Hij is de grootste jurist van Nederland en misschien wel van de wereld. Als wonderkind gaat hij om met koningen en koninginnen, maar hij eindigde bijna zijn leven als politieke gevangene, ware het niet dat hij met een list uit de gevangenis van Slot Loevestein wist te ontsnappen. Zijn naam is Hugo de Groot.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze les:
kun je beschrijven wie Hugo de Groot was en uitleggen waarom hij de grootste jurist aller tijden wordt genoemd.
kun je beschrijven dat hij niet alleen als jurist, maar ook op andere terreinen tal van publicaties op zijn naam heeft staan.
kun je de twee onderdelen van het recht noemen, het zeerecht en het volkerenrecht, die vierhonderd jaar later nog steeds van grote betekenis zijn.
kun je in je eigen woorden beschrijven wat de inzet van de godsdienstige twisten was op het moment van de Groot en uitleggen welke twee groepen – remonstranten en contraremonstranten - tegenover elkaar stonden.
kun je uitleggen waarom Hugo de Groot in Slot Loevestein werd opgesloten.
kun je beschrijven met welke list hij uit Slot Loevestein is ontsnapt.
Wat ga ik doen?
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je kunt na het kijken van de video 'Kaaskoppen en Waterlanders' een mindmap maken over het leven van Hugo de Groot.
Stap 2
Je kunt na het lezen van informatie over de boeken van Hugo de Groot vragen over een van zijn boeken beantwoorden.
Stap 3
Je kunt aangeven welke godsdienstige en politieke aspecten een rol speelden bij de vete tussen Maurits en Johan van Oldenbarnevelt.
Stap 4
Je kunt aangeven welke rol de vrouw van De Groot speelde bij zijn ontsnapping.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
Hier vind je de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht
Je kunt met een groep leerlingen een debat voeren over de strijd tussen Van Oldenbarnevelt en Maurits.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 uur nodig.
Aan de slag
Stap 1: Wonderkind
Op 10 april 1583 komt er een bijzonder kind ter wereld. Zijn naam is Hugo, soms ook wel Huig genoemd. Op een leeftijd dat de meeste kinderen zich voorbereiden op de overstap van de basisschool naar een middelbare school, gaat Hugo studeren aan de universiteit.
Bekijk het videofragment over het leven van Hugo de Groot.
De elfjarige Hugo gaat filosofie en rechten studeren in Leiden. Verder is hij historicus, theoloog, schrijver van tragedies en dichter. Hij schrijft gedichten in het Nederlands, Latijn en Grieks. Hij vertaalt duizenden gedichten van de oude Grieken in het Latijn op rijm. En hij vertaalt boeken uit het Grieks in het Latijn.
Hij studeert cum laude af en promoveert op zijn vijftiende (!) in het ‘gewone’ recht én in het kerkelijk recht. Zijn naam en faam is in heel Europa bekend. Als vijftienjarige ontvangt de Franse koning hem. Die noemt hem ‘La miracle de Hollande’ (Het wonder van Holland). Later wordt hij ook ontvangen door de Engelse koning en door de Zweedse koningin.
Zijn Nederlandse naam is Hugo de Groot; in het buitenland is hij bekend bij zijn Latijnse naam Hugo Grotius (in die tijd communiceren de geleerden onderling in het Latijn). Als hij 25 is, trouwt hij met de 19-jarige Maria van Reigersberch. Zij krijgen drie zonen en een dochter.
Maria zal een belangrijke rol in zijn leven spelen, maar daarover meer in Stap 4.
Maak samen met een klasgenoot een mindmap over het leven van Hugo de Groot.
Vergelijk jullie mindmap daarna met die van klasgenoten.
Woorden bij een onderwerp bedenken en met elkaar verbinden.
Stap 2: Zee- en volkenrecht
Hugo de Groot of Grotius wordt tegenwoordig gezien als een van de grootste juristen ooit. Er zijn drie bronzen beelden van hem in Nederland (Delft, Den Haag en Rotterdam), veel straten in Nederland zijn naar hem vernoemd en in Amsterdam-West is er zelfs een heuse Hugo de Groot-buurt te vinden. Zijn Latijnse naam is ook door de rechtenfaculteit van de Radboud Universiteit in Nijmegen herdacht. De Faculteit der Rechtsgeleerdheid heeft in 2014 het nieuwe Grotiusgebouw in gebruik genomen.
