Opdracht: Spelling - Dan/als en zij/hun vmbo-kgt34
Opdracht: Spelling - Dan/als en zij/hun vmbo-kgt34
Spelling - Dan/als en zij/hun
Intro
Wanneer gebruik je dan en wanneer gebruik je als?
Kijk naar deze 'Clipphanger'.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van de opdracht kun je:
op de juiste manier 'dan' en 'als' gebruiken in een vergelijking;
op de juiste manier 'zij', 'hen' en 'hun' gebruiken.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Bestudeer de Kennisbankitems en bekijk de video. Vul in de oefening 'als' of 'dan' in.
Stap 2
Bekijk de video, bestudeer de theorie en maak de oefeningen over 'hen' en 'hun'.
Stap 3
Lees de uitleg en maak de oefeningen.
Stap 4
Lees over het gebruik van 'zij' en 'hun' in de Nederlandse taal. Kijk een stukje videofragment daarover en lees een tekst. Maak drie opdrachten samen en één opdracht alleen. Geef elkaar feedback.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de Kennisbanken die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht
Wat vind jij? Lees een tekst en geef je mening over het veranderen van het taalgebruik rond 'hun'.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer twee à drie lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Dan/als en zij/hun
In de Nederlandse (spreek)taal komen een aantal veelgemaakte fouten voor.
Deze opdracht gaat over twee fouten die vaak voorkomen.
De eerste is het foutieve gebruik van dan of als.
De tweede is het foutieve gebruik van zij of hun.
Er zijn vaste spellingsregels voor het gebruik. Bestudeer de theorie in de Kennisbank.
In deze opdracht ga je oefenen met het juiste gebruik van hen of hun.
Kijk eerst naar de 'Clipphanger'.
Bestudeer de theorie over het gebruik van zij, hen en hun.
Hen of hun
Wanneer gebruik je wat?
Je hoort het voetballers regelmatig zeggen: ‘hun waren gewoon beter’.
Fout: hun gebruik je nooit als onderwerp. Ze zouden in plaats daarvan moeten zeggen: ‘zij waren gewoon beter’.
Dat betekent niet, dat je ‘hun’ nooit mag gebruiken. Hun kan bezittelijk gebruikt worden (dat is hun huis), maar ook meewerkend (ik ga het hun vragen). Maar soms gebruik je in plaats van ‘hun’ het woord ‘hen’ of ‘zij’. Wanneer?
Hun
‘Hun’ is in de eerste plaats een bezittelijk voornaamwoord. Het is een woord waarmee je aangeeft dat iets van iemand is. Voorbeeld:
‘Dat is hun eigen schuld, want zij hebben hun fietsen niet op slot gezet’.
Maar je kunt ‘ hun’ ook gebruiken als meewerkend voorwerp, dus als je kunt vragen: aan wie of voor wie? Voorbeeld:
Ik heb het hun nog niet verteld.
Ik ga hun maar eens een stevige borrel schenken.
Dat verbaast hun niets.
Hen
In veel situaties waarin ‘hun’ foutief wordt gebruikt, is ‘hen’ het correcte alternatief.
We gebruiken 'hen' in de functie van lijdend voorwerp, dus als je kunt vragen ‘wie?’ of ‘wat?’ Voorbeeld:
Waar Bram en Willem zijn? Ik heb hen nog niet op school gezien.
Broeden ze weer op een plannetje? Ja, ik ben hen liever kwijt dan rijk.
Na een voorzetsel gebruiken we altijd 'hen'. Voorbeeld:
Ik heb het nog niet aan hen verteld.
Ik ga voor hen maar eens een stevige borrel schenken.
Ga jij eens naast hen zitten.
Zij
In zinnen waarin ‘hun’ ten onrechte wordt gebruikt als onderwerp (‘hun moeten niet zo zeuren’) is het correcte alternatief ‘zij’.
De juiste manier is dus: ‘zij moeten niet zo zeuren’.
Maak de volgende oefeningen.
