Aanleiding
Deze lessenreeks is ontwikkeld als onderdeel van de masteropleiding Science Education and Communication aan de Eindhoven School of Education in het kader van het vak Bètadidactisch Ontwerpen. De doelstelling van dit vak is het op kritische wijze kunnen ontwerpen, uitvoeren en evalueren van onderwijs in het bèta-domein.
Wij hebben een lessenreeks ontworpen die als doel heeft leerlingen te ondersteunen bij de profielkeuze die ze maken in de derde klas. De lessenreeks is ontworpen voor 3 havo, maar kan ook worden gebruikt in 3 vwo.
Wij hebben de lessen vorm gegeven vanuit een bèta-perspectief. Het gaat er daarbij niet om leerlingen over te halen om een bèta-profiel te kiezen (Natuur & Gezondheid of Natuur & Techniek), maar om hen beter te informeren over wat het inhoudt om binnen het bèta-domein te werken of te studeren. Leerlingen hebben hier vaak een beperkt beeld van.
Leerdoelen lessenreeks
Aan deze lessenreeks liggen onderstaande leerdoelen ten grondslag. Leerlingen kunnen na de lessenreeks:
- Competenties benoemen en toelichten die van belang zijn om binnen een N-profiel en in de bèta-beroepspraktijk te functioneren;
- Aan de hand van voorbeelden en ervaringen aangeven in welke mate ze deze competenties zelf bezitten;
- (Binnen verschillende toepassingsgebieden) beroepen, waarin specifieke bèta-kennis en/of bèta-vaardigheden worden toegepast, benoemen en beschrijven;
- Onderbouwen waarom ze al dan niet kiezen voor een bèta-profiel.
Lesmateriaal en docentenhandleidingen
Onderstaande tabel geeft een globaal overzicht van de lessenreeks die circa vier lesuren (van 50 minuten) beslaat. Eén à twee weken voor de lessenreeks wordt de pre-scan afgenomen bij de leerlingen.
Selecteer in het menu links het betreffende onderdeel voor meer informatie zoals gedetailleerde aanwijzingen voor de docent en het lesmateriaal. Neem de "aanvullende suggesties voor de docent" in overweging bij het plannen van de lessenreeks.
Onder aan deze pagina kan een globale docentenhandleiding worden gedownload.
|
Les
|
Globale inhoud
|
|
Les 1
|
Introductie op lessenreeks
Leerlingen zoeken aan de hand van gerichte opdrachten informatie over bèta-beroepen
|
|
Les 2
|
Leerlingen leren voor een aantal processen uit de praktijk welke beroepen hier in welke rollen bij betrokken zijn. Vervolgens bedenken leerlingen welke competenties voor elke rol van belang zijn. Tenslotte bedenken leerlingen welke rol zij binnen hun groep zouden vervullen.
|
|
Les 3
|
Leerlingen voeren gesprekken met verschillende beroepsbeoefenaars, leerlingen uit de bovenbouw, studenten/docenten uit het HBO.
|
|
Les 4
|
De docent, mentor en decaan voeren reflectieve gesprekken met leerlingen.
|
pre-scan
De pre-scan wordt één à twee weken voor de lessenreeks afgenomen. Het doel is tweeledig:
- De docent krijgt op die manier een beter beeld van de opvattingen van de leerlingen en kan op die manier de lessenreeks beter voorbereiden.
- De antwoorden uit de pre-scan kunnen (deels) worden vergeleken met de antwoorden van de eindevaluatie. Op basis van die vergelijking kan een inschatting worden gemaakt van de effectiviteit van de lessenreeks.
Hand-out
Deel voor de lessenreeks of bij aanvang er van de hand-out uit aan de leerlingen. Dit document is bedoeld als werkboekje en geeft structuur en samenhang aan de lessen.
Les 1 - Introductie en internetopdracht
Leerdoelen
Deze les is gericht op leerdoel 1 en 3.
Leerlingen kunnen:
1. Competenties benoemen en toelichten die van belang zijn om binnen een N-profiel en in de bèta-beroepspraktijk te functioneren;
3. (Binnen verschillende toepassingsgebieden) beroepen, waarin specifieke bèta-kennis en/of bèta-vaardigheden worden toegepast, benoemen en beschrijven.
