Dit keuzevak is opgedeeld in 4 verschillende wikiwijs arrangementen. Na het afronden van de vier arrangementen beheers je de volgende eindtermen:
Ontwikkelingen in de levensmiddelenbranche en de voedingsmiddelenbranche en de voedingsmiddelenindustrie beschrijven en hier op een eenvoudige wijze op inspelen.
Grondstoffen verwerken en bereiden tot een kwalitatief goed halffabricaat of eindproduct.
Een voedingsadvies geven.
De kwaliteit en voedselveiligheid van voedingsmiddelen beoordelen en bewaken.
Elk arrangement behandelt lesstof van één van de bovengenoemde eindtermen
Wat ga je tijdens de uitvoering van deze wikiwijs leren?
Dit arrangement richt zich op eindterm 1: Ontwikkelingen in de levensmiddelenbranche en de voedingsmiddelenindustrie beschrijven en hier op een eenvoudige wijze op inspelen.
schaarste, overproductie en verspilling van voedsel in de (groene) (wereld)markt benoemen
voorbeelden van nieuwe aandachtsgebieden in de levensmiddelenbranche en de voedingsmiddelenindustrie benoemen
voorbeelden van nieuwe aandachtsgebieden in de levensmiddelenbranche en de voedingsmiddelenindustrie benoemen en verklaren
voorbeelden van nieuwe technologieën in de voedingsmiddelenindustrie benoemen
verschillende voedingstrends herkennen, denk aan vegetarisch, kant en klaar, biologisch, eiwitrijk, koolhydraatarm
leerlingmateriaal
Op 1 januari 2016 leefden er op de aarde meer dan 7 miljard mensen. 7 miljard is een 7 met 9 nullen. Alle mensen op de wereld hebben levensmiddelen nodig.
Omdat er niet voldoende natuurlijke bronnen zijn om alle mensen op de aarde te voorzien van levensmiddelen , moeten deze geproduceerd worden. Om voor zoveel mensen voedsel te produceren maken we gebruik van allerlei verschillende uitvindingen zoals :
Van de oertijd tot 1960 De vroege jager-verzamelaar at veel vis en wild maar ook groente. Vanaf de periode die grofweg geschat wordt tussen 10.000 tot 20.000 jaar geleden ging de mens over tot een meer gevestigde woonplaats en werd landbouwer. Het eten van wild en vis nam daardoor af. Graan werd een belangrijk product. Uiteraard bleven er culturen waarin vis of vlees erg belangrijk bleef en eveneens zijn er culturen geweest waarin granen van begin af aan een veel grotere rol gespeeld hebben , maar voor een groot gedeelte van de mensheid geldt dit scenario.
Van 1747 tot 1960 Een mijlpaal wordt bereikt wanneer James Lind in 1747 ontdekt dat de tot dan toe onbekende stof vitamine C beschermt tegen scheurbuik. Het duurde echter tot 1911 voor de term vitamines hun intrede deden. In dat jaar ontdekte de Poolse chemicus Funk vitamines (toen nog ten onrechte aminen genoemd, maar niet alle vitamines zijn aminen). Hij bewees dat kleine hoeveelheden van bepaalde stoffen werkzaam kunnen zijn in het behandelen of voorkomen van diverse soorten ziektes. Wie de huidige discussie volgt begrijpt dat deze denkbeelden niet direct aanvaard werden en onderwerp zijn geweest voor felle discussies.
In het begin van de vorige eeuw startte het bedrijfsmatig produceren van voedsel. Vooral in de Westerse wereld komt het voedsel sindsdien uit de fabrieken. Een belangrijke stimulans daarin was het voortschrijdende inzicht in conserveer methodes.
Tussen 1854 en 1864 was het Louis Pasteur die de basis legde voor de huidige levensmiddelenmicrobiologie Hij was daarin al voorafgegaan door Antonie van Leeuwenhoek die in 1683 onder de microscoop micro-organismen zichtbaar had gemaakt en door Nicolaas Appert die in 1810 het conserveren van voedsel in potten had beschreven. De Engelsman Durand nam in datzelfde jaar een patent op het inblikken van voedsel. Vanaf dit moment tot aan 1900 worden diverse technieken van voedselconservering ontdekt en toegepast.
Door de diverse methodes van conserveren komt er ook een wijziging in ons voedselpatroon. Om een voorbeeld te noemen: Sojaolie is een olie die langer houdbaar is. Hierdoor wordt deze olie meer toegepast dan olie waarin de omega 3 vetzuren zitten. De sojaolie consumptie is als gevolg daarvan in de Verenigde Staten, het duizendvoudige van 100 jaar geleden, namelijk 11 kg per persoon per jaar. Het ontbreken van voldoende omega 3 vetzuren in de hedendaagse voeding en gevolgen hiervan, staan op dit moment volop in de belangstelling.
Vanaf de ontdekking van vitamines tot aan de jaren veertig van de vorige eeuw werden vitamines alleen gezien als middel om gebrekziekten te genezen. In de jaren 1940 - 1950 kwam daarin een omslag. Een aantal wetenschappers vroegen zich af of vitamines ook ingezet zouden kunnen worden voor, dan wel van belang zijn bij, de verbetering van allerlei processen. De ontdekking van DNA in 1944, het concept van moleculaire biologie (in 1945) en de vrije-radicalen theorie (in 1954) legden de basis voor de antioxidanten-werking van vitamines. Oftewel: vitamines als beschermers van het lichaam en de lichaamsfuncties. In 1956 werd door Roger Williams de aanzet gegeven tot de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, alhoewel deze er direct bij aantekende dat ieder mens verschillende behoeftes heeft en dat alleen een optimaal en gevarieerd voedingspatroon een echte basis is. Het probleem is namelijk dat we -eigenlijk nog steeds- niet weten of we wel alles weten wat er te weten valt.
van 1960 tot nu
De combinatie van de kennis van micro-organismen, de microbiologie en de verbeterde kennis over vitamines zorgen er sinds 1960 voor dat de technische ontwikkelingen in de voedselindustrie steeds sneller verlopen. In 1959 werd door de ruimtevaart het proces van conserveren en testen van voedsel nog verder verfijnd. De consument en het voedsel dat heden ten dage wordt aangeboden in de supermarkten heeft hiervan geprofiteerd.
Er zijn nog maar weinig producten die niet het gehele jaar door te verkrijgen zijn. Voor diegene die het wil is het gehele jaar vitaminerijk, vers voedsel verkrijgbaar. Er is altijd verse vis, vlees en melk; allerlei producten uit diverse landen en keukens worden vers aangevoerd. Dat er voedsel uit de gehele wereld verkrijgbaar is komt voor een groot gedeelte door de verbeterde houdbaarheid. En uiteraard staan ook andere ontwikkelingen niet stil. De komst van vliegtuigen in plaats van langdurige bootreizen heeft aan de verkrijgbaarheid natuurlijk ook het nodige bijgedragen. De verpakkingsindustrie spreekt ook een woordje mee; dat melk niet per definitie uit een pak komt maar uit een koe moet tegenwoordig op school geleerd worden. Door de welvaart in het westen worden reizen ondernomen, die -tot dan toe - vreemd voedsel en/of vreemde bereidingswijzen in ons leven introduceren. Zonnebank, centrale verwarming en veel kantoorwerk, het leven zelf verandert ingrijpend. De stoere stamppot wordt vervangen door sushi en minigroentes.