Oefening 1: Hen/hun
0%
De oefening is een keuzeoefening.
Je krijgt 12 vragen over het gebruik van 'hun' en 'hen'.
Na het beantwoorden van de vragen krijg je je score te zien.
Ben je ontevreden maak dan de oefening opnieuw. Je krijgt dan weer 12 vragen.
Dat zijn vaak andere vragen, maar je kunt ook dezelfde vragen nogmaals tegenkomen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In deze opdracht ga je oefenen met het juiste gebruik van dan of als.
Lees eerst de uitleg.
Vergelijken in het Nederlands
Het is een van de meest voorkomende taalfouten in het Nederlands: ‘ik ben groter als jij’. Of nog erger: ‘ik ben groter als jou’. Wat is daar fout aan?
Als je in het Nederlands twee dingen, personen of situaties met elkaar vergelijkt, krijg je zinnen als ‘het is deze zomer warmer dan vorig jaar’ of ‘zij is even goed als ik’.
Met onderstaande richtlijnen is het makkelijk te bepalen of je in zo’n geval ‘dan’ of ‘als’ gebruikt, en ‘ik’ of ‘mij’.
Dan
Je gebruikt ‘dan’ als je een vergelijking maakt met een vergrotende trap (bij ongelijkheden dus):
Ik ben groter dan jij
Zij waren er eerder dan wij
Zij is anders dan anderen
Als
Je gebruikt ‘als’ wanneer de onderwerpen van je vergelijking gelijk zijn aan elkaar:
Danny is even groot als ik
Zij waren net zo vroeg als wij
Zij is net als iedereen
Alle vergelijkingen met ‘zo’, ‘net zo’ en ‘even’ worden met ‘als’ gecombineerd.
Ik ben half zo zwaar als mijn moeder
Hij is lang niet zo precies als zijn klasgenoot
Een hotel in Londen kost 10 keer zo veel als in Praag
Persoonlijk voornaamwoord
Voorbeeld:
Moeder is groter dan zij (is).
Een vergelijking is pas goed, als je het juiste persoonlijk voornaamwoord gebruikt.
Hoe weet je bijvoorbeeld wat goed is: ‘ik ben groter dan jij’ of ‘ik ben groter dan jou’?
De truc is om de zin in je gedachten te verlengen met het werkwoord dat al eerder gebruikt wordt. Bovenstaande zin wordt dan: ‘ik ben groter dan jij bent’, want ‘ik ben groter dan jou bent’ zou nergens op slaan.
De juiste vergelijking is dus: ‘ik ben groter dan jij’.
Het verlengen van de zin levert dan de volgende vergelijkingen op:
Ik ken niemand als hij (is)
Sanne is net zo lief als jij (bent)
Mijn vrienden vinden een clown als ik (ben) maar raar
Kinderen zoals wij (zijn) tellen hier niet mee
Bovenstaande zinnen staan de persoonlijke voornaamwoorden in de onderwerpsvorm (hij, ik).
Maar in vergelijkingen kunnen ook niet-onderwerpsvormen voorkomen (jou, mij). Let op: of je in een vergelijkende zin ‘mij’ of ‘ik’ gebruikt, heeft invloed op de betekenis van de zin.
Beide onderstaande voorbeelden zijn correct, maar betekenen iets anders:
Anne vindt jou aardiger dan ik: Anne vindt jou aardiger dan ik jou vind.
Anne vindt jou aardiger dan mij: Anne vindt jou aardiger dan dat ze mij vindt.
Maak nu de volgende oefeningen.
Oefening 1: Dan/als
0%
De oefening is een keuzeoefening.
Je krijgt 10 vragen over het gebruik van 'als' en 'dan'.
Na het beantwoorden van de vragen krijg je je score te zien.
Ben je ontevreden maak dan de oefening opnieuw. Je krijgt dan weer 10 vragen.
Dat zijn vaak andere vragen, maar je kunt ook dezelfde vragen nogmaals tegenkomen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De oefening is een keuzeoefening.