Globale indeling
a. Introductie: bespreken van de aanleiding en achtergronden van de lessenreeks, terugblik op de resultaten van de pre-scan, vooruitblik op wat hen te wachten staat en het benoemen van de doelen (wat moet het de leerlingen opleveren)
b. Zelfstandig werken m.b.v. internet-opdracht waarbij leerlingen o.a. de websites Exact wat je zoekt en Beta Mentality bestuderen;
c. Afsluiting les: hierin wordt les kort besproken en huiswerk gegeven.
Invulling per onderdeel
|
Tijdsduur
|
Activiteit leraar
|
Activiteit leerlingen
|
Hulpmiddelen
|
|
5 min
|
Binnenkomst, ontvangst
|
Gaan zitten, rustig worden, aandacht richten.
|
|
|
15 min
|
Inleiding in de achtergrond van deze lessenreeks: aanleiding, resultaten pre-scan, doelen (wat moet het hen opleveren)
|
Luisteren, vragen stellen.
|
PowerPoint presentatie
|
|
5 min
|
Uitleg internet-opdracht
|
Luisteren, vragen stellen.
|
Internet-opdracht
https://testmoz.com/730610/admin(wachtwoord voor de docent is TULOB)
|
|
15 min
|
Begeleiden internet-opdracht: uitdelen laptops, rondlopen voor aanwijzingen en vragen
|
Opdracht lezen en uitvoeren.
|
Laptops, bij voorkeur 1 per leerling
|
|
5 min
|
Afsluiten les: korte evaluatie over les (wat gedaan, goed/slecht gewerkt, …).
Huiswerk opgeven:
- Inleveren internet-opdracht,
- Bedenken vragen t.b.v. interactie-les
|
Luisteren, vragen stellen.
|
|
Documenten in rood zijn onder aan deze pagina te downloaden
Aandachtspunten:
- Maak leerlingen duidelijk dat pre-scan nuttig is geweest door in de introductie duidelijk te maken op welke manier de antwoorden van de leerlingen zijn gebruikt.
- Deze tijdsindeling is krap voor een les van 50 minuten. Als de introductie langer duurt dan gepland, is er minder tijd voor de internet-opdracht en doen leerlingen hier een groter van thuis. In dit geval moeten leerlingen thuis een tweede keer inloggen op testmoz, om de resterend vragen in te leveren.
- Elke leerlingen zal andere beroepen en werelden interessant vinden. Zorg bij voorkeur dus dat elke leerling een eigen computer/laptop heeft. De websites zijn eventueel ook via een smartphone bereikbaar.
Les 2 - Verschillende rollen binnen de (bèta-)beroepspraktijk
Leerdoelen
Deze les is gericht op leerdoelen 1, 2 en 3.
Leerlingen kunnen:
- competenties benoemen en toelichten die van belang zijn om binnen een N-profiel en in de bèta-beroepspraktijk te functioneren;
- aan de hand van voorbeelden en ervaringen aangeven in welke mate ze deze competenties zelf bezitten;
- (binnen verschillende toepassingsgebieden) beroepen, waarin specifieke bèta-kennis en/of bèta-vaardigheden worden toegepast, benoemen en beschrijven.
Globale indeling
a. Leerlingen krijgen uitleg over verschillende beroepen die in een tweetal situaties een rol spelen. Het gaat vooral om bèta-beroepen, waarbij in elke situatie ook de rol van één ‘niet-bèta’ wordt besproken die wel met bèta’s moeten samenwerken (leerdoel 3).
b. Leerlingen bedenken bij elk beroep welke competenties voor dit beroep van belang zijn. Dit doen ze in groepen van vier of vijf (leerdoel 1).
c. Leerlingen bedenken voor welk beroep zij het meeste geschikt zijn, door de verschillende rollen binnen de groep te verdelen. Dit relateren ze aan hun eigen competentieprofiel, dat uit eerdere LOB-lessen is voortgekomen, en aan andere voorbeelden en ervaringen (leerdoel 2).