Tijdens zijn leven was zijn invloed al groot, vooral als jurist. Als jurist publiceert Hugo de Groot onder meer:
De republica emendanda (Over verbetering van de Republiek – 1601)
Inleyding tot de Hollantsche rechtsgeleertheit (1631)
Maar hij is bekend van veel meer werken:
Als schrijver en dichter:
Adams Excul (Adam in ballingschap, een tragedie - 1601)
Christus patiens (Het lijden van Christus, een tragedie - 1608)
Excerpta Tragicorum et Comicorum (Uittreksels uit tragedie- en komedieschrijvers, door hem uit het Grieks vertaald in het Latijn - 1626)
Als historicus:
De antiquitate reipublicae Batavicae (Over de oudheid van de Bataafse Republiek – 1610)
Annales et historiae de rebus Belgicis (Annalen en geschiedenis van de Nederlanden – 1657)
Als theoloog:
Defensio fidei catholicae de satisfactione Christi (Verdediging van het Christelijk geloof – 1617)
De veritate religionis Christianae (Over de waarheid van het Christelijk geloof – 1627)
Echt beroemd is hij vooral geworden met twee juridische boeken die hun tijd ver vooruit waren.
InMareLiberum(De Vrije Zee) uit 1604 bepleit hij dat de zee voor iedereen vrij toegankelijk moet zijn, om elkaar niet de toegang tot overzeese gebieden te ontzeggen en zo de communicatie tussen volkeren in stand te houden. Hugo de Groot bespreekt daarmee voor het eerst een soort wereldgemeenschap in de stijl van de huidige Verenigde Naties.
Het tweede boek is De Iure Belli ac Pacis (Over het Recht van Oorlog en Vrede) uit 1625. Dit boek vormt de basis voor het moderne volkenrecht zoals we dat nog steeds kennen. Hugo de Groot geeft aan dat een vorst niet uit eigen gewin een oorlog mag beginnen, maar alleen als de oorlog ‘rechtvaardig’ is.
Deze boeken zijn in 24 verschillende talen vertaald en zijn nog steeds in menige juridische bibliotheek te vinden. Toch kennen de meeste Nederlanders van nu Hugo de Groot niet vanwege zijn beroemde boeken, maar vanwege zijn ontsnapping uit slot Loevestein in een boekenkist.
Stap 3: Twisten
Godsdienst- en politieke twisten
Hoe kan het dat de grootste geleerde van Nederland in de gevangenis belandde? Om dat te kunnen verklaren, heb je enig inzicht nodig in de godsdienstige en politieke twisten uit zijn tijd.
Hugo de Groot is geboren in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Er was in die tijd een groot conflict tussen Prins Maurits van Oranje en Johan van Oldenbarnevelt. Prins Maurits was stadhouder, de hoogste gezagsdrager van de Republiek. Van Oldenbarnevelt was landsadvocaat en de belangrijkste politicus van de Republiek, te vergelijken met onze minister-president.
Aanvankelijk werkten Maurits en Van Oldenbarnevelt goed samen. Maar tijdens het Twaalfjarige Bestand (1609-1621) van de Tachtigjarige Oorlog kregen ze ruzie. Hun ruzie ging om politieke en om godsdienstige zaken.
In de godsdienstige twist stonden remonstranten en contraremonstranten tegenover elkaar. Voorman van de contraremonstranten was de theoloog Gomarus. Hij was van mening dat God zich in zijn beslissingen niet liet leiden door het gedrag van de mens. In zijn ogen is alles voorbeschikt. De contraremonstranten vonden dat de kerk het hoogste gezag had en dat de strenge orthodoxe religie de enige juiste was.
De remonstranten onder leiding van Arminius waren van mening dat verschillende protestantse stromingen goed naast elkaar konden bestaan. Zij waren minder streng en vonden bovendien dat de staat het hoogste gezag was, boven de kerk. Maurits koos partij voor Gomarus en sloot zich bij de contraremonstranten aan. Van Oldenbarnevelt bevond zich in het remonstrantse kamp. Zijn belangrijkste adviseur was … inderdaad, de jurist Hugo de Groot.
Hun godsdienstige twist werd ook een politieke twist tijdens het Twaalfjarige Bestand. Maurits wilde de oorlog na het bestand weer hervatten, omdat het Spaanse leger verzwakt was en omdat hij de macht naar zich toe wilde trekken. Van Oldenbarnevelt wilde een definitieve vrede, omdat de oorlog de staat handenvol geld kostte en de handel belemmerde.
De remonstranten verloren de strijd en Maurits trok -gesteund door de contraremonstranten alle macht naar zich toe. Van Oldenbarnevelt en de Groot werden gearresteerd. Van Oldenbarnevelt werd onthoofd en de Groot kreeg levenslang. Hij werd opgesloten in Slot Loevestein.
Stap 4: De ontsnapping
In 1619 wordt de Groot opgesloten in Slot Loevestein. Het is een staatsgevangenis waar onmogelijk uit is te ontsnappen. De muren zijn twee meter dik, het kasteel is omringd door twee grachten en soldaten houden er de wacht.
