De nieren
Als je een paar dagen hard hebt gestudeerd, dan wordt het tijd om op te ruimen en schoon te maken. Je zou alles uit je kamer op de gang kunnen gooien en dan daar kiezen wat weer terug mag. Misschien is het handiger om in je kamer te blijven en alleen de rommel eruit te doen.
Je lichaam ruimt continu op en doet 24/7 aan de grote schoonmaak. Daarbij gaat het om het constant houden van de samenstelling van je weefselvloeistof. De nieren spelen daarbij een belangrijke rol.
Welke manier zullen je nieren gebruiken? En wat moet er gebeuren wanneer je nieren die functie niet goed vervullen?
Eindproduct
Het schoonmaken van je bloed is van levensbelang. Wanneer je nieren die functie niet goed vervullen moet je je bloed met een filtersysteem buiten je lichaam schoonmaken.
Dat heet Hemodialyse. Een andere oplossing is een niertransplantatie.
Wat ga ik leren?
Leerdoelen
Je kunt:
Uitleggen waarom het uitscheiden van stoffen belangrijk is voor onze cellen.
De bouw, werking en functie van de uitscheidingsorganen bij verschillende diergroepen, in het bijzonder de mens, beschrijven.
Uitleggen op welke manier in een niereenheid (nefron) de samenstelling van het bloed geregeld wordt.
Uitleggen waar en op welke manier voorurine (primaire urine) en urine(secundaire urine) gevormd worden.
Uitleggen op welke manier urine uit het lichaam wordt verwijderd.
Uitleggen op welke manier de nier bijdraagt aan de buffering van het bloedplasma.
Je bestaat voor een belangrijk deel uit water. Welke factoren bepalen het watergehalte van een mens?
Stap 2
Wat is osmoregulatie en welke rol speelt osmoregulatie bij de uitwisseling van stoffen?
Stap 3
Hoe zorg je ervoor dat er sprake is van een waterbalans?
Stap 4
Hoe ziet een nier eruit en wat zijn de functies van de nieren?
Stap 5
Hoe bereken je klaring (clearence); de snelheid waarmee stoffen door de nieren uit het plasma worden verwijderd?
Stap 6
Wat is hemodialyse?
Stap 7
Wanneer wordt gekozen voor dialyse en wanneer voor een niertransplantatie?
Afronding
Onderdeel
Kennisbank
Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht
Je stelt een behandelplan voor een nierpatiënt op.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
De belasting voor deze module is 6 à 7 SLU.
Aan de slag
Stap 1: Hoeveel water?
Het leven op aarde is in zee ontstaan. Bijna al onze cellen worden omgeven door water, de extracellulaire vloeistof. De cellen zelf bevatten ook veel water. Al met al een nogal waterig geheel.
Maak de oefening.
Stap 2: Osmoregulatie
De samenstelling van de celinhoud van een organisme verandert van moment tot moment. Bij veel meercellige organismen worden de cellen omgeven door een weefselvloeistof. Het volume, de zoutconcentratie en de samenstelling van de weefselvloeistof wordt geregeld, en daarmee dus de osmotische waarde. Je spreekt dan over osmoregulatie.
In de loop van de geschiedenis van het leven op aarde zijn organismen steeds complexer geworden.
Dat geldt ook voor de manier waarop osmoregulatie plaatsvindt.
De bouw van de nieren bij zoogdieren lijkt een eindpunt van de ontwikkeling te zijn.
Om de werking van de nieren te begrijpen zijn de wormen een goed uitgangspunt.
Stap 3: Waterverversing
Wanneer je tijdens een avondje stappen erg veel drinkt moet je lichaam dat water kwijt. Als je veel zoute dingen eet krijg je dorst. Je drinkt dan water om het verlies te compenseren. Je wateropname en waterverlies zijn normaal gesproken in balans.
Doe de oefeningen.
Stap 4: Bouw en ligging nier
In je beide nieren zitten een groot aantal niereenheden. Zij zijn de filtertjes voor je bloedplasma. In de nefronen (niereenheden) wordt je bloed uit de nierslagader gezuiverd. De samenstelling wordt aangepast aan de behoeftes van je lichaam. Daarna komt het bloed komt terug in de nierader en daarvandaan gaat het via de holle ader je bloedstroom in.
Hemodialyse
Willem Johan Kolff (1911-2009) is een van de belangrijkste medische pioniers van de vorige eeuw. Met worstenvel, rubberslangen, een waterpomp uit een T-Ford, een naaimachinemotor en nog wat onderdelen maakte hij de eerste kunstnier. Hij bouwde de kunstnier in 1943 in het ziekenhuis in Kampen. Kolff heeft ook een werkzame hart-longmachine en kunsthart ontwikkeld.
Maak de onderstaande oefeningen in tweetallen.