In 1993 begint de opmars van gezondheid bevorderend voedsel, voedsel dat verrijkt is met vitamines, mineralen, bacteriën en zelfs al vetzuren. Waarom nog een sinaasappel eten als de werkzame stof ook in een pilletje kan zitten? Een andere dimensie wordt ingeslagen met de gentechnologie. Aan melk kan medicijn worden toegevoegd door de DNA structuur van de koe te wijzigen; vitamine A gebrek in landen waar veel rijst wordt gegeten wordt bestreden met de zogenaamde 'rode rijst'; rijst die door aanpassingen in de DNA structuur vitamine A bevat.
In 2002 verschijnen berichten in de kranten: de Nederlander stapt massaal over naar 'gemaksvoedsel', voedsel dat al bereid is en vaak alleen nog maar verwarmd moet worden. 35% van de Nederlandse huishoudens gebruikt de magnetron in plaats van zelf de maaltijd te koken. We ontbijten uit een flesje en drinken melk met vitamine C. Nu al bedraagt gemaksvoedsel 40% van de uitgave aan voedsel. De keukenfabrikanten nemen een oven niet meer standaard op in de basisopstelling. De maaltijd nuttigen wordt een standaard handeling en is koken alleen nog voor de feestdagen? Er zijn deskundigen die stellen dat dit door de consument zelf geëist wordt, er zijn deskundigen die stellen dat de producenten dit gedrag veroorzaken, door het aanbod en de reclame.
De vraag is eigenlijk alleen of dit een slechte ontwikkeling is. Wanneer de voeding verantwoord is, voldoende smaak en voedingsstoffen bevat, maakt het niet uit of de maaltijd zelf bereid of gekocht is. Wat van belang blijft is de vraag of het voedsel dan inderdaad kwalitatief goed is. En daar zit wel een probleem: maaltijden die te zout zijn (om de houdbaarheid te verhogen), niet goed gereinigde ingrediënten bevatten, te weinig voedingswaarde bezitten, veel te lang warm gehouden moeten worden of met allerlei E-nummers een smaakje gekregen hebben zijn nu niet direct kwalitatief goed voedsel. Vaak zijn ze onnodig duur, de smaak is al grotendeels verloren gegaan. Biedt de maaltijd dan nog wel bevrediging?
Het gemaksvoedsel is er in diverse gradaties: een pakje saus (wat niet meer is dan wat bindmiddel, smaakstoffen en minieme hoeveelheden groentes), soepbasis , tot complete maaltijden of snacks waarvan de voedingswaarde discutabel is. Maar onder gemaksvoedsel wordt ook gesneden verse groente begrepen en daar is - behalve de prijs - natuurlijk weinig op aan te merken. Het lijkt er echter wel op dat de macht over de kwaliteit van het voedsel, die vroeger bij de vrouw des huizes lag nu verschuift naar de producent.
Hoofdstuk 2. Voedselschaartse , overproductie en tekort
De wereldvoedselprijzen zijn de laatste drie maanden licht gedaald, maar de voorraden blijven klein. De tijd van overschotten is definitief voorbij, en dat terwijl de kans op misoogsten blijft toenemen.
In 2015 liepen de voedselprijzen op, onder meer door extreme droogte in de Verenigde Staten. Eind 2015 is die weer licht gedaald. Uit de cijfers die de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties publiceerden blijkt dat de index die de organisatie gebruikt intussen is gestabiliseerd op 210 punten. Dat is lager dan de piek van 238, twee jaar geleden, die samenvielen met de opstanden in de Arabische wereld. Maar de voorraden blijven klein: 20,1 procent van de jaarlijkse consumptie, wat neerkomt op 73 dagen voorraad. Daardoor is de prijs gevoelig voor misoogsten en tegenvallers.
De wereld is in een periode van structurele voedselschaarste terechtgekomen. Voedsel is de nieuwe olie. Land is het nieuwe goud. Aan de vraagzijde komt dat door bevolkingsgroei, economische groei en het gebruik van plantaardige brandstoffen voor auto's. Aan de aanbodzijde komt het door extreme bodemerosie, groeiende watertekorten en een oplopende temperatuur. Als we deze trends niet kunnen omkeren, zal voedsel schaarser worden, honger toenemen en het hele maatschappelijk bestel uiteindelijk in elkaar storten.
Tijd van overschot De tweede helft van de twintigste eeuw was een tijd van grote overschotten. Behalve letterlijke graanoverschotten was er ook een overschot aan land, vooral in de VS, dat braak bleef liggen om ingezet te worden in slechte jaren. Toen het Indiase regenseizoen bijvoorbeeld uitbleef, in 1965, verscheepten de VS een vijfde van hun tarwe naar India om een hongersnood te voorkomen. Op de wereldgraanprijs had dat amper effect.
In de loop der jaren werd de mondiale vraag naar graan echter zo hoog dat het Amerikaanse programma voor braakliggend land in 1986 werd uitgefaseerd. Later begon de wereld ook in te teren op de graanvoorraden. In 2001 waren die nog zo groot als 107 dagen consumptie. Van 2002 tot 2011 was dat echter gemiddeld nog maar 74 dagen. Een periode van ongekende overschotten was aan zijn eind gekomen.
De laatste jaren zitten de graanvoorraden nog maar iets boven de 70 dagen, tot voor kort beschouwd als het minimaal gewenste aantal dagen. Dat terwijl de temperatuur stijgt, de droogtes extremer worden en de hittegolven feller. Dit kan oogsten serieus doen verkleinen en chaos in de graanmarkt veroorzaken. De wereld leeft nu bij het jaar, in de hoop dat er altijd genoeg is om de vraaggroei aan te kunnen.
Beschavingen We moeten niet vergeten hoe eerdere beschavingen aan hun eind zijn gekomen. Vaak kwam dat door onduurzame landbouwpraktijken. De Soemeriërs gingen te gronde door verzilting, een effect van een verkeerd irrigatiesysteem. De neergang van de Maya's kwam onder andere door bodemerosie.
De huidige wereld bevindt zich ook op zo'n pad. Het is geen zout, maar kooldioxide dat ons systeem in gevaar brengt. En net als de Maya's erodeert de bodem door verkeerd landgebruik. Het probleem nu is dat er verschillende problemen tegelijkertijd optreden, zoals ontbossing, uitputting van watervoorraden, enzovoorts.
De voedselprijzen zijn het dubbele van wat ze tussen 2002 en 2004 waren. Dat is voor rijke westerlingen misschien geen groot probleem, maar wel voor mensen die meer dan de helft van hun dagelijkse budget aan voedsel besteden. Het aantal mensen met honger is toegenomen van 792 miljoen in 1997 tot bijna een miljard nu. Als we niet van koers veranderen, zal deze trend zich doorzetten.
Boeren kunnen steeds moeilijker meekomen met de wereldwijde vraag. De wereld betreedt een tijdperk van permanente voedselschaarste. Het resultaat zal een groeiende competitie om de natuurlijke hulpbronnen zijn. Kortom, een nieuwe geopolitiek van voedsel.
Voedseloverproductie en voedselverspilling
Voedselverspilling wordt gezien als een van de grootste problemen. Een vloedgolf aan aandacht wakkerde dit besef de afgelopen jaren aan. Maar onder de aandacht brengen , brengt een oplossing geen stap dichterbij. "Voedselverspilling is namelijk niet het probleem, voedselverspilling is een symptoom." Er wordt te veel voedsel geproduceerd.
Hoeveel voedsel verspilt de consument?
Deze cijfers zijn op basis van aankoopcijfers van huishoudens van marktonderzoeksbureaus, cijfers van consumenten-enquêtes over verspilling via alternatieve routes en de afvalsorteeranalyse die onderzoeksbureau CREM in 2013 heeft uitgevoerd van huishoudelijk afval (restafval en biobak).
Deze onderzoeken leverden informatie op over het weggooien van voedsel door huishoudens:
Huishoudens kopen 368 kilogram per inwoner per jaar aan vast voedsel in. Vast voedsel is inclusief melkproducten en olie, maar exclusief dranken.
