Tijdens dit thema gaan wij ons richten op het onderwerp cultuur. Eerst gezien vanuit een wereldwijd perspectief. Hiervoor gaan we kijken naar de verschillende culturen in de wereld. Aan het einde van het hoofdstuk zal je bijvoorbeeld meerdere kenmerken van de verschillende culturen kunnen benoemen. Op dit moment is het onderwerp cultuur erg belangrijk. Door de stroom vluchtelingen vanuit het Midden-Oosten en Afrika krijgen wij in Europa te maken met andere culturen. En in dit hoofdstuk zul je gaan leren om welke culturen het gaat en welke gebruiken daarbij horen. Nadat we onze blik hebben gericht op de wereldwijde omgeving van het begrip cultuur, gaan we inzoomen op onze eigen cultuur. Wat is precies de Nederlandse cultuur? Ook wordt er in Nederland al tientallen jaren gesproken over een multiculturele samenleving. Hoe ziet deze samenleving eruit? Hoe komt het dat er bepaalde groepen naar Nederland zijn geëmigreerd? Allemaal vragen waar jij dit hoofdstuk antwoord op gaat krijgen.
Leerdoelen:
Je kan uitleggen wat een cultuur is.
Je kan de belangrijkste cultuurelementen benoemen.
Je kan de wereld indelen in cultuurgebieden.
Je kan bij de verschillende cultuurgebieden de belangrijkste cultuurelementen invullen.
Je kan de cultuurgebieden aanwijzen op een wereldkaart.
Je kan op de wereldkaart de volgende landen aanwijzen: Brazilië, Mexico, Egypte, Marokko, Nigeria, Kenia, China, India en Indonesië.
Je kan bovenstaande landen ook koppelen aan het juiste cultuurgebied.
Je weet dat culturen vaak veranderen.
Je kan het veranderingsproces van culturen uitleggen met de begrippen cultuurverspreiding en cultuurvermenging.
Je kan uitleggen dat amerikanisering een vorm van cultuurvermenging is.
Je begrijpt hoe een cultuur wordt aangeleerd.
Je kan uitleggen op welke manieren culturen zich zijn gaan verspreiden.
Je begrijpt dat cultuurelementen in de ogen van iemand uit een andere cultuur soms vreemd lijken.
Je kan uitleggen op welke manieren Nederland is veranderd in een multiculturele samenleving.
Je kan verschillende cultuurelementen van de Romeinse cultuur benoemen.
Je kan uitleggen hoe de Romeinse cultuur ontstond.
Je kan elementen van de Germaanse cultuur benoemen.
Paragraaf 1 Cultuur
Wat is cultuur?
Je gaat op wereldreis! Je maakt een wandeling door New York. Daar kom je mensen tegen die andere gewoonten hebben dan jij en een andere taal spreken. In New York zijn wijken waar alleen maar Italianen of Chinezen wonen, mensen die allemaal een andere cultuur hebben. Cultuur is de manier waarop een groep mensen leeft. Iedere cultuur is anders. Jij kijkt vanuit je eigen cultuur de wereld in. Je zal andere culturen gaan vergelijken met je eigen gewoontes en gebruiken. Als je jouw gewoonten vergelijkt met andere wereldburgers, dan zul je verschillen zien. De verschillen tussen culturen heten cultuurverschillen. Ook in Nederland komen veel cultuurverschillen voor.
Cultuurelementen
Buitenlanders die Nederland bezoeken, laten zich graag fotograferen in Volendammer kledendracht of op klompen. Ze denken dan dat ze eruitzien als een echte Nederlander. Maar jij weet dat niet iedere Nederlander op klompen loopt. Het is moeilijk te zetten wat echt Nederlands is. Daarom moet je kijken naar verschillende cultuurelementen. Cultuurelementen zijn de belangrijkste kenmerken van een cultuur. Aan cultuurelementen kun je een cultuur herkennen. De belangrijkste cultuurelementen zijn: taal, godsdienst en gewoonten. Er zijn er natuurlijk nog veel meer, zoals tradities, dans, eten en feesten. Maar de drie belangrijkste cultuurelementen zijn in elke cultuur zichtbaar en meestal heel verschillend. De Nederlandse taal hoort bij de Nederlandse cultuur en de Italiaanse taal bij de Italiaanse cultuur. Voor veel mensen is godsdienst heel belangrijk. Veel Nederlanders gaan bijvoorbeeld op zondag naar de kerk. Voor hen is het christendom belangrijk. Iedere cultuur heeft ook haar eigen gewoonten. Spanjaarden houden bijvoorbeeld iedere middag een siësta en hebben dan drie uur vrij. Cultuur is iets dat je hebt geleerd. Je hebt een taal leren spreken. Je hebt waarschijnlijk dezelfde godsdienst als je ouders. Je speelde als kind bepaalde spelletjes, en je hoorde verhalen over vroeger. Op deze manier ben je bij een groep gaan horen. Cultuur is een groepsgebeuren. Als er een Elfstedentocht verreden wordt, zitten er miljoenen mensen voor de televisie te kijken.
Cultuurvermenging en cultuurgebieden
Culturen veranderen. De Inuit (Eskimo's) leven bijna niet meer in iglo's. Ze wonen tegenwoordig in huizen, gebruiken auto's en sneeuwscooters bij de jacht. Veel Inuit hebben een internetaansluiting en televisie. Ze kijken met Nikes aan hun voeten naar dezelfde Amerikaanse series waar wij ook naar kijken. De Inuit-cultuur is vermengd met de Westerse cultuur. De Inuit gebruiken de voordelen van andere culturen. Tegelijkertijd proberen ze oude gewoonten in stand te houden. Ze vieren het hangorenfeest en maken nog steeds beeldjes van speksteen. Dit is cultuurvermenging. Bij cultuurvermenging worden elementen van verschillende culturen door elkaar gebruikt. Mensen met dezelfde cultuurelementen wonen vaak in hetzelfde gebied. Die gebieden heten cultuurgebieden. Je kunt de wereldkaart verdelen in vijf grote cultuurgebieden. De makers van deze kaart hebben vooral de cultuurelementen taal en godsdienst gebruikt om de wereld in cultuurgebieden te verdelen. Toch hebben niet alle mensen in dat gebied dezelfde gewoonten. Iemand in Zweden leeft vaak anders van iemand in Italië. Maar er zijn meer overeenkomsten dan verschillen: daarom worden ze ingedeeld in hetzelfde cultuurgebied. Over de vijf cultuurgebieden in de wereld leer je de volgende paragraaf meer.
