Geschiedenis in mijn omgeving
Wat is mens & maatschappij?
Aardrijksunde:
Is een wetenschap, die zich bezighoudt met hoe landen in elkaar zitten. Hoe hun industrie economie en hun politiek is geregeld, waar ze liggen en wat de hoofdsteden zijn (topografie). Maar het gaat ook over natuurkundige verschijnselen. Bijvoorbeeld vulkanen, natuurrampen en aardbevingen.
Geschiedenis
Is een vakwetenschap. Geschiedenis houdt zich bezig met een studie gebeurtenissen gebaseerd op tijd. Hierbij onderzoeken we bronnen uit het verleden. Dit kunnen gebouwen, schilderijen en nog veel meer. Het doel is om te weten te komen over dingen die in het verleden gebeurd zijn.
Maatschappijleer
De maatschappij is de samenleving waarin je leeft. Hoe ga je om met de mensen in jouw omgeving.
Economie
Economie is een woord voor geld, werk en handel, oftewel alle dingen in een land waar het om geld draait. Economie is een sociale wetenschap. Het houdt zich bezig met wisselkoersen, met de waarde van geld en met handelsrelaties tussen landen.
Joodse gemeenschap
Het Jodenbergje
De oude begraafplaats ligt op een terp (Dit is een Heuvel die werd gebouwd, om overstroming tegen te gaan) bij de Overijselse Vecht. De overleden mensen werden per boot naar de begraafplaats gebracht. Als er ijs lag, ging dit met een slee. Er zijn 64 grafstenen bewaard gebleven. Volgens het Joodse geloof zijn lijken onrein en horen buiten de stad te liggen.
De nieuwe begraafplaats
In 1900 werden de Joden begraven aan het Mulopad en niet meer op het Jodenbergje. In 1942 was hier de laatste begravenis. In de Tweede Wereld oorlog (1939-1945) hebben Nazi-Duitsers verschillende grafstenen voor schietoefeningen gebruikt, waardoor enkele in zeer slechte staat zijn.
Synagoge (Joodse kerk) in Hardenberg
Voor de entree van de kledingzaak "Martin" is een gedenksteen geplaatst, die herinnert aan de synagoog. Tot aan de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) woonde een redelijk grote joodse gemeenschap in Hardenberg. Van 1903 tot 1980 stond op deze plek het laatste gebedshuis van de joden. De synagoge is in 1980 afgebroken en maakte plaats voor nieuwbouw van een woon-/winkelhuis.
Joods
Het jodendom is de godsdienst van de Joden. In de Joodse wet staat dat mensen met een Joodse moeder joods zijn. Je kunt je ook bekeren tot het Jodendom.
Profeten
Een profeet is iemand die de boodschap van God doorgeeft. Deze leiders overtuigen het joodse volk dat zij op een goede manier met elkaar en hun geloof om moesten gaan.
Tora
Het heilige boek van de Joden.
Keppel
Een hoofddekstel dat traditioneel gedragen wordt door Joodse mannen.
Rabbijn
Rabbijn is een leraar die leert mensen over het geloof.
Sabbat
Op vrijdag kort voor zonsondergang begint de sabbat, de rustdag. Sabbat eindigt op zaterdagavond als het donker is. Gelovige joden stoppen tijdens sabbat met hun doordeweekse bezigheden. Voordat sabbat begint maken ze hun huis schoon en ze trekken nette kleren aan. Een joods gezin eet tijdens sabbat gezamenlijk -aan een zo mooi mogelijk gedekte tafel. Heel vaak nodigen ze gasten uit om de maaltijd te delen.
Besnijdenis en naamgeving
Als een joods kind geboren wordt, krijgt het twee namen, een roepnaam en een Hebreeuwse naam. Een meisje krijgt haar namen direct na haar geboorte. Een jongen wordt acht dagen na zijn geboorte besneden. Tijdens de ceremonie die daarna in de synagoge wordt gehouden, krijgt hij zijn joodse naam.
Rijkswerkkamp Molengoot
Is één werkkamp dat tot 1942 heeft bestaan. De Nazi-Duitse bezetter wilden joden zoveel mogelijk concentreren op één plek. Op 2 en 3 oktober 1942 het werkkamp in Hardenberg leeggehaald. De Joden werden naar Westerbork getransporteerd. Dankzij de vondst van brieven in 1997 kwam de vergeten geschiedenis van het kamp weer tot leven.
Struikelstenen Hardenberg
In het centrum van Hardenberg vind je op 10 adressen zogenaamde "struikelstenen". Deze stenen zijn gelegd ter herinnering aan de 36 joodse burgers van Hardenberg die in de 2de wereld oorlog door de Nazis werden gedeporteerd en vermoord.
Geschiedenis tijd indeling
http://www.regiocanons.nl/overijssel/salland/hardenberg
http://entoen.nu/
https://www.tijdvakken.nl/
Tweede Wereld oorlog Hardenberg/ Nederland
Op vrijdagochtend 10 mei 1940 werden veel Nederlanders wakker van het gebrom van vliegtuigen, ontploffende bommen en het geratel van tanks. Duitse soldaten waren de grens over getrokken. De oorlog was begonnen.