Daarvan is 19 kilogram onvermijdbaar voedselverlies, dus is 349 kilogram eetbaar.
Van die eetbare hoeveelheid wordt per inwoner 47 kilogram (32 kilogram via het huishoudelijk afval en naar schatting 15 kilogram via alternatieve routes) verspild, wat neerkomt op 13,6% van het eetbare voedsel (47 kg/349 kg).
Per huishouden is dat zo’n 105 kg per jaar.
Voor heel Nederland komt de verspilling van consumenten op 0,8 miljard kilo per jaar.
Uit onderzoek van de FAO komt naar voren dat wereldwijd elk jaar 1,3 miljard ton voedsel verloren gaat, ruim een derde van de voedselproductie.
0,8 miljard is 800.000.000 kilo voedsel
1,3 miljard ton is 130.000.000.000.000 kilo voedsel
Top 5 meest verspilde producten, exclusief dranken
Melk en melkproducten
Brood
Groenten
Fruit
Sauzen, oliën en vetten
Hoeveel geld is er gemoeid met verspilling?
De Nederlandse consument gooit voor naar schatting voor € 2,5 miljard aan eetbaar (vast) voedsel per jaar weg.
Dat is zo’n €340 per huishouden
Wat is de milieubelasting van verspilling?
Voedselverspilling bij de consumenten leidt tot een relatief groter energieverlies dan verliezen die eerder in de keten optreden. Om te beginnen is de indirecte energie van het product per kilo in deze fase groter: er is dan al energie in bewerking, transport en bereiding gestoken. Als de consument voedsel koopt in de winkel is 85 tot 90 procent van de uiteindelijk benodigde energie eerder in de keten gebruikt. Daarnaast zijn de mogelijkheden voor hergebruik bij verspilling door consumenten beperkt door de grote diversiteit van de afvalmassa, in tegenstelling tot verliezen eerder in de keten waar het verspilde voedsel nog hoogwaardig aangewend kan worden.
Met voedsel gooi je dus niet alleen geld weg, maar ook de energie die in de teelt, verpakking, transport, koeling en bereiding van voedsel is gestoken. Met elke kilo voedsel die je weggooit, gooi je eigenlijk 1,3 liter benzine weg (Milieu Centraal, 2012).
In de top3 van producten die (gezien de hoeveelheid die ervan verspild wordt) het meest bijdragen aan de klimaatbelasting door verspilling, staat vlees bovenaan, gevolgd door zuivel en groente. Zuivel heeft per kg niet zo’n heel hoge klimaatbelasting, maar we gooien er veel van weg. Groente gooien we ook veel weg, plus dat een deel van de groente ingevlogen wordt, of in de verwarmde kas geteeld. Dit tikt aan in klimaatbelasting. De klimaatbelasting van deze top drie draagt voor meer dan de helft bij aan de totale klimaatbelasting van verspilling. Met het terugdringen van de verspilling van met name deze productgroepen is dus klimaatwinst te behalen.
De voetafdruk (ook wel mondiale of ecologische voetafdruk genoemd) is de ruimte die we per persoon innemen op aarde. Deze ruimte wordt berekend op basis van jouw levensstijl. Alles wat je consumeert kost namelijk ruimte. Eten en drinken neemt bijvoorbeeld ruimte in beslag, omdat het verbouwd en vervoerd moet worden. Maar ook papiergebruik (denk aan bomen kap) en energieverbruik (CO2 uitstoot) kosten veel ruimte.
Voetafdruk?
Ben jij je bewust van wat je eet en drinkt, wat je uitprint en wanneer je de bus, tram, fiets of auto neemt? De gevolgen van jouw gedrag kunnen met de voetafdruk in een getal worden uitgedrukt. Dit getal geeft aan welk stukje van de aardbol jij in beslag neemt. De voetafdruk is wereldwijd de afgelopen jaren sterk is gestegen. Als we zo doorgaan zijn er twee aardbollen nodig!
Nederland en de wereld
Nederland is een rijk land met een hoge levenstandaard. We zijn gewend aan een luxe levensstijl. De gemiddelde Nederlander heeft hierdoor een voetafdruk van 4,1 hectare. Dat is 41.000 m2 ofwel 8 voetbalvelden. Een flinke lap grond, maar wat zegt dit nu?
Als we alle beschikbare ruimte op aarde eerlijk verdelen over alle mensen, zonder dat de aarde uitgeput raakt, dan is er 1,8 hectare (3 voetbalvelden) per persoon beschikbaar. Dit noemen we het Eerlijk Aarde-aandeel. De gemiddelde voetafdruk van alle mensen op de wereld is nu 2,7 ha. Dat is dus een stuk meer dan het Eerlijk Aarde-aandeel van 1,8 ha! We verbruiken met z’n allen dus meer dan de aarde te bieden heeft.
ecologische voetafdruk van inwoners van andere landen
Als we filosoferen over voedsel van de toekomst krijgen we vaak science fiction-achtige ideeën over reageerbuizen en pillen. We hebben niet het idee dat de toekomst iets met onszelf heeft te maken. Toch bepalen de keuzes die we nu maken wat we straks gaan eten. Elke dag bepalen we zelf wat we in onze mond stoppen. Is het voedsel van dichtbij of ver weg? Is het vlees, vis of iets vegetarisch? Is het zelf bereid of komt het uit de fabriek? We eten onze weg de toekomst in.
Momenteel zijn er zeven miljard mensen op aarde. En dat worden er in een rap tempo meer: tegen 2050 zijn we naar verwachting met negen miljard mensen. Het zijn prognoses als deze die diverse overheden en organisaties nu al zorgen baren. Want hoe gaan we al die mensen voeden? Met insecten? Of toch liever met nanovoedsel? Of een gekweekt biefstukje?
Laten we voorop stellen dat honger iets is van alle tijden. Wij westerlingen staan daar niet zo bij stil, maar naar schatting komen wereldwijd één op de zeven mensen proteïnes tekort. Dat is al een groot probleem. Bovendien groeit dit probleem evenredig met het aantal mensen op aarde mee.
Geen vlees?
Wat betekent dat voor 2050? Sommige onderzoeker weten het wel. Geen biefstuk meer. Sterker nog: alle soorten vlees worden een luxe. Volgens de onderzoekers gaat vlees als massaproduct verdwijnen en wordt het een luxe die alleen de rijken zich maar kunnen veroorloven. Het wordt “het kaviaar van de toekomst,”. “Vlees wordt wat zalm vijftig jaar geleden was.”
Onmogelijk
Het tekort ontstaat enerzijds door de sterke groei van de wereldbevolking. Anderzijds speelt ook het klimaat een rol: water wordt zeldzamer en dus duurder. Daarmee wordt ook het houden van vee lastiger en prijziger. “Het produceren van een kilo koeienvlees kost 13 kilo aan planten,”. En met steeds meer mensen en een veranderend klimaat is dat een opoffering die we ons niet kunnen veroorloven. Nu reeds eten wij westerlingen gemiddeld 120 kilo vlees per persoon. Als vijf miljard mensen 100 kilo vlees eten dan moeten de koeien jaarlijks 6,5 triljoen kilo voer hebben. Laat staan wat er moet gebeuren als er straks negen miljard mensen zijn. “Er is gewoonweg niet genoeg ruimte en voedsel om dat mogelijk te maken en de armste mensen zullen verhongeren.”