Opdracht 1
In de bovenstaande tekst staan begrippen. Deze begrippen staan hieronder in een schema. Neem dit schema over in je Word-document en vul hem verder in.
Begrip
Omschrijving
cultuur
cultuurverschillen
cultuurvermenging
cultuurgebieden
Opdracht 2
In de bovenstaande tekst wordt uitgelegd wat cultuurverschillen zijn. Je gaat straks een klein onderzoek doen naar Nederland en een ander land. Je mag een keuze maken uit de volgende landen: Duitsland, Frankrijk, België, Spanje, Portugal of Italië. Je gaat in je onderzoek op zoek naar de cultuurverschillen van Nederland en het andere land. Dit doe je natuurlijk voor de belangrijkste cultuurelementen.
Het resultaat wordt een stuk tekst of een tabel waarin de cultuurverschillen staan omschreven. Verder voeg je nog twee afbeeldingen toe, waardoor de cultuurverschillen zichtbaar worden.
Opdracht 3
Neem onderstaande tabel over in je word-document of in je schrift. Je zoekt bij elke omschrijving het juiste cultuurelement.
Omschrijving
Cultuurelement
Vogelnestjessoep
Maleis
Islam
Hindoeïsme
Spaans
Fries
Opdracht 4
Voor deze opdracht heb je een atlas nodig. Pak de basis Bosatlas kaart 62b en kaart 62c. Zijn de volgende uitspraken goed of fout?
a. Frans is een Germaanse taal.
b. In België worden twee talen gesproken.
c. In Nederland is een groot deel van de mensen islamiet.
d. In de landen waar een Germaanse taal gesproken wordt, zijn veel mensen protestant.
e. In alle landen waar een Slavische taal gesproken wordt, is het geloof Oosters-orthodox.
Opdracht 5
De Inuit (Eskimo's) hebben veel Westerse dingen overgenomen. Tegelijkertijd houden ze oude gewoonten in ere.
a. Noem drie dingen die de Inuit hebben overgenomen.
b. Noem twee oude gewoontes die overgebleven zijn.
c. Wat is cultuurvermenging?
Opdracht 6
Ook in Nederland vermengen zich verschillende culturen. Welke vermenging is er geweest als je kijkt naar:
Het eten (geef twee voorbeelden).
De muziek (geef twee voorbeelden)
De sport (geef twee voorbeelden)
De taal (geef twee voorbeelden)
Paragraaf 2 Cultuurgebieden in de wereld
De islamitische wereld
Je eerste nacht vakantie in Egypte schrik je om 5 uur 's ochtends wakker. Alle moskeeën roepen tegelijk dat het tijd is voor het ochtendgebed. In de islamitische wereld is het grootste gedeelte van de bevolking islamitisch. Op straat merk je veel meer van de godsdienst dan in Nederland. Zo bidden islamieten vijf keer per dag met hun hoofd naar het oosten. In de meeste islamitische landen wordt Arabisch gesproken. In de woestijnen en bergen van Noord-Afrika spreken bewoners behalve Arabisch ook berber. Andere belangrijke talen zijn Perzisch (Iran) en Turks (Turkije). In de islamitische wereld zijn veel woestijnen. Daarom wonen de meeste mensen aan de kust, aan rivieren, in de bergen of trekken rond in de woestijnen.
Midden- en Zuid-Afrika
In dit deel van Afrika leven veel mensen op het platteland in stammen. Een stam is een kleine groep mensen met dezelfde taal en godsdienst. In één land kunnen meerdere stammen wonen, omdat de grenzen van de landen pas vanaf 1900 zijn gemaakt. De stammen hebben allemaal hun eigen taal en godsdienst. Stammen worden minder belangrijk, omdat steeds meer Afrikanen in steden gaan wonen. Ook zie je dat in landen rond de Saharawoestijn steeds meer cultuurvermenging voorkomt met de islamitische wereld. Naast een eigen stamtaal spreken veel Afrikanen Frans of Engels. Bijna alle Afrikaanse landen waren vroeger een kolonie van Frankrijk, Engeland, Portugal of België. Een kolonie is een land waar een ander land de baas is. Toen de Afrikaanse landen rond 1960 onafhankelijk werden, bleven de Afrikanen de Europese taal wel spreken. Stammen met verschillende talen kunnen zo gemakkelijk met elkaar praten. Ook voor de economie van de landen is het erg handig om ook een Europese taal te spreken. De koloniën waren erg afhankelijk van de Europese landen. Door de koloniën werden de Europese landen steeds rijker en Afrika steeds armer. Dit is nog steeds het armste gebied van de wereld.
Latijns-Amerika
De landen in Latijns-Amerika waren vroeger koloniën van Spanje en Portugal. Bijna iedereen spreekt thuis Spaans of Portugees en is katholiek. Veel mensen stammen af van de Spanjaarden of Portugezen. De oorspronkelijke bewoners van Latijns-Amerika zijn de indianen. Er zijn nog maar weinig indianen. Ze leven vooral in delen van Peru, Bolivia, Ecuador, Guatemala en Mexico. Ze zijn te herkennen aan hun eigen taal, kleding en gewoonten. Toen de Spanjaarden en Portugezen de baas waren, haalden ze Afrikanen als slaven naar Latijns-Amerika om te werken op de plantages. Die lagen vooral in het Caribisch gebied, Suriname en Brazilië. Dit is de reden dat een groot gedeelte van de bevolking in deze landen een donkere huidskleur heeft.