Een groot Duits Rijk
In 1933 kwam in Duitsland Adolf Hitler aan de macht. Hij was de leider van de Duitse partij NSDAP, de Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij. Een partij die Joden haatte en iedereen vertelde dat ook te doen.
Veel Duitsers waren nog kwaad over het feit dat Duitsland de Eerste Wereldoorlog had verloren. Maar ook over de manier waarop de winnaars (Frankrijk en Engeland) Duitsland behandelden. Dit was één van de redenen waarom Hitlers partij zo snel groeide.
Nederland bezet!
Hitler wilde van Duitsland het machtigste land van Europa maken. Eerst viel hij met zijn leger zijn buurlanden aan: Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije en Polen. Daarna wilde hij Duitslands grote vijand uitschakelen: Frankrijk. In de aanval op Frankrijk werden ook Nederland en België bezet.
De Duitse inval in Hardenberg
Er werd steeds verwacht dat Nederland net als de eerste wereld oorlog neutraal zou blijven. Het Nederlandse leger had in Hardenberg één taak en dat was de vijand tegenhouden. Op 10 mei om vijf over half 4 staken de eerste Duitse soldaten de grens over. Er volgde een vuurgevecht. Kort daarna werden de bruggen bij de Haandrik, Gramsbergen en lozen opgeblazen. Via de Hoogeweg wisten de Duitsers het Overijssels kanaal over te steken. Sergeant Eilander is kort daarna getroffen door de kogel van een geweer. Hij heeft daarna zijn geweer stuk geslagen tegen een boom en zijn munitie vernietigd. Intussen werd de Vechtbrug op geblazen. De zwaargewonde Eilander werd met een ladder naar het ziekenhuis gebracht, waar hij stierf aan zijn verwondingen. Rond middernacht overleed de enige soldaat op de dag van de Duitse inval. Bij de professor Waterinkschool vind je zijn gedenksteen.
Figuur 1 opgeblazen vechtbrug
Figuur 2 Gemobiliseerde militairen op het dak van het oude gemeentehuis Hardenberg in 1939 (Archief Hardenberg).
Het Nederlandse leger was veel te zwak om de Duitse aanval tegen te houden. De Duitsers bombardeerden het centrum van Rotterdam. Ze dreigden om ook andere steden te bombarderen. Toen besloot de leiding van het Nederlandse leger zich over te geven. De regering en de koningin waren toen al gevlucht naar Engeland.
Steeds meer Joden werden meegenomen
Eerst leek de bezetting mee te vallen. Maar al snel werd duidelijk wat het betekende om niet vrij te zijn. Nederlandse mannen moesten in Duitse fabrieken gaan werken. Er werden zomaar mensen opgesloten in gevangenissen en concentratiekampen, vooral veel Joden. De Duitsers brachten meer dan 100.000 Joodse mannen, vrouwen en kinderen vanuit Nederland naar concentratiekampen. Ze werden vervoerd in goederentreinen. De meeste Joden werden vermoord.
De Duitsers kregen hulp van Nederlanders
De Duitsers werden geholpen door leden van de Nederlandse NSB (Nationaal Socialistische Beweging). De ideeën van de NSB leken erg op die van Hitler. Behalve door de NSB werden de Duitsers ook geholpen door Nederlanders die er zelf beter van hoopten te worden.
Het verzet
Aan de andere kant stond 'het verzet'. Dat waren de mensen die (in het geheim) tegen de Duitsers vochten. Vooral tegen het einde van de oorlog gingen steeds meer mensen bij het verzet. Het grootste deel van de Nederlanders was anti-Duits maar deed niet actief mee in het verzet.
Frits de Zwerver en het verzet in Hardenberg
In 1930 werd Frederik (Frits) Slomp predikant in Heemse. Hielp in de oorlog Joodse mensen aan onderdak. Hij organiseerde een Landelijke organisatie voor hulp aan Onderduikers. De landelijke organisatie hielp mensen onderduiken op boerderijen in Heemse, Rheeze en Diffelen. Veel Joodse gezinnen kregen een onderduikadres in Kloosterhaar. De organisatie was betrokken bij veel geheime droppings van Engelse wapens die in en rondom Hardenberg werden gedaan.
Hij is één keer opgepakt, maar kwam ook weer vrij. De organisatie die Frist samen met anderen heeft opgericht had 15.000 medewerkers, die in oorlogstijd 300.000 onderduikers hebben geholpen.
Eindelijk kwam de bevrijding
In het najaar van 1944 werd het zuiden van Nederland bevrijd door het Engelse, Amerikaanse en Canadese leger. Deze samenwerkende legers werden de 'geallieerden' genoemd. Het gebied boven de grote rivieren (vooral de grote steden in het westen) was nog niet bevrijd. Zij hadden te lijden onder een verschrikkelijke 'hongerwinter'. Er was bijna geen eten meer. Mensen aten bijvoorbeeld tulpenbollen om in leven te blijven. Meer dan 20.000 mensen stierven van honger.
Op 5 mei 1945 gaf het Duitse leger zich over en was heel Nederland bevrijd. Op dat moment was Nederlands-Indië nog bezet door het Japanse leger, dat (samen met Italië) aan de kant van Duitsland stond. Japan gaf zich over op 15 augustus 1945.
http://www.npo.nl/histoclips/18-02-2013/NPS_1219055
Jodenvervolging/ Anne Frank
De Joodse Anne Frank (1929-1945) vluchtte in 1933 met haar familie van Duitsland naar Amsterdam. Hitler was in dat jaar in Duitsland aan de macht gekomen en maakte een begin met zijn politiek Joden uit het land te verdrijven. Het gezin Frank hoopte in Nederland veilig te zijn. Maar na de bezetting in mei 1940 nam de Duitse overheid ook in Nederland maatregelen om Joden sociaal te isoleren.
Anne Frank werd in 1929 in Frankfurt am Main (Duitsland) geboren. Annes ouders waren Joods. Ze voelden zich steeds minder thuis in Duitsland. Hitler was in 1933 aan de macht gekomen in Duitsland. Hij gaf de Joden er de schuld van dat het slecht ging met Duitsland. Hij wilde alle Joden weg hebben. In de zomer van 1933 vluchtte het gezin Frank naar Amsterdam.
In 1933 was Hitler aan de macht gekomen in Duitsland. Hij gaf de Joden er de schuld van dat het slecht ging met Duitsland. Hitler wilde alle Joden weg hebben. In mei 1940 begon Duitsland de oorlog tegen Nederland. Na 5 dagen vechten waren de Duitsers de baas in Nederland. Al snel gingen de Duitsers ook in Nederland de Joden apart houden van de rest van de bevolking.
Anne mocht niet op haar eigen school blijven
Anne en haar familie woonden in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Anne ging daar naar school en leerde Nederlands spreken. In mei 1940 begon Duitsland de oorlog tegen Nederland. Na 5 dagen vechten waren de Duitsers de baas in Nederland.
Al snel gingen de Duitsers ook in Nederland de Joden apart houden van de rest van de bevolking. Anne moest afscheid nemen van haar vrienden en juffrouw. Ze moest voortaan naar een school voor Joodse kinderen.
Joden moesten een davidsster gaan dragen. Zo konden Joden op straat meteen herkend worden. Overal bij bioscopen, cafés en theaters kwamen bordjes met 'Voor Joden verboden'.
Anne mocht niet op haar eigen school blijven
Anne en haar familie woonden in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Anne ging daar naar school en leerde Nederlands spreken. In mei 1940 begon Duitsland de oorlog tegen Nederland. Na 5 dagen vechten waren de Duitsers de baas in Nederland.
Al snel gingen de Duitsers ook in Nederland de Joden apart houden van de rest van de bevolking. Anne moest afscheid nemen van haar vrienden en juffrouw. Ze moest voortaan naar een school voor Joodse kinderen.
Joden moesten een davidsster gaan dragen. Zo konden Joden op straat meteen herkend worden. Overal bij bioscopen, cafés en theaters kwamen bordjes met 'Voor Joden verboden'.
In februari 1941 worden bij een razzia in Amsterdam Joden opgepakt. De Duitse politie rijdt met 15 overvalwagens de Joodse buurt van Amsterdam binnen en pakken met veel geweld 25 Joodse mannen op. Later worden deze mannen naar het kamp Mauthausen in Oostenrijk gebracht. Slechts drie mannen overleven dat kamp.
Als Duitsland in mei 1940 Nederland binnenvalt wonen er zo'n 140.000 Joden. Vanaf de herfst van dat zelfde jaar krijgen zij te maken met de anti-Joodse maatregelen van de nazi's. Overal worden Joden ontslagen uit overheidsdienst, ze mogen niet meer in openbare gelegenheden komen en Joodse kinderen kunnen niet meer naar een openbare school.
Maar het werd nog veel erger
Vanaf juli 1942 begonnen de Duitsers de Nederlandse Joden weg te voeren naar Oost-Europa. Alle Joodse gezinnen moesten hun koffers pakken om daar te gaan werken. Ze werden van huis opgehaald en op de trein gezet naar het concentratiekamp Westerbork in Drenthe.
Van daaruit werden ze naar vernietigingskampen in Oost-Europa gebracht. Meer dan 100.000 Joodse mannen, vrouwen en kinderen uit Nederland zijn daar vermoord. In totaal zijn zo'n zes miljoen Europese Joden gedood.
In 1933 was Hitler aan de macht gekomen in Duitsland. Hij gaf de Joden er de schuld van dat het slecht ging met Duitsland. Hij wilde alle Joden weg hebben en van Duitsland het machtigste land van Europa maken. In mei 1940 begon Duitsland de oorlog tegen Nederland. Na 5 dagen vechten waren de Duitsers de baas in Nederland. Vanaf juli 1942 begonnen de Duitsers de Nederlandse Joden weg te voeren naar Oost-Europa. Alle Joodse gezinnen moesten hun koffers pakken om daar te gaan werken. Ze werden eerst in een trein vervoerd naar kamp Westerbork in Drenthe. Daarna werden de Joden naar Oost-Europa gebracht. De treinen zaten overvol en het was donker en benauwd in de treinwagons. De mensen kregen geen eten en drinken tijdens de reis en ze konden ook niet naar de wc.
