te ondersteunen ontstonden er verschillende vrijwilligersorganisaties zoals het Comité voor Stads- en Landwachten en het Vrouwen Automobiel Corps. In 1941 riep de Nederlands-Indische regering de algemene mobilisatie (voorbereiding op oorlog van alle troepen) af.
Begin 1942 viel Japan Nederlands-Indië aan. Het KNIL was kansloos door een gebrek aan voldoende personeel en vuurkracht. Na drie maanden gaf Nederlands-Indië zich over. De meeste KNIL-ers werden krijgsgevangen genomen.
Maar een klein deel van het KNIL wist te ontsnappen naar Australië.
Stap 4: KNIL in de knel
Krijgsgevangenen
Na de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië zijn KNIL-militairen als krijgsgevangenen verspreid over heel Zuidoost-Azië en Japan. Velen waren ziek en verzwakt. Toch werd het KNIL snel weer ingezet in de strijd tegen de nieuwe republiek Indonesië.
Op 15 augustus 1945 capituleert Japan. Twee dagen later, op 17 augustus, roepen de Indonesische vrijheidsstrijders Soekarno en Hatta de zelfstandigheid uit. Nederland wil daar niets van weten en het KNIL krijgt de opdracht om de orde te herstellen en de vrijheidsstrijders te ontwapenen. Het KNIL wordt al snel aangevuld met tienduizenden beroeps- en dienstplichtige militairen uit Nederland.
Tussen 1945 en 1949 ontstaat er een koloniale oorlog waarin door beide partijen wreedheden worden begaan. Het merendeel van de KNIL-ers was van niet-Europese afkomst. Zij kwamen klem te zitten tussen de Nederlandse bevelhebber en de eigen bevolking. De legerleiding durfde niet te veel te vertrouwen op deze KNIL-ers. De ingezette militairen waren daarom vooral beroeps- en dienstplichtige militairen uit Nederland.
In 1949 moet Nederland onder druk van de Verenigde Staten en de Verenigde Naties haar kolonie opgeven. Op 27 december 1949 erkent Nederland de Republiek Indonesië. Het KNIL blijft nog bestaan tot juli 1950 om de lopende zaken af te ronden. De KNIL-ers kregen de keus: overstappen naar de Koninklijke Landmacht of toetreden tot het leger van de Republiek Indonesië. Velen van hen konden met (vervroegd) pensioen.
Kijk naar de video hieronder. Welke gevolgen had het toetreden tot de Koninklijke Landmacht voor soldaten en hun gezinnen die in Indonesië woonden?
Stap 5: Molukse KNIL-ers in NL
Molukse KNIL-ers in Nederland
De eerste Europeanen die de Indische Archipel bezochten, waren de Portugezen. Omdat ze vooral geïnteresseerd waren in specerijen, kwamen ze al snel bij de Molukken aan. Eerder (zie de opdracht: 'Monopolie op specerijen') heb je al kunnen lezen dat nootmuskaat, foelie en kruidnagels alleen te vinden zijn op eilanden die tot de Molukken behoren.
De Molukken bestaan uit meer dan duizend eilanden, waarvan de helft bewoond is. Door de Portugezen zijn vooral op het eiland Ambon op Zuid-Molukken veel bewoners gekerstend (= tot christen gemaakt), terwijl ergens anders in de Indische Archipel de inwoners moslim waren.
In stap 2 heb je kunnen zien dat relatief veel niet-Europese KNIL-ers uit Ambon kwamen. De christelijke Ambonezen voelden zich ook meer betrokken bij de christelijke Nederlanders dan bij de islamitische inwoners.
Serani (christen) gold op Ambon als een pangkat (rang) hoger dan moslim en twee rangen hoger dan 'heiden'. Een militair leerboek van de KNIL uit 1896 beval aan: “den Ambonnees te tonen dat men zijn godsdienst, die immers ook de onze is, apprecieert” (appreciëren = waarderen).
Zelf beschouwden veel christelijke Ambonezen zichzelf als 'zwarte Hollanders'.