Zuidoost-Azië
In Zuidoost-Azië woont meer dan de helft van de wereldbevolking. De grootste landen zijn China, India en Indonesië. De cultuur van de andere landen lijkt altijd op één van deze drie grote landen. In India is het hindoeïsme de belangrijkste godsdienst. India heeft daardoor nog steeds een eigen cultuur. In China en de landen eromheen gebruikt iedereen het Chinese schrift. Ook al spreken ze een andere taal, dat is toch makkelijk voor de handel. In dit gebied is de boeddhistische godsdienst de belangrijkste. Indonesië en enkele landen eromheen zijn islamitisch. Sommige landen in Zuidoost-Azië zijn erg arm. Maar de meeste landen worden snel rijker. Het gaat goed met de economie van Zuidoost-Azië.
Opdracht 1
In de bovenstaande tekst staan begrippen. Deze begrippen staan hieronder in een schema. Neem dit schema over in je Word-document en vul hem verder in.
Begrip
Omschrijving
islamitische wereld
Arabisch
Berber
stam
kolonie
Latijns-Amerika
indianen
Zuidoost-Azië
Opdracht 2
Voor deze opdracht doorloop je een stappenplan. Alle stappen doorloop je in de juiste volgorde.
stap 1: Vraag aan je docent de wereldkaart op A3-formaat.
stap 2: Je gaat 5 verschillende kleuren zoeken (potlood).
stap 3: Voor elke kleur die je hebt gekozen, ga je een cultuurgebied kleuren. Op je wereldkaart worden de 5 cultuurgebieden in kleur zichtbaar. (Het vijfde cultuurgebied staat in de volgende paragraaf, maar gebruik je al bij deze opdracht.)
stap 4: Maak onderaan de wereldkaart een legenda voor de kleuren van de verschillende cultuurgebieden.
stap 5: Elk cultuurgebied heeft zijn eigen cultuurkenmerken. Je maakt voor elk cultuurgebied een stukje tekst met daarin de cultuurkenmerken van dat cultuurgebied. Er komen in totaal 5 stukjes tekst. Deze plak je achterop de wereldkaart.
stap 6: Zorg dat de stukjes tekst ook de kleur krijgen van het cultuurgebied. Dit kan je op verschillende manieren doen. Je kan het inkleuren met potlood. Je kan in kleur een kader om de tekst maken, etc.
stap 7: Bij stap 2 heb je vijf verschillende kleuren in potlood uitgekozen. Nu ga je dezelfde kleuren pakken, maar dan een viltstift.
stap 8: Voor het cultuurgebied Latijns-Amerika ga je in de atlas op zoek naar Brazilië en Mexico. Je gaat deze landen op je wereldkaart inkleuren met stift. Zorg wel dat het dezelfde kleur is als het potlood in dit cultuurgebied.
stap 9: Wat je bij stap 8 hebt gedaan voor het cultuurgebied Latijns-Amerika ga je ook doen voor de andere cultuurgebieden. Islamitische wereld: Egypte en Marokko; Midden- en Zuid-Afrika: Nigeria en Kenia; Zuidoost-Azië: China, India en Indonesië; westerse wereld: Verenigde Staten, Australië en Frankrijk.
stap 10: Controleer alle voorgaande stappen. Heb je precies gedaan wat er werd gevraagd? Ziet je wereldkaart er mooi en verzorgd uit? Dan kan je hem nu inleveren bij je docent. De wereldkaart moet goedgekeurd worden door je docent, want je hebt hem nodig ter voorbereiding op je toets.
Paragraaf 3 Cultuurverandering
De westerse wereld
Er zijn veel culturele verschillen in de westerse wereld. Alleen al in Europa worden veel verschillende talen gesproken. Ieder land heeft zijn eigen cultuur. Ook als je Europa vergelijkt met de Verenigde Staten, Rusland of Australië, kun je duidelijke verschillen zien. Toch zijn er veel overeenkomsten. De westerse wereld is het rijkste gebied in de wereld. Mensen hoeven zich niet druk te maken of ze morgen genoeg te eten hebben. Mensen kunnen geld uitgeven aan auto's of televisies, maar ook aan loterijen of aan vuurwerk. De bevolking in de westerse wereld woont vooral in steden. Bijna alle landen zijn democratieën. In bijna alle landen is de christelijke godsdienst de belangrijkste godsdienst. Maar de godsdienst is voor veel mensen in de westerse wereld minder belangrijk dan in andere cultuurgebieden. De landen in de westerse wereld hebben ook dezelfde geschiedenis. Die begon in Europa met de Grieken en Romeinen. In Europa begonnen in de vorige eeuw ook de twee wereldoorlogen, waaraan alle westerse landen meededen. Noord-Amerika en Australië zijn oude koloniën van Engeland. De oorspronkelijke bewoners zijn daar bijna allemaal verdwenen.
Cultuurverspreiding
Veel landen in de westerse wereld hadden koloniën in andere cultuurgebieden. Daardoor heeft de westerse cultuur zich verspreid over een groot deel van de wereld. Dit heet cultuurverspreiding. Zo had Groot-Brittannië in de negentiende eeuw overal in de wereld koloniën. Het was een wereldrijk. Men zei dat in het Britse rijk de zon nooit onderging. De Britten verspreiden hun taal over de hele wereld. Maar ook andere Britse cultuurelementen gingen de wereld over. In veel landen rijdt men nog links en is het kopje thee het hoogtepunt van de dag. Zo verspreidde de Britse cultuur zich tot 1945 over de wereld, en namen veel volken de cultuurelementen over. Niet alleen Groot-Brittannië had koloniën, ook Frankrijk en Spanje. Daardoor bestaan er in grote delen van Afrika nog Franse cultuurelementen en in Latijns-Amerika Spaanse cultuurelementen. Ook al nemen landen cultuurelementen van andere landen over, ze behouden ook een deel van hun eigen cultuur. De Pakistanen spelen dan wel het Britse spel cricket, maar ze zijn nog steeds islamitisch. De Pakistaanse en Engelse cultuur hebben zich vermengd. De verspreiding en vermenging van culturen gaat steeds sneller. Het heeft eeuwen geduurd voordat het Arabische schaakspel overal werd gespeeld. Het Japanse Pokémonspel is in een paar weken tijd de nieuwste rage wereldwijd geworden.
Amerikanisering
Vanaf de Tweede Wereldoorlog werden de Verenigde Staten wereldmacht nummer 1. Het land werd een voorbeeld voor andere culturen. Dit heet amerikanisering. Deze cultuurverandering merk je overal: Coca-Cola, Nike, Amerikaanse tv series en Hollywoodfilms. Elke week wordt er ergens in de wereld wel een nieuwe McDonald's geopend. In de mode, in de taal, in de films: overal is de Amerikaanse invloed te merken.
Opdracht 1
In de bovenstaande tekst staan begrippen. Deze begrippen staan hieronder in een schema. Neem dit schema over in je Word-document en vul hem verder in.
Begrip
Omschrijving
Westerse wereld
Cultuurverspreiding
Amerikanisering
Opdracht 2
Noem drie belangrijke overeenkomsten tussen landen in de westerse wereld.
Opdracht 3
Waarom lijken Noord-Amerika en Australië zo veel op Europa?
Opdracht 4
De verspreiding en vermenging van culturen gaat steeds sneller.
Geef een voorbeeld van langzame cultuurverspreiding.
Geef een voorbeeld van snelle cultuurverspreiding.
Hoe kan het dat de verspreiding en menging nu zo snel gaan?
Paragraaf 4 Cultuur in Nederland
Wat is 'de' Nederlandse cultuur?
Toen Sebas op de camping in Italië een Engelse vriend leerde kennen, merkte hij hoe Britten over Nederland dachten. Ze wisten wel dat het beeld van tulpen, molen en klompen niet meer klopte. Ze kenden Rembrandt en Anne Frank, maar Sebas vroeg zich eigenlijk af: Wat weet ik nou over 'de' Nederlandse cultuur?
Nederland wordt wereldwijd bewonderd om de Deltawerken en het Dutch Design. Maar: 'onze' aardappels zijn helemaal niet Hollands. Tulpen? Turks. Molens? Bedacht in Iran... Door de handel en de koloniën kwamen al deze dingen naar ons land en hebben we zelf een eigen draai aangegeven.
Nederland is een Westers land. We zijn een rijk land, waar het christendom de belangrijkste godsdienst is. Typisch zijn onze huizen en hoe we onze steden inrichten, de taal en humor, de wetten en de politiek. Nederland zijn ook de gelukkigste mensen ter wereld. Maar de Nederlandse cultuur is veranderd door de jaren heen, net zoals de rest van de wereld. Amerikanisering is niet alleen in Nederland, maar over de gehele wereld. Zo heb je Amerikaanse series, films, muziek en ook uitdrukkingen als 'shit' en 'cool'.
Culturele verschillen binnen Nederland.
Sebas zijn opa en oma zijn al tachtig . Ze vertellen: Wij waren katholiek, dus gingen we naar de katholieke school, we leerden elkaar kennen op de katholieke volleybalclub en trouwden met iemand van een hetzelfde geloof, want 'twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen!' Vijftig jaar geleden was geloof erg belangrijk, tegenwoordig is dit anders.
Nederland was vroeger verdeeld in drie delen: noorden was protestant, zuiden was katholiek en het midden was een mengeling. De verschillen tussen de cultuur van gebieden in één land noem je regionale verschillen.
Een ander belangrijk regionale cultuurverschil in Nederland is de taal. In Nederland spreekt iedereen Nederlands op school. Daarnaast wordt er in Friesland ook Fries gesproken. Er zijn in Nederland veel regio's waar de mensen dialect spreken, ze hebben eigen uitdrukkingen en woorden en spreken met een accent: denk aan de zachte 'g' in Brabant of het 'platte' Haags.
Cultuurverandering
De regionale verschillen in Nederland zijn kleiner dan vroeger. Sommige cultuurelementen hebben zich over heel Nederland verspreid. Dat is goed te zien aan het carnaval. Niet alleen in het zuiden, maar ook boven de grote rivieren hebben veel gemeenten hun eigen carnavalsvereniging. Door die cultuurvermenging is Nederland steeds meer een culturele eenheid geworden.
Opdracht 1
In de bovenstaande tekst staan begrippen. Deze begrippen staan hieronder in een schema. Neem dit schema over in je Word-document en vul hem verder in.
Begrip
Omschrijving
Regionale verschillen
Opdracht 2
a.Door welke cultuurkenmerken hoort Nederland bij de westerse wereld?
1. door de ligging op het westelijke halfrond
2. door de hoge welvaart
3. door de katholieke godsdienst
4. door de christelijke godsdienst
5. door de gemeenschappelijke taal
b.Waar of niet waar?
- Het is heel duidelijk wat Nederlandse cultuur is, denk maar aan de tulp.
- Veel landen hebben Nederlandse cultuurelementen overgenomen, zoals de tulp.
- De Nederlandse cultuur veranderde en verandert door de tijd heen steeds.
- Dutch Design en de Delta werken zijn unieke Nederlandse kenmerken.
Opdracht 3
a. Wat wordt er bedoeld met regionale verschillen?
b. Noem 2 cultuurelementen (taal & geloof) regionale verschillen in Nederland
Opdracht 4
a. Schrijf het juiste antwoord
- Regionale cultuurverschillen zijn steeds groter/kleiner geworden.