'Arbeit macht frei' was een spreuk die te zien was bij veel concentratiekampen. De spreuk hing namelijk boven de toegangspoort. Zo kon iedereen die voor het eerst in het kamp kwam de spreuk zien. De vertaling van de spreuk is letterlijk 'werken maakt vrij'. Toch werden de gevangenen niet vrijgelaten. Veel mensen werden vermoord en de mensen die bleven leven moesten heel hard werken. Meestal wel twaalf uur per dag. Het werk was vaak te zwaar en er was te weinig eten en drinken, zodat veel mensen alsnog dood gingen in het kamp. Alleen de allersterkste mensen bleven zo over.
Anne duikt onder en begint te schrijven
Het gezin Frank dook in 1942 onder. Onderduiken betekent dat je zorgt dat niemand je ziet. Je verstopt je en gaat niet meer naar buiten. Samen met vier andere mensen zat de familie Frank verstopt in een huis aan de Prinsengracht in Amsterdam.
Daar begon Anne aan een dagboek. Ze schreef wat ze meemaakte als een jong meisje dat op een klein kamertje moest zitten. Ze had grote plannen. Later – als ze weer vrij was – zou ze schrijfster worden. Twee jaar lang heeft de familie zich voor de Duitsers verborgen kunnen houden. Toen werden ze verraden en opgepakt.
Op 6 juli 1942 moet Anne Frank samen met haar familie onderduiken in het achterhuis van Opekta, het kantoor van haar vader Otto Frank. In de maanden voor de onderduik is de schuilplaats zo onopvallend mogelijk voorbereid. De zolderruimte en de twee verdiepingen zijn ontruimd en bewoonbaar gemaakt. De deur die de ingang is naar het Achterhuis, is verstopt achter een boekenkast.
Anne stierf, maar haar dagboek was goed bewaard
Anne stierf in 1945 in het Duitse concentratiekamp Bergen-Belsen. Ze was vijftien jaar oud. Ook haar zus Margot stierf daar. Haar moeder overleed in Auschwitz. Vader Otto Frank overleefde het kamp en keerde na de oorlog terug naar Amsterdam.
Van Miep Gies kreeg hij een stapel schriften. Miep Gies was de vrouw die de familie Frank bij het onderduiken had geholpen. Ze had de schriften van Anne gevonden en bewaard. De schriften waren haar dagboek.
Een dagboek, een toneelstuk en een huis
In 1947 werd het dagboek uitgegeven. Het kreeg de titel "Het Achterhuis". Het boek werd wereldberoemd, vooral toen er in 1955 in Amerika een toneelstuk van werd gemaakt. Net op tijd, want het Achterhuis zou gesloopt worden. Doordat het boek zo beroemd was, is het huis niet gesloopt. Het Anne Frank-huis is nu een museum waar ieder jaar heel veel mensen naartoe gaan.
Project opdracht M&M
Apps die je gaat gebruiken tijdens deze opdracht:
Foto App waarmee je foto's kunt maken.
Google Maps App waarmee je streetvieuws kunt bekijken.
Groepsopdrachten die je tijdens deze opdracht moet uitvoeren:
Je gaat een Groupie maken. Dit is een foto waar je met zijn allen opstaat!
Je gaat een Voetsie maken. Een foto waar iedereen alleen met zijn voeten opstaat.
Bouw je eigen stad
Geschiedenis stad Hardenberg
Stadsrechten werden door de landsheer (zo heette vroeger de baas van het land) aan een stad verleend. Die stad kreeg dan voorrechten. Twee voorrechten waren: Een stad met stadsrechten kreeg toestemming om een muur te bouwen, de stad kon zich dus beter verdedigen en ze mochten ook een markt houden wat erg veel geld opleverde.
Stadszegel Hardenberg
Het ontstaan van de stad Hardenberg
In het jaar 760 wordt er een kapel gebouwd bij Nijenstede aan de vecht. Willebrandt van Oldenburg bouwt in het jaar 1227 een kasteel aan de westkant van Nijenstede. Dit kasteel bouwt hij op de Hardenberg met de naam Herdenberg. Het kasteel werd aan de noord en west kant beschermd door de Vecht. Veel bewoners van Nijenstede verhuisden naar het kasteel op de Hardenberg omdat dit veilig was. 100 jaar later bouwde Jan van Arkel enorme muren om het kasteel. Veel bewoners kwamen wonen tussen de stadsmuren. In 1362 kreeg Hardenberg door Jan van Arkel de stadsrechten overhandigd. De stad kreeg later een grote muur om zich heen.