Toen na de Tweede Wereldoorlog Nederland de opdracht gaf om de orde te handhaven, werden daar veel Ambonese militairen voor ingeschakeld. Deze Ambonese militairen waren een soort elitekorps van het KNIL en werden het meest gevreesd.
De Ambonese bevolking beschouwde de Nederlanders als bondgenoten, maar de Indonesische vrijheidsstrijders zagen de Ambonezen als collaborateurs en als landverraders.
De band tussen Nederland en Ambon werd nog sterker toen de Nederlandse regering aan de Ambonezen beloofde dat zij een eigen, vrije staat zouden krijgen als ze Nederland zouden helpen.
Bij de overdracht van Nederland aan Indonesië in 1949 kregen ook de Ambonese KNIL-ers het aanbod om toe te treden tot het Indonesische leger, maar daar voelden de meesten niets voor.
Op 25 april 1950 riep een groep Molukse vrijheidsstrijders de Republik Maluku Selatan (RMS, de Vrije Republiek Molukken) uit. Het Indonesische leger onderdrukte deze opstand hardhandig.
De Ambonese KNIL-ers -die allen op Java gelegerd waren- zaten door het uitroepen van de RMS in een benarde situatie en het werd voor hen gevaarlijk.
Als ‘tijdelijke’ oplossing kregen vierduizend KNIL-ers het dienstbevel om naar Nederland te gaan, samen met hun gezinnen. In totaal vertrokken er 12.500 personen.
Na het vertrek naar Nederland kwam de term Molukkers in de mode. Daar had de Nederlandse regering twee redenen voor:
Er zaten niet alleen Ambonese militairen bij de naar Nederland gebrachte KNIL-ers, maar ook militairen van andere Molukse eilanden.
Door hen nu Molukkers te noemen, vond Nederland dat het de belofte aan de Ambonezen niet na hoefde te komen.
Afronding
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch leger)
Leger dat vanaf 1830 tot 1949 in de Indische Archipel de orde moest houden. In het KNIL zaten Indische en Nederlandse soldaten.
Oost-Indië
Een van de benamingen voor alle in de Indische Archipel door de Nederlandse staat gekoloniseerde gebieden voor 1813. Na 1813 heette het gebied Nederlands-Indië.
Nederlands-Indië
Nederlands-Indië was vanaf 1813 de officiële benaming voor de in de Indische Archipel door de Nederlandse staat gekoloniseerde gebieden.
Indische Archipel
Een archipel van grote en kleine eilanden gelegen tussen het schiereiland Malakka, in Zuidoost-Azië en Australië.
Java-Oorlog
Grote opstand op Java tegen de Nederlandse overheersing onder leiding van de inheemse prins Diponegoro. De opstand duurde van 1825 - 1830.
Koloniale Oorlog
Nederland reageerde met verzet op de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië op 17 augustus 1945. Samen met het KNIL voerden Nederlandse militairen van 1945 - 1950 oorlog tegen de Indonesische vrijheidsstrijders.
Vrije Republiek Molukken
Op 25 april 1950 riep een groep Molukse vrijheidsstrijders de Republik Maluku Selatan (RMS, de Vrije Republiek Molukken) uit. Het Indonesische leger onderdrukte deze opstand hardhandig.
Eindproduct
(Chrono)Logisch Tijdbalk
Je krijgt nu een aantal genummerde zinnen te lezen. De zinnen staan niet in de juiste volgorde. Aan jou de taak om die zinnen in de juiste volgorde (A-E) te zetten en er een jaartal bij te zetten zodat er een (chrono)logische tijdbalk ontstaat.
Let op. Alle jaartallen vind je in de stappen 1-5 van de opdracht, maar zes van de jaartallen passen wel en vier jaartallen passen niet bij het (chrono)logische verhaal!
Jaartallen:
1813
1825
1830
1832
1929
1940
1941
1942
1949
1950
Zinnen:
De KNIL-ers moeten kiezen tussen toetreden tot de Koninklijke Landmacht of het Indonesisch leger.
