Chlamydia is de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening in Nederland.
Je merkt er niets van als je de bacterie bij je draagt en daarom gaan ook weinig jongeren naar de huisarts.
De GGD en het RIVM geven voorlichting over Chlamydia. Kijk maar eens naar de volgende video.
De gemeenten in Nederland hebben de wettelijke taak om de gezondheid van burgers te bevorderen en te beschermen tegen ziekten en calamiteiten. Deze taak is neergelegd bij de GGD.
De “GGD” zelf staat voor 'Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst'. De GGD’en vormen een landelijk dekkend netwerk.
De kans is groot dat je zelf ook contact hebt gehad met de GGD.
Misschien zelfs zonder dat je dit wist. De GGD doet namelijk meer dan je denkt.
Bekend zijn de ambulance-dienst of de jeugdarts op de basisschool.
Of heb je weleens voor een verre reis een vaccinatie bij de GGD gehaald of de vaccinatie tegen HPV.
Die diensten verleent de GGD, maar ze doen nog veel meer!
Je kunt er dus ook terecht bij vragen en problemen over SOA's (Seksueel overdraagbare aandoeningen) en seksualiteit.
Bij welke GGD kun jij terecht met vragen? Kijk daarvoor op https://www.ggd.nl/
Vragen stellen bij de GGD is niet gek of raar! Ze helpen je graag en je hoeft je nergens voor te schamen!
Deze module gaat over voortplanting, vrijen en seksualiteit. In de negen stappen komen de verschillende onderwerpen aan bod.
Je rondt de module af door een gesprek in een rollenspel te voeren over de uitslag van een SOA-test.
Eindproduct
Aan het eind van deze module geef je als arts van de GGD iemand, na het uitvoeren van een SOA-test, de uitslag van het onderzoek.
Wat ga ik leren?
Leerdoelen
Aan het eind van deze module:
Ken je:
de levensfasen van de mens en weet je wanneer groeispurts plaatsvinden
het verschil tussen groei en ontwikkeling
enkele voorbehoedsmiddelen
ken je enkele soa’s en weet je welke klachten erbij kunnen voorkomen.
Kun je:
aangeven welke hormonen een rol spelen bij verliefdheid en liefde
aangeven op waar vrouwen en mannen (on)bewust op letten bij het zoeken naar een partner
aangeven welke voorbehoedsmiddelen safe zijn bij het tegengaan van een zwangerschap en/of het voorkomen van een soa.
Het leven van een mens kent enkele perioden van groei.
Een mens ontwikkelt zich zijn hele leven. Deze stap gaat over de fases van deze ontwikkeling.
Stap 2
Je bestudeert de levensfase: puberteit.
Stap 3
Wil je een mooie partner, een lieve, een slimme of iemand met dezelfde interesses?
Stap 4
In de puberteit ontwikkelen de secundaire geslachtskenmerken bij jongens en meisje en daarmee de behoefte aan seks. Maar hoe zorg je dat dit veilig gebeurt?
Stap 5
Wat zijn die Soa’s nu eigenlijk? Zijn alle seksueel overdraagbare aandoeningen hetzelfde? Deze vragen staan centraal in deze stap.
Stap 6
Je maakt met een klasgenoot en 'vrij veilig campagne'
Afronding
Onderdeel
Kennisbank
Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht
Door middel van een rollenspel praat je met je klasgenoten over de uitslag van een Soatest.
Extra
Er mag niets met je lijf gebeuren dat jij niet wilt! Maar wat als dat wel zo is?
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze module heb je ongeveer 8 SLU nodig.
Aan de slag
Stap 1: Ontwikkeling van een mens
Het leven van een mens kent enkele perioden van groei.
Een mens ontwikkelt zich zijn hele leven.
Welke veranderingen heb je doorgemaakt vanaf je geboorte?
Bespreek met een klasgenoot de vijf belangrijkste veranderingen in je leven tot nu toe.
Invloed
Welke factoren zijn van invloed op de groei van een baby tot een volwassene?
Maak een mindmap met de titel Groei van de factoren die direct in je opkomen. Kijk voor tips in de Gereedschapskist.
Bespreek jouw mindmap met de mindmap van een klasgenoot.
Vul je mindmap samen verder aan met woorden.
Woorden bij een onderwerp bedenken en met elkaar verbinden.
Groei
Een bevruchte eicel weegt 0,1 gram. Bij de geboorte weegt een mens gemiddeld 3 kilogram.
Dat is 30.000 keer zoveel!
Een aanstaande moeder eet tijdens de zwangerschap gezond en net iets meer dan normaal (niet twee keer zoveel!).
Daardoor kan de baby zo goed groeien.
Een baby groeit het eerste jaar het sterkst. Het geboortegewicht verdubbelt binnen zes maanden.
Na het eerste jaar groeit een mens langzamer. In de puberteit is er een tijd van snelle groei.
Perioden van snelle groei heten groei-explosies ofwel groeispurts.
Levensfasen
Een mens doorloopt verschillende levensfasen.
Eén van de levensfasen waar je doorheen gaat is de puberteit.
Tijdens de puberteit ontwikkelen zich onder invloed van de geslachtshormonen testosteron en oestrogenen, de secundaire geslachtskenmerken. En daarmee krijgt verliefdheid een nieuwe dimensie en seksuele gevoelens worden steeds duidelijker. Hoe dat gaat zie je in de volgende video:
Onderzoek met hersenscans bij mensen die verliefd zijn levert interessante bevindingen op.
De start van een romantische relatie leidt tot uitstoot van dopamine in delen van de hersenen die in verband staan met motivatie en beloning. Hoe intenser de relatie, hoe groter de activiteit in deze hersengebieden.
Antropoloog Helen Fisher van de Amerikaanse Rutgers Universiteit scande de hersenen van zeven mannen en tien vrouwen, terwijl ze keken naar foto’s van hun liefje of van een andere bekende. De activiteit in hun hersenen bleek tijdens het kijken naar foto’s van hun partner grote overeenkomst te vertonen met die van mensen met een obsessieve-compulsive stoornis, ook wel dwangneurose.
Je ziet het onderzoek in de volgende video. De kans bestaat dat je wel eens verliefd geweest. Herken je dingen uit de video bij jezelf?
Er waren ook duidelijke verschillen tussen de seksen: mannen ontwikkelden verhoogde activiteit in de visuele gebieden die seksuele opwinding reguleren, terwijl vrouwen meer activiteit kregen in hun geheugengebied. Het eten van chocola zorgt overigens voor vergelijkbare patronen.
Hormonen
Onderzoek welke hormonen een rol spelen bij verliefdheid.
Hoe heten de hormonen, waar worden ze aangemaakt en welke uitwerking hebben deze hormonen?
Maak op een A3 een schematische tekening van het lichaam van de mens.
Teken en benoem hierin de desbetreffende hormoonklieren en de doelwitorganen.
Vergelijk jouw tekening met die van een klasgenoot. Je mag gebruik maken van de volgende bronnen.
Wil je een mooie partner, een lieve, een slimme of iemand met dezelfde interesses?
Bekijk de video. Bespreek na het kijken met een klasgenoot of jullie vindt van de rol van schoonheid in het leven en in een relatie.
Schoonheidsidealen
Werk hierbij in groepjes met uitsluitend jongens of uitsluitend meisjes.
Verdeel de onderstaande bronnen. Na bestudering van de bronnen schrijven jullie samen een artikel.
Lees de Kennisbank en daarna de artikelen. Bekijk ook de video van Helen Fisher:
Voor de jongens:
In deze opdracht ben je een journalist die een artikel schrijft voor een populair meisjesblad.
In het artikel staat het seksuele gedrag van de vrouw centraal.
Je moet op een populair wetenschappelijke manier uitleggen waarom vrouwen doen zoals ze doen.
Nadat je je goed hebt verdiept in de doelgroep en het tijdschrift ga je het artikel schrijven.
In het artikel moeten de volgende zaken aan bod komen:
seksuele selectie (hoe zoeken naar de droomman)
uiterlijke kenmerken van de vrouw en het verschil tussen cultuur en natuur
supranormale prikkels bij vrouwen
Voor de meisjes:
In deze opdracht ben je een journalist die een artikel schrijft voor een populair jongensblad.
Nadat je je goed hebt verdiept in de doelgroep en het tijdschrift ga je een artikel schrijven over het seksuele gedrag van de man.
In het artikel moeten de volgende zaken aan bod komen:
Seksuele selectie (hoe zoeken naar de droomvrouw)
uiterlijke kenmerken van de man en het verschil tussen cultuur en natuur
supranormale prikkels bij mannen
De jongens laten het artikel beoordelen door de jongens en andersom.
Eventueel kunnen dan nog aanpassingen worden gedaan.
Overleg met jullie docent of het artikel moet worden ingeleverd en of er dan nog andere beoordelingseisen zijn dan de algemene beoordelingseisen die je in de Gereedschapskist vindt.
Een artikel is een goede manier om informatie te presenteren of een gebeurtenis te beschrijven.
Stap 4: Anticonceptie
Anticonceptiemiddelen of Voorbehoedsmiddelen
In de puberteit ontwikkelen de secundaire geslachtskenmerken bij jongens en meisje en daarmee de behoefte aan seks. In veel gevallen is het niet de bedoeling om na het vrijen zwanger te worden of een meisje zwanger te maken. Om je te beschermen tegen zwangerschap zijn tal van anticonceptie middelen (voorbehoedsmiddelen) op de markt. Slechts één van de voorbehoedsmiddelen, het condoom, beschermt ook tegen SOA’s (seksueel overdraagbare aandoeningen).
Safety instructies
Bestudeer de theorie uit de Kennisbank:
Bekijk de video. De informatie uit de video heb je nodig om de vragen te beantwoorden.
De pil
De pil bestaat hoofdzakelijk uit 2 hormonen, namelijk uit oestrogeen en progesteron.
Er bestaan verschillende varianten van de anticonceptiepil:
Monofase pillen:
deze pillen bestaan uit een enkele concentratie van de twee hormonen, oestrogeen en progesteron.
Je neemt ze gedurende drie weken in en dan één stopweek dat je de pil niet hoeft te slikken.
Twee- en driefase pillen:
hierbij wordt de concentratie van het hormonen aangepast aan de fase van de menstruatiecyclus waarin de tabletten worden geslikt.
De tabletten hebben voor elke fase een ander kleur om ze beter te kunnen onderscheiden. Soms wordt er ook een bijkomende hormoonloze pil bijgeleverd die je dient in te nemen tijdens de zogenaamde stopvrije week. Dit om te voorkomen dat de pil wordt vergeten.
Minipil:
deze bevat enkel een lage dosis progesteron.
De pil kwam eind jaren vijftig in de Verenigde Staten als een nieuw middel tegen menstruatiestoornissen op de markt.
Op de bijsluiter was als bijwerking tijdelijke onvruchtbaarheid vermeld.
Vanaf begin van de jaren zestig werd de pil ook onder vrouwen in Europa populair.
Het paste goed in het denkbeeld van de seksuele revolutie. Er bestaan ook tegenstanders van de pil.
Voorbehoedsmiddelen
Download hier het werkblad Voorbehoedsmiddelenen vul hier alle voorbehoedsmiddelen in die je bent tegengekomen én die je tegenkomt in de volgende twee bronnen. Bronnen:
Kruis aan of het veilig is om zwangerschap te voorkomen en of het veilig is tegen geslachtsziekten en waar je moet zijn om het te kopen of op te halen.
Welke anticonceptie/voorbehoedsmiddel past het beste bij jou en jouw situatie?
Doe de test! op anticonceptievoorjou.nl
Stap 5: SOA's
Wat zijn die Soa’s nu eigenlijk?
Zijn alle seksueel overdraagbare aandoeningen hetzelfde?
En als je besmet bent, kun je dan weer genezen? Bekijk als inleiding van deze stap de volgende Clipphanger van SchoolTV:
Soa-top 7
Werk bij deze stap in tweetallen.
Je onderzoekt twee soa’s uit de SOA-top 7.
Welke soa’s komen het meeste voor? Kijk op de site van Eos wetenschap.
Kies twee SOA’s uit en onderzoek de belangrijke zaken die je zou moeten weten om eventueel een SOA snel te herkennen en verspreiding tegen te gaan.
Maak een poster waarin je op de volgende vragen in ieder geval antwoord geeft:
Welke klachten heb je bij deze SOA’s?
Hoe kom je aan deze SOA’s en hoe zeker niet?
Wanneer laat je je testen en hoe gaat zo’n test in zijn werk?
Waar kun je je laten testen bij jou in de buurt?
Wat doe je als je de uitslag krijgt en je blijkt besmet?
Is er behandeling mogelijk en zo ja, hoe?
Kijk voor tips in de Gereedschapskist onderaan deze stap. Je kunt ook gebruik maken van de volgende bronnen:
Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.
Stap 6: Vrij veilig campagnes
Voor de Vrij Veilig campagnes worden al jaren commercials gemaakt.
Zoals:
Maak, in tweetallen, een (voorstel voor) een clip/filmpje voor de campagne ‘Maak seks lekker duidelijk’ of ‘Vrij Veilig’. Overleg met jullie docent of jullie de clip ook daadwerkelijk op gaan nemen.
Hoe gaat het opnemen van zo’n reclameboodschap?
Kijk hier:
Je gaat deze opdracht afronden.
Bij de GGD kun je terecht voor een SOA-test. Hoe gaat dit in zijn werk?
Dat zie je in de volgende video:
En dan volgt de uitslag. Een positieve uitslag betekent in dit geval dat je een besmetting hebt opgelopen.
Een negatieve uitslag betekent dat je geen SOA onder de leden hebt.
Arts GGD
Je bent een arts van de GGD en moet de boodschap overbrengen aan een jongere met een positieve Chlamydia uitslag.
Leg uit:
wat er aan de hand is
hoe het onderzoek is uitgevoerd
wat de gevaren zijn om zonder behandeling door te lopen
wat de behandeling is
wat eventuele gevolgen zijn voor hem/haar en anderen.
