In deze opdracht staan ons zonnestelsel en de planeet aarde centraal.
Ons zonnestelsel is een van de vele zonnestelsels en bestaat uit de zon met de daaromheen draaiende hemellichamen.
In ons zonnestelsel is de zon het enige hemellichaam dat licht geeft.
Om de zon draaien achtplanetenplus een aantal dwergplaneten.
Kun je alle acht planeten noemen?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
de zon beschrijven. Je gebruikt daarbij de begrippen: corona, zonnevlammen, mantel, fotosfeer, kern en convectiezone.
het begrip zonnestelsel beschrijven.
een aantal verschillende hemellichamen noemen.
aangeven hoe de aarde is opgebouwd. Je kunt de begrippen aardkorst, mantel, kern en atmosfeer gebruiken.
aangeven waar noordpool, zuidpool en evenaar liggen.
omschrijven wat parallellen en meridianen zijn.
de positie van een plaats op aarde aangeven door gebruik te maken van de lengtegraad en de breedtegraad.
aangeven in hoeveel dagen de aarde ongeveer rond de zon draait.
uitleggen waarom er een schrikkeljaar is ingevoerd en waarom er winter en zomer is.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je kent de unieke eigenschappen van de aarde als een van de planeten in ons zonnestelsel.
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leert dat de aarde om de zon draait en kijkt er een video over. Je leert over de planeten van ons zonnestelsel, bekijkt een video en bestudeert de Kennisbanken. Je geeft van een aantal stellingen aan of ze waar of niet waar zijn.
Stap 2
Je leert over het ontstaan van de planeet aarde, bestudeert de Kennisbank en kijkt er een video en animatie over. Daarna beantwoord je een aantal vragen.
Stap 3
Je leert hoe je met geografische coördinaten een plaats op aarde kunt bepalen. Je bekijkt een video en beantwoordt vragen.
Stap 4
Je leert over de banen die de aarde rond de zon maakt, over het ontstaan van schrikkeljaar en seizoenen. Je bekijkt video’s en maakt oefeningen.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
De begrippen gaan over het zonnestelsel.
Eindopdracht
De eindopdracht bestaat uit een toets.
Reflectie
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 uur nodig.
Aan de slag
Stap 1: Wat is een zonnestelsel?
Een zonnestelsel bestaat uit een of meerdere zonnen. Daaromheen draaien hemellichamen zoals planeten (en hun manen), planetoïden en kometen.
In ons zonnestelsel hebben wij slechts één zon. Het is het enige hemellichaam dat licht geeft. Alle andere objecten weerkaatsen dit licht. Daarom zien we soms delen van onze maan of zien we andere planeten van ons zonnestelsel aan de hemel.
De aarde draait om de zon. Vroeger dachten mensen dat het andersom was.
Kijk naar de video Onze zon.
Astronaut André Kuipers legt uit hoe het echt zit.
De zon is tevens het grootste en zwaarste hemellichaam binnen ons zonnestelsel. De zon neemt 99,86% van de massa van ons totale zonnestelsel in beslag. Zij heeft een diameter van 1,39 miljoen kilometer. De aarde past meer dan een miljoen keer in de zon.
Bestudeer in de Kennisbank 'Zon, aarde, maan' de pagina over de zon.
Om de zon draaien acht planeten: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus.
Daarnaast zijn er een aantal dwergplaneten. Dwergplaneten zijn objecten groter dan een planetoïde, maar kleiner dan een planeet.
In 2006 is besloten dat Pluto een dwergplaneet is en tot de planetengroep behoort. Planetoïdenkun je zien als heel veel mini-planeetjes bij elkaar die zich met name bevinden in een gordel tussen Mars en Jupiter.
De meeste kometen zijn objecten van ijs met stof, afkomstig uit de baan tussen Saturnus en Uranus.
Om deze reden worden ze ook wel ‘vuile sneeuwbal’ genoemd.
Als een komeet te dicht bij de zon komt, smelt het ijsoppervlak.