- Cultuurelementen hebben zich naar het noorden / naar het zuiden / over het land verspreid.
- Regionale cultuur blijft bestaan / gaat verloren / verandert steeds.
b. Hieronder staan vreemde cultuurelementen in Nederland. Zet de elementen in de goede rij.
Zuiden
Amerikanisering
Mc Donalds
Nasi
Thais eten
Hiphop
Latin music
Judo
Shoppen
Yoga
Honkbal
Megatoppers
Opkomst Islam
Disney-films
Opdracht 5
Bekijk de video (en luister) van Harry Jekkers - O O Den Haag.
a. Wat voor dialect zou dit zijn?
b. Noem nog twee soorten dialecten.
c. Wat voor dialect spreken mensen uit Den Helder?
Opdracht 6
Bekijk de afbeelding hiernaast
a. Wat zeg jij als afscheidsgroet? Klopt het met het kaartje?
b. Welke groet zal het vaakst gezegd worden? Leg uit waarom.
c. Zal iedereen in Nederland dat straks zeggen?
Paragraaf 5 Multicultureel Nederland
Nieuwe Nederlanders
Veel inwoners van Nederland komen van oorsprong uit het buitenland. Mensen die vanuit het buitenland naar Nederland komen om hier te blijven wonen en werken, heten immigranten. We kunnen de immigranten in Nederland indelen in drie groepen:
Immigranten uit vroegere Nederlandse koloniën, zoals Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen. Indonesië werd in 1949 onafhankelijk. Rond deze tijd zijn er grote groepen vanuit Indonesië verhuisd naar Nederland. Zij kwamen vooral van de Indonesische eilandengroep de Molukken. Suriname werd in 1975 onafhankelijk, waarna vele Surinamers vertrokken naar Nederland. In zowel Suriname als de Nederlandse Antillen is het onderwijssysteem in de taal van de voormalige kolonist, Nederlands. Vele Surinaamse en Antilliaanse jongeren komen daarom studeren in Nederland.
Arbeidsmigranten, mensen die naar Nederland kwamen om te werken, zagen we opkomen vanaf de jaren '60. De Nederlandse economie ging in deze tijd heel hard omhoog en vele Nederlanders wilden niet meer in de fabrieken werken. Vanuit Turkije en Marokko werden vele arbeiders gehaald. We noemden deze arbeiders gastarbeiders, omdat zij tijdelijk in Nederland zouden komen werken. Voor vele Turkse en Marokkaanse mannen was het leven in Nederland zo goed dat zij hun gezinnen naar Nederland haalden om hier te leven. Inmiddels wonen er meerdere generaties Turkse en Marokkaanse mensen in Nederland.
Vluchtelingen, dat zijn mensen die naar Nederland komen omdat er in hun land oorlog is of omdat ze vervolgd worden. Ze worden asielzoekers genoemd. Die immigratie is in de jaren negentig van de vorige eeuw begonnen en gaat nog steeds door. In de jaren negentig waren er meerdere oorlogen in voormalig Joegoslavië, waardoor Nederland veel vluchtelingen kreeg uit dit gebied. Op dit moment hebben we te maken met een grote stroom Syrische vluchtelingen in Europa. Sinds de Arabische Lente is er in Syrië een burgeroorlog gaande, waardoor miljoenen mensen zijn gevlucht. Ook vanuit enkele Afrikaanse landen komen vluchtelingen naar Nederland.
Al deze nieuwe Nederlanders samen heten allochtonen. Een allochtoon is iemand die in het buitenland geboren is, of van wie één van de ouders in het buitenland geboren is. Ze brengen hun eigen cultuur, hun eigen gewoonten, talen en godsdiensten mee. Denk maar aan hun kleding, de winkels met bijzondere etenswaren en de moskeeën.
Nederland is een multicultureel land. Veel mensen zien dat als een cultuurverrijking; ze vinden dat de Nederlandse cultuur wordt verrijkt met elementen uit andere culturen. In plaats van zeven keer per week aardappelen met groente eten, staat er nu vaak iets 'buitenlands' op het menu, bijvoorbeeld nasi, pizza, roti of tapas. Toch zien sommige mensen ook nadelen aan al die verschillende culturen. Mensen begrijpen elkaars taal, gewoonten en godsdienst vaak niet. Culturen botsen dan ook weleens. Mensen kunnen elkaar discrimineren. Ze worden anders behandeld vanwege hun huidskleur, geloof, sekse, seksuele voorkeur of leeftijd. Vorig jaar was er een groot nieuwsitem over een Friese jongen die op zijn stageplaats werd geweigerd, omdat hij homoseksueel was. Dit komt gelukkig niet vaak voor. Wat wel vaak voorkomt is dat mensen met buitenlandse (bijvoorbeeld Marokkaanse) achternamen niet worden uitgenodigd op een sollicitatiegesprek, terwijl de kandidaten met dezelfde kwaliteiten maar een Nederlandse achternaam hebben wel worden uitgenodigd.
Opdracht 1
In de bovenstaande tekst staan begrippen. Deze begrippen staan hieronder in een schema. Neem dit schema over in je Word-document en vul hem verder in.
Begrip
Omschrijving
immigranten
gastarbeiders
asielzoekers
allochtonen
cultuurverrijking
discrimineren
Opdracht 2
Hoi! Ik ben Sara. Ik ben 12 jaar en woon in Rotterdam. Ik heb een probleem en ik hoop dat jullie mij kunnen helpen om dit probleem op te lossen..
In de straat waar ik woon kwam ik gisteren mijn buurjongen Jan tegen. Ik heb me achter een container verstopt zodat Jan mij niet zag, want hij lacht mij altijd uit. Ik wilde net omdraaien en naar huis gaan, maar toen hoorde ik iets wat ik maar niet kan vergeten..
