Onbeweeglijk in de wind, groot, massief en toch sierlijk staan de drie mensfiguren op afbeelding 1 op het water. Duwen ze tegen elkaar aan omdat ze elkaar weg willen duwen of houden ze elkaar juist in evenwicht? Werken ze elkaar tegen of helpen ze elkaar? Het kunstwerk heet De molecuul mannen en is gemaakt door Jonathan Borofsky. De drie mannen stellen drie stadsdelen voor in Berlijn die door de samenkomst van oost (Friedrichshain) en west (Kreuzberg) met elkaar verbonden werden.
Maar Borofsky wilde met dit beeld meer laten zien dan de samenkomst van de drie stadsdelen. Hij was gefascineerd door het menselijk lichaam en de werking van moleculen, waaruit niet alleen mensen maar eigenlijk alles is opgebouwd. Hij maakte de mensfiguren van stevig aluminium. Hierin maakte hij vervolgens allemaal gaten om de structuur van de moleculen te laten zien. Zoals hij zelf zei: “Ondanks het feit dat wij als mensen er heel sterk uitzien, zijn we toch gemaakt van een moleculaire structuur die zelf weer is opgebouwd uit eigenlijk niets anders dan water een lucht”. > door de gaten in het beeld zie je de lucht en als je hoger staat het water.
afbeelding 1 De molecuul Mannen in Berlijn
afbeelding 2De roof van Proserpina
door Bernini
Op afbeelding 2 zie je ook een sculptuur waarin mensen afgebeeld worden. We zien een grote krachtige man die een vrouw optilt en haar meeneemt. De vrouw zet haar arm af tegen zijn hoofd en schreeuwt. Ze doet haar best zich uit zijn sterkte greep los te rukken.
Dit beeld is gemaakt door de kunstenaar Bernini. Hij wilde ons met dit beeld het mythologische verhaal vertellen van Pluto en Proserpina. Pluto was de God van de onderwereld. Hij was erg eenzaam en ging in de bovenwereld op zoek naar een vrouw. Daar werd hij verliefd op Proserpina en nam haar tegen haar zin in mee naar de onderwereld.
Bernini wil ons met het beeld van Pluto en Proserpina een verhaal vertellen en emoties tonen die bij dit verhaal horen. Door de houdingen van de personen en de details zien we dat Pluto een grote sterke/gespierde man is en dat Proserpina niet mee wil maar zichzelf probeert te bevrijden.
Net echt of juist helemaal niet?
Als een beeld vormen heeft die er heel natuurgetrouw uitzien dan noemen we dat realistisch. De kunstenaar heeft dan zijn best gedaan de werkelijkheid zo goed mogelijk na te bootsen. We zien dit in het beeld van afbeelding 2 De roof van Prosperina.
afbeelding 2 B (detail van afbeelding 2)
Beeldhouwer Bernini heeft goed gekeken naar de vormen van het menselijk lichaam. Waar zitten spieren onder de huid? Waar zitten botten en adertjes? Dit laat hij allemaal zien. Hij heeft zelf zo nauwkeurig gewerkt dat hij ons laat zien dat de huid van het bovenbeen van Proserpina zacht is een indeukt onder de stevige greep van Pluto. Kijk maar eens naar een detail van het beeld op afbeelding 2B. De handen lijken van een ander materiaal dan de huid van het been. Toch is het allemaal marmer wat je ziet.
Maar niet elke kunstenaar vind het belangrijk om een kunstwerk te maken dat "net echt" is. Het ligt er maar aan wat een kunstenaar wil laten zien. Denk maar aan het beeld van de Molecuul Mannen.
afbeelding 3
Of het beeld van Zadkine "De verwoeste stad" dat in hoofdstuk 4 aan bod kwam en dat je hier ziet op afbeelding 3.
Zadkine koos ervoor om een man te laten zien met een gat in zijn romp. Het hart van de persoon is weg. Net zoals het hart van Rotterdam (het centrum van Rotterdam) weg was na alle bombardementen in WOII.
Daarnaast heeft Zadkine het beeld een beetje een verwrongen lichaam gegeven. De benen hebben hoekige vormen gekregen. Dit geeft het beeld meer kracht, meer expressie. En het versterkt het gevoel van wanhoop dat het beeld moet uitdrukken.
De vorm van deze persoon is niet realistisch maar gedeformeerd. Iets is gedeformeerd als het uit zijn normale proporties (verhoudingen) is getrokken. Als het vervormd is.
Op afbeelding 4 en 5 zie je ook gedeformeerde vormen.
afbeelding 4afbeelding 5
afbeelding 6
Op afbeelding 6 hiernaast zie je een paard. Je ziet geen ogen, je ziet geen vacht. Het paard is niet realistisch weergegeven. Het heeft geen plasticiteit en geen details. We noemen deze manier van weergeven gestileerd.