Je krijgt 10 vragen over het gebruik van 'als' en 'dan'.
Na het beantwoorden van de vragen krijg je je score te zien.
Ben je ontevreden maak dan de oefening opnieuw. Je krijgt dan weer 10 vragen.
Dat zijn vaak andere vragen, maar je kunt ook dezelfde vragen nogmaals tegenkomen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De Nederlandse taal verandert. Iets wat vroeger als ‘fout’ werd gezien, kan nu als ‘goed’ worden beschouwd.
Dit zie je ook bij het gebruik van ‘zij’ en ‘hun’.
In het volgende fragment van De Wereld Draait Door komt dit aan de orde.
Luister naar (een stukje van) de discussie.
Lees nu de volgende tekst.
Is 'hun hebben' goed Nederlands of niet?
Het gerenommeerde Meertens Instituut legt die vraag voor aan de fijnproevers.
Ongeveer 3700 hobbyisten, docenten en andere taalliefhebbers uit Nederland en Vlaanderen zijn uitgenodigd om via een internetpeiling mee te doen aan de discussie, die de taalwereld al enkele weken bezighoudt.
Het onderzoeksinstituut, onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), neemt zelf geen stelling in de discussie. „De taal ontwikkelt zich. Als iedereen 'hun hebben' gebruikt, maakt het op den duur deel uit van de standaardtaal”, zei maandag directeur Hans Bennis, die het zelf houdt bij 'zij hebben'. Veranderingen gaan niet hard, maar sommige gebruiken zijn al gemeengoed geworden, vertelt hij.
Veel mensen zeggen 'je kan' in plaats van 'je kunt' of 'je wil' zonder t en weten niet dat dit fout is, licht hij toe.
De directeur verwacht zelf dat 'hun hebben' het niet gaat redden bij het gros van de Nederlanders. „Voor veel mensen is het irritatiepunt nummer één.” Hij vindt dat er niet te veel woorden aan de discussie moeten worden vuilgemaakt.
„Hun hebben is voor de meeste Nederlanders nog geen normaal taalgebruik.”
Pas als dat verandert, maakt hun als onderwerp een kans te worden toegelaten tot de Algemene Nederlandse Spraakkunst.
Als het aan demissionair minister Ronald Plasterk van Onderwijs ligt, gebeurt dat nooit.
Vier Nijmeegse taalwetenschappers vinden het gebruik van 'hun' slim en efficiënt, omdat toehoorders meteen begrijpen dat het over mensen gaat. 'Ze' of 'zij' kan ook naar voorwerpen verwijzen. De taalwetenschappers verduidelijkten dat met een voorbeeld: "Ze liggen op bed": dat kan zowel over de lakens als over mensen gaan. Bij „hun liggen op bed” begrijpt iedereen meteen dat het over mensen gaat.
Deze zomer maken de onderzoekers van het Meertens Instituut de resultaten van hun enquête bekend.
Bron: Telegraaf
Maak de volgende opdrachten.
Opdracht 1, 2 en 4 doe je met een klasgenoot. Opdracht 3 doe je alleen.
Opdracht 1
Bespreek samen de volgende stelling:
"Als de meeste mensen ‘hun’ als onderwerp gebruiken, moet dit de standaardtaal worden."
Jullie mogen hiervoor vijf minuten gebruiken.
Opdracht 2
Bedenk samen minstens twee argumenten voor de stelling en twee argumenten tegen de stelling.
Jullie mogen hier ongeveer vijf minuten voor gebruiken.
Opdracht 3
Schrijf je eigen mening over de stelling op in maximaal tien zinnen.
Onderbouw je mening met argumenten.
Je mag hiervoor ongeveer vijf minuten gebruiken.
Opdracht 4
Wissel nu met je klasgenoot van papier en geef feedback op elkaars stukje.
Je kan hiervoor de volgende vragen gebruiken:
Is de juiste spelling en grammatica gebruikt?
Komt de mening van de schrijver duidelijk naar voren?