Kweek uw eigen biefstuk
Er is een oplossing: fabrieksvlees. Het woord klinkt misschien wat onsmakelijk, maar dekt de lading precies. Het is eigenlijk het produceren van vlees in de fabriek (of het laboratorium). Wetenschappers werken er hard aan. Men laat het vlees in het lab letterlijk groeien zoals een boer een appel of peer teelt. Daarvoor worden eerst enkele cellen uit een dier gehaald waarna deze cellen gestimuleerd worden om zich te vermenigvuldigen. Zonder genetische manipulatie kan zo een stukje vlees ‘gekweekt’ worden. Theoretisch gezien is het mogelijk om alle monden te voeden, maar de technologie is nog vrij pril en nog lang niet klaar voor massa-productie.
De eerste gekweekte hamburger van Dhr. Post is een feit.
De hamburgers van Post worden gemaakt uit stamcellen. Deze stamcellen zijn afkomstig uit afval van slachthuizen. Post laat de stamcellen met een beetje hulp van onder meer suikers en aminozuren uitgroeien tot 2,5 centimeter lange strips die zo dun zijn dat ze transparant lijken. Vervolgens stapelt hij 3000 van zulke stripjes op elkaar om een hamburger te creëren. Die hamburger ziet er wel anders uit dan een ‘gewone’ hamburger. Er zit namelijk geen bloed in.
Insecten
Vaststaat dat met vlees al een belangrijke voedselbron wegvalt. Wie (of beter gezegd: wat) gaat dat gat vullen? Onderzoekers hebben een pasklare oplossing klaarliggen. “Eén kilo vlees van een krekel, sprinkhaan of kever kost slechts 1,5 tot 2 kilo voer. Het goede nieuws is dat de insecten niet alleen minder voedsel nodig hebben, maar dat wij mensen er ook minder van hoeven te eten om te overleven. De insecten zijn extreem grote bronnen van proteïnes en vitamines.” Bovendien komt bij het houden van insecten veel minder CO2 vrij dan wanneer een boer een stal vol koeien heeft.
Probleem
Het lijkt helder: we gaan allemaal aan de insecten. Maar is het wel zo gemakkelijk? “Het grootste deel van de wereld eet reeds insecten. Enkel in het westen doen wij het niet. We hebben er psychologisch een probleem mee. Men weet niet waarom, want we eten wel garnalen en die zijn goed te vergelijken met insecten.” Het zit duidelijk tussen onze oren. “Vanwege het milde klimaat zijn wij niet gewend om insecten te eten, maar als ze op de juiste manier gekookt worden, zijn ze heerlijk. Er is echt geen geldige reden om ze niet te eten. Er is geen verschil tussen het vlees van insecten en dat van vogels, vissen of zoogdieren.”
Nanotechnologie Voor wie insecten niet direct ziet zitten, zijn er ook andere opties. De wetenschappers proberen minder voedzame producten voedzamer te maken door er op nanoschaal dingen aan te wijzigen. Zo kan voedsel net zo aan de persoonlijke voorkeuren worden aangepast. De geur, smaak, voedingswaarde, maar ook de kwaliteit kan door nanotechnologie gemanipuleerd worden. Een mooi voorbeeld daarvan is deze speciale kauwgom met de smaken van een driegangendiner.
Wat is nanotechnologie
Nano is afgeleid van het oud Griekse woord voor 'dwerg'. Nano staat voor klein, heel klein zelfs. In de techniek wordt het voorvoegsel nano gebruikt als orde van grootte, zoals kilo en micro. Er zitten bijvoorbeeld 1.000.000.000 ( 1 miljard) nanometers in een meter.
Nanodeeltjes
Deel een menselijk haar door 80.000 en je hebt ongeveer de grootte van één nanodeeltje.
Nanodeeltjes komen van nature voor in de bodem, lucht, water en levende wezens. We krijgen dagelijks nanodeeltjes binnen via het voedsel dat we eten, of de lucht die we inademen. Voorbeelden hiervan zijn: caseïne in zuivelproducten en de uitstoot van (diesel)motoren.
Naast de nanodeeltjes die van nature voorkomen zijn er ook nanodeeltjes die bewust worden geproduceerd vanwege hun bijzondere eigenschappen. Dit wordt nanotechnologie genoemd.
Nanotechnologie
Lang was de nanowereld onzichtbaar voor ons, maar inmiddels beschikken onderzoekers en high-tech bedrijven over technieken om objecten op nanoformaat niet alleen in beeld te brengen, maar ook te bouwen en verbouwen. Dit kan in heel veel toepassingsgebieden.
De term 'nanotechnologie' betekent: het onderzoeken en manipuleren van objecten van één miljardste tot 100 miljardste van een meter, oftewel 1 tot 100 nanometer. Dit is het niveau van atomen en moleculen.
Wat is nanotechnologie
Op nanoformaat hebben veel alledaagse materialen andere, ongewone eigenschappen. Door objecten op nanoformaat in beeld te brengen, te bouwen en verbouwen kunnen er nieuwe materialen en systemen ontwikkeld worden met unieke eigenschappen en functies. Dat leidt weer tot verbeterde producten of geheel nieuwe toepassingen.
In veel producten wordt nanotechnologie al toegepast en dit wordt alleen maar meer en meer.
Verontrustend? Maar ook rond nanotechnologie hangt een apart sfeertje. Veel mensen vinden het verontrustend dat voedsel en technologie op deze manier samenkomen. De techniek is bovendien relatief nieuw en de risico’s zijn nog niet helemaal duidelijk. Vandaar dat de EU de verkoop van nano-voedsel dit jaar ook tot nader order heeft verboden
De zaden van de plant quinoa lijken op graankorrels en worden ook op die manier in de keuken gebruikt. Quinoa staat in de Schijf van Vijf.
Quinoa kan dienen als basis voor de maaltijd, net zoals zilvervliesrijst of couscous. Quinoa is een bron van eiwit en de mineralen koper en magnesium. Verder bevat quinoa vezels, B-vitamines, vitamine E en ijzer.
Quinoa is een plant met rode of oranje pluimen. Het zaad lijkt op graan en de blaadjes lijken op spinazie. Die blaadjes worden overigens niet gegeten. De bloemetjes zijn witgeel van kleur. De plant kan tussen 60 centimeter en 2 meter hoog worden.
De zaden lijken op graankorrels. Ze worden ook als graan in de keuken gebruikt. In Nederland dient quinoa vooral als basis voor maaltijd, net zoals zilvervliesrijst of couscous
Herkomst
Quinoa komt uit Zuid-Amerika.
Quinoa is een bron van eiwit en de mineralen koper en magnesium. Verder bevat Quinoa vezels, B-vitamines, vitamine E en ijzer.
Mensen met de aandoening coeliakie kunnen geen gluten verdragen. Gluten is een eiwit dat voorkomt in bepaalde granen. Omdat quinoa geen graan is, bevat het geen gluten. Alleen zijn er wel regelmatig sporen van gluten te vinden op quinoa. Daarom kunnen mensen met coeliakie alleen quinoa eten waar een glutenvrij logo op staat
quinoa plant
weetjes over de quinoa plant
De bereidingswijze van Quinoa zaden
* Tip: De Quinoa is gaar als de kiempjes van de korreltjes los laten, het lijkt net of er een kleine, witte 'C' om de korreltjes zit.
De bereidingswijze van voorgekookte Quinoa
* Tip: De Quinoa is gaar als de kiempjes van de korreltjes los laten, het lijkt net of er een kleine, witte 'C' om de korreltjes zit.
Quinoa heeft een lage glycemische index.
Dat betekent dat de koolhydraten in Quinoa langzaam worden afgebroken. Het suikerbestanddeel van de koolhydraten in Quinoa wordt dus geleidelijk afgegeven aan de bloedbaan. Dit zorgt voor minder schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Voeding met een lage glycemische index is beter voor de gezondheid, geeft langduriger energie, en zorgt voor minder aanmaak van lichaamsvet
Quinoa bevat veel voedingsvezels, vitaminen en mineralen.