Jan stond bij twee van mijn andere buurjongentjes, Said en Jackson. Ik dacht dat ze aan het spelen waren, maar ineens hoorde ik Jan zeggen: ‘Ga weg smerige buitenlanders! Jullie moeten oprotten naar jullie eigen land!’.
Ik schrok heel erg, maar ik had het echt goed verstaan. De huid van Said heeft een licht kleurtje en de huid van Jackson is heel donker. Er wonen hier in Rotterdam heel veel mensen die van oorsprong uit een ander land komen, maar dat zijn nu toch ook gewoon Nederlanders?!
Jan snapt er niets van. Ik wil graag dat Jan anders over Said en Jackson en alle andere mensen met een kleurtje gaat denken. Kunnen jullie me hierbij helpen???
Klik op het icoontje hier onder en bekijk een filmpje over veelkleurig Nederland!
Pff ik ben nog steeds kwaad op Jan!! Wat denkt hij wel niet..
Ik denk dat hij nooit heeft nagedacht over al die mensen met een ander kleurtje, en waarom zij in Nederland zijn weet hij vast ook niet. Ik moet hem duidelijk wat leren over alle verschillende culturen die in Nederland samen leven. Hopelijk houdt hij dan op met het uitschelden en pesten van Said en Jackson..
Maar hoe gaan we dat nu doen?
Ik heb een idee!
Jan moet weten dat er een naam is voor een samenleving waarin verschillende culturen samenleven. En hij moet ook eens leren waar al die mensen vandaan komen, en waarom ze naar Nederland zijn gekomen. Misschien kunnen we hem ook iets leren over de voor- en nadelen van een samenleving met zo veel verschillende culturen.
Jullie kunnen een folder maken met alle informatie die jullie verzameld hebben over dit onderwerp. Die folder laten we dan aan Jan lezen.. reken maar dat hij er anders over gaat denken!
In de folder moeten in ieder geval de antwoorden op de volgende vragen komen te staan
Wat betekent ‘multiculturaliteit’?
Hoe komt het dat Nederland een multiculturele samenleving heeft?
Uit welke landen zijn de mensen afkomstig die naar Nederland zijn gekomen?
Welke problemen kunnen ontstaan in een multiculturele samenleving?
Wat zijn de voordelen van een multiculturele samenleving?
Jullie gebruiken het thema als informatiebron en beide filmpjes uit deze paragraaf.
Op jullie laptop vinden jullie het programma Publisher. Hierin kunnen jullie een folder maken. Let hierbij goed op het taalgebruik en de zinsopbouw.
In een folder moet natuurlijk niet alleen tekst komen te staan, maar ook afbeeldingen die passen bij de tekst.
Bij deze opdracht mogen jullie in tweetallen werken. Denk er aan dat jullie netjes werken en goed overleggen met elkaar. De folder moet van jullie allebei worden!
Als jullie klaar zijn met het maken van de folder zal de juf op meester deze gaan beoordelen. De beoordeling telt mee voor het cijfer van de repetitie. Zorg er dus voor dat jullie folder veel informatie bevat en er mooi uitziet! De juf of meester let ook op of jullie wel goed hebben samengewerkt.
Onderdelen
Uitstekend
Ruim Voldoende
Onvoldoende
Inhoud van de folder:
- Wat is multiculturaliteit
- Landen van herkomst
- Aantrekkelijk NL
- Voor- en Nadelen
Maximaal 45 punten
Uit de folder blijkt dat jullie veel informatie hebben kunnen vinden over het onderwerp. Alle vragen zijn goed beantwoord
Jullie hebben wel wat informatie kunnen vinden, maar jullie hebben niet op elke vraag een goed antwoord gevonden
De antwoorden op de vragen waren fout of jullie hebben geen antwoorden kunnen vinden.
Tekst:
- Goede spelling en grammatica
- Goede zinsopbouw
Maximaal 15 punten
Jullie hebben (bijna) geen spelfouten of fouten in de zinsopbouw gemaakt. Ook het gebruik van punten, komma’s e.d. was prima!
Er zaten nog wel wat spelfouten en fouten in de zinsopbouw in jullie teksten, maar er waren ook veel goede zinnen bij.
Er zaten te veel fouten in de tekst in jullie folder.
Lay-out/ netheid
Maximaal 20 punten
Jullie folder ziet er super uit! Jullie hebben een goede verhouding tussen tekst en plaatjes gemaakt en de plaatjes kloppen bij de tekst. Het ziet er verzorgd uit.
Jullie folder ziet er goed uit, maar het had beter gekund. De plaatjes passen bijvoorbeeld niet altijd bij de tekst, en zijn niet altijd netjes opgeplakt.
De lay- out van jullie folder is niet goed. Het geheel ziet er erg rommelig uit en de verhouding tussen tekst en plaatjes klopt niet.
Samenwerking
Maximaal 20 punten
Jullie hebben laten ziet dat jullie goed hebben samengewerkt. Er is veel overlegd en de folder is echt door jullie samen gemaakt.
Jullie hebben wel samengewerkt, maar het ging niet altijd zoals het moest. Het overleggen kon soms beter.
Er was geen enkele samenwerking te zien bij jullie. Er is te weinig overlegd.
Paragraaf 6: de geschiedenis van culturen
Zolang als de mens in groepen samen leeft, bestaan er al culturen. Zelfs als we kijken naar jagers en verzamelaars dan zien we daar al cultuurvormen in terug. Zo weten wij dankzij vele grotschilderingen en archeologische vondsten dat de jagers en verzamelaars al geloofden in natuurgoden.
Maar als we kijken naar de geschiedenis dan zien we grote culturen voor het eerst benoemd in de Oudheid. We kunnen vele culturen benoemen en onderzoeken, maar dat doen we maar voor twee culturen: de Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur.
