Thema Bloed en bloedsomloop

Intro

De infrastructuur van je lichaam
Transport van stoffen door ons lichaam is van levensbelang.
Zuurstof gaat vanuit je longen naar je tenen, koolstofdioxide vanuit je vingers naar je longen. Hormonen gaan vanuit je hypofyse naar je geslachtsorganen. Voor al dat transport zijn drie dingen belangrijk. Een pomp, een buizenstelsel en een transportmiddel. Je hart werkt als pomp en laat het bloed stromen door het bloedvatenstelsel.

Maar je hart wordt met meer dingen geassocieerd:
Je bent tot over je oren verliefd. Je vult de sociale media met foto’s en berichten; de hele wereld mag het weten! Een hart staat symbool voor de liefde. Het klopt en is rood. Maar de werkelijke vorm van jouw hart lijkt er niet echt op!
Waar komt dat symbool dan vandaan?

Lees het artikel 'Het hart is een symbool met veel betekenissen' www.natuurinformatie.nl
Maak samen met een klasgenoot een mindmap die past bij het woord 'hart' verwerk zowel de symbolische als de biologische kant van het hart. Kijk eventueel voor tips in de Gereedschapskist hieronder.

Mindmap maken

Woorden bij een onderwerp bedenken en met elkaar verbinden.

Wat ga ik leren?

Aan het eind van dit thema:

beschrijf en herken ik de bouw, werking en functie van de bloedsomloop met hart en bloedvaten van eukaryoten, in het bijzonder de mens, met aandacht voor de relatie tussen bouw, werking en functie.
licht ik de embryonale bloedsomloop van de mens toe.
licht ik de functie van de bestanddelen van bloed, bloedplasma, weefselvloeistof en lymfe toe.
beschrijf ik de vorming van weefselvloeistof en lymfe.
beschrijf ik het verband tussen bloedvatenstelsel en lymfevatenstelsel.
beschrijf ik verschillen en overeenkomsten tussen organen en orgaanstelsels van de mens en verschillende diersoorten.

Deelconcepten
Hart, slagader, ader, haarvat, open en gesloten bloedsomloop, enkele en dubbele bloedsomloop, grote bloedsomloop, kleine bloedsomloop, lymfevatenstelsel, hartkleppen, hartslagfrequentie, slagvolume, sinusknoop, AV-knoop, bundel van His, bloeddruk, diastole, systole, bloedplasma, weefselvloeistof, lymfe, beenmerg, bloedsamenstelling, rode bloedcellen, hemoglobine, witte bloedcellen, bloedplaatjes, bloedstolling, bloed, lymfeknopen.

Wat kan ik al?

Wat weet je al over dit onderwerp? Lees de volgende informatie uit de Kennisbank onderbouw om je kennis op te frissen.

Bloed en lymfe - onderbouw

Hart en bloedsomloop - onderbouw

Test nu je kennis!

Wat ga ik doen?

Het thema Bloed en bloedsomloop bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel SLU je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal SLU
Inleiding
Wat kan ik straks?	0,5
Wat kan ik al?	2
Wat ga ik doen?	0,5
Modules
Module: De weg van het bloed	6
Module: Hartkloppingen	8
Module: Bloed kruipt	6
Afsluiting
Samenvattend	1
Examenvragen	1
Terugkijken	0,5
Totaal:	25 à 26

Modules

De weg van het bloed

De weg van bloed

Intro

Post wil je graag op tijd ontvangen.
Transportfirma's doen alles voor een probleemloze en snelle bezorging.
In de file staan hindert dat transport.
De aanleg van snelwegen moet het transport zo makkelijk mogelijk maken.
In een organisme worden bloedvaten gebruikt om probleemloos stoffen van hoofd naar teen te transporteren. Hoe complexer een organisme in elkaar zit, hoe belangrijker goede transportmogelijkheden. In deze module kijk je naar het bloedvatenstelsel.

De vaatchirurg is bij uitstek de medicus die 'transportproblemen' in je lichaam kan oplossen.
Bekijk de eerste drie minuten van het filmpje. Welke problemen/oorzaken van hartproblemen komt de arts het meeste tegen? Bespreek het met een klasgenoot.

Eindproduct
De bouw van de bloedvaten en hun onderlinge verschillen maken het werk van de vaatchirurg begrijpelijk.
Vanuit de anatomie van slagader en ader ga je een medisch probleem verklaren.

Wat ga ik leren?

Leerdoelen
Aan het eind van deze module kan ik:

de bouw, werking en functie van de bloedsomloop en bloedvaten bij eukaryoten, in het bijzonder de mens, beschrijven;
verschillen en overeenkomsten tussen organen en orgaanstelsels van de mens en verschillende diersoorten herkennen;

Deelconcepten
Hart, slagader, ader, haarvat, open en gesloten bloedsomloop, enkele en dubbele bloedsomloop, grote bloedsomloop, kleine bloedsomloop, lymfevatenstelsel.

Wat ga ik doen?