Voedingsvezels zijn belangrijke stoffen. Immers, voedingsvezels bevorderen een goede spijsvertering en een goede darmwerking. Daarnaast zorgen voedingsvezels voor een verzadigd gevoel na het eten ter behoud van een gezond gewicht. Voedingsvezels helpen bovendien bij het voorkomen van diabetes type 2.
Quinoa bevat veel voedingsvezels, meer dan rijst, pasta en aardappelen. Bovendien is Quinoa in vergelijking met andere granen rijker aan vitaminen en mineralen zoals ijzer, calcium, fosfor en vitamine E en vitamine B.
Quinoa is een complete eiwitbron
Quinoa is een pseudograan, maar Quinoa bevat meer eiwitten dan alle andere graansoorten, rijst, pasta en aardappelen. Bovendien is de biologische kwaliteit (BQ) van de eiwitten in Quinoa bovengemiddeld hoog. De hoogwaardige kwaliteit van de eiwitten in Quinoa wordt bepaald door de juiste combinatie van aminozuren, de bouwstenen voor eiwitten in lichaamscellen.
De eiwitten in Quinoa bevatten immers alle essentiële aminozuren, die het menselijk lichaam niet zelf kan aanmaken. Deze essentiële aminozuren moet de mens dus uit haar voeding halen. Essentiële aminozuren maken het mogelijk dat het lichaam de eiwitten die u eet, ook daadwerkelijk gebruikt. Eieren hebben de hoogste BQ: een score van 95 betekent dat van elke 100 gram eiwitten die u eet, 95 gram eiwitten wordt opgenomen en gebruikt als bouwsteen. Met een BQ van 75 scoort Quinoa beter dan melk (72), vlees (60), tarwe (60) of maïs (44).
Eiwitten dragen bij aan een goede gezondheid en voldoende eiwitten kunnen bijdragen om op gewicht te blijven. Eiwitten verzadigen namelijk erg goed en voldoende inname van eiwitten is van belang om spierweefsel in stand te houden. Bovendien verbruiken spieren meer energie dan vet, waardoor je beter op gewicht blijft.
Wat zijn Goji bessen
Goji bessen worden ook wel aangeduid als de "fontein van de jeugd".
Goji bessen groeien op een groenblijvende struik aangetroffen in gematigde en subtropische gebieden in China, Mongolië en in de Tibetaanse Himalaya. Ze behoren tot de nachtschade (Solonaceae) familie. Goji bessen zijn meestal gedroogd te vinden. Het zijn verschrompeld rode bessen, die lijken op rode rozijnen.
Wanneer zijn Goji bessen in het seizoen?
Meestal komen de nieuwe oogst Goji bessen op de markt in het midden van juni. Gedroogde Goji bessen zijn dan aan het einde van juni of begin juli klaar voor de export.
Goji bessen worden al meer dan 6.000 jaar gebruikt door kruidkundigen in China, Tibet en India omdat ze een zeer gunstige invloed hebben bij enkele lichaamsfuncties en aandoeningen:
Ze bevatten vele belangrijke voedingsstoffen in zeer hoge concentraties. Goji bessen zijn een rijke bron van eiwitten waardoor ze een uitstekende zoete snack zijn die een goede invloed hebben op de bloedsuikerspiegel.
Goji bessen zijn rijk aan antioxidanten, met name carotenoïden zoals bètacaroteen en zeaxanthine. Een van de belangrijkste taken van zeaxanthine is om het netvlies van het oog te beschermen, door het absorberen van blauw licht, en het optreden als een antioxidant. In feite kan een verhoogde inname van voedingsmiddelen met zeaxanthine het risico op de oorzaak van gezichtsverlies en blindheid bij mensen boven de leeftijd van 65 jaar, verlagen.
Verder zitten ze boordenvol vitamine C, ijzer, betacaroteen, aminozuren en vitamine B complex.
In de traditionele Chinese geneeskunde, worden goji bessen rauw gegeten, als thee gebrouwen, toegevoegd aan Chinese soepen, of gemaakt in vloeibare extracten.
“In oude tijden, gebruikten mensen in China goji bessen om thee, soep, stoofpot of wijn te maken en kauwden ze de gedroogde vruchten zoals rozijnen. Deze heerlijke vruchten zijn nog steeds een van de belangrijkste dieet hoofdbestanddelen van veel van de langst levende mensen op aarde, met inbegrip van de Hunza van de Himalaya, die regelmatig meer dan 100 jaar oud worden.”
Andere benamingen van Goji :
Andere namen voor Goji bessen zijn: Lycium barbarum, gou qi zi, Fructus lycii, pinyin, Mede bes, barbarij huwelijk wijnstok, boksdoorn, hertog van thee Argyll's boom, Murali, rode mispel, huwelijk wijnstok, Tibetaanse goji, Chinese wolfberry, Himalayan goji.
Waar komen de oorspronkelijke Tibetaanse Goji bessen vandaan?
De oorspronkelijke Tibetaanse Lycium (Goji) bes komt uit Tibet. Tibet is het hoogste meest afgelegen plek op aarde en de Goji blijft de zuiverste Lycium met de rijkste voedingsstoffen.
Hoe worden de goji bessen gedroogd en geoogst?
De bessen worden verzameld wanneer het fruit rijp is. Ze worden dun verspreid op bamboe matten en gedroogd in semi-schaduwrijke zonlicht. De boeren moeten heel voorzichtig zijn om de vruchten niet te raken met hun handen tijdens het droogproces, omdat dit ervoor zorgt dat het fruit zeer donker, bijna zwart wordt en dit is onaanvaardbaar.
Meest krachtige anti-aging voedsel :
De Goji bes wordt ook wel s'werelds meest krachtige anti-aging voedsel genoemd. Het is een van de hoogst gewaardeerde voedsel op de ORAC-schaal (Oxygen Radical Absorbance Capacity) en wordt alleen geëvenaard door Acai bessen. De ORAC-schaal is een test ontwikkeld door USDA onderzoekers uit de Tufts Universiteit in Boston, dat het antioxidant niveau in voedingsmiddelen meet.
Vandaag de dag worden onze lichamen voortdurend gebombardeerd door vrije radicalen uit de lucht die we inademen, het water dat we drinken, de pesticiden op onze groenten en fruit, de chemische stoffen die we gebruiken om schoon te maken, de bewaarmiddelen in ons verwerkte levensmiddelen enz. enz. Het eten van voedingsmiddelen, met een hoog antioxidanten 'level', is een manier waarop we ons lichaam kunnen helpen deze vrije radicalen, en de schade die ze veroorzaken, te bestrijden
Goji bessen bevatten 18 aminozuren waaronder de 8 essentiële. Zij zijn een uitstekende bron van vitamine A en bieden meer betacaroteen dan wortelen. Ze zijn een rijke bron van vitamine C, 500 keer meer vitamine C per gram dan sinaasappels. Ook bevatten Goji bessen 21 mineralen en sporenelementen waaronder germanium, een stof die zelden wordt gevonden in voedingsmiddelen, vitaminen B1, B2, B6, en vitamine E. De ruwe Goji bes is een uitstekende bron van eiwitten.
goji plant
Hoofdstuk 4. Gezond voedsel en gezond eten
Gezond Voedsel en Gezond eten
Wat is gezond eten?.
Iedereen weet dat het belangrijk is om gezond te eten. Maar wat is gezond eten nu eigenlijk? Gezond eten doe je door op verschillende dingen te letten. Zo is het belangrijk er op te letten hoeveel je gebruikt van bepaalde voedingsmiddelen. Daarnaast is de productkeuze van belang.