Hierdoor ontstaat er een stofstaart, wat een 'staartster' wordt genoemd.
De ontelbare sterren die wij ’s nachts zien, zijn zonnen van andere zonnestelsels.
Het onderstaande filmpje geeft uitleg over het ontstaan van ons zonnestelsel.
Bestudeer uit de Kennisbank de pagina's over ons zonnestelsel.
De oefening die je nu gaat maken, bevat stellingen over wat je net geleerd hebt over ons zonnestelsel.
Stap 2: De planeet aarde
Volgens wetenschappers is onze planeet pas 8 miljard jaar na de oerknal ontstaan.
Vanuit gas, stof en puin ontwikkelde de aarde zich 4,6 miljard jaar geleden tot een vaste materie. Daarna duurde het nog lang voordat de planeet leefbaar was.
De eerste 3 miljard jaar was de aarde nog een gloeiende bol die langzaam afkoelde. Pas sinds ongeveer 2 miljard jaar is er leven mogelijk op onze planeet.
Dat leven blijft op aarde, en gaat niet door de ruimte zweven, doordat de binnenste kern zwaartekracht uitoefent.
Bekijk de video 'Dit is de aarde'.
Kun je na het bekijken opnoemen uit welke 7 werelddelen de aarde bestaat?
Bekijk ook de animatie van de maan.
Deze animatie laat de omloop van de maan zien gedurende een maand.
Ook zichtbaar zijn de schijngestalten, en het groter en kleiner worden van de maan door de wisselende afstand tot de aarde.
Maak nu de oefening, die bestaat uit een aantal open vragen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Geografische coördinaten zijn coördinaten waarmee een plaats op aarde wordt vastgelegd.
Als coördinatenstelsel dient een stelsel meridianen en breedte- of parallelcirkels. Dat zijn denkbeeldige cirkels die evenwijdig met de evenaar lopen.
In de video wordt nogmaals uitgelegd hoe meridianen en parallelen lopen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Zon
De zon is een enorme bol van gas die door zwaartekracht bij elkaar wordt gehouden. In het binnenste van de zon (de kern) is het extreem heet. Aan de buitenkant (fotosfeer) straalt de zon die energie uit.
Corona
De uitgerekte atmosfeer rond de zon noem je de corona. Tijdens een zonsverduistering is de corona korte tijd prachtig zichtbaar.
Zonnevlammen
Een zonnevlam is een explosie op het oppervlak van de zon. Die explosie ontstaat door het plotseling vrij komen van een grote hoeveelheid energie.
Mantel
Het gedeelte rond de kern wordt de mantel genoemd. De mantel wordt naar buiten toe steeds minder dicht en ook steeds minder heet.
Fotosfeer
De zichtbare buitenkant van de zon noem je de fotosfeer. De fotosfeer is de laag waar het voor ons zichtbare licht vandaan komt.
Kern
Het binnenste deel van de zon noem je de kern. De kern heeft een doorsnede van 200.000 km. Hier is de temperatuur het hoogst, ruim 15 miljoen graden.
Convectiezone
De convectiezone is het gebied tussen de mantel en de fotosfeer. Vanuit dit gebied stijgen hete gasbellen op naar de buitenkant van de zon.
Aarde
Bewoonbare planeet in het zonnestelsel. De aarde draait in 24 uur om zijn eigen as en in 365 dagen om de zon (draaiing van de aarde om de zon).
Atmosfeer
De lucht om de aarde die door zwaartekracht aan de aarde gebonden is.
Ozonlaag
Een laag in de atmosfeer die ons beschermt tegen de schadelijke straling die afkomstig is van de zon.
Aardbaan
De baan van de aarde rond de zon.
Aardrotatie
De beweging van de aarde rond haar eigen as. De aarde draait in 24 uur om haar eigen as.
Aardas
De as waar de aarde om draait, denkbeeldige lijn tussen de Noord- en Zuidpool.
Dag-nacht
De periode dat het binnen 24 uur licht is en de periode dat het donker is.