Wapen van Hardenberg
Vlag van Hardenberg
Vlag van Overijssel
Hardenberg in 1540 door Jacob van Deventer
Höftekerk Hardenberg
De slag op de Hardenberger heide 17 juni 1580 Frans Hogenberg
Brand in Hardenberg en het kasteel wordt gesloopt
In 1497 breekt er brand uit in Hardenberg. Alleen de kerk, het kasteel en een aantal huizen bleven staan. In 1518 liet Filips van Bourgondië, de bisschop van Utrecht, het kasteel slopen. Op de plek waar toen het kasteel stond, staat nu de Höftekerk.
Hardenberg Hanze stad?
Zutphen, Deventer, Tiel, Kampen en Zwolle zijn steden die niet iedere dag in het nieuws zijn. Toch waren deze steden lang geleden het centrum van de handel in de Lage Landen. Van de 12e tot de 16e eeuw waren deze steden – en andere steden in het oosten van het land - belangrijk, welvarend en dus rijk. Deze steden waren allemaal lid van de 'Hanze'. Een Hanze was een groep handelaren die samenwerkten. Door samen te werken konden zij goedkoper werken en in elkaars gezelschap veiliger reizen. De grote Hanze steden zochten contact met kleine steden en dorpen in hun achterland. Door de ligging aan de Vecht was Hardenberg een bijstad die was verbonden aan Zwolle. Hardenberg verkocht landbouwproducten aan de Hanzesteden.
Klepperstad
Hardenberg staat ook bekend als 'Klepperstad'. Een klepperman is een soort nachtwacht. Deze riep 's avonds met een klepper de tijd om en controleerde op eventueel brandgevaar. Op 8 mei 1708 brandde de houten huizen in de stad Hardenberg volledig af. Dit kwam door een "foutje" van Aaltje Kraak. In 1708 werd Hardenberg weer opnieuw gebouwd nu met stenen woningen. Op 1 mei 1933 kreeg klepperman Jan Willem Schutte ontslag. Hiermee verdween de nachtwaker voorgoed uit het straatbeeld van Hardenberg.
Station Hardenberg
De eerste trein
Op 20 september 1839 reed stoomlocomotief ‘De Arend’ van Amsterdam naar Haarlem. Hij deed er 25 minuten over. Niets bijzonders zou je denken, maar dat was wel de opening van de eerste spoorlijn van Nederland.
Vanaf 1860 ging de staat zich bemoeien met de aanleg van spoorwegen. Er volgden grote projecten, zoals Leeuwarden-Zwolle (1868) en Zwolle-Groningen (1870). Voor de streek Hardenberg was de spoorweg te duur. Daarom werd er op 8 mei 1899 de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij (N.O.L.S.) opgericht. Hier werd vergaderd over de spoorweglijn Zwolle-Mariënberg-Coevorden-Stadskanaal-Zuidbroek-Delfzijl. Mariënberg, Hardenberg en Gramsbergen kregen een stationsgebouw. O 31 januari 1905 bracht een speciale trein de inrichting van de stationsgebouwen en het personeel naar hun bestemming en de volgende dag werd het traject Ommen‒Hardenberg in gebruik genomen. Enkele maanden later reed de eerste trein Coevorden binnen.
De Wavin
De gemeente Hardenberg kende in de vooroorlogse jaren vrijwel alleen industrie die verband hield met de landbouw. Door mechanisatie of sluiting werden in deze bedrijfstakken veel werkkrachten overbodig. Hierdoor had de gemeente in de naoorlogse jaren te kampen met een hoge werkloosheid.
Eind jaren vijftig vestigde de Wavin zich in Hardenberg. De Wavin is een fabriek van plastic buizen en zeer belangrijk voor Hardenberg. Het bedrijf groeide uit tot multinational die onder meer plastic kratten en zakken ging fabriceren. Het werd de belagrijkste werkgever in Hardenberg. Door deze toegenomen industrie begon Hardenberg enorm te groeien. In de jaren zestig werden in Heemse woonwijken geboud. In de jaren zeventig werd de woonwijk Baalder gebouwd. Eind jaren 80 werd begonnen aan de nieuwbouwwijk Baalderveld. Sinds een aantal jaren heeft Hardenberg een nieuw bedrijventerrein aan de Haardijk en is men druk bezig met de nieuwe fases in de Marslanden. Aan de andere kant van het kanaal Almelo-De Haandrik wordt het bedrijventerrein de "Broeklanden" aangelegd. Hier is ook een nieuwe verbindingsweg met Duitsland aangelegd.
Metamorfose en stadsvernieuwing in Hardenberg
De stad Hardenberg doet veel aan stadsvernieuwing. In het centrum zijn in 2008 veel nieuwe winkels en appartementen gekomen. Er is een nieuw gemeentehuis gebouwd in een nieuw aangelegd stadspark. In 2015 is dit gemeentehuis uitgeroepen tot lelijkst gebouw van het jaar. In de komende jaren wil Hardenberg de verkeersinfrastructuur verbeteren.
Plattegrond Hardenberg
Aardrijkskunde de stad
Guangzou (Kanton) de stad met de meeste inwoners van de wereld.
