Tussen 1602 en 1799 was het de VOC die Nederlands-Indië bestuurde en tussen 1816 en 1942 bemoeide de Nederlandse regering zich zelf met het bestuur. Een grote Nederlandse inbreng dus.
Hoe dat zo komt en wat daarvan de gevolgen waren voor Nederlands-Indië, daarover gaat deze opdracht.
Begin met het kijken naar de video ‘Heren 17, het bestuur van de VOC’. Wat was de functie van de 'Heren 17'? Bespreek het met een klasgenoot.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
uitleggen waarom de Nederlandse regering in 1799 het gezag over Nederlands-Indië overnam van de VOC.
uitleggen hoe de Nederlandse regering zijn gezag over Nederlands-Indië in 1810 kwijtraakte en in 1816 terugkreeg.
toelichten op welke manier Nederland wilde verdienen aan Nederlands-Indië, eerst via de VOC en daarna door het zelf te besturen.
een belangrijk verschil beschrijven tussen het bestuur van de VOC en dat van de Nederlandse regering.
verklaren waarom de regering in 1816 minder hoefde te doen om zijn gezag over Nederlands-Indië te vestigen dan de VOC vanaf 1602.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Tekst lezen waarin uitgelegd wordt op welke manier Nederlands-Indië als handelsgebied werd gebruikt.
Stap 2
Tekst lezen en video bekijken waarin uitgelegd wordt wie Nederlands-Indië in de loop der tijd bestuurden en een aantal vragen beantwoorden.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze opdracht.
Eindproduct
Als "correspondent in Batavia in 1866" een artikel schrijven over vijftig jaar Nederlands-Indië als kolonie van Nederland.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Aan de slag
Stap 1: Nederlands-Indië als handelsgebied
Gouveneur-generaal
Godert van der Capellen
1778 - 1848
VOC
De Verenigde Oostindische Compagnie is opgericht in 1602. Het krijgt het alleenrecht om vanuit Nederland handel te drijven met de Oost en mag zo’n beetje alles doen wat in het belang is van die handel. De winst van de VOC is immers de winst van de Nederlandse Republiek. Hoe het er aan toe ging in dat verre Azië, dat liet men over aan het bestuur van de VOC, de Heren Zeventien.
De VOC kreeg vaste voet in Nederlands-Indië door handelsposten te stichten, forten te bouwen om die handelsposten te verdedigen en handelspartners te zoeken onder lokale bestuurders. En waar nodig werd geweld niet geschuwd. Het VOC had zijn eigen leger. Zo veroverde het handelsbedrijf meer en meer gebied in Nederlands-Indië, bijvoorbeeld op Java en op de Molukken.
Oorlog Nederland en Frankrijk
In 1795 brak er oorlog uit tussen Nederland en Frankrijk. Stadhouder Willem V vluchtte naar Engeland en hier werd de Bataafse Republiek uitgeroepen, een Franse vazalstaat. De Nederlandse gebiedsdelen in Azië, tot dan bestuurd door de VOC, kwamen in handen van de Engelsen. Met de VOC kwam het niet meer goed. Het bedrijf werd overgenomen door de staat en hield officieel op te bestaan op 31 december 1799. Alle bezittingen waren toen eigendom van de Bataafse Republiek, maar vielen in de jaren daarna geleidelijk in de handen van de Engelsen. Die hadden tussen 1811 en 1816 heel Nederlands-Indië onder bestuur.
Napoleon verslagen
In 1813 wordt Napoleon verslagen bij Leipzig en verlaten de Fransen Nederland. Aan het eind van dat jaar zet de zoon van Willem V voet aan Nederlandse wal als Koning Willem I. Een jaar later gaf Engeland het bestuur over de bezittingen van de VOC in Nederlands-Indië terug aan Nederland. De Engelse bestuurders maakten weer plaats voor de Nederlanders. De VOC bestond niet meer, dus zij konden niet weer de leiding over Nederlands-Indië nemen.
Nu had de regering, onder leiding van koning Willem I, zelf de verantwoordelijkheid. In Nederlands-Indië werd in 1816 weer een nieuwe Nederlandse gouverneur-generaal aangesteld: Godert van der Capellen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In 1816 neemt de Nederlandse regering het bestuur van Nederlands-Indië weer over van de Engelsen. Al voor de Engelse periode werden er veranderingen in het bestuur doorgevoerd. De lokale vorsten waarmee de VOC het bestuur regelde, werden steeds meer naar de achtergrond gedrongen. De gouverneur-generaal bestuurde met behulp van zijn ambtenaren meer en meer vanuit een centraal punt. De monopoliepositie van de VOC werd op veel plaatsen gehandhaafd, maar de meest knellende bepalingen voor de bevolking werden wat verzacht. Opstanden van lokale vorsten werden nog steeds met geweld neergeslagen.