Tot slot is variatie één van de sleutelelementen om gezond te eten. Door gezond te eten krijg je alle voedingstoffen binnen die je lichaam nodig heeft.
Hoeveel je gebruikt van bepaalde voedingsmiddelen.
Hoeveel je moet gebruiken van bepaalde voedingsmiddelen wordt aangegeven met de afkorting :
ADH. Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) is een maat om aan te geven hoeveel van een voedingsstof gezonde mensen dagelijks nodig hebben. Deze voedingsnormen worden vastgesteld door de Gezondheidsraad voor bijna alle vitamines en mineralen.
De ADH bestaat voor verschillende bevolkingsgroepen. De behoefte van mannen, vrouwen en kinderen aan voedingsstoffen is namelijk anders. Ook van persoon tot persoon kan de behoefte flink uiteenlopen. Dat heeft te maken met verschillen in gewicht en in stofwisseling, samenhangend met erfelijke factoren. Daarom is er een ruime marge ingebouwd.
Bepalen van de ADH
Elke voedingsstof draagt bij aan een proces in je lichaam. Denk bijvoorbeeld aan het onderhoud van het lichaam en het vrijmaken van energie uit voedingsstoffen. Aan de hand van deze processen wordt de gemiddelde behoefte bepaald. De algemene dagelijkse hoeveelheid (ADH) volgt weer uit gemiddelde behoefte.
De ADH is de hoeveelheid van een voedingsstof die voldoende is om de behoefte van vrijwel een hele bevolkingsgroep te dekken. 97,5% van de bevolkingsgroep krijgt met deze waarde voldoende van de voedingsstof binnen. De ADH gaat uit van een statistisch normale verdeling en bereken je als [de gemiddelde behoefte + 2 x de standaardafwijking].
productkeuze
Groente / fruit
Brood producten
Aardappelen
Rijst
Pasta
Peulvruchten
Zuivelproducten
Vleesproducten
Vis
Vetten en oliën.
Groenten en Fruit
Dit type voedsel in het belangrijkste vanwege de grote hoeveelheid vitamines, mineralen en zelfs voedingsvezels. Je kunt er geen marathon op lopen, maar vervullen een zeer belangrijk onderdeel voor het functioneren van je lichaam. Je lichaam heeft namelijk vitamines, mineralen en voedingsvezels nodig voor oa. het verteren van voedsel, immuunsysteem, groei en nog veel meer!
In Nederland wordt over het algemeen voldoende groente en fruit gegeten. Maar wanneer er een tekort aan groente en fruit is kan dat gezondheidsklachten veroorzaken.
Dit betekent in de praktijk dat toch wel 1x per dag een ruime portie moet worden gegeten. En als tussendoor 2 of 3 stukken fruit. Te veel fruit wordt ook weer niet aangeraden vanwege de hoge index suikers wat op lange termijn zeker niet goed voor je is!
Opmerking: één van de grootste gezondheidsvoordelen van fruit is toch wel de ruime hoeveelheid voedingsvezels. Deze belangrijke vezels zijn noodzakelijk voor een gezonde spijsvertering. Daarbij bevat fruit natuurlijk ook veel vitamines en mineralen!
Broodproducten
Het is belangrijk voor je lichaam dat je voedingspatroon tenminste voor 50% uit koolhydraten bestaat. Sommige koolhydraten moet je zien als brandstof voor je lichaam en heb je zeker voldoende van nodig. De vermageringsdiëten gaan er vaak van uit om de hoeveelheid koolhydraten drastisch te verminderen.
Koolhydraten zitten vooral veel in ontbijtproducten
Je hebt verschillende soorten ontbijtproducten en worden over het algemeen gemaakt van granen. Deze producten moeten allereerst worden bewerkt omdat je lichaam niet in staat is het onbehandeld te verwerken. Na het verwerkingsproces zijn de granen geschikt voor consumptie en de meest gegeten product is natuurlijk brood.
Aardappelen
Aardappelen bevatten compexe koolhydraten , dat wil zeggen dat aardappelen zorgen voor een snel verzadigt gevoel. Nog een gezondheidsvoordeel van aardappelen is de hoeveelheid aanwezige vitamines. Zo heeft een aardappel met schil maar liefst 27 mg vitamine C. Verder zitten aardappelen ook vol met vitamine B en mineralen zoals kalium, magnesium en ijzer. Dat alleen maakt de aardappel een gezond voedingsmiddel.
Wel moet gezegd worden dat afgeleide producten van aardappelen in zeer beperkte hoeveelheden gegeten kan worden. Denk aan chips, frites etc. deze producten bevatten veel vetten en dragen maar beperkt bij voor je gezondheid.
Tip: wanneer je een gekookte aardappel laat afkoelen neemt de hoeveelheid voedingsvezels toe!
Rijst
Rijst is de meest populaire voedingsmiddel wereldwijd en heeft in Nederland inmiddels ook al naam gemaakt. Of rijst gezond kan veel over worden gezegd – aan de ene kant kun je zeggen dat rijst te snel opgenomen wordt door je lichaam. Aan de andere kant bevat rijst veel B vitamines en zorgen voor energie.
Van beide argumenten kun je wat zeggen. Echter, de gezondheidsvoordelen van ‘’witte rijst’’ zijn maar minimaal omdat de vliesjes zijn verwijderd.Deze vliesjes zijn net zo als volkorenproducten belangrijk! Om optimaal te benutten van de gezondheidsvoordelen van rijst is het verstandig om alleen zilvervliesrijst te eten waarbij de vliesjes nog volledig intact zijn.
Voordelen:
Geweldig voor energie door de koolhydraten.
Bevat belangrijke vitamines en mineralen zoals vitamine D, calcium, vezels, IJzer etc.
Bevat geen ongezonde vetten of cholesterol.
Goed voor een gezonde darmwerking
Bevat geen natrium en aangezien we tegenwoordig te veel natrium binnen krijgen is rijst een goede bron.
Pasta
Veel mensen eten graag een bord vol met pasta, de meerderheid van de pasta die mensen eten is gemaakt van witte bloem. In het productieproces wordt de kiem verwijderd van de graan. Wat overblijft is een voedingsmiddel dat alleen een rijke bron is van koolhydraten. Veel van de vezels, vitamines en mineralen zijn verwijderd.
Net zo als bij wit brood en volkorenbrood is het verstandig om voornamelijk 100% volkorenpasta te eten. Hierbij is de hele kiem nog intact en zijn dus ook alle vitamines, vezels en mineralen intact! Het klopt dat witte pasta beter smaakt en gemakkelijker te eten dan de volkoren variant.
Maar door er voor te zorgen dat je de volkorenpasta niet te lang laat koken is het een prima alternatief!
Peulvruchten
Peulvruchten worden gelukkig in Nederland best veel gegeten en zijn geweldige bronnen voor oplosbare vezels. Daarbij zijn peulvruchten laag in vet en bevatten veel eiwitten, belangrijk voor de opbouw van je lichaam.
Onderzoek heeft aangetoond dat oplosbare vezels belangrijk zijn om de slechte LDL cholesterol te verminderen. Daarbij zorgen deze vezels ervoor dat koolhydraten minder snel in de dunne darm worden opgenomen in het bloed. Dit is met name handig om een verzadigd gevoel te krijgen en helpt bij afvallen.
Daarnaast zijn peulvruchten rijk aan koper, ijzer, magnesium en foliumzuur. Belangrijk voor wanneer je niet veel vlees eet! Tot de peulvruchten behoren o.a. erwten, sojabonen, linzen, bruine en witte bonen
Zuivel
Over de gezondheidsvoordelen van zuivelproducten was ooit een tweestrijd. Men was eerst geen voorstander van zuivelproducten vanwege de hormonen (melk komt van zwangere koeien). Daarbij bevatten volle zuivelproducten relatief veel verzadigde vetten waardoor men het liever laat staan.