Om het KNIL te ondersteunen ontstaan er verschillende vrijwilligersorganisaties.
Molukse KNIL-ers krijgen het dienstbevel om naar Nederland te vertrekken.
De Indische onderdelen van het leger vallen onder het ministerie van Oorlog.
Het KNIL wordt opgericht.
Het KNIL moet zich overgeven aan de Japanners.
A: Zin 4 hoort bij jaartal 1813
B: Zin _ hoort bij jaartal ____
C: Zin _ hoort bij jaartal ____
D: Zin _ hoort bij jaartal ____
E: Zin _ hoort bij jaartal ____
F: Zin _ hoort bij jaartal ____
Neem de zinnen over en plaats ze in een (Google-) document. Voorzie de verschillende momenten van een bijpassende afbeelding.
Beoordeling
Je docent let bij de beoordeling op het volgende:
de jaartallen en zinnen zijn op de juiste manier aan elkaar gekoppeld.
de zinnen staan in een (chrono)logische volgorde.
het afbeeldingen passen bij de jaartallen.
door de antwoorden laten jullie zien dat jullie de vraag begrepen hebben.
het geheel ziet er netjes en verzorgd uit.
het document bevat niet teveel taalfouten.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht?
Gaf de intro een goed beeld van wat je in deze opdracht ging doen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over KNIL? Zo niet, vond je het interessant?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Ging het goed of vond je het moeilijk? Is het gelukt om bijpassende afbeeldingen te vinden?
Heb je veel onthouden van de les?
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is KNIL. Het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) moet vanaf 1830 tot 1949 in de Indische Archipel de orde houden. In 1949 ging Nederlands-Indië over in de Republiek Indonesië en was de rol van het KNIL uitgespeeld. Het materiaal bespreekt wat het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger was, wat de aanleiding tot de oprichting was en welke taken het KNIL in Nederlands-Indië had. Het bespreekt waarom het KNIL niet alleen uit Nederlanders/Europeanen bestond, maar vooral uit veel inheemse manschappen en militairen van Molukse afkomst. Als laatst komt aan bod dat het leger in Nederlands-Indië niet opgewassen was tegen de Japanse legers en waarom het KNIL in 1950 is opgeheven. Begrippen die horen bij deze les zijn: KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger), Oost-Indië, Nederlands-Indië, Indische Archipel, Java-Oorlog, Koloniale Oorlog en Vrije Republiek Molukken
De tijd van burgers en stoommachines (1800 - 1900);
De tijd van de wereldoorlogen (1900 - 1950);
De tijd van pruiken en revoluties (1700 - 1800);
Geschiedenis;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is KNIL. Het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) moet vanaf 1830 tot 1949 in de Indische Archipel de orde houden. In 1949 ging Nederlands-Indië over in de Republiek Indonesië en was de rol van het KNIL uitgespeeld. Het materiaal bespreekt wat het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger was, wat de aanleiding tot de oprichting was en welke taken het KNIL in Nederlands-Indië had. Het bespreekt waarom het KNIL niet alleen uit Nederlanders/Europeanen bestond, maar vooral uit veel inheemse manschappen en militairen van Molukse afkomst. Als laatst komt aan bod dat het leger in Nederlands-Indië niet opgewassen was tegen de Japanse legers en waarom het KNIL in 1950 is opgeheven. Begrippen die horen bij deze les zijn: KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger), Oost-Indië, Nederlands-Indië, Indische Archipel, Java-Oorlog, Koloniale Oorlog en Vrije Republiek Molukken
Aan het eind van deze opdracht kun je:
In deze opdracht gaat het over het KNIL, het Koninklijk Nederlands Indisch Leger. Dit leger bestond van 1830 tot 1950. Je bestudeert de rol die dit leger in Nederlands-Indië had vóór, tijdens en ná de periode van onafhankelijkheidsstrijd. Op 27 december 1949 werd Indonesië zelfstandig en was het niet langer een kolonie van Nederland en in juli 1950 werd het KNIL opgeheven.
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