Deze drie stappen worden doorlopen voor twee situaties:
- de ontwikkeling en productie van een elektronicacomponenten bij het fictieve bedrijf ‘Elektronics’,
- de totstandkoming van een nieuw schoolgebouw.
Invulling per onderdeel
|
Tijdsduur
|
Activiteit leraar
|
Activiteit leerlingen
|
Hulpmiddelen
|
|
10 min
|
Uitleggen van werkzaamheden van Elektronics en uitleggen welke beroepen bij de totstandkoming van een product betrokken zijn.
|
Luisteren, vragen stellen
|
PowerPoint-presentatie1
|
|
5 min
|
Vragen van leerlingen beantwoorden
|
Leerlingen werken in groepjes van vier of vijf. Per groepje hebben ze een aantal kaartjes waar competenties op staan. Deze kaartjes moeten ze matchen met de beroepen. Als geheugensteun hebben ze een hand-out waarop de beroepen kort zijn toegelicht.
|
Hand-out en kaartjes1
Tabel met beroepen1
|
|
5 min
|
Presenteren en bespreken van de ‘goede antwoorden’.
|
Luisteren, vergelijken met eigen antwoorden, vragen stellen.
|
|
|
5 min
|
Leerlingen om toelichting vragen.
|
Leerlingen verdelen de rollen binnen hun eigen groep. Leerlingen beargumenteren de verdeling, op basis van het eigen competentieprofiel en op basis van voorbeelden en ervaringen.
|
Elke leerling heeft zijn/haar eigen competentieprofiel nodig.
|
|
10 min
|
Uitleggen van werkzaamheden m.b.t. nieuwbouw en uitleggen welke beroepen bij de totstandkoming van een product betrokken zijn.
|
Luisteren, vragen stellen
|
PowerPoint-presentatie2
|
|
5 min
|
Vragen van leerlingen beantwoorden
|
Leerlingen werken in groepjes van vier of vijf. Per groepje hebben ze een aantal kaartjes waar competenties op staan. Deze kaartjes moeten ze matchen aan de beroepen. Als geheugensteun hebben ze een hand-out waarop de beroepen kort zijn toegelicht.
|
Hand-out en kaartjes2
Tabel met beroepen2
|
|
5 min
|
Presenteren en bespreken van de ‘goede antwoorden’.
|
Luisteren, vergelijken met eigen antwoorden, vragen stellen.
|
|
|
5 min
|
Leerlingen om toelichting vragen.
|
Leerlingen verdelen de rollen binnen hun eigen groep. Leerlingen beargumenteren de verdeling, op basis van het eigen competentieprofiel en op basis van voorbeelden en ervaringen.
|
Elke leerling heeft zijn/haar eigen competentieprofiel nodig.
|
Documenten in rood zijn onder aan deze pagina te downloaden
Aandachtspunten:
- Deze tijdsindeling is krap voor een les van 50 minuten. Als leerlingen veel vragen hebben of erg fanatiek met elkaar in gesprek gaan, zijn de aangegeven tijden te kort.
- Er kunnen ook andere situaties of rollen gekozen worden, bijvoorbeeld de verschillende (bèta)beroepen die in een ziekenhuis (presentatie, hand-out en tabel met nr3) werken. Kies in ieder geval beroepen die in de benodigde competenties duidelijke verschillen hebben.
- Zorg dat de groepen gemengd zijn, zodat er in elke groep een aantal bèta’s en non-bèta’s zitten.
Les 3 - Interactieles
Leerdoelen
Deze les is gericht op leerdoel 1 en 3.
Leerlingen kunnen:
1. Competenties benoemen en toelichten die van belang zijn om binnen een N-profiel en in de bèta-beroepspraktijk te functioneren;
3. (Binnen verschillende toepassingsgebieden) beroepen, waarin specifieke bèta-kennis en/of bèta-vaardigheden worden toegepast, benoemen en beschrijven.