Worden er goede argumenten gebruikt voor de onderbouwing van de mening?
Afronding
Samenvattend
Hier vind je de Kennisbanken die horen bij deze opdracht.
Steeds meer Nederlanders gebruiken ‘hun’ als persoonsvorm. Bijvoorbeeld: Hun hebben die theorie nooit gekend.
Je hebt net geleerd dat die zin fout is.
De juiste zin is: Zij hebben die theorie nooit gekend.
Lees het volgende artikel.
Plasterk: Mooi of lelijk maakt niet uit, als taal maar correct is Minder verandering van de taal is juist beter
Stel dat we tweeduizend jaar geleden leefden, dan was Johan Cruyff natuurlijk ook een topsporter geweest. Dan was hij ook de Arena binnengelopen. En dan had hij zich ook tot de tribune gewend en dan had hij gezegd: ,,Hun wie sterven gaan groeten u.”
Om dat ‘hun’ is wat te doen doordat enkele neerlandici betogen dat het zo fout nog niet is. Gisteren schreef de neerlandicus Julius Althuisius in nrc.next: ,,Er is geen gezag in de taal. Taal ontwikkelt zich.”
Dat tweede is wel waar, het eerste niet. Er is wél gezag. De Nederlandse Taal wordt beheerd door de Nederlandse Taalunie, waarvan ondergetekende voorzitter is. Die Unie bepaalt wat correct Nederlands is. En ‘hun groeten u’ is geen correct Nederlands. Inderdaad, daar hoeft niemand zich iets van aan te trekken; ‘hun groeten’ is niet strafbaar. Maar fout is het wel.
Hoe belangrijk is het of iets goed Nederlands is? Dat bepaalt niet de Nederlandse Taalunie, dat bepalen de gebruikers van de taal. Die blijken in groten getale er zeer aan te hechten dat ze zoveel mogelijk correct Nederlands gebruiken. ,,De huidige grammatica is een rommeltje, zeker voor de mensen die Nederlands als tweede taal moeten leren”, weet Althuisius. Moeilijk is het vast, zoals elke vreemde taal moeilijk is. Maar dat is geen reden om de taal te veranderen; bovendien slaagt dat soort veranderingen nooit. Elke paar jaar zijn er weer goedbedoelende taalkundigen die via ‘vereenvoudigingen’ de taal logischer willen maken, en altijd met het argument dat ze daardoor geschikter zou worden voor immigranten en mensen uit lage sociale milieus. En door dat soort strapatsen weet je als Nederlandse taalgebruiker nu niet meer of het pannenkoek of pannekoek is. De taal is niet honderd procent logisch, maar ze is zoals ze is, en ze valt te leren. En naarmate er minder aan veranderd wordt gaat dat beter.
“Vroeger vonden we ‘u loopt’ lelijk” zegt de neerlandicus, ter illustratie dat taal evolueert. Het gaat mij niet om mooi of lelijk, het gaat erom of het correct is. Mensen die ‘hun’ gebruiken voor de eerste persoon weten ook wel dat ze op school hebben geleerd dat het eigenlijk ‘zij’ is, maar ze negeren dat. Die vrijheid is ook een waarde van de taal. Er is een correcte taal, en het staat mensen vrij om daarvan af te wijken. Die verschillen zijn vaak regionaal of sociaal bepaald. Daar is niets mis mee.
Taal evolueert. Zo zijn leenwoorden van alle tijden. Ik download, hij downloadt, wij hebben gedownload. Dan moet je bedenken hoe je dat spelt, en daarom actualiseert de Taalunie elke paar jaar de spelling. Maar zo lang ik er zit zal elke poging van neerlandici om de taal te ‘vereenvoudigen’ of ‘logischer’ te maken door mij worden tegengehouden. En die mensen voor wie Nederlands een tweede taal is? Die hebben er recht op te kunnen leren wat goed Nederlands is, en ze willen zelf graag dat ook hun kinderen het goed leren. Die willen juist gezag in de taal. Dat gaat niet vanzelf, dat vraagt om voortdurende zorg en aandacht, vooral in het onderwijs. Ik ben daarom blij met die duizenden leerkrachten die elke dag weer uitleggen wat goed en niet goed Nederlands is. “De man wie de bal hept”, ik hoop dat onze cultuurfilosoof Johan Cruyff het altijd zo blijft zeggen, maar goed Nederlands is het niet.