De Romeinse cultuur
De Romeinen bewonderden de Griekse cultuur. Zij vonden de Griekse beelden en tempels prachtig en gingen deze namaken. In Rome, de hoofdstad van het Romeinse Rijk, zag je veel van deze Griekse bouwkunsten terugkomen. Denk daarbij aan de Griekse zuilen. Het hart van Rome werd het forum romanumgenoemd. De restanten van dit centrum laten nog steeds zien hoe de Romeinen zich de Griekse bouwkunst eigen maakten. Maar de Romeinen wisten hun bouwkunsten verder uit te breidden. Zij leerden hoe zij bogen moesten maken. Dit is in de architectuur bekend geworden als de Romaanse bouwkunst.
Daarnaast geloven de Romeinen in vele goden. Door de vele veroveringen komen de Romeinen in contact met godsdiensten uit andere landen. Daarom bestaan er meerdere godsdiensten in het Romeinse Rijk. Deze godsdiensten lijken soms op elkaar. Ook lijken veel Romeinse goden op de Griekse goden. De Romeinse oppergod Jupiter wordt bijvoorbeeld gezien als de Griekse oppergod Zeus. De Romeinse bestuurders in de provincies vinden het goed als elk volk zijn eigen goden blijft vereren. De bevolking moet van hen natuurlijk ook de Romeinse goden vereren, want dat versterkt de eenheid van het rijk.
De Romeinen wilden graag eenheid in hun grote rijk. De Romeinse taal, Latijn, werd door soldaten en ambtenaren meegenomen naar de verste uithoeken van het rijk. Verder werden overal Romeinse scholen, badhuizen, gereedschappen en huizen gebouwd om meer eenheid te creëren, om de Romeinse cultuur te laten zien. Veroverde volken namen dit allemaal over, meestal uit bewondering voor de Romeinse cultuur. Maar soms ook onder dwang. Het overnemen van de Romeinse cultuur noem je romanisering.
De Germaanse cultuur
De grens van het Romeinse Rijk liep in Nederland tot de rivieren. Door deze natuurlijke grens konden zij makkelijk hun rijk verdedigen. Aan de andere kant woonden de Germanen. Zij hadden een andere cultuur dan de Romeinen. De mensen die wij Germanen noemen leefden in Noord-Europa, zoals Scandinavië, Nederland en Duitsland. Zij spraken talen die erg op elkaar leken. In Romeinse boeken werd ook vaak neergezet dat de Germanen blond haar hadden en blauwe ogen. Verder leefden deze Germanen als landbouwers en stonden zij bekend als dappere strijders die hard vochten tegen de Romeinen. En net als de Romeinen geloofden zij in meerdere goden, zoals Wodan, Donar en Freya.
Opdracht 1
Vul onderstaande tabel in:
Begrip:
Omschrijving:
Romeinen
Forum Romanum
Latijn
Romanisering
Opdracht 2
Je gaat een onderzoek doen naar het ontstaan van de Romeinse cultuur. In de leertekst hierboven staat dat de Romeinen veel elementen uit hun cultuur hebben overgenomen van andere volkeren die zij veroverden. De belangrijkste bron voor de Romeinse cultuur was de cultuur van de Grieken. Om de twee onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden, ga je onderzoek doen naar de Griekse cultuur. Je hoeft niet zelf op zoek naar informatie, want wij hebben hieronder allemaal internetlinks naar websites en filmpjes geplaatst. De antwoorden op de onderzoeksvragen verwerk je tot een verslag. De lengte is minimaal een half A4-tje en maximaal een heel A4-tje. Je moet de volgende twee vragen beantwoorden:
Welke overeenkomsten hebben de Romeinse cultuur en de Griekse cultuur?
Welke cultuurelementen van de Romeinen hebben ze zelf bedacht of van andere volkeren?
Het arrangement Thema wij en zij is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteurs
Jonne Lubbi
Laatst gewijzigd
2017-09-15 10:50:56
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0
Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of
bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
het christendom belangrijk. Iedere cultuur heeft ook haar eigen gewoonten. Spanjaarden houden bijvoorbeeld iedere middag een siësta en hebben dan drie uur vrij. Cultuur is iets dat je hebt geleerd. Je hebt een taal leren spreken. Je hebt waarschijnlijk dezelfde godsdienst als je ouders. Je speelde als kind bepaalde spelletjes, en je hoorde verhalen over vroeger. Op deze manier ben je bij een groep gaan horen. Cultuur is een groepsgebeuren. Als er een Elfstedentocht verreden wordt, zitten er miljoenen mensen voor de televisie te kijken.
Culturen veranderen. De Inuit (Eskimo's) leven bijna niet meer in iglo's. Ze wonen tegenwoordig in huizen, gebruiken auto's en sneeuwscooters bij de jacht. Veel Inuit hebben een internetaansluiting en televisie. Ze kijken met Nikes aan hun voeten naar dezelfde Amerikaanse series waar wij ook naar kijken. De Inuit-cultuur is vermengd met de Westerse cultuur. De Inuit gebruiken de voordelen van andere culturen. Tegelijkertijd proberen ze oude gewoonten in stand te houden. Ze vieren het hangorenfeest en maken nog steeds beeldjes van speksteen. Dit is cultuurvermenging. Bij cultuurvermenging worden elementen van verschillende culturen door elkaar gebruikt. Mensen met dezelfde cultuurelementen wonen vaak in hetzelfde gebied. Die gebieden heten cultuurgebieden. Je kunt de wereldkaart verdelen in vijf grote cultuurgebieden. De makers van deze kaart hebben vooral de cultuurelementen taal en godsdienst gebruikt om de wereld in cultuurgebieden te verdelen. Toch hebben niet alle mensen in dat gebied dezelfde gewoonten. Iemand in Zweden leeft vaak anders van iemand in Italië. Maar er zijn meer overeenkomsten dan verschillen: daarom worden ze ingedeeld in hetzelfde cultuurgebied. Over de vijf cultuurgebieden in de wereld leer je de volgende paragraaf meer.