Nederlands-Indië was officieel een kolonie van Nederland en werd nu door de Nederlandse overheid gebruikt als gebied om winst te maken (wingewest). In de eerste jaren na 1816 liep het nog niet zo. Er moest een heleboel worden geïnvesteerd en veel ambtenaren moesten worden aangesteld. Onder Engels bestuur was er veel verwaarloosd. Om daar verbetering in aan te brengen is in 1824 de Nederlandse Handels-Maatschappij (NHM) opgericht. Deze NHM moest de handel met Nederlands-Indië weer op gang krijgen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Gouverneur-Generaal
Hoogste bestuurder van Nederlands-Indië.
Wingewest
Een gebied dat gebruikt wordt om winst te behalen.
Kolonie
Een kolonie is een staatkundig gebied buiten het eigen land. Dat gebied is bedoeld om winst mee te maken. Ook wordt de cultuur van het eigen land overgebracht naar de kolonie.
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht schrijf je een krantenartikel van maximaal ½ A4'tje over Nederlands-Indië.
Je vertelt in dit artikel waarom Nederlands-Indië in 1814 een kolonie van Nederland is geworden en blikt terug op de eerste halve eeuw die sindsdien verstreken is.
In dit artikel laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
Onze correspondent in Batavia, 50 jaar Nederlands-Indië
Jij bent onze correspondent in Batavia. Het is 1866. Nederlands-Indië is dan alweer vijftig jaar een kolonie van Nederland. Een mooi moment om terug te blikken op de periode na 1816.
Leef je in als correspondent in Batavia en schrijf een artikel over die vijftig jaar. In dit artikel vertel je aan jouw lezers:
Waarom de VOC in 1816 niet meer bestond.
Waarom het belangrijk was dat Nederland in 1816 zijn gezag over Nederlands-Indië heeft teruggekregen.
Waarom het niet te lastig was om het gebied weer onder Nederlands gezag te brengen.
Wat Nederland sindsdien met de kolonie heeft gedaan.
Een artikel is een goede manier om informatie te presenteren of een gebeurtenis te beschrijven.
Beoordeling
Het krantenartikel laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
de inhoud: gaat het artikel over Nederlands-Indië in de periode 1816-1866?
de vorm: is het artikel met zorg gemaakt: is het leesbaar en boeiend geschreven?
taalfouten: bevat het artikel niet te veel taalfouten?
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht?
Gaf de intro een goed beeld van wat je in deze opdracht ging doen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wat wist je al over Nederlands-Indië?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Vond je het moeilijk? Is het gelukt om de eindopdracht te schrijven vanuit de ogen van een correspondent?
Het arrangement Nederlands Indië vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is Nederlands-Indië. Tussen 1602 en 1799 was het de VOC die Nederlands-Indië bestuurde en tussen 1816 en 1942 bemoeide de Nederlandse regering zich zelf met het bestuur. Een grote Nederlandse inbreng dus. Het materiaal bespreekt waarom de Nederlandse regering in 1799 het gezag over Nederlands-Indië overnam van de VOC en hoe de Nederlandse regering zijn gezag over Nederlands-Indië in 1810 kwijtraakte en in 1816 terugkreeg. Er komt aan bod op welke manier Nederland wilde verdienen aan Nederlands-Indië, eerst via de VOC en daarna door het zelf te besturen. Het materiaal beschrijft een belangrijk verschil tussen het bestuur van de VOC en dat van de Nederlandse regering. Als laatst wordt een verklaring gegevens waarom de regering in 1816 minder hoefde te doen om zijn gezag over Nederlands-Indië te vestigen dan de VOC vanaf 1602.Begrippen die horen bij deze les zijn: Gouverneur-generaal, wingewest en kolonie.
De tijd van burgers en stoommachines (1800 - 1900);
De tijd van de wereldoorlogen (1900 - 1950);
De tijd van pruiken en revoluties (1700 - 1800);
De tijd van regenten en vorsten (1600 - 1700);
Geschiedenis;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is Nederlands-Indië. Tussen 1602 en 1799 was het de VOC die Nederlands-Indië bestuurde en tussen 1816 en 1942 bemoeide de Nederlandse regering zich zelf met het bestuur. Een grote Nederlandse inbreng dus. Het materiaal bespreekt waarom de Nederlandse regering in 1799 het gezag over Nederlands-Indië overnam van de VOC en hoe de Nederlandse regering zijn gezag over Nederlands-Indië in 1810 kwijtraakte en in 1816 terugkreeg. Er komt aan bod op welke manier Nederland wilde verdienen aan Nederlands-Indië, eerst via de VOC en daarna door het zelf te besturen. Het materiaal beschrijft een belangrijk verschil tussen het bestuur van de VOC en dat van de Nederlandse regering. Als laatst wordt een verklaring gegevens waarom de regering in 1816 minder hoefde te doen om zijn gezag over Nederlands-Indië te vestigen dan de VOC vanaf 1602.Begrippen die horen bij deze les zijn: Gouverneur-generaal, wingewest en kolonie.
Tussen 1602 en 1799 was het de VOC die Nederlands-Indië bestuurde en tussen 1816 en 1942 bemoeide de Nederlandse regering zich zelf met het bestuur. Een grote Nederlandse inbreng dus. 
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