Stad
Een stad is een woonplaats waar veel mensen wonen. Je hebt er veel winkels en eetgelegenheden. Eerst waren steden alleen plaatsen met stadsrechten. Je had dan het recht om een stadsmuur te bouwen of om een markt te houden.
Tegenwoordig ben je een stad wanneer je meer dan 10.000 inwoners hebt. Steden zijn het centrum van de economie, er is voor mensen veel werk en er wordt veel handel gedreven. De helft van de wereldbevolking woont in een stad. De grootste stad van de wereld is Guangzhou (Kanton), deze stad in china heeft 47.700.000 inwoners. De grootste stad van Europa is Moskou met 10.524.400 inwoners. In Nederland is Amsterdam de grootste stad met 761.395 inwoners.
Tokyo de grootste stad van de wereld
Stadskern
De stadskern is het oudste deel van de stad. In dit deel vind je veel winkels en horeca (hotel, restaurants en café's gelegenheden. Oude gebouwen en waardevolle huizen werden afgeproken om appartementen (1 verdieping met daarin een woonkamer, slaapkamer en badkamer).
Stadswijken
Dit is een dichtbebouwd stadsdeel. Een binnenstad bestaat uit verschillende stadswijken. Amsterdam bestaat bijvoorbeeld uit 14 stadswijken. Het meeste zie je rijtjeshuizen in dit stadsdeel.
Stadsrand
Dit is het nieuwe deel van de stad. De straten zijn er breder en je vindt meer open ruimtes dan in de stadskern. Dit is een dunbebouwd stadsdeel. Villa's zie je hier het meest. Aangrenzende dorpen en industrietereinen kunnen ook tot de stadsrand behoren. In Rotterdam is dit bijvoorbeeld de haven.
Stedelijke agglomeratie
Een stedelijke agglomeratie bestaat uit de stad zelf en uit de aangrenzende dorpen. Tokyo is een voorbeeld van een stedelijke agglomeratie. Yokohama grenst aan Tokyo en samen met de andere omliggende dorpen heeft Tokyo meer dan 30.000.000 inwoners!
In Nederland vormt Rotterdam met Delft een stedelijke agglomeratie. Een ander voorbeeld is Twente. Twente bestaat uit: Almelo, Enschede en Hengelo.
Functies van een stad
Een stad heeft verschillende functies. Hier enkele voorbeelden;
- Bestuursfunctie: administratie, vredegerecht, belastingcontrole, burgerlijke stand
- Dienstenfunctie: ziekenhuis, bankinstelling, brandweer, station, transportbedrijf
- Woonfunctie: villa's, eensgezinswoningen, flatgebouwen
- Werkfunctie: Veel volwassenen hebben hun baan in de stad
- Recreatieve functie: café, speeltuin, park, zwembad, bioscoop, stadion
- Culturele functie: museum, opera, concertzaal, kerk
- Handelsfunctie: slager, bakker, winkelcentrum, supermarkt, drankgroothandel
Bestuur van een stad
De leider van een stad is de burgemeester. Hij is misschien wel de belangrijkste man van de stad. In Nederland mogen mensen iedere vier jaar voor het bestuur van hun stad stemmen. Bestuurders die dan genoeg stemmen hebben gekregen, mogen de volgende vier jaar hun stad besturen. Zij mogen bijvoorbeeld beslissen waar gebouwd wordt en ze kunnen ook geld uitgeven aan sportverenigingen. Dat doen de bestuurders samen met de burgemeester. Op een feestdag kun je de burgemeester herkennen aan zijn grote ketting. De burgemeester van Hardenberg is Peter Snijders
De burgermeester van Hardenberg Peter Snijders
Infrastructuur van een stad
In een stad komen veel mensen samen, daarom is een goede infrastructuur belangrijk. De infrastructuur bestaat uit de wegen en de fietspaden. Door al die drukte ontstaan er files. Om files te voorkomen is er het openbaar vervoer. Dat bestaat uit de trein, de bus, de tram en de metro. Soms is dit niet genoeg. In Londen worden auto's uit de binnenstad geweerd om files en vervuiling te voorkomen. De overheid denkt dan aan het milieu. Sommige steden hebben ook een luchthaven. Schiphol is de luchthaven van Amsterdam.
Schiphol de luchthaven van Amsterdam
Project opdracht stadsplattegrond
Opdracht
- Je maakt een plattegrond hoe jullie stad eruit komt te zien.
- Je plattegrond heeft een titel.
- Je plattegrond heeft een schaal.
- Je zorgt voor een duidelijke legenda.
- Je plattegrond bevat een windroos.
- Je stad heeft 100.000 inwoners (zij moeten werken en wonen in de stad en graag in de stad willen wonen).
- Je stad heeft een wapenschild, die op de kaart te zien is.
- Je stad heeft een gemeentevlag, die op de kaart te zien is.
- De wijken van jou stad zijn ingedeeld in thema’s.
- De straatnamen passen bij het thema van de wijk.