De islamitische wereld
Noord-Afrika spreken bewoners behalve Arabisch ook berber. Andere belangrijke talen zijn Perzisch (Iran) en Turks (Turkije). In de islamitische wereld zijn veel woestijnen. Daarom wonen de meeste mensen aan de kust, aan rivieren, in de bergen of trekken rond in de woestijnen.
meerdere stammen wonen, omdat de grenzen van de landen pas vanaf 1900 zijn gemaakt. De stammen hebben allemaal hun eigen taal en godsdienst. Stammen worden minder belangrijk, omdat steeds meer Afrikanen in steden gaan wonen. Ook zie je dat in landen rond de Saharawoestijn steeds meer cultuurvermenging voorkomt met de islamitische wereld. Naast een eigen stamtaal spreken veel Afrikanen Frans of Engels. Bijna alle Afrikaanse landen waren vroeger een kolonie van Frankrijk, Engeland, Portugal of België. Een kolonie is een land waar een ander land de baas is. Toen de Afrikaanse landen rond 1960 onafhankelijk werden, bleven de Afrikanen de Europese taal wel spreken. Stammen met verschillende talen kunnen zo gemakkelijk met elkaar praten. Ook voor de economie van de landen is het erg handig om ook een Europese taal te spreken. De koloniën waren erg afhankelijk van de Europese landen. Door de koloniën werden de Europese landen steeds rijker en Afrika steeds armer. Dit is nog steeds het armste gebied van de wereld.
In Zuidoost-Azië woont meer dan de helft van de wereldbevolking. De grootste landen zijn China, India en Indonesië. De cultuur van de andere landen lijkt altijd op één van deze drie grote landen. In India is het hindoeïsme de belangrijkste godsdienst. India heeft daardoor nog steeds een eigen cultuur. In China en de landen eromheen gebruikt iedereen het Chinese schrift. Ook al spreken ze een andere taal, dat is toch makkelijk voor de handel. In dit gebied is de boeddhistische godsdienst de belangrijkste. Indonesië en enkele landen eromheen zijn islamitisch. Sommige landen in Zuidoost-Azië zijn erg arm. Maar de meeste landen worden snel rijker. Het gaat goed met de economie van Zuidoost-Azië.
Er zijn veel culturele verschillen in de westerse wereld. Alleen al in Europa worden veel verschillende talen gesproken. Ieder land heeft zijn eigen cultuur. Ook als je Europa vergelijkt met de Verenigde Staten, Rusland of Australië, kun je duidelijke verschillen zien. Toch zijn er veel overeenkomsten. De westerse wereld is het rijkste gebied in de wereld. Mensen hoeven zich niet druk te maken of ze morgen genoeg te eten hebben. Mensen kunnen geld uitgeven aan auto's of televisies, maar ook aan loterijen of aan vuurwerk. De bevolking in de westerse wereld woont vooral in steden. Bijna alle landen zijn democratieën. In bijna alle landen is de christelijke godsdienst de belangrijkste godsdienst. Maar de godsdienst is voor veel mensen in de westerse wereld minder belangrijk dan in andere cultuurgebieden. De landen in de westerse wereld hebben ook dezelfde geschiedenis. Die begon in Europa met de Grieken en Romeinen. In Europa begonnen in de vorige eeuw ook de twee wereldoorlogen, waaraan alle westerse landen meededen. Noord-Amerika en Australië zijn oude koloniën van Engeland. De oorspronkelijke bewoners zijn daar bijna allemaal verdwenen. 
nog steeds islamitisch. De Pakistaanse en Engelse cultuur hebben zich vermengd. De verspreiding en vermenging van culturen gaat steeds sneller. Het heeft eeuwen geduurd voordat het Arabische schaakspel overal werd gespeeld. Het Japanse Pokémonspel is in een paar weken tijd de nieuwste rage wereldwijd geworden. 
Veel inwoners van Nederland komen van oorsprong uit het buitenland. Mensen die vanuit het buitenland naar Nederland komen om hier te blijven wonen en werken, heten immigranten. We kunnen de immigranten in Nederland indelen in drie groepen:
s genoemd. Die immigratie is in de jaren negentig van de vorige eeuw begonnen en gaat nog steeds door. In de jaren negentig waren er meerdere oorlogen in voormalig Joegoslavië, waardoor Nederland veel vluchtelingen kreeg uit dit gebied. Op dit moment hebben we te maken met een grote stroom Syrische vluchtelingen in Europa. Sinds de Arabische Lente is er in Syrië een burgeroorlog gaande, waardoor miljoenen mensen zijn gevlucht. Ook vanuit enkele Afrikaanse landen komen vluchtelingen naar Nederland. 
Nederland is een multicultureel land. Veel mensen zien dat als een cultuurverrijking; ze vinden dat de Nederlandse cultuur wordt verrijkt met elementen uit andere culturen. In plaats van 
zeven keer per week aardappelen met groente eten, staat er nu vaak iets 'buitenlands' op het menu, bijvoorbeeld nasi, pizza, roti of tapas. Toch zien sommige mensen ook nadelen aan al die verschillende culturen. Mensen begrijpen elkaars taal, gewoonten en godsdienst vaak niet. Culturen botsen dan ook weleens. Mensen kunnen elkaar discrimineren. Ze worden anders behandeld vanwege hun huidskleur, geloof, sekse, seksuele voorkeur of leeftijd. Vorig jaar was er een groot nieuwsitem over een Friese jongen die op zijn stageplaats werd geweigerd, omdat hij homoseksueel was. Dit komt gelukkig niet vaak voor. Wat wel vaak voorkomt is dat mensen met buitenlandse (bijvoorbeeld Marokkaanse) achternamen niet worden uitgenodigd op een sollicitatiegesprek, terwijl de kandidaten met dezelfde kwaliteiten maar een Nederlandse achternaam hebben wel worden uitgenodigd. 
De Germaanse cultuur