Aan de slag
Stap		Inhoud
Stap 1		Welke verschillende bloedvatenstelsels kan ik onderscheiden?
Stap 2		Wat is het verschil tussen slagaders, aders en haarvaten?
Stap 3		Hoe werkt het lymfestelsel?
Stap 4		Hoe komt het bloed bij de organen?
Stap 5		Hoe kan ik een beeld krijgen van de doorbloeding van een orgaan?
Afronding
Onderdeel
Kennisbank		Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht		Vanuit de anatomie van slagader en ader ga ik een medisch probleem verklaren.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Benodigdheden

werkblad Even puzzelen

Tijd
De belasting voor deze module is ongeveer 6 SLU.

Aan de slag

Stap 1: Transport

In de loop van de evolutie zijn organismen steeds complexer geworden. Een amoebe kan, net als een witte bloedcel, alle transport binnen zijn cel regelen. Mensen bestaan uit enorm veel cellen die allemaal door een transportstelsel bereikt moeten worden.

Bestudeer de volgende Kennisbankitems.

Celmembraan

Verschillen tussen plantaardige en dierlijke cellen

Bouw en functie

Doe de oefening.

Bestudeer nu ook het volgende Kennisbankitem.

Bloedvatenstelsel

Maak de oefening.

Stap 2: Slagaders, aders en haarvaten

Lees in de Kennisbank.

Slagaders/Haarvaten

Aders

Bekijk hierna de video. De informatie uit de Kennisbanken en de video kun je gebruiken bij het beantwoorden van de oefeningen.

Het bloed moet je leven lang rond gepompt worden, om alle delen van je lichaam van allerlei stoffen te voorzien.
Het bloed stroomt altijd één kant uit.

Maak de oefeningen.

Stap 3: Tweede transportstelsel

In het lichaam van gewervelde dieren kun je een tweede transportstelsel aantreffen; het lymfevatenstelsel. Het bestaat uit vaten en er zijn 'knopen' op de kruispunten. De manier waarop de vloeistof, lymfe, in dat stelsel wordt getransporteerd verschilt van die in het bloedvatenstelsel.

Klik het Kennisbankitem aan en bestudeer de pagina's 'Transport en haarvaten' en 'Weefselvloeistof en lymfe'.

Transport en haarvaten - Weefselvloeistof en lymfe

Stap 4: Bloed voor de organen

Het is voor een vaatchirurg belangrijk om te weten op welke manier onze organen door bloedvaten met elkaar zijn verbonden. Veel problemen die om een chirurgische oplossing vragen zijn ontstaan door het slecht functioneren van de bloedvaten.

Bestudeer de informatie in de Kennisbank.

Doorbloeding

Maak de oefeningen.

Stap 5: fMRI en doorbloeding

Het is moeilijk om de mate van doorbloeding van een bepaald weefsel in levende lijve te meten.
Met een MRI-scanner kun je een beeld krijgen van de doorbloeding van een orgaan.

Doe de oefening.

Afsluiting

Samenvattend

Celmembraan

Verschillen tussen plantaardige en dierlijke cellen

Bloedvatenstelsel

Aders

Slagaders/Haarvaten

Transport en haarvaten - Weefselvloeistof en lymfe

Doorbloeding

Eindopdracht

Eindproduct
In groepjes
De bouw van de bloedvaten en hun onderlinge verschillen maken het werk van de vaatchirurg begrijpelijk. Vanuit de anatomie van slagader en ader ga je een medisch probleem verklaren.

Maak een of een paar sheets voor een presentatie (Powerpoint of Prezie).
Geef het verband weer tussen de bouw en werking van bloedvaten en het medisch probleem.
Plaats centraal een tekening van de anatomie van de bloedvaten.
Geef informatie over een van de volgende problemen de 'werking' van steunkousen

Ontstaan en behandeling van spataders
Ontstaan en behandeling van 'etalagebenen'
Ontstaan en behandeling van atherosclerose
Ontstaan en behandeling van een hemangioom
Ontstaan en behandeling van stenose

Beoordeling:
Jullie docent let bij de beoordeling van de presentatie op de volgende punten:

Het is gelijk duidelijk wat het onderwerp van de presentatie is.
De informatie past bij de doelgroep.
De informatie is biologisch juist.
De informatie geeft informatie op alle bovenstaande punten.
De informatie is overzichtelijk geordend.
De presentatie is aantrekkelijk vormgegeven.
Je hebt een actieve rol in de voorbereidingen en de presentatie.

Presentatie maken

Jezelf op een goede manier presenteren is een belangrijke vaardigheid in deze maatschappij. Je laat zien waar je mee bezig bent geweest, waar je je in hebt verdiept en welke kennis je hebt opgedaan. Powerpoint of Prezi zijn programma's die jou kunnen helpen om informatie te presenteren.

Pecha Kucha maken

Een Pecha Kucha is een presentatie die bestaat uit 20 slides. Voor iedere slide heb je 20 seconden de tijd om te presenteren, dus je verhaal duurt in totaal 6 minuten en 40 seconden.

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

Tijd
Hoeveel tijd ben je met de opdracht bezig geweest?
Komt dat een beetje overeen met de aangegeven studiebelasting van 6 SLU?

Inhoud
Veel stof in deze module was herhaling uit de onderbouw. Toch heb je in deze module ook nieuwe dingen geleerd. Schrijf minimaal drie nieuwe dingen op en leg deze daarna uit aan je klasgenoot.