Vind jij dat het gebruik van 'hun' als persoonsvorm moet worden goedgekeurd? Bijvoorbeeld: Hun lopen naar school.
Praat samen met een klasgenoot over deze vraag: Waarom vind je het wel of niet goed?
Schrijf na het gesprek je eigen mening op in minimaal tien en maximaal twintig zinnen.
Laat dit door je docent nakijken.
Beoordeling
Je docent zal kijken naar hetgeen je hebt opgeschreven over het gebruik van 'hun' als persoonsvorm.
Hij of zij zal daarbij letten op:
Heb je je eigen mening over het gebruik van 'hun' als persoonsvorm goed verwoord?
Heb je duidelijk aangegeven waarom je het wel of niet goed vindt?
Heb je geen taalfouten gemaakt in je betoog?
Terugkijken
Intro
Heb je de clipphanger bekeken?
Was de uitleg over het gebruik van 'als' en 'dan' duidelijk?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je uitleggen wanneer je 'als' en 'dan' gebruikt in een vergelijking?
Hoe ging het?
Inhoud
Heb je moeite met het gebruiken van 'dat' of 'als' of met 'zij' of 'hun'?
Heeft deze opdracht geholpen om het beter te gaan doen?
Lees anders de Kennisbanken nog eens door en maak een paar oefeningen opnieuw.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Heb je goed kunnen verwoorden wat je van het gebruik van 'hun' als persoonsvorm vindt?
Het arrangement Opdracht: Spelling - Dan/als en zij/hun vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema 'Leven in Nederland' en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Nederlands voor vmbo-kgt34. In deze opdracht leer je op de juiste manier 'dan', 'als', 'zij', 'hen' en 'hun' gebruiken.
De eindopdracht gaat over het toenemende gebruik van 'hun' als persoonsvorm, zoals in "Hun lopen naar school". Je hebt geleerd dat deze zin fout is en dat de juiste vorm "Zij lopen naar school" is. Je leest een artikel over minder verandering in taal en wordt gevraagd of je vindt dat het gebruik van 'hun' als persoonsvorm moet worden goedgekeurd. Na een gesprek met een klasgenoot over deze vraag, schrijf je je eigen mening op.
Succes!
Opdracht: Spelling - Dan/als en zij/hun vmbo-kgt34
nl
VO-content
2020-06-30 14:44:54
Deze opdracht hoort bij het thema 'Leven in Nederland' en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Nederlands voor vmbo-kgt34. In deze opdracht leer je op de juiste manier 'dan', 'als', 'zij', 'hen' en 'hun' gebruiken.
De eindopdracht gaat over het toenemende gebruik van 'hun' als persoonsvorm, zoals in "Hun lopen naar school". Je hebt geleerd dat deze zin fout is en dat de juiste vorm "Zij lopen naar school" is. Je leest een artikel over minder verandering in taal en wordt gevraagd of je vindt dat het gebruik van 'hun' als persoonsvorm moet worden goedgekeurd. Na een gesprek met een klasgenoot over deze vraag, schrijf je je eigen mening op.
Succes!
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Hen/hun
Dan/als
Dan/als
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Wanneer gebruik je dan en wanneer gebruik je als?
Aan het eind van de opdracht kun je:
In de Nederlandse (spreek)taal komen een aantal veelgemaakte fouten voor.
In deze opdracht ga je oefenen met het juiste gebruik van hen of hun.
In deze opdracht ga je oefenen met het juiste gebruik van dan of als.
De Nederlandse taal verandert. Iets wat vroeger als ‘fout’ werd gezien, kan nu als ‘goed’ worden beschouwd.
