Beheer groen lijkt sterk op werkvoorbereiden onderhoud. Er is 1 duidelijk verschil. Bij werkvoorbereiden ging het om een tuin. Bij beheer gaat het over landschapsbeheer. Er zijn 3 hoofdstukken. Hoofdstuk 1 gaat over de vraag wat heb ik? Het gebied wordt geinventariseerd. Hoofdstuk 2 is de vraag wat moet ik? Hierbij bekijken we ook aan welke eisen/kaders het terrein moet voldoen. Pas dan kunnen we ingaan op het beheer, oftewel wat moet ik? We behandelen meerdere beheermethoden.
Lesstof geschreven door Johan Schuppert en Hannie Kwant
Huizen en steden werden niet zo maar op een willekeurige plaats gebouwd. Veel steden/dorpen zijn langs een handelsroute gebouwd.
Als de grond in het verleden al werd gebruikt voor landbouwdoeleinden, dan is de grond van nature geschikt voor het verbouwen van gewassen of was de grond goed geschikt te maken. Grond dat altijd bosgrond of natuurterrein is geweest, kan op zich geschikt zijn voor landbouw. Misschien lag het terrein te ver van de bewoonde wereld. Of voldeed het niet aan de eisen?
cultuurhistorisch erfgoed
Bij cultuurhistorisch erfgoed kun je aan verschillende zaken denken zoals een historische boerderij, landgoed, maar ook aan een begraafplaats. Hier een voorbeeld van het Jodenbergje. Deze bevindt zich vlakbij school. Op de J.C. Kellerlaan, als je richting de N34 rijdt, zie je het berghje als je de bebouwde kom uit bent gereden aan de rechterkant. Bij het beheer zul je rekening moeten houden met cultuurhistorisch erfgoed. In de link hieronder meer info.
Op het Dinoloket vind je veel informatie over water en de ondergrond in een bepaald gebied. Zie link hieronder. Op de afbeelding hieronder heeft de schrijver een waterput in de omgeving van Holten geselecteerd. Gegevens over deze put worden per mail verzonden.
In de afbeelding hierboven zie je het verspreidingsgebied van de veldspitsmuis. Je kunt, door met de balk links te schuiven, ook zien of de muis in het verleden meer of minder voor kwam in Nederland. Deze gegevens kun je opzoeken via de site van de verspreidingsatlas. Daarnaast enkele organisaties die zich richten op specifieke fauna. Ook op hun sites een schat aan informatie.
Ooit zei een dame tegen me, ‘Rini je moet de regels veranderen dan pas verandert er werkelijk iets.’ Ze werkte bij Witteveen en Bos, een rekenwonder, ze heeft ook meegewerkt aan de TEEB. The Economics of Ecosystems and Biodiversity. Dit is een wereldwijd initiatief uit 2007 van de Verenigde Naties. TEEB wil de waarde van ecosysteemdiensten en biodiversiteit erkennen en vastleggen.
Het is uitgewerkt in een rekenmethode waarmee je de baten en kosten van ‘groen’ kunt berekenen. De TEEB is er al 10 jaar en de uitkomsten zijn helder. Groen levert veel maatschappelijk rendement op. Met name op het gebied van gezondheid en klimaatadaptatie. Participatie idem dito. Het is gezond om iets zinvols te doen. Gezond werk in het groen is dus helemaal het beste.
We hebben met de TEEB de waarde van het Proefpark berekend dat we 15 jaar beheerden. Het maatschappelijk rendement bleek 200%. Kortom groen is gezond en levert waarde op.
Allereerst moet ik een obstakel uit de weg halen. Iets dat de discussie verward en het werkelijke doel uit het zicht houdt. Het woord ‘groen’ is een kleur, terwijl het hier gaat om levende ecosystemen. Dat zijn geen dingen die je ontwerpt en beheert maar iets dat je laat groeien en dat kennis en kunde vraagt in het beheer. Een complete omkering. Het woord groen negeert de complexiteit van de stadsnatuur. Het suggereert iets maakbaars. Hetzelfde geldt in minder mate voor de TEEB methode. Niets alles is in geld uit te drukken. Ik gebruik liever het woord stadsnatuur en het woord tuinieren voor het onderhoud en beheer. Als de kwaliteit en kwantiteit van de stadsnatuur stijgt zorgt dit dus ook voor een gezondere leefomgeving en een betere klimaat adaptatie. Dat is sowieso waardevol kan de conclusie zijn. Dat rendement hoef je niets steeds te berekenen. Je hoeft slechts te monitoren op voldoende ruimte en rust voor stadsnatuur en voldoende inheemse natuur om ecosystemen te vormen en biodiversiteit te bevorderen. Dit kan volgens mijn inschatting met dezelfde budgetten. Het hoeft dus niet meer geld te kosten. Het levert simpelweg meer op. Een heleboel meer.
