Geschiedenis Tijdvak 03 02 - Ontstaan en verspreiding islam

Geschiedenis Tijdvak 03 02 - Ontstaan en verspreiding islam

Inleiding - Ontstaan en verspreiding islam

Naast het christendom kwam er in de 7e eeuw een nieuwe godsdienst op: de islam. De islam werd naast het joden- en christendom de derde godsdienst die werd gekenmerkt door het geloof in één god.

Ook de bron van de godsdienst was en is dezelfde: het geloof in de oorspronkelijke religie zoals in Gods openbaringen aan Adam en Abraham. De profeet Mohammed kreeg, volgens volgelingen van de islam, de opdracht om als profeet deze oorspronkelijke religie opnieuw te verspreiden.

Ontstaan van de islam

De islam ontstond vanaf de 7e eeuw in het Midden-Oosten. Er kwam door het nieuwe geloof meer eenheid onder de, door onderlinge rivaliteit verdeelde, Arabische stammen.

Mekka was al ver voor het ontstaan van de islam een belangrijke religieuze stad. In deze stad werd de Ka'aba, een vierkant bouwwerk rondom een zwarte meteoriet, aanbeden. In het religieuze en rijke Mekka was geweld verboden en werd veel handel gedreven.

In de 6e eeuw woonden in de Arabische wereld verschillende stammen. De trouw aan de eigen stam was groot maar de vijandschap tegenover andere stammen ook. In de barre omstandigheden van die tijd was een hecht verband tussen de leden van een stam een noodzaak om te kunnen overleven.

Elke stam had zijn eigen vorm van wetgeving die was gebaseerd op het principe "oog om oog, tand om tand". Daardoor kon een ruzie al gauw ontaarden in een eindeloze oorlog.

Mohammed

Rond het jaar 570 werd Mohammed geboren in de stad Mekka. Mohammed behoorde tot een stam die handel dreef. Hijzelf was ook een succesvol koopman. Hij kwam op zijn reizen in aanraking met zowel christenen als joden. Mohammed dacht veel na over hun godsdienst waarin maar één God werd aanbeden.

Ook de ongelijkheid en het onrecht in de maatschappij had de aandacht van Mohammed. Hij keurde het af dat de rijke elite zich niets aantrok van de armoede om zich heen. Ook de stammenoorlogen in de gebieden rondom Mekka waren Mohammed een doorn in het oog.

Hij raakte ervan overtuigd dat de komst van een nieuwe profeet de problemen van de Arabieren zou oplossen.

Mohammed als profeet

Een 9e eeuws fragment van een Arabisch
koranhandschrift.

Volgens oude verhalen kreeg Mohammed in 610 bezoek van aartsengel Gabriël die hem opriep de boodschap van God te verspreiden.

Na wat tegenstribbelen aanvaardde Mohammed zijn rol als profeet. Hij begon met de verspreiding van Gods boodschap onder het Arabische volk. Daarnaast schreef hij de boodschap op die hij van God had ontvangen.


Het boek dat daaruit voortkwam heet de Koran.
Daarin wordt o.a. het volgende beschreven: Allah (Arabisch woord voor God) is de enige en almachtige God. Allah schiep de mens en gaf hem voedsel en kleding. Daarnaast gaf Allah de mensen regels waaraan ze zich moesten houden: de Sharia. In ruil vroeg Allah dankbaarheid in de vorm van het gebed, ofwel de Salaat en de zorg voor armen. Samen vormen deze de islam, ofwel de 'overgave aan Allah'.
Mohammed was ook bezig met de problemen in zijn streek. Hij stelde de Oemma in, ofwel de wereldwijde gemeenschap van moslims. Zo probeerde hij de solidariteit tussen moslims te bevorderen zodat er een einde kon komen aan de onderlinge stammenoorlogen. Leden van de Oemma waren verplicht elkaar te helpen bij aanvallen van buitenaf.

De verspreiding van de islam

De islam verplichtte haar aanhangers om het geloof te verspreiden. De militaire kracht van de Arabische legers was groot. Grote gebieden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika werden veroverd. Ook West-Europa ondervond daarvan de gevolgen. In de 8e eeuw werd het Iberisch schiereiland (huidige Spanje en Portugal) veroverd.

Van Mekka naar Medina (Hidjra)
De jaartelling van de islam begint in 622 met de emigratie van Mohammed naar Medina. Mohammed had zich bij de elite in Mekka niet populair gemaakt. Zij zagen de islam als een ongunstige ontwikkeling voor hun handel en voor de aantrekkingskracht van de stad.
Mohammed moest in 622 noodgedwongen vluchten en trok naar Medina. De stammen daar waren in oorlog met elkaar. Zij waren bereid zich te bekeren tot de islam als daarmee de stammentwisten werden opgelost. Medina is voor moslims naast Mekka en Jeruzalem een heilige stad en een belangrijk bedevaartsoord.

Verovering van Mekka

Mohammed onderweg naar Mekka.

Mohammed besloot vanuit Medina tot een jihad (heilige oorlog) tegen de machthebbers in Mekka. Door het sluiten van bondgenootschappen met stammen in de omgeving van Mekka verzwakte hij de positie van de stad.

Na een jarenlange strijd kon Mohammed de stad innemen. Hij verwijderde alle afgodsbeelden en verklaarde de Ka'ba als het centraal heiligdom van de islam.

Sjiieten en Soennieten

Portret van Mohammeds neef:
Ali ibn Abi Talib.

In 632 stierf Mohammed. Er ontstond al gauw ruzie over zijn opvolging. De kaliefen, een groep getrouwen rondom Mohammed, zagen zichzelf als logische opvolgers. Deze groep staat ook bekend als de soennieten.

Een andere groep (Sjiieten) vond dat alleen familieleden van Mohammed leider mochten zijn. De soennieten kozen Aboe Bakr, Mohammed's trouwste vriend, als leider van de Oemma.

Na drie leiders uit de groep van de kaliefen kwam het leiderschap in handen van de neef van Mohammed: Ali ibn Abi Talib. De tevredenheid van de Sjiieten over de keuze voor Ali sloeg om in ontzetting toen hij werd vermoord. Het leiderschap kwam opnieuw in handen van de zogenaamde 'Omajjaden-clan'.

Hiermee ontstond een broederstrijd tussen twee groepen moslims, de soennieten en sjiieten. Deze strijd duurt voort tot op de dag van vandaag.

Uitbreiding van de islam

In de Koran staan de leefregels voor moslims. Naar buiten toe is de jihad (letterlijk geloofsijver) van belang. De opvolgers van Mohammed, de kaliefen, breidden na de dood van Mohammed het Arabische rijk flink uit. Na Arabië werden Syrië, Palestina, Mesopotamië, het Perzische Rijk en Egypte onder de voet gelopen. Ten slotte werden ook Noord-Afrika en Spanje ingenomen.
In 732 werd hun opmars bij Poitiers (ten zuid-oosten van Nantes) gestuit door een nederlaag tegen de Franken onder leiding van Karel Martel.

Legenda

  • Het arrangement Geschiedenis Tijdvak 03 02 - Ontstaan en verspreiding islam is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-21 12:57:06
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    De Kennisbanken bevatten de theorie bij de opdrachten.
    Leerinhoud en doelen
    Geschiedenis;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Trefwoorden
    kennisbank, leerlijn, rearrangeerbare, rearrangeerbare leerlijn

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van