Maar door de komst van de magere variant is de mening wat betreft zuivelproducten gewijzigd. Zuivelproducten bevatten veel belangrijke vitamines en mineralen zoals calcium, magnesium, vitamine B1, B2, B6, B12, A, D en E!
Het beste is om te gaan voor een biologische magere variant om niet te veel verzadigde vetten binnen te krijgen. Daarnaast is magere yoghurt prima omdat het ook belangrijke bacteriën bevat voor een goede darmflora.
Vlees
In Nederland wordt veel vlees gegeten. Denk aan rundvlees, varkensvlees, gevogelte en wild. Maar is vlees wel überhaupt gezond voor je? Het punt van dierlijke producten (ook zuivelproducten) is de kwaliteit van eiwitten.
Debiologische waarde van deze eiwitten komen erg dicht in de buurt van het menselijk eiwit. Dat betekent dat je lichaam eiwitten van dierlijke producten beter kan opnemen dan bijvoorbeeld van plantaardige producten. Daarnaast bevatten vleesproducten belangrijke voedingsstoffen zoals ijzer, zink, magnesium, vitamine E, en vitamine B.
Het probleem bij vleesproducten is wel de hoeveelheid verzadigde vetten. Onderzoek heeft meerdere malen aangetoond dat te veel aan verzadigde vetten het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.
Vlees kan zeer zeker een onderdeel vormen van een gezonde voeding. Het toverwoord hierbij is ‘’mager’’ en met mate. Het is zeker niet de bedoeling om elke dag een steak te eten. Want te veel rood vlees is niet gezond en aanbevolen wordt om niet meer dan 1 tot maximaal 2x per week rood vlees te eten.
Goede bronnen zijn o.a. gevogelte, mager rundvlees, mager kalfsvlees en beperkte hoeveelheden varkensvlees vanwege de hoeveelheid vetten.
Vis
Het eten van vis één of twee keer per week kan het risico op gezondheidsaandoeningen drastisch doen verlagen. Vis is een ongelooflijke bron van omega 3 vetzuren. Vis is laag in vet en hoog in eiwitten en daarom dus belangrijk voor je lichaam.
Goede soorten vis zijn o.a. makreel, forel, ansjovis, tonijn, zalm en heilbot.
Vetten
Vetten hebben een belangrijk onderdeel van je maaltijd. Aangeraden wordt dat tenminste 30 tot 35% van je calorieën uit gezonde vetten te laten bestaan. Verzadigde vetten verhogen je bloed cholesterol en transvetten zijn erg ongezond voor je.
Het is verstandig om je inname van vetten voornamelijk te laten bestaan uit omega 3 en omega 6 met de juiste balans. Daarbij hebben de gezonde vetten de vitamines A, D, E en natuurlijk de belangrijke essentiële vetzuren.
Oliën en vetten worden voornamelijk gebruikt bij het bereiden van voedingsmiddelen. Goede oliesoorten zijn oliefolie, zonnebloemolie, sojaolie en nog een aantal varianten. Deze zijn goed omdat ze veel meervoudige onverzadigde vetzuren bevatten.
Wat betreft margarine en boter is het belangrijk dat je er niet te veel van binnenkrijgt. Hiermee is vrij eenvoudig je quotum van vet per dag behaald. Daarbij heeft boter relatief veel cholesterol en verzadigde vetten. Een goed alternatief is halvarine met een lager vetpercentage en veel onverzadigde vetzuren. Met mate is zeker de regel bij boter, margarine en oliën!
Hoofdstuk 5. De schijf van Vijf
De Schijf van Vijf is een voorlichtingsmodel over gezond eten, dat is onderbouwd met de meest betrouwbare wetenschappelijke informatie die op dit moment beschikbaar is. De Schijf van Vijf schetst voor de totale Nederlandse bevolking de kaders van een gezonde voeding. Deze kaders zijn op 17 miljoen unieke manieren in te vullen.
Mensen maken uiteindelijk zelf de keus hoe zij hun voeding vormgeven, of ze verbeterstappen willen maken en zo ja, wélke. Elke stap in de goede richting telt.
Hoe werkt de schijf van vijf
De Schijf van Vijf bestaat uit 5 vakken, met in elk vak andere type producten. De producten die in Schijf van Vijf staan zijn volgens de laatste wetenschappelijke inzichten goed voor de gezondheid, omdat ze bijvoorbeeld de kans op hart- en vaatziekten en kanker verkleinen. Wanneer mensen eten volgens de Schijf van Vijf krijgen ze daarnaast voldoende energie en mineralen, vitamines, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels binnen. Kiezen mensen bovendien niet te vaak voor producten die buiten de Schijf van Vijf staan, blijven ze makkelijker op gewicht en vergroot dat de kans op een gezonde oude dag.
De Schijf van Vijf biedt dus een optimale combinatie van producten die gezondheidswinst opleveren en die zorgen voor genoeg energie en alle nodige voedingsstoffen.
Groente en fruit
Verlagen met name het risico op hart- en vaatziekten, en ook op darmkanker, longkanker en diabetes type 2. Ze zitten vol goede voedingsstoffen, zoals vitamines, mineralen en vezels.
Smeer- en bereidingsvetten
Als je producten met veel verzadigd vet vervangt door producten met veel onverzadigd vet heb je minder kans op hart- en vaatziekten. Deze producten leveren vitamines A, D en E.
Vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel
Vis verlaagt het risico op hart- en vaatziekten. Peulvruchten en noten verlagen je LDL-cholesterol, wat helpt om je bloedvaten gezond te houden. In vlees en ei zitten veel goede voedingsstoffen, zoals ijzer en vitamine B12. Zuivel verkleint het risico op darmkanker en levert onder andere calcium en vitamine B12.
Brood, graanproducten en aardappelen
Volkorenbrood en andere volkoren graanproducten verlagen het risico op hart- en vaatzieken, diabetes type 2 en darmkanker. Graanproducten leveren energie en onder andere vezel, eiwit, B-vitamines en ijzer. Aardappel is geen graanproduct, maar wel een bron van nuttige voedingstoffen.
Dranken
Wat je aan vocht verliest vul je vooral aan met drinken. Zwarte en groene thee verlagen de bloeddruk en verkleinen het risico op een beroerte.
Antioxidanten : een antioxidant is een stof die oxidatie tegengaat.
Cholesterol : is een vettige substantie, die niet oplosbaar is in water. Die eigenschap maakt cholesterol geschikt als bouwsteen voor onderdelen die tegen water moeten kunnen, zoals celwanden. Het lichaam heeft cholesterol daarom nodig als bouwstof voor cellen en bepaalde hormonen, die vervoerd wordt in het bloed
Conserveer methodes : dit zijn methodes om verduurzamen, tegen bederf te beschermen
Culturen : een geheel van aangeleerde gedragskenmerken, waaraan alle leden van een gemeenschap zich openlijk houden.
DNA : scheikundige stof die in elke cel van een organisme voorkomt en waarin alle erfelijke eigenschappen vastliggen
Eindproduct : het einde van de productiekolom. Het uiteindelijke product dat de weg grondstof-halffabricaat-eindproduct heeft doorlopen. Bijvoorbeeld een auto, computer, pak melk.
Gebrekziekten : ziekten die ontstaan kunnen door het gebrek aan o.a. vitaminen
Gemaksvoedsel : voedsel dat weinig of geen bereiding nodig heeft en makkelijk te consumeren is
Gradaties : verschillende niveaus
Grondstoffen : waar iets van gemaakt is, basisstoffen.