Een gestileerde voorstelling is vaak een vereenvoudigde voorstelling. Alleen de belangrijkste vormen worden weergegeven. Toch kun je een gestileerde voorstelling ook heel fraai maken door een interessant spel van lijnen. Gestileerd is niet altijd simpel. Kijk maar eens naar de bloemen hier onder. We noemen ze allemaal gestileerd omdat ze geen platiciteit en weinig details hebben maar ze zijn niet allemaal even eenvoudig.....
Figuratief of abstract?
Beelden die een herkenbare voorstelling hebben noemen we figuratief. Je kunt dan benoemen wat de kunstenaar heeft afgebeeld. Een bloem, een dier, een landschap....het kan vanalles zijn.
Verwar figuratief niet met realistisch! De beelden op de vorige pagina's waren allemaal figuratief. toch waren ze niet allemaal realistisch.Je kunt een figuratieve voorstelling ook gestileerd of gedeformeerd weergeven. Het blijft dan figuratief want je ziet wat het voorstelt. Het is alleen niet "net echt".
De afbeeldingen hier onder zijn figuratief maar niet realistisch:
Je ziet 2 personen > je ziet een voorstellilng
dit noemen we figuratief
de mensen zijn gestileerd weergegevenDeze dieren zijn figuratief. Je kunt zelfs zien welke dieren er afgebeeld
zijn. Toch zijn ze absoluut niet realistisch.
Een kunstwerk waarin geen herkenbare voorstelling te zien is noemen we abstract. Je ziet dan alleen kleuren en vormen zoals bij de afbeeldingen hier onder:
Er bestaan ook afbeeldingen die er tussenin zitten. Ze lijken op het eerste gezicht misschien abstract omdat je er niet meteen iets in kunt herkennen maar als je dan de titel leest of je kijkt wat beter dan zie je opeens wel wat het voor moet stellen. Dit noemen we een tussenvorm.
Als je goed kijkt kun je in dit werk een grijze boom ontdekken.in dit werk zijn een paard en ruiter met lans te herkennen.
vormcontrasten
Als in een werk verschillende vormen naast elkaar (tegenover elkaar) gebruikt worden dan spreken we van een vorm-contrast.
De meest voorkomende vormcontrasten zijn:
geometrisch - organisch
hoekig - rond
ruimtelijk - vlak
open - gesloten
symmetrisch - asymmetrisch
afbeelding 4 Adele door Gustave Klimt
In dit werk van Gustave Klimt zit een ruimtelijk-vlak vormcontrast. Het gezicht en de handen van de vrouw zijn op een ruimtelijke manier weergegeven met licht en schaduw. Hierdoor ontstaat plasticiteit. De jurk van de vrouw (haar lichaam) is echter helemaal vlak weergeven net als de achtergrond.
Op afbeelding 5 zie je een open-gesloten vormcontrast.
Onderschrift
Het blokje bovenop heeft een open vorm > je kunt er doorheen kijken. Het blokje onderop heeft een gesloten vorm > het is helemaal dicht.
Begrippen
geometrische vorm
een meetbare vorm (zoals rechthoek, cirkel en driehoek)
organische vorm
een grillige natuurlijke vorm, meestal onregelmatig (niet meetbaar)
gesloten vorm
een dichte vorm, ook wel massieve vorm genoemd
open vorm
een vorm met gaten en open ruimtes of een vorm met veel uitstekende delen
symmetrisch
spiegelbeeldig, aan beide zijden min of meer gelijk
a-symmetrisch
de vorm is aan beide zijden anders
statische vorm
letterlijk : stilstaand > een vorm die star en stijf op je overkomt, vaak symmetrisch (maar niet altijd) en met rechte lijnen
dynamische vorm
een vorm die beweeglijk op je overkomt, met schuine, golvende of grillige contouren en/of met veel uitstekende delen
ruimtelijke vorm
een 3 dimensionale vorm of een vorm met plasticiteit
vlakke vorm
een 2 dimensionale vorm of een vorm zonder plasticiteit
vormcontrast
een tegenstelling tussen twee verschillende vormen
b.v. organisch-geometrisch, statisch - dynamisch
open-gesloten, symmetrisch- a symetrisch
abstract
zonder herkenbare voorstelling
figuratief
met herkenbare voorstelling
realistisch
net echt (lijkt heel erg op de werkelijkheid)
gestileerde vorm
vereenvoudigde vorm (zonder plasticiteit en details) of geschematiseerde vorm
gedeformeerde vorm
een vorm die uit zijn verhouding is getrokken, scheef of verwrongen
Het arrangement H4 vorm is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Marjolein Stokkermans-Gielen
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-07-17 10:31:01
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