Als je dus meer biodiversiteit wil moet je het ‘groen’ anders gaan benoemen en bekijken. In het beheer dient de inheemse natuur een plek te krijgen binnen de stadsnatuur die nu nog volgens de groennorm alleen uit tuinplanten bestaat. In het beeldbestek dient dus ruimte gemaakt te worden voor inheemse natuur en het begrip onkruid moet worden geschrapt. Dit is niet moeilijk.
Het moeilijkste is de implementatie. De sector meekrijgen en de gemeenten in deze transitie. Het is in principe een a-politiek onderwerp. Alle partijen zullen voor een gezondere leefomgeving zijn. Hier kan de BIOCROW, een nieuwe ecologische sociale leidraad voor de publieke ruimte, helpen. Als duidelijk is wat de richtlijn, de budgetten en het beeldbestek zijn kan hierop geanticipeerd worden door de sector en gemeenten. Dit maakt de transitie praktisch.
In de vele gesprekken die ik voer met mensen in de uitvoering merk ik dat de meesten mijn standpunt onderschrijven maar eindigen met de opmerking: ‘Dat verander je voorlopig niet.’ En dat klopt zoals geschetst. De bestekken, de contracten alles is gebaseerd op het huidige beeldbestek en daar is onkruid ongewenst. Dat is niet meer van deze tijd en met de nieuwe uitdagingen rond klimaatadaptatie en natuurherstel contraproductief. Als je het dan toch moet aanpassen verander het dan meteen goed zodat naast gezondheid en klimaatbestendigheid ook biodiversiteit wordt gestimuleerd.
Ik vermoed dat heel veel mensen uit de politiek en de sector dit onderschrijven. Het is ook geen controversieel onderwerp. Klimaatbestendigheid, gezondheid en biodiversiteit gaat ons allen aan. Als je dit op eenvoudige wijze kunt bevorderen moet je dit doen volgens mij.
De regels veranderen zodat de omgeving verandert. Dat kan de BIOCROW doen.
De groensector is immers met elektrificatie en duurzaamheid aan de slag. Ook zij kunnen deze duurzame maaimachines slimmer inzetten. Net zoals je een landweg onderhoudt kun je ook een straat onderhouden. Vakkundige mensen in de uitvoering is voldoende. Je hoeft geen uitputtende bestekken te maken. Gewoon 50% inheems als regel stellen. Daarnaast fraai en verzorgd. Schoon vooral ook. Tuinplanten blijven een rol spelen in de ensembles.
De BIOCROW als beeldbestek met een dergelijke leidraad geeft inrichters, stadsmakers, een richtlijn in de publieke sector. Voldoende ruimte voor stadsnatuur, ecosystemen en de infrastructuur die ze nodig hebben. Persoonlijk zou ik de auto terugdringen uit de directe leefomgeving. Dat is meteen een verkeerstechnische en zeer creatieve ontwerpopgave.
Het kenniscentrum CROW kan een verkennersproject starten waarbij ze met de sector kunnen overleggen hoe zoiets eruit zou kunnen zien. Een traject richting de BIOCROW. Dat is volgens mij heel wel mogelijk met de hier geschetste simpele uitgangspunten. De inheemse natuur garandeert een boost voor de biodiversiteit en al doende kun je dit type beheer organiseren en verbeteren. Een uitdaging voor de sector dus en een weldaad voor mens en natuur. Simpele regels en een gevarieerd maar altijd fraai resultaat.
Op deze wijze kan de BIOCROW als beeldbestek en richtlijn uitgewerkt worden in een gezamenlijk, of hip gezegd, cocreatief proces dat meteen draagvalk organiseert voor de uitvoering. Ook belangenorganisaties rond gezondheid en natuur zouden hun zegje kunnen doen. Naast belanghebbenden in de uitvoering.
Ze ontwerp je een route richting een gezondere leefomgeving in de stad voor mens, plant en dier. Ik schets graag grote contouren. Tegelijkertijd ben al twintig jaar in de Rotterdamse volkswijken aan het werk. De verandering zit in kleine dingen en die kun je slecht van boven regelen. Stabiliteit en een duidelijke visie is belangrijk. De BIOCROW is de neerslag van ecologische kennis, sociale kennis en kennis uit de dagelijkse praktijk.