De Groot wordt er met alle egards behandeld. Zijn vrouw, hun kinderen en hun dienstmeisje mogen het kasteel vrij in en uit lopen. Hij krijgt een grote kamer en hij mag boeken ontvangen, zodat hij kan studeren. In de gevangenis schrijft hij aan ‘Inleyding tot de Hollantsche rechtsgeleertheit’ dat hij later zal afmaken en publiceren.
Op 22 maart 1621 weet Hugo de Groot te ontsnappen in een kist. Hij heeft dan bijna twee jaar opgesloten gezeten. Vanuit Gorinchem ontsnapte de Groot naar Antwerpen. Daarvandaan vertrok hij naar Parijs.
Na de dood van Maurits (in 1625) hoopt hij dat hij terug naar de Nederlanden terug mag gaan, maar dat wordt geweigerd. Hij krijgt een toelage van de Franse koning, waardoor hij zich volledig kan wijden aan het schrijverschap.
Pas na zijn dood in 1645 is hij in de Nederlanden terug. Hij ligt begraven in de Nieuwe Kerk in Delft, een paar stappen van het graf van Maurits.
Extra:
Hoeveel weet jij nu over Hugo de Groot? Speel de Quiz op SchoolTV.nl
Afronding
Begrippen
Hugo de Groot
Nederlands rechtsgeleerde in de 17e eeuw. Hij was een wonderkind en studeerde al vroeg rechten en filosofie. Wordt gezien als een van de grootste juristen ooit.
Werd door Prins Maurits veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf in Slot Loevestijn, maar ontsnapte in een boekenkist.
Prins Maurits van Oranje
Stadhouder van de Republiek.
Johan van Oldenbarnevelt
Raadspensionaris tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Werd uiteindelijk door Prins Maurits voor hoogverraad ter dood veroordeeld.
Slot Loevenstijn
Kasteel bij Zaltbommel (Gelderland). Diende tijdens en na de Tachtigjarige Oorlog als gevangenis en militair complex.
Gewest
De gewesten waren de delen van het land. Zij hadden besloten samen te werken op het vlak van buitenlandse politiek en oorlog om zo sterker te staan.
Soevereiniteit
Het hoogste gezag.
Grootmacht
Een partij, vaak een staat, met een dominante positie op een bepaald gebied.
Wapenstilstand
Een wapenstilstand, bestand of staakt-het-vuren is een officieel tussen oorlogvoerende partijen afgesproken onderbreking van oorlogshandelingen.
Economische wereldmacht
De Republiek dreef zeer veel handel (voornamelijk over zee) en werd daardoor het rijkste land ter wereld.
Kooplieden
Personen die handelsproducten kopen of verkopen om winst te maken.
Staten-Generaal
Hoogste politieke bestuurlijke orgaan waarin de gewesten of provincies waren vertegenwoordigd en konden meebeslissen.
Calvinistische staat
Staat waarin de gereformeerde kerk de enige door de overheid erkende kerk was.
Stadhouder
Titel van één van de belangrijkste functionarissen in de Republiek.
Raadspensionaris
Eerste ambtenaar en adviseur op het gebied van recht. Advocaat van het land of gebied.
Eindopdracht: Debat voeren
Als eindopdracht van deze opdracht ga je samen met een aantal klasgenoten een debat voeren.
Om het debat te voeren moeten jullie je verplaatsen in de tijd waarin Hugo de Groot leefde.
De docent verdeeld de klas in groepjes van ongeveer 4 leerlingen. Deze groepjes gaan met elkaar in debat over de volgende stelling:
"Om de kracht van de Republiek te laten zien moeten we het verzwakte katholieke leger van de Spanjaarden aanvallen zodra het Twaalfjarig Bestand is afgelopen."
De helft van de groepjes neemt de rol aan van Johan van Oldenbarnevelt en zijn remonstranten.
De andere heft van de groepjes neemt de rol aan van Maurits en zijn contraremonstranten.
Verzamel informatie over de rol die jij aan moet nemen. Welke keuze zouden de (contra-)remonstranten hebben gemaakt in die tijd. Wat waren hun argumenten en wie speelden daarbij een belangrijke rol?
Ga met elkaar in debat over de stelling. Zorg dat jullie de argumenten voor en tegen het hervatten van de oorlog goed kunnen verwoorden. Gebruik argumenten die daadwerkelijk speelden in het begin van de 17e eeuw.
Luister naar elkaar en laat elkaar uitpraten. Debat voeren is niet schreeuwen! Probeer elkaar te overtuigen met de kracht van het woord.
Beoordeling:
Je docent beoordeelt jouw rol op de volgende punten:
Je kan je standpunten op een nette manier duidelijk maken.
Je argumenten passen bij het historische beeld en zijn historisch correct.
Je onderbouwt jouw argumenten.
Je zorgde dat je duidelijk verstaanbaar was.
Klaar?
Luister naar andere groepen die debat voeren. Geef waar mogelijk feedback.
Bij een debat hebben twee of meer mensen een verschillende mening over een onderwerp. Deze standpunten worden helder in beeld gebracht door argumenten voor het eigen standpunt te geven, of door de argumenten van de ander met tegenargumenten te bestrijden.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Wat vond je van de inleidende video? Gaf hij een duidelijk beeld van Hugo de Groot?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Heb je de opdrachten op tijd afgekregen?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Deze opdracht bevat heel veel video's. Vind je het fijn om op deze manier kennis te maken met geschiedenis?
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Wat was jouw rol in het debat. Kreeg je de kans om je argumenten op een juiste manier te verwoorden. Stond je ook achter de rol die je had gekregen of was je het eigenlijk meer eens met de tegenpartij?
Het arrangement Hugo de Groot - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 6 met het onderwerp: Hugo de Groot. Hij was de grootste jurist van Nederland en misschien wel van de wereld. Hij was een wonderkind. Hij publiceert meerdere boeken als jurist maar ook als schrijver, dichter, theoloog en als historicus. Hij schrijft onder andere dat de zee vrij toegankelijk moet zijn voor iedereen om communicatie tussen vele landen mogelijk te maken, een idee wat overeenkomt met de huidige Verenigde Naties. Daarbij was zijn mening dat een vorst niet uit eigen gewin een oorlog mag beginnen en alleen als dit rechtvaardig is. Om zijn politieke mening werd hij gevangengenomen. Hij ontsnapte uit de gevangenis in een boekenkist met behulp van zijn vrouw Maria. Begrippen horende bij dit les zijn Prins Maurits van Oranje, Johan van Oldenbarnevelt, Slot Loevenstijn, gewest, soevereiniteit, grootmacht, wapenstilstand, economische wereldmacht, calvinistische staat, stadhouder en raadspensionaris.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Staatsinrichting van de Republiek;
Burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland;
De tijd van regenten en vorsten (1600 - 1700);
Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
2 uur en 0 minuten
Trefwoorden
arrangeerbaar, boekenkist, geschiedenis, hugo de groot, hv123, johan van oldenbarneveld, prins maurits van oranje, slot loevenstijn, stercollectie
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 6 met het onderwerp: Hugo de Groot. Hij was de grootste jurist van Nederland en misschien wel van de wereld. Hij was een wonderkind. Hij publiceert meerdere boeken als jurist maar ook als schrijver, dichter, theoloog en als historicus. Hij schrijft onder andere dat de zee vrij toegankelijk moet zijn voor iedereen om communicatie tussen vele landen mogelijk te maken, een idee wat overeenkomt met de huidige Verenigde Naties. Daarbij was zijn mening dat een vorst niet uit eigen gewin een oorlog mag beginnen en alleen als dit rechtvaardig is. Om zijn politieke mening werd hij gevangengenomen. Hij ontsnapte uit de gevangenis in een boekenkist met behulp van zijn vrouw Maria. Begrippen horende bij dit les zijn Prins Maurits van Oranje, Johan van Oldenbarnevelt, Slot Loevenstijn, gewest, soevereiniteit, grootmacht, wapenstilstand, economische wereldmacht, calvinistische staat, stadhouder en raadspensionaris.
Hij is de grootste jurist van Nederland en misschien wel van de wereld. Als wonderkind gaat hij om met koningen en koninginnen, maar hij eindigde bijna zijn leven als politieke gevangene, ware het niet dat hij met een list uit de gevangenis van Slot Loevestein wist te ontsnappen. Zijn naam is Hugo de Groot.
Aan het eind van deze les:
Tijd
Hugo de Groot of Grotius wordt tegenwoordig gezien als een van de grootste juristen ooit. Er zijn drie bronzen beelden van hem in Nederland (Delft, Den Haag en Rotterdam), veel straten in Nederland zijn naar hem vernoemd en in Amsterdam-West is er zelfs een heuse Hugo de Groot-buurt te vinden. Zijn Latijnse naam is ook door de rechtenfaculteit van de Radboud Universiteit in Nijmegen herdacht. De Faculteit der Rechtsgeleerdheid heeft in 2014 het nieuwe Grotiusgebouw in gebruik genomen.
Als eindopdracht van deze opdracht ga je samen met een aantal klasgenoten een debat voeren.
Intro