De windrichting is de richting waaruit de wind waait. Er zijn 32 windrichtingen. De bekendste zijn noord, zuid, oost en west.
Infrastructuur
Denk om goede wegen:
- Een rondweg
- Parkeerplaatsen
- Een treinstation
Infrastructuur zijn voorzieningen in een wijk waardoor het beter kan functioneren, zoals wegen, spoorlijnen, leidingen, havens, bruggen en vliegvelden.
Woningbouw
Voor huizen kun je kiezen uit verschillende mogelijkheden.
- Een hoogbouw flatwoning (10 of meer verdiepingen 240 mensen
- Een middelhoogbouw flatwoning (tussen5 en 8 woonlagen) 170 mensen
- Een laagbouw flatwoning (3 of 4 woonlagen) 75 mensen
- Een eengezintussenwoning (rijtjeshuizen) 75 mensen
- Een 2 onder 1 kapwoning met garage 8 mensen
- Een vrijstaand herenhuis of een vrijstaande villa 4 mensen
- Studentenwoningen 75 mensen
Voorzieningen
- Brandweer
- Politiebureau
- Ziekenhuis
- Huisartsenpost
- Lagere school
- Hogere school
- Buitenschoolse opvang
- Bibliotheek
- Universiteit
- MBO-school
- HBO-school
- Gemeentehuis
- Haven
- Vliegveld
Een voorziening is een accommodatie of faciliteit.
Bedrijven
Voor bedrijventerreinen moet je rekening houden met:
- de plek waar je een bedrijventerrein neerzet
- of je combinaties maakt van industrie en diensten
- of juist een apart industrieterrein en diensten apart
Voorbeelden:
- Horeca
- Kantoren
- Industrie
- Autofabrikant
- Fietsfabrikant
- AH Supermarkt
- Spar Supermarkt
- Bakker,
- slager,
- groenteman
- kleine buurtsuper
- Ikea
- Woonboulevard
- Pizzeria
- Snackbar
- restaurantjes
- Mc Donalds
- Detailhandel
- Zelf voorzieningen bedenken!
Mac Donalds Hardenberg
Koffiepot Hardenberg
't Klepperhuus Hardenberg
Recreatie
- Park
- Vijver
- Bosgebied
- Openheide gebied
- Wandelpaden
- Fietspaden
- Zwemvijver
- Zonneweides
- Uitgebreid vatenstelsel
- Randmeer
- Zee
- Plassengebied
- Sportcomplex
- Zwembad
- Tennisbaan
- Speelveld
- Voetbalveld
- Skatebaan/ havepipe
- Zelf voorzieningen bedenken
Skate park Hardenberg
Bioscoop/ Theather Voorveghter
Atmosfeer
Is de laag lucht om de aarde. Een ander woord voor atmosfeer is dampkring. De atmosfeer zorgt er voor dat er op aarde leven mogelijk is. Zonder atmosfeer geen leven.
de Slag In Hardenberg
Weer en Klimaat
Weer
De atmosfeer. Is de laag lucht om de aarde. Een ander woord voor atmosfeer is dampkring. De atmosfeer zorgt er voor dat er op aarde leven mogelijk is. Zonder atmosfeer is er geen leven mogelijk op aarde.
Het weer Is de toestand zoals de atmosfeer nu is. Je kunt hier iets over zeggen door te kijken naar de temperatuur, de luchtvochtigheid, neerslag, bewolking en wind.
Temperatuur, is een wetenschappelijk begrip. Het wordt gebruikt om te meten hoe warm of hoe koud iets is. De temperatuur wordt gemeten met een thermometer.
Bewolking, een wolk bestaat uit een hele boel waterdruppeltjes en of ijskristalletjes bij elkaar in de lucht. Wolken ontstaan doordat waterdamp in de lucht condenseert (als waterdamp overgaat in waterdruppeltjes). Er zijn verschillende soorten wolken.
Neerslag, bij neerslag vallen ijskristallen of waterdruppels uit de wolken. Er zijn verschillende soorten neerslag.
Rijp
Douw op een spinnenweb
IJskristallen
Zachte hagel
Sneeuw
Hagelbui
IJsregen
IJzel
Sneeuwkorrels
Ochtendnevel
Stortregen
Mist
Motregen
Met wind bedoelen we meestal de beweging van de lucht rond de aarde. De richting en de snelheid van wind kan verschillen. De snelheid van wind wordt vaak gemeten volgens de schaal van Beaufort. Dit gebeurt met een anemometer. Bij een windkracht van 0 of 1 op de schaal van Beaufort waait het niet of bijna niet. Windkracht 12 is het hoogste getal op de schaal van Beaufort. Als het zo hard waait is er een orkaan.
Evenaar
De evenaar is een denkbeeldige lijn (je kunt hem dus niet in het echt zien) die over de aarde loopt. De wereldbol is verdeeld in een bovenhelft (noordelijk halfrond) en een onderhelft (zuidelijk halfrond). De grens tussen deze helften heet de evenaar. De evenaar is vaak getekend op wereldkaarten in de atlas of op wereldbollen.
