Stap 3: Twisten

Godsdienst- en politieke twisten
Hoe kan het dat de grootste geleerde van Nederland in de gevangenis belandde? Om dat te kunnen verklaren, heb je enig inzicht nodig in de godsdienstige en politieke twisten uit zijn tijd.

Hugo de Groot is geboren in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Er was in die tijd een groot conflict tussen Prins Maurits van Oranje en Johan van Oldenbarnevelt. Prins Maurits was stadhouder, de hoogste gezagsdrager van de Republiek. Van Oldenbarnevelt was landsadvocaat en de belangrijkste politicus van de Republiek, te vergelijken met onze minister-president.

Aanvankelijk werkten Maurits en Van Oldenbarnevelt goed samen. Maar tijdens het Twaalfjarige Bestand (1609-1621) van de Tachtigjarige Oorlog kregen ze ruzie. Hun ruzie ging om politieke en om godsdienstige zaken.

In de godsdienstige twist stonden remonstranten en contraremonstranten tegenover elkaar. Voorman van de contraremonstranten was de theoloog Gomarus. Hij was van mening dat God zich in zijn beslissingen niet liet leiden door het gedrag van de mens. In zijn ogen is alles voorbeschikt. De contraremonstranten vonden dat de kerk het hoogste gezag had en dat de strenge orthodoxe religie de enige juiste was.

De remonstranten onder leiding van Arminius waren van mening dat verschillende protestantse stromingen goed naast elkaar konden bestaan. Zij waren minder streng en vonden bovendien dat de staat het hoogste gezag was, boven de kerk. Maurits koos partij voor Gomarus en sloot zich bij de contraremonstranten aan. Van Oldenbarnevelt bevond zich in het remonstrantse kamp. Zijn belangrijkste adviseur was … inderdaad, de jurist Hugo de Groot.

Hun godsdienstige twist werd ook een politieke twist tijdens het Twaalfjarige Bestand. Maurits wilde de oorlog na het bestand weer hervatten, omdat het Spaanse leger verzwakt was en omdat hij de macht naar zich toe wilde trekken. Van Oldenbarnevelt wilde een definitieve vrede, omdat de oorlog de staat handenvol geld kostte en de handel belemmerde.

De remonstranten verloren de strijd en Maurits trok -gesteund door de contraremonstranten alle macht naar zich toe. Van Oldenbarnevelt en de Groot werden gearresteerd. Van Oldenbarnevelt werd onthoofd en de Groot kreeg levenslang. Hij werd opgesloten in Slot Loevestein.