Stap 7: Niertransplantatie
Een hemodialyse is een zware belasting voor een patiënt. Daarom wordt vaak de mogelijkheid voor een niertransplantatie onderzocht.
Bekijk de twee video's. De informatie uit de video's kun je gebruiken bij het beantwoorden van de vragen.
Lees nu op de site van de Nierstichting informatie over een niertransplantatie.
Rondom de dialyse patiënt en de familie
Het ondergaan van een hemodialyse is voor patiënt en de familie erg ingrijpend.
Ziekenhuizen doen er alles aan om die behandeling zo goed mogelijk te laten verlopen.
Aan de begeleiding wordt veel zorg besteed.
Lees de informatie van het dialysecentrum Groningen.
Je gaat beginnen aan de eindopdracht.
Stel je voor dat je samen met drie klasgenoten een behandelteam voor een hemodialyse vormt.
De nefroloog, de diëtiste, de dialyse verpleegkundige en de maatschappelijk werker spelen een rol bij de behandeling van de patiënt.
Aan jullie de taak om een behandelplan op te stellen.
Zoek voor ieder van de genoemde personen uit welke rol ze spelen bij het de diagnose, het uitvoeren van de dialyse en het begeleiden van de patiënt en zijn/haar familie.
Overleg met je docent op welke manier je het behandelplan gaat presenteren.
Beoordeling
Bij de beoordeling van jullie behandelplan op de volgende punten:
uit het behandelplan blijkt dat jullie de leerdoelen van deze module beheersen.
uit het behandelplan blijkt dat jullie betrokken zijn bij het welzijn van de patiënt en zijn/haar familie.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Was de studiebelasting van deze module inderdaad ongeveer 7 SLU?
Inhoud
Misschien heb je het wel eens in je naaste omgeving meegemaakt: iemand heeft een orgaan van iemand anders nodig om te overleven of om een acceptabel leven te kunnen leiden. Wat is jouw mening hierover? Praat hierover met een klasgenoot. Let goed op dat je je eigen mening geeft, laad je niet leiden door standpunten van klasgenoten of je familie. Jouw lichaam is jouw mening!
Eindopdracht
Net als in de vorige module binnen dit thema was de eindopdracht een groepsopdracht. Bekijk nogmaals je sterke en zwakke punten. Zijn dit dezelfde als in de vorige module? Heb je al sterke en zwakke punten verbeterd? Zo niet, hoe zou je dit kunnen doen? Denk je dit alleen te kunnen of denk je hier hulp bij nodig te hebben. Zo ja, vraag je docent om advies.
Het arrangement Module: Osmoregulatie - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’uitscheiding'. Het onderwerp van deze les is: osmoregulatie.
Je kunt:
Uitleggen waarom het uitscheiden van stoffen belangrijk is voor onze cellen.
De bouw, werking en functie van de uitscheidingsorganen bij verschillende diergroepen, in het bijzonder de mens, beschrijven.
Uitleggen op welke manier in een niereenheid (nefron) de samenstelling van het bloed geregeld wordt.
Uitleggen waar en op welke manier voorurine (primaire urine) en urine(secundaire urine) gevormd worden.
Uitleggen op welke manier urine uit het lichaam wordt verwijderd.
Uitleggen op welke manier de nier bijdraagt aan de buffering van het bloedplasma.
Leerniveau
VWO 6;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Uitscheiding bij eukaryoten;
Biologie;
Instandhouding;
Stofwisseling van het organisme;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’uitscheiding'. Het onderwerp van deze les is: osmoregulatie.
Je kunt:
Uitleggen waarom het uitscheiden van stoffen belangrijk is voor onze cellen.
De bouw, werking en functie van de uitscheidingsorganen bij verschillende diergroepen, in het bijzonder de mens, beschrijven.
Uitleggen op welke manier in een niereenheid (nefron) de samenstelling van het bloed geregeld wordt.
Uitleggen waar en op welke manier voorurine (primaire urine) en urine(secundaire urine) gevormd worden.
Uitleggen op welke manier urine uit het lichaam wordt verwijderd.
Uitleggen op welke manier de nier bijdraagt aan de buffering van het bloedplasma.
De nieren
Tijd
De samenstelling van de celinhoud van een organisme verandert van moment tot moment. Bij veel meercellige organismen worden de cellen omgeven door een weefselvloeistof. Het volume, de zoutconcentratie en de samenstelling van de weefselvloeistof wordt geregeld, en daarmee dus de osmotische waarde. Je spreekt dan over osmoregulatie.
In je beide nieren zitten een groot aantal niereenheden. Zij zijn de filtertjes voor je bloedplasma. In de nefronen (niereenheden) wordt je bloed uit de nierslagader gezuiverd. De samenstelling wordt aangepast aan de behoeftes van je lichaam. Daarna komt het bloed komt terug in de nierader en daarvandaan gaat het via de holle ader je bloedstroom in.