Als de regels veranderen zou dat enorm helpen. Dit is een synergetisch proces en al doende leren we. Zo moeilijk is het niet en vele malen gezonder. Dat in ieder geval. Het doel staat als een paal boven water: een gezonde leefomgeving met een gezonde stadsnatuur. Hoe dat vinden we uit. Maar volgens mij moeten we vooral beginnen. Vandaar mijn pleidooi en persoonlijke inzet ten gunste van de BIOCROW.
Onderstaand bericht stond op RTV Oost in juli 2016
Waterschap en familie uit Luttenberg ruziën over maaibeleid:
"Het waterschap staat volledig in het recht, maar er is totaal geen redelijkheid. Het is te gek voor woorden, de tranen schieten je in de ogen." De frustratie zit hoog bij Monique Slot uit Luttenberg. Zij en haar familie snappen niet hoe Waterschap Drents Overijsselse Delta per se door hun maisveld moet rijden om een oever te maaien.
Wat is er aan de hand?
Tussen de familie en het waterschap is ruzie over de manier waarop de oevers van een waterleiding gemaaid moeten worden.
Het waterschap wil aan beide kanten van de waterleiding kunnen maaien. Dat ziet de familie niet zitten, omdat er dan schade ontstaat aan hun maisveld. Zij denken dat beide oevers prima vanaf één kant gemaaid kunnen worden.
Al langer overhoop
Meerdere keren heeft de familie aangegeven niet mee te willen werken aan het maaien, maar het waterschap houdt voet bij stuk.
"Ze kunnen ook vanaf de andere kant, waar er alleen gras ligt, maaien", vertelt Monique Slot. "De arm is lang genoeg. En zeven maanden per jaar staat er geen mais, laat ze het dan doen. Maar zo hebben ze het niet gepland, dus gaan ze het ook niet doen."
Onder politiebegeleiding gemaaid
Vanmorgen kwam het waterschap onder politiebegeleiding de kant maaien, omdat de familie van tevoren had gezegd absoluut niet mee te willen werken.
"Gistermorgen zijn ze hier nog geweest om te peilen hoe erg tegen waren", vertelt Monique."We hebben weer gezegd niet mee te willen werken. Dus toen moest de politie maar meekomen."
"De hele ochtend stonden twee heren van het waterschap en twee politieauto's met drie personen met de armen over elkaar."
Schade aan de mais
Door het maaien vanmorgen is er schade ontstaan aan het maisveld langs de waterleiding.
Over een lengte van zo'n tweehonderd meter is een strook van twee meter mais beschadigd.
'Hier werk je niet voor'
De familie krijgt voor die schade een vergoeding, maar zegt dat het daar niet om te doen is. "We werken zeven dagen in de week keihard voor ons bedrijf, maar dan niet hiervoor."
"Het had prima anders gekund, maar ze zijn zo stug. Op kantoor worden dit soort zaken bedacht, maar in de praktijk werkt dat niet. Daar word je ongelooflijk boos van. En ze komen er telkens mee weg."
Waterschap: 'We moesten nu maaien'
In een reactie laat het waterschap weten dat er nu wel gemaaid moest worden, omdat er wateroverlast dreigde te ontstaan door de hoeveelheid begroeiing.
"We kregen al telefoontjes van mensen die problemen zagen, dus dan moeten we wel ingrijpen", zegt een woordvoerder. Eerder maaien was volgens het waterschap geen optie, omdat er toen nog geen problemen waren en er in de afgelopen periode alleen onder strikte voorwaarden gemaaid mocht worden. "We zijn ook gebonden aan de flora- en faunawet."
Maaistrook moet vrijgehouden worden
Volgens het waterschap hebben grondeigenaren de plicht om een zogenaamde 'maaistrook' vrij te houden, zodat het waterschap er kan maaien. Dat is in Luttenberg niet gebeurd.
Vanaf de andere kant maaien, zoals de familie voorstelt, is niet mogelijk zegt het waterschap.
"In een maaiplan moet je overal rekening mee houden en dan is dit de beste oplossing. Als we het anders hadden kunnen maaien, dan hadden we dat vast gedaan. "
tegenstrijdige belangen 2
Het conflict maakt duidelijk dat niet elke belanghebbende dezelfde belangen heeft. Soms botsen de belangen. Wat ook blijkt is dat een goede communicatie over een beheerplan zeer belangrijk is.
In de link heel veel info over jagen. In Nederland is veel discussie over het wel of niet jagen,
Via de link kun je doorlinken naar de KNJV, de Koninklijke Nederlandse Jagers Vereniging, maar ook naar Faunabescherming en dierenbescherming.
Niets doen
In de Oostvaardersplassen is besloten om niets te doen aan faunabeheer. Geen jacht, niet bijvoeren of op een andere manier de aanwezige fauna beschermen. Het leidde tot discussies in Nederland over het faunabeheer.
Oostvaardersplassen
faunabeheerplan
Hieronder de link naar een faunabeheerplan van de provincie Overijssel. Faunabeheer Overijssel is een samenwerkingsverband van jagers, boeren en terrein beherende organisaties.
VTA staat voor Visual Tree Assessment. De gemeente keurt de bomen in de stad en voort de gegevens in het groenbeheer systeem in. Aan de hand van de gegevens wordt het beheer van de bomen vastgesteld.
VTA gemeente Utrecht
De gemeente Utrecht heeft een website voor de inwonwers gemaakt. Hierin wordt uitgelegd wat het beheer van bomen inhoudt voor deze gemeente. Zie link hieronder.
De stabiliteit van een boom kan worden onderzocht met een trekproef. Met behulp van een kabel wordt dan een normale windbelasting op de boom uitgeoefend. Door de uitkomsten van de trekproef te extrapoleren naar bijvoorbeeld de kracht van een stevige rukwind, kan berekend worden of de desbetreffende boom het risico loopt om te waaien.
De breukgevoeligheid van een boom kan onderzocht worden met een Picus geluidstomograaf. De Picus-scan geeft een veel nauwkeuriger beeld van de omvang van een mogelijke aantasting waardoor de kans verkleind wordt dat een boom ten onrechte gekapt wordt.
Met de Picus-scan worden geluidssignalen door het hout gezonden en opgevangen door sensoren die rond de stam zijn aangebracht. Aangezien aantastingen in de houtstructuur deze geluidsgolven met een andere snelheid doorgeven dan de gezonde houtdelen, geeft dat informatie over de kwaliteit van de stam en zware takken. Ook kunnen zo holtes en scheuren worden opgespoord.
Speciale programmatuur vertaalt de gegevens in een driedimensionaal beeld. De verschillende snelheden waarmee de geluidssignalen door de boom heen gaan worden omgezet in verschillende kleurcoderingen:
een bruine kleur geeft aan dat het hout van goede kwaliteit is
een paarse kleur geeft aan dat het hout al behoorlijk is afgebroken
een blauwe kleur geeft aan dat het hout zeer sterk is aangetast of dat er een holte in de stam zit
De voordelen van het werken met de Picus-scan, ten opzichte van andere methodes, is dat er nauwelijks schade aan de boom wordt veroorzaakt en dat het een duidelijk plaatje oplevert.
Frequentie kun je vervangen door: "hoe vaak?" Hieronder zie je een frequentiebestek voor de Zwieseborg. Het is gemaakt in excel. Daarnaast zijn formules ingevoerd. In dit bestek geef je aan hoe vaak je komt maaien, snoeien, onkruid wieden enzovoort. Het zegt nog niets over de kwaliteit van het geleverde werk.......
Bij een beeldbestek is de kwaliteit een stuk beter te ontdekken. Op de foto's in de powerpoint van het beeldbestek zie je 3 prullenbakken met 3 verschillende normen. Je kunt je voorstellen dat een prullenbak in het centrum de kwaliteit "hoog" krijgt. Een prullenbak op een punt waar je veel afval verwacht, moet misschien meerdere keren per week geleegd worden. Een prullenbak op een punt waar weinig publiek komt, maar een paar keer per jaar.
In een RAW frequentiebestek wordt aangegeven hoe vaak iets moet gebeuren, maar ook aan welke kwaliteitseisen het moet voldoen. Dit bestek geeft daarom een veel duidelijker beeld van het beheer. In dit soort bestekken is niet beschrevenm met welke machines of gereedschappen het werk wordt uitgevoerd. Ook de werkvolgorde is niet vastgelegd. Als de beheerder het eindbeeld maar haalt. Zie powerpoint voor een voorbeeld.
Kennisplatform CROW houdt zich bezig met de RAW bestekken. Ingewikkelde materie, maar gelukkig hebben ze een weblink gemaakt met daarin de meest gestelde vragen over het RAAW bestek. Zie hieronder de link.
Raweetjes link
Website van CROW, het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. Deze not-for-profitorganisatie ontwikkelt, verspreidt en beheert praktisch toepasbare kennis voor beleidsvoorbereiding, planning, ontwerp, aanleg, beh
Het arrangement Beheer groen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteurs
Johan Schuppert
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2023-09-06 15:46:47
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
0 Leeractiviteit Beheer.doc
artikel t en l Marcel Wenker