Halffabricaat : product dat is gemaakt door een basisindustrie. Het is nog niet af, maar dient als grondstof voor een vervolgindustrie die er een eindproduct van maakt.
Kwaliteit : is de mate waarin goederen en diensten voldoen aan de eisen, behoeften en specificaties van de afnemer, klant en gebruiken
Levensmiddelen : voedsel dat je nodig hebt om te leven
Levensmiddelenbranche : industrie die levensmiddelen produceert
Levensmiddelenmicrobiologie : houdt zich bezig met de ongewenste aanwezigheid van micro-organismen in levensmiddelen.
Micro-organismen is een organisme dat te klein is om met het blote oog gezien te worden
Natuurlijke bronnen : zijn bronnen die in de natuur worden gevonden. Het zijn alle dingen die mensen aan de natuur onttrekken en gebruiken om te leven.
Oxidatie : natuurlijk stofwisselingsproces waarbij voedingsstoffen worden 'verbrand' door binding aan zuurstof
Patent : officiële erkenning dat je als enige het recht hebt om iets dat je hebt bedacht of gemaakt te verkopen
Vitamine : voedingstoffen die in de eerste plaats tot taak hebben het lichaam gezond te houden
Voedingsadvies : advies voor het nuttigen van bepaalde voeding
Voedingsmiddelenindustrie : bestaat uit bedrijven die op industriële schaal grondstoffen, zoals landbouwproducten, verwerken tot voedingsmiddelen
Voedselveiligheid : is een term die wordt gebruikt om de (on)veiligheid aan te geven van voedsel. Onder voedselveiligheid vallen het vóórkomen en het voorkómen van : en andere mogelijke risico`s die aan voedsel kunnen zitten
Welvaart : is de mate waarin de behoeften met de beschikbare middelen kunnen worden bevredigd
Docenten materiaal
oriëntatie en verantwoording
Algemeen Doel:
Lesdoelen:
Tijdsplanning:
Gerelateerde eindtermen:
Code eindterm
Omschrijving eindtermen:
Gerelateerde competenties:
Beslissen en activiteiten initiëren
Onderzoeken
Samenwerken en overleggen
Leren
Ethisch en integer handelen
Plannen en organiseren
Relatie bouwen en netwerken
Klantgerichtheid
Presenteren
Kwaliteit leveren
Formuleren en rapporteren
Instructies en procedures opvolgen
Vakdeskundigheid toepassen
Omgaan met veranderingen
Materialen en middelen inzetten
Met druk en tegenslag omgaan
Analyseren
Bedrijfsmatig handelen
Voorbereiding:
Benodigdheden:
Verloop van de les:
Start:
Opdrachten:
Afronding:
Evaluatiesuggesties:
Beroepswereld:
Antwoorden leerlingenblad 1.
Taak 1
Taak 2
Taak 3 etc
Competenties
Een kandidaat kan gebruik maken van de in de ‘kern’ genoemde kennis en vaardigheden in een
(gesimuleerde) uitvoerende beroepssituatie of een daarop voorbereidende scholing. De kennis en vaardigheden zijn gerangschikt in algemene kennis en vaardigheden en professionele vaardigheden. Kennis en vaardigheden worden samen met de persoonlijke eigenschappen ook wel aangeduid als ‘beroepscompetenties’. De kern omvat ook kennis en vaardigheden rond loopbaanoriëntatie en – ontwikkeling.
Kern
Algemene kennis en vaardigheden
de Nederlandse taal in opleidings- en beroepssituaties gebruiken;
informatie op allerlei manieren overzichtelijk en efficiënt verzamelen, ordenen en weergeven;
voor opleiding en beroep relevante berekeningen uitvoeren;
offerte, calculatie en rekening opstellen en lezen;
plannen en organiseren in een beroeps(opleiding)gerelateerde situatie;
mondeling en schriftelijk rapporteren over de uitgevoerde werkzaamheden; onder meer over de planning, voorbereiding, proces en product;
reflecteren op de eigen werkwijze en op de kwaliteit van het eigen werk;
samenwerken en overleggen bij het uitvoeren van werkzaamheden;
werkzaamheden volgens de voorschriften en op een veilige wijze uitvoeren;
economisch bewust omgaan met materialen en middelen;
professionele hulpmiddelen gebruiken en hun werking uitleggen;
hygiënisch werken;
milieubewust handelen;
zich aan- en inpassen in een bedrijfscultuur;
voldoen aan de algemene gedrags- en houdingseisen die gesteld worden aan werknemers in de branche;
in een (gesimuleerde) beroepssituatie en stage in een bedrijf omgaan met verschillen op basis van culturele gebondenheid en geslacht.
LOB
Loopbaanoriëntatie en –ontwikkeling
De kandidaat is in staat zijn eigen loopbaanontwikkeling vorm te geven. Hij doet dat door middel van reflectie op het eigen handelen en reflectie op ervaringen met een oriëntatie op een toekomstige opleiding en (loop)baan.
De kandidaat heeft de vaardigheid de eigen loopbaan vorm te geven door op systematische wijze om te gaan met ‘loopbaancompetenties’:
Wat kan ik het best en hoe weet ik dat? [kwaliteitenreflectie]
Waar ga en sta ik voor en waarom dan? [motievenreflectie]
Waar ben ik het meest op mijn plek en waarom daar? [werkexploratie]
Hoe bereik ik mijn doel en waarom zo? [loopbaansturing]
Wie kan mij helpen mijn doel te bereiken en waarom die mensen? [netwerken]
De kandidaat maakt zijn eigen loopbaanontwikkeling inzichtelijk voor zichzelf en voor anderen doormiddel van een ‘loopbaandossier’.
In een loopbaandossier is opgenomen welke activiteiten zijn uitgevoerd die hebben bijgedragen tot het
ontwikkelen van de ‘loopbaancompetenties’. In het loopbaandossier wordt beschreven bij een aantal uitgevoerde activiteiten:
de beoogde doelen;
de resultaten;
de evaluatie en een conclusie;
welke vervolgactiviteiten gepland zijn op basis van de opgedane ervaringen en de daarbij horende conclusies.
Het arrangement Profiel groen. K/GR/11.1 - kopie 1 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
jens Stahlmann
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2016-05-13 12:30:14
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
geen voedselverspilling meer.
Deel een menselijk haar door 80.000 en je hebt ongeveer de grootte van één nanodeeltje.
Lang was de nanowereld onzichtbaar voor ons, maar inmiddels beschikken onderzoekers en high-tech bedrijven over technieken om objecten op nanoformaat niet alleen in beeld te brengen, maar ook te bouwen en verbouwen. Dit kan in heel veel toepassingsgebieden.
Dat betekent dat de koolhydraten in Quinoa langzaam worden afgebroken. Het suikerbestanddeel van de koolhydraten in Quinoa wordt dus geleidelijk afgegeven aan de bloedbaan. Dit zorgt voor minder schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Voeding met een lage glycemische index is beter voor de gezondheid, geeft langduriger energie, en zorgt voor minder aanmaak van lichaamsvet
De eiwitten in Quinoa bevatten immers alle essentiële aminozuren, die het menselijk lichaam niet zelf kan aanmaken. Deze essentiële aminozuren moet de mens dus uit haar voeding halen. Essentiële aminozuren maken het mogelijk dat het lichaam de eiwitten die u eet, ook daadwerkelijk gebruikt. Eieren hebben de hoogste BQ: een score van 95 betekent dat van elke 100 gram eiwitten die u eet, 95 gram eiwitten wordt opgenomen en gebruikt als bouwsteen. Met een BQ van 75 scoort Quinoa beter dan melk (72), vlees (60), tarwe (60) of maïs (44).