Globale indeling
a. Introductie: voorstellen van de gasten, uitleggen van de tijdsindeling van de les en van de te maken opdrachten.
b. Leerlingen voeren in wisselende groepen gesprekken met diverse beroepsbeoefenaars, leerlingen uit de bovenbouw met een bèta-profiel en docenten of studenten van bèta gerelateerde hbo-opleidingen. De gasten die niet in de gelegenheid zijn om in de les aanwezig te zijn, kunnen ook via Skype of Hangouts gesprekken voeren via laptops. Leerlingen kiezen van tevoren met wie ze gesprekken willen voeren.
c. Leerlingen schrijven een verslag van de gevoerde gesprekken, waarin ze aangeven wat hun het meeste is bijgebleven.
Invulling per onderdeel
|
Tijdsduur
|
Activiteit leraar
|
Activiteit leerlingen
|
Hulpmiddelen
|
|
5 minuten
|
Uitleggen indeling van de les
|
Luisteren, vragen stellen, opschrijven welke gesprekken ze wanneer voeren
|
Schema interactie-les
|
|
10 minuten: ronde 1
|
Tijd en orde bewaken
|
Gesprekken voeren
|
Laptops, accounts voor gebruik van Skype, Hangouts
|
|
1 minuut: wisselen naar ronde 2
|
|
|
|
|
Etc
|
|
|
|
Documenten in rood zijn onder aan deze pagina te downloaden
Aandachtspunten:
- Zorg ervoor dat de gasten afkomstig zijn uit verschillende ‘bèta-werelden’, m.a.w. zorg dat het aanbod aan toepassingsgebieden breed is. Op de manier is er voor elke leerling wel een gesprek interessant. Bovendien is het voor leerlingen verhelderend om te zien hoe breed het aanbod is, ze hebben hier vaak maar een beperkt beeld van.
- Stem de tijd voor elke gesprek af op het aantal gasten, of zorg zo nodig voor extra tijd. In onze les is een gespreksduur van 10 minuten goed bevallen, omdat gesprek niet te gehaast moet worden gevoerd, maar men na verloop van tijd hoe dan ook uitgepraat is.
Les 4 - Afsluiting en Evaluatie
Leerdoelen
De afsluiting is gericht op leerdoel 4.
Leerlingen kunnen:
4. Onderbouwen waarom ze al dan niet kiezen voor een bèta-profiel.
Globale indeling:
a. Afhankelijk van de dynamiek van een klas kan in deze les een centrale nabespreking c.q. discussie over de lessen worden gevoerd. Je kunt als docent nog wat zaken opsommen die je hebt zien gebeuren tijdens de lessen.
b. Het evaluatieformulier wordt uitgedeeld en ingevuld door de leerlingen.
c. Als afsluiting van activiteiten gericht op loopbaanoriëntatie, is het van belang om met leerlingen in gesprek te gaan over hun bevindingen. Probeer dus tijd te maken om, mogelijk in zeer kleine groepjes en met hulp van bijvoorbeeld decaan of mentor, met de leerlingen te praten. Laat de leerlingen zo veel mogelijk aan het woord en probeer te sturen op een reflectieve dialoog richting gevolgen van de opgedane ervaringen richting profielkeuze.
Verzamelde documenten
In onderstaand zip-document zijn alle documenten verzameld.
Aanvullende suggesties voor de docent
De onderstaande aanbevelingen hebben we niet verwerkt in het lesmateriaal, omdat ze niet algemeen van toepassing zijn. Het is goed deze voor het plannen van de lessenreeks in overweging te nemen:
- Indien leerlingen zich in hun LOB-traject al hebben beziggehouden met hun competenties (bijvoorbeeld d.m.v. Qompas), laat hen dan deze informatie aan het begin van de lessenreeks opfrissen. Bijvoorbeeld door ze er een samenvatting van te laten maken. Of maak er een meer ludieke opdracht van, zoals het maken van een poster of een strip over de eigen competenties of juist die van een ander.
- Voeg, indien mogelijk, een wedstrijdelement toe. Laat leerlingen iets creëren op basis van de verkregen informatie: een poster, strip, folder of sketch bijvoorbeeld. Dit zal extra tijd kosten en lijkt vooral een goede optie als het ingepast kan worden in breder georiënteerde voorlichting.
Globale docentenhandleiding