Hoe ga je dit gesprek voeren?
Werk in drietallen waarbij de één arts is en de ander jongere. Voer het gesprek.
De derde leerling luistert en observeert:
Komt de boodschap goed over?
Is de boodschap duidelijk?
Klopt de uitleg met de theorie die je in deze module hebt geleerd?
Draai vervolgens de rollen nog twee keer om.
Beoordeling
Het gesprek wordt beoordeeld door een medeleerling en de docent.
Ze gebruiken de volgende vragen bij het beoordelen:
wat er aan de hand is
hoe het onderzoek is uitgevoerd
wat de gevaren zijn om zonder behandeling door te lopen
wat de behandeling is
wat eventuele gevolgen zijn voor hem/haar en anderen.
Klopt de uitleg met de theorie die je in deze module hebt geleerd?
Heb jij wel eens meegemaakt dat iemand ongewenst aan je zat, te dicht bij je stond of je op een andere manier ongewenst benaderde? Kijk naar de volgende video's.
Als jouw iets vervelends is overkomen is het belangrijk dat je het deelt met iemand die je vertrouwt. Dat kan een van je ouders/verzorgers zijn, maar ook een leraar, familielid of wie dan ook. Natuurlijk kun je ook altijd naar de politie met je verhaal.
Belangrijk is om te weten dat jij als slachtoffer nooit, maar dan ook NOOIT, schuld hebt. Seksuele intimidatie of geweld is niet iets wat je uitlokt. Het is jouw lichaam en daar mag niemand anders over beslissen.
Kijk voor meer informatie op Sense.
Iets vervelends gebeurd op internet? - www.meldknop.nl
Ook kun je op chat met Fier je verhaal delen met hulpverleners door te chatten.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Ben je ongeveer 8 SLU met deze opdracht bezig geweest.
Heb je in die tijd alle stappen kunnen doorlopen. Er waren een flink aantal video's in deze module. Had je voldoende tijd voor al deze video's? Zo niet, hoe heb je dit opgelost?
Inhoud
Seksualiteit en verliefdheid zijn toch nog vaak lastige onderwerpen om over te praten. Hoe heb jij dat ervaren in deze module? Voelde je je veilig genoeg om over je eigen gevoelens te praten? Als dat in de klas niet lukt, bij wie kun jij dan je verhaal kwijt?
Wat is de belangrijkste les die je geleerd hebt in deze module?
Eindopdracht
Wat vond je dan de drie verschillende rollen die je hebt gespeeld in het rollenspel? Welke rol voelde je je het meest comfortabel in? Kun je uitleggen waarom?
Het arrangement Module: Chlamydia onderzoek - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’Seksualiteit en voortplanting'. Het onderwerp van deze les is: chlamydia onderzoek.
Aan het eind van deze module:
Ken je:
de levensfasen van de mens en weet je wanneer groeispurts plaatsvinden
het verschil tussen groei en ontwikkeling
enkele voorbehoedsmiddelen
ken je enkele soa’s en weet je welke klachten erbij kunnen voorkomen.
Kun je:
aangeven welke hormonen een rol spelen bij verliefdheid en liefde
aangeven op waar vrouwen en mannen (on)bewust op letten bij het zoeken naar een partner
aangeven welke voorbehoedsmiddelen safe zijn bij het tegengaan van een zwangerschap en/of het voorkomen van een soa.
Leerniveau
VWO 6;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologie;
Seksueel gedrag en SOA;
Reproductie;
Seksualiteit;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’Seksualiteit en voortplanting'. Het onderwerp van deze les is: chlamydia onderzoek.
Aan het eind van deze module:
Ken je:
de levensfasen van de mens en weet je wanneer groeispurts plaatsvinden
het verschil tussen groei en ontwikkeling
enkele voorbehoedsmiddelen
ken je enkele soa’s en weet je welke klachten erbij kunnen voorkomen.
Kun je:
aangeven welke hormonen een rol spelen bij verliefdheid en liefde
aangeven op waar vrouwen en mannen (on)bewust op letten bij het zoeken naar een partner
aangeven welke voorbehoedsmiddelen safe zijn bij het tegengaan van een zwangerschap en/of het voorkomen van een soa.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Chlamydia is de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening in Nederland.
Eén van de levensfasen waar je doorheen gaat is de puberteit.
Wil je een mooie partner, een lieve, een slimme of iemand met dezelfde interesses?
Anticonceptiemiddelen of Voorbehoedsmiddelen
Wat zijn die Soa’s nu eigenlijk?
Voor de Vrij Veilig campagnes worden al jaren commercials gemaakt.
Heb jij wel eens meegemaakt dat iemand ongewenst aan je zat, te dicht bij je stond of je op een andere manier ongewenst benaderde? Kijk naar de volgende video's.