Omdat de stralen van de zon het grootste deel van het jaar loodrecht op de evenaar terecht komen is het daar altijd warm. Ook is het meestal vochtig (door veel regen) rond de evenaar. Dat zorgt er voor dat je rond de evenaar veel oerwouden (tropische regenwouden) vindt.
Klimaat
Het klimaat is het weer in een gebied over een langere periode (dertig jaar). De temperatuur, windsnelheid, neerslag, vochtigheid , luchtdruk, bewolking, neerslag en de seizoenen hebben invloed op het klimaat.
De zon heeft grote invloed op het weer. Een deel van die zonnestraling kaatst terug de lucht in, een ander deel wordt omgezet in warmte. Een deel van deze warmtestralen worden vast gehouden door broeikasgassen zoals waterdamp en kooldioxide.
De hoogte van de zon, de duur van de dag en de afstand van de aarde tot de zon bepaalt het klimaat. Door het verschil in hoogte van de zon valt het zonlicht rond de polen op een groter gebied dan rond de evenaar. Daarom is de hoeveelheid licht die op een stuk aardoppervlak valt rond de evenaar veel hoger. Land warmt sneller op dan water, maar koelt ook sneller af. De luchttemperatuur boven zee zal minder verschillen dan de luchttemperatuur boven land.
Het klimaat in Nederland is een Gematigd klimaat. Het wordt ook wel Zeeklimaat genoemd. Dit houdt in dat er redelijk milde winters en milde zomers zijn en neerslag door het hele jaar heen. Dit komt door de invloed van de Noordzee. Nederland lijkt een nat klimaat te hebben, maar dat valt mee. Gemiddeld valt er zo’n 7% neerslag in de vorm van regen, sneeuw, ijzel of hagel. Als we dit omrekenen is dat één uur en veertig munten neerslag per dag.
Tijdens hele droge periodes zal er gemiddeld onder de vijfhonderd millimeter aan neerslag vallen. Tijdens hele natte periodes kan het oplopen tot zo’n duizend millimeter. Op 8 maart 2013 is er een neerslagrecord gemeten in de Bilt. Het heeft toen bij elke meting, dat gedaan wordt om de tien minuten, ten minste 0,1 millimeter neerslag gemeten. In het noorden is het iets koeler dan in het zuiden.
Tropisch klimaat
Een tropisch klimaat is een klimaat in de tropen. In een tropisch klimaat wordt het niet kouder dan 18 graden Celsius. De temperatuur blijkt redelijk gelijk. De grootste verschillen in de seizoenen komt door de neerslag. Er zijn verschillende soorten tropische klimaten.
In een tropisch regenwoud klimaat valt gemiddeld 60 millimeter regen per maand. Ze liggen dicht bij de evenaar. In dit gebied heb je geen seizoenen die afwisselen zoals we dat in Nederland kennen (lente, zomer, herfst en winter). Wel is er een regenseizoen en een droog seizoen. In het regenseizoen regent het erg veel.
In een tropisch moesson klimaat heb je natte en droge seizoenen. Het kenmerkende van een moesson klimaat is het grote verschil tussen het natte en droge seizoen. Er valt heel veel water in het natte seizoen.
In het savanne klimaat valt in het droge seizoen minder dan 60 millimeter per maand.
Droog klimaat
Gematigd Klimaat
Een gematigd klimaat is een klimaat met weinig temperatuurverschillen: De winter is niet te koud, de zomer is niet te warm. Er zijn verschillende soorten gematigde klimaten:
- Het gematigd zeeklimaat komt vooral voor in Noordwest-Europa en dus ook in Nederland en België. Het regent het hele jaar door ongeveer even veel en door de nabijheid van de zee zijn de temperatuurverschillen niet zo groot.
- Het Middellandse Zeeklimaat komt vooral voor in de landen rond de Middellandse Zee, bijvoorbeeld Griekenland of Spanje, maar bijvoorbeeld ook in Californië, het zuiden van Australië en het gebied rond Kaapstad in Zuid-Afrika. De zomers zijn warm en droog, terwijl het in de winter veel regent en de temperatuur dan rond de tien graden Celsius ligt. Vanwege de warme, droge zomers zijn gebieden met een Middellandse Zeeklimaat vaak populaire vakantiebestemmingen.
- Het vochtig subtropisch klimaat kent ongeveer dezelfde temperaturen als het Middellandse Zeeklimaat, maar heeft juist natte zomers en droge winters. Omdat de zomers zo warm en nat zijn, doen ze denken aan het klimaat in de tropen: vandaar de naam subtropisch. Dit klimaat komt o.a. voor in Zuid-China, Noord-India, de zuidwestelijke Verenigde Staten en het Zuid-Amerikaanse kustgebied rond de grenzen tussen Argentinië, Uruguay en Brazilië.
Hoe zuinig is jouw school met energie?
Het oprichten van je eigen politieke partij
Het ontstaan van de multiculturele samenleving
Een droog klimaat is een klimaat waar weinig regen valt, dat noem je ook wel een B-klimaat.
Het B-klimaat wordt verdeeld in:
