Geschiedenis Tijdvak 01 03 - De eerste stedelijke gemeenschappen
Inleiding - De eerste stedelijke gemeenschappen
De eerste steden werden gebouwd in het gebied van de vruchtbare Sikkel: Mesopotamië. Het succes van de landbouw maakte de opkomst van steden mogelijk. Door structurele landbouwoverschotten hoefde niet iedereen zich bezig te houden met de productie van voedsel. Mensen specialiseerden zich. Er kwamen ambachtelijke beroepen waardoor mensen afhankelijker van elkaar werden. Een bakker had geen tijd om manden te vlechten. Dicht bij elkaar wonen in de stad werd daarom aantrekkelijker.
De maatschappij als geheel werd hiërarchisch, de macht was ongelijk verdeeld. Onderaan de boeren, daarboven een klasse van ambtenaren en bovenaan de machtige klasse van priesters. Een vorst had de absolute macht.
De eerste steden: Nippur
Een van de eerste steden in Mesopotamië was Nippur. Deze stad lag in het toenmalige stroomgebied van de rivier de Eufraat. Nippur kun je een beetje vergelijken met een moderne stad. Er waren scholen, bibliotheken, een ziekenhuis, badhuizen, winkelstraten en een soort cafés. Nippur was een belangrijke religieus centrum met een grote klasse van priesters.
Van de stad Nippur is niets meer te vinden. De stad is in het zand verdwenen......
Godsdienst en hiërarchie
Inanna, een belangrijke en machtige
godin, o.a. van de liefde.
De maatschappij in de eerste steden was strak georganiseerd. Er was geen gelijkheid tussen de mensen. Er was sprake van een duidelijke hiërarchie. Mensen geloofden dat de koning of vorst zijn macht had gekregen van de goden.
Godsdienst bepaalde het dagelijks leven. De arme klasse van boeren en slaven aanvaardde haar lot omdat ze niet wilde ingaan tegen de wil van de goden.
Er waren vele goden in het oude Mesopotamië. Elk belangrijk onderwerp in het leven van mensen werd beïnvloed door een god. Zo was er een god van de oorlog, van de liefde, van het water, van de oogst, en nog veel meer.
In de eerste steden in Mesopotamië werden tempels gebouwd. Deze vaak imposante bouwwerken speelden een belangrijke rol bij de verering van de goden. De tempeltorens werden naast het vereren van goden gebruikt om de hemel te bestuderen.
Hiërarchische maatschappij
Ziggoerats, tempel die een
belangrijke rol speelde bij de
verering van de goden.
In de eerste steden was de macht ongelijk verdeeld. De vorst of koning had de absolute macht. Daaronder kwam de klasse van
priesters die zorgden voor de godsdienstige plechtigheden. Daarnaast hadden priesters ook belangrijke bestuurlijke taken. De waterhuishouding in de vorm van dijken, dammen en kanalen werd door priesters geregeld. Ook in tijden van oorlogsgevaar speelden priesters een belangrijke rol bij de organisatie van de verdediging van de stad.
Onder de klasse van priesters kwamen de ambtenaren. Zij noteerden de oogsten en controleerden of de boeren wel voldeden aan hun belastingverplichting. Jaarlijks betaalden de boeren een deel van de oogst zoals gerst, tarwe, dadels en wol. Deze voorraden werden opgeslagen in enorme voorraadkamers bij de tempels. Een deel werd als voedsel gebruikt en een deel zo mogelijk als handelswaar.
Zo konden producten en grondstoffen worden geïmporteerd uit verre streken die men niet zelf
kon produceren, zoals koper, tin, halfedelstenen en schelpen.
De mensen met veel macht zoals de priesters en hoge ambtenaren kregen land en middelen om grote huizen te bouwen en in te richten met dure spullen.
De grote klasse van boeren en ambachtslieden was arm. Ambachtslieden zoals timmerlieden, steenhouwers, wevers, brouwers en pottenbakkers werkten vaak in dienst van de tempel. Zij maakten werktuigen en gereedschappen, zoals spaden, sikkels, schoffels, hamers maar ook wapens en juwelen. Voor de erediensten maakten zij fraaie kunstwerken. Hun loon werd in natura uitbetaald en was net genoeg om in leven te blijven: gerst, sesamolie en bier. De tempels vergaarden ten koste van deze arme klasse een enorme rijkdom.
Het schrift
Alles wat aan belasting binnenkwam en kon worden verhandeld, moest worden genoteerd. Dat was de taak van ambtenaren die op kleine kleitabletten met een rieten griffel de hoeveelheden inkrasten.
Op deze wijze ontstond een primitief beeldschrift.
Het schrift waarmee ook complexere zaken werden genoteerd, bestond uit logogrammen.
Dat waren kleine symbolische tekeningetjes die verwezen naar iets, een handeling of object,
in de werkelijkheid. Het woord 'hoofd' was een klein tekeningetje van een hoofd.
Later werden de tekeningetjes vervangen door symbolen die verwezen naar een klank zoals de letters in het ons bekende alfabet.
De ontwikkeling van het schrift betekende het einde van de prehistorie en het begin van de historie. Het jaartal voor het begin van de historie is: 3000 v.Chr.
Het arrangement Geschiedenis Tijdvak 01 03 - De eerste stedelijke gemeenschappen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
De eerste steden werden gebouwd in het gebied van de vruchtbare Sikkel: Mesopotamië. Het succes van de landbouw maakte de opkomst van steden mogelijk. Door structurele landbouwoverschotten hoefde niet iedereen zich bezig te houden met de productie van voedsel. Mensen specialiseerden zich. Er kwamen ambachtelijke beroepen waardoor mensen afhankelijker van elkaar werden. Een bakker had geen tijd om manden te vlechten. Dicht bij elkaar wonen in de stad werd daarom aantrekkelijker.
Alles wat aan belasting binnenkwam en kon worden verhandeld, moest worden genoteerd. Dat was de taak van ambtenaren die op kleine kleitabletten met een rieten griffel de hoeveelheden inkrasten.