Evenaar
Denkbeeldige cirkel halverwege de Noordpool en Zuidpool. Ook wel equator genoemd.
Volle maan
De stand van de maan ten opzichte van de zon. Wanneer de maan met de volledig verlichte kant naar ons toe staat, spreken we van volle maan.
Nieuwe maan
De maan staat precies tussen de aarde en de zon.
Geografische coördinaten
Waarden die een bepaalde plek op aarde aanwijzen ten opzichte van de evenaar en nulmeridiaan.
Parallel
Een lijn evenwijdig aan de evenaar (horizontaal). De parallellen geven de breedtegraden aan.
Meridiaan
Een lijn evenwijdig aan de nulmeridiaan (verticaal). De meridianen geven de lengtegraden aan.
Nulmeridiaan
De nulmeridiaan is van alle meridianen degene die als ijkpunt en als nullijn is aangewezen.
Oosterlengte
Het gebied ten oosten van de nulmeridiaan.
Westerlengte
Het gebied ten westen van de nulmeridiaan.
Noordelijk halfrond
Het gebied ten noorden van de evenaar.
Zuidelijk halfrond
Het gebied ten zuiden van de evenaar.
Tijdzone
Een gebied op aarde met dezelfde tijd.
Noordpool
Geografisch gezien het meest noordelijke punt van de aarde.
Zuidpool
Geografisch gezien het meest zuidelijke punt van de aarde.
Zonnestelsel
Het geheel van de planeten, manen en andere hemellichamen die door de zwaartekracht aan de zon gebonden zijn.
Planeten
Hemellichamen die door de zwaartekracht aan de zon gebonden zijn.
Eindopdracht: Toets
In deze stap maak je de toets 'Aarde en zonnestelsel'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen, waarbij je het juiste antwoord moet kiezen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Het arrangement Aarde en zonnestelsel - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema ''Weer en klimaat'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht legt uit wat een zonnestelsel is en verklaart hoe sommige planeten licht uitstralen. Verschillende begrippen komen aan bod, zoals dwergplaneten, planetoïden, kometen, planeten en dwergplaneten en hier maak je een juist/onjuist opdracht over. Daarna wordt de focus verlegd naar de planeet Aarde en de geografische coördinaten die we op aarde gebruiken, waarbij termen als meridiaan en nulmeridiaan ter sprake komen. Door de positie van de aarde ten opzichte van de zon ervaren we seizoenen, en er wordt extra uitleg gegeven over deze seizoenen en wanneer ze plaatsvinden, hier maak je ook weer een juist/onjuist opdracht over.
Leerniveau
HAVO 1;
HAVO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Verschillen tussen klimaten op aarde;
Aarde in het zonnestelsel en heelal;
Systeem aarde;
Aardrijkskunde;
Klimaat;
Exogene processen;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
2 uur en 0 minuten
Trefwoorden
aardrijkskunde, arrangeerbaar, dwergplaneet, havo123, seizoenen, stercollectie, weer en klimaat, zonnestelsel
Deze opdracht hoort bij het thema ''Weer en klimaat'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht legt uit wat een zonnestelsel is en verklaart hoe sommige planeten licht uitstralen. Verschillende begrippen komen aan bod, zoals dwergplaneten, planetoïden, kometen, planeten en dwergplaneten en hier maak je een juist/onjuist opdracht over. Daarna wordt de focus verlegd naar de planeet Aarde en de geografische coördinaten die we op aarde gebruiken, waarbij termen als meridiaan en nulmeridiaan ter sprake komen. Door de positie van de aarde ten opzichte van de zon ervaren we seizoenen, en er wordt extra uitleg gegeven over deze seizoenen en wanneer ze plaatsvinden, hier maak je ook weer een juist/onjuist opdracht over.
Benodigdheden
Een zonnestelsel bestaat uit een of meerdere zonnen. Daaromheen draaien hemellichamen zoals planeten (en hun manen), planetoïden en kometen.
Bestudeer uit de Kennisbank de pagina's:
Intro
