Inleiding
Welkom bij het vak groepsdynamica!
Tijdens deze 9 weken gaan jullie een kijkje nemen in de werking (de dynamiek) binnen verschillende groepen.
Jullie maken allen deel uit van een groep en daar hoort een rol en gedrag bij, hoe ontstaat dit eigenlijk?
Sinds kort lopen jullie allen stage en wordt en zo langzamerhand van jullie verwacht dat je kunt observeren en rapporteren. Dit vak hebben jullie in het begin van de opleiding voltooid. Maar hoe zit nu eigenlijk met de oorzaak van bepaald gedrag in groepen?
Bij welke doelgroep jij ook stage loopt, groepsgedrag is een constante factor. Zowel voor jouw cliënten als voor jezelf en jouw collega's.
Tijdens dit vak gebruik je het boek Methodiek en begeleiden, thema 9 en 10.
Planning periode
|
Week
|
Inhoud
|
Benodigdheden/deadlines
|
|
1
|
Intro en SWOT
|
Thema 9.1 en 9.2
|
|
2
|
Sociogram
|
Thema 9.3 en 10.2
|
|
3
|
Karakter en beïnvloeden
|
Thema 9.4 en 10.4
|
|
4
|
Vijffasenmodel Oomkes
|
Thema 9.5
|
|
5
|
Afweermechanismen
|
Thema 9.6
|
|
6
|
Eindproduct Analyse
|
|
|
7
|
Eindproduct Analyse
|
Analyse verslaglegging inleveren
|
|
8
|
Presentaties
|
Presentaties
|
|
9
|
Presentaties
|
Presentaties
|
|
10
|
Bufferweek/herkansingsweek
|
|
Beoordeling
Je sluit dit vak met een voldoende af wanneer je hebt voldaan aan de algemene eisen:
- Aanwezigheid
- Houding
- Inzet
- Maken van alle opdrachten tijdens de lessen (bij ziekte dien je dus zelf de wiki te bekijken en de opdrachten te maken) Docent checkt in week 6 en 7.
Daarnaast dien je het eindproduct met minimaal een voldoende te behalen.
Info eindproduct
Eindopdracht groepsdynamica
-------------- Maak groepen van 3-4 personen. -----------------------------
In de theorie is behandeld hoe je groepen het beste kunt beïnvloeden en welke fases een groep doorloopt in de vorming tot een functionerende groep. In de maatschappelijke zorg kom je vaak in aanraking met groepen cliënten. In dit verslag beschrijf je aan de hand van een casus, wat jij als groepsleider zou doen om de groep prettig te laten functioneren.
Voor de eindopdracht gebruik je:
Ø Het boek: methodiek en begeleiden, thema 9 en 10.
Ø De informatie van het vak, zie Wikiwijs
Ø De casus
· Maak aan de hand van minimaal drie groepskarakteristieken een analyse van de groep. Beargumenteer dit a.d.h.v. de theorie
· In welke fase zit deze groep? Beargumenteer dit a.d.h.v. de theorie
· Maak vervolgens een SWOT analyse waarin je de sterke en zwakke kanten van de groep beschrijft, de kansen en de bedreigingen. Noem minimaal 2 dingen per vlak.
· Beschrijf wat jij zou doen als begeleider om de zwakke kanten en de bedreigingen aan te pakken. Kies hierbij uit één van de vier methodes die in het boek beschreven staan.
· Welke persoonlijke kwaliteiten zet jij hierbij in? Denk bijvoorbeeld aan enthousiasme, humor…
· Wat kan een valkuil van je zijn in je aanpak?
· Bedenk een activiteit die jij met deze groep zou uitvoeren om de groep beter te laten functioneren. In de laatste twee lessen gaan jullie deze activiteit uitproberen met de klas. Ieder groepje krijgt ongeveer een kwartier tot half uur hiervoor de tijd. Je activiteit moet dus minimaal 15 minuten duren. Je mag het gymlokaal hiervoor gebruiken!
Producteisen:
- Voorblad, waarop je vermeld: je naam, studentnummer, Noorderpoort emailadres, datum en het vak.
- Inhoudsopgave
- Voorwoord: hierin vermeld je de opdracht, de casus en de dingen die aan bod komen verderop in het verslag
- Minimaal 2 pagina’s aan tekst
- De SWOT breng je schematisch in beeld
- Lettertype Arial 11.
Inleverdatum: Vrijdag 19 oktober, 2018
De casus
Casus voor eindopdracht groepsdynamica
Sinds een aantal maanden werk je als persoonlijk begeleider bij jongerenvoorziening ‘De Zwaluw’ voor jongeren tussen de twaalf en vijftien jaar. De Zwaluw staat in de stadswijk Paddepoel in Groningen. De groep bestaat uit een groep van maximaal tien meiden. Jouw taken zijn het verzinnen van leuke dagactiviteiten op woensdagmiddag, gericht op meiden in deze tienerleeftijd. De middagen zijn altijd goed bezocht, het is een gezellige plek geworden voor meiden die elkaar na schooltijd willen zien en activiteiten met elkaar willen doen.
De groep bestond altijd uit een redelijk vaste kern van vriendinnen, die elkaar kenden van de basisschool of middelbare school. Onlangs zijn vijf van deze meiden naar een volgende groep geschoven, omdat ze 16 geworden zijn en dus te oud voor jouw groep. Samen met de meidengroep heb je een afscheidsfeest georganiseerd, wat uiteindelijk een fantastische avond is geworden.
De meiden die overblijven hadden al naar je uitgesproken dat ze het liefst geen nieuwe meiden in ‘hun’ groep willen. Ze hebben bovendien al helemaal geen zin in jongere meiden van twaalf, omdat ze zelf veertien zijn en zich veel ouder voelen. Dat komt misschien ook omdat ze kenmerken van het gedrag van hun oudere groepsgenoten hebben overgenomen: ze hechten grote waarde aan uiterlijke verzorging en zijn al veel bezig met jongens.
Al gauw hadden zich vijf nieuwe meiden aangemeld. De groepen zitten sinds drie weken bij elkaar en je merkt een duidelijke scheiding tussen de oude leden en de nieuwe leden. De oude leden laten hun afkeuring snel merken: ze praten niet met de nieuwe leden en rollen vaak met hun ogen als de nieuwe leden iets aan je vragen, dat vinden ze echt niet kunnen: zij bepalen zelf wel wat ze doen. Je krijgt steeds minder vat op de oude groep meiden. Ze hebben geen zin om met de nieuwe meiden samen te werken en ze hebben steeds vaker kritiek op de activiteiten die je verzint.
Sanne bepaalt vaak om welke grappen gelachen wordt en wat er gedaan wordt. Haar invloed wordt steeds groter en je merkt dat je dit zelf ook niet prettig vindt, de sfeer wordt er vaak niet gezelliger op. Het valt je op dat de andere vier dames zich veel positiever gedragen als Sanne er niet is. Als ze er wel is, hangt er een duidelijke spanning.
In eerste instantie dacht je dat dit vanzelf zou overgaan, dat de meiden wel aan elkaar zouden wennen, maar vandaag liep het helemaal uit de hand. Voor een spel had je de groepen gemixt met oude en nieuwe leden en de sfeer werd al snel grimmig. Sanne gaf je een grote mond en snauwde dat ze echt niet met die stumpers in een groep wou. Eva, een nieuw meisje, begon hierop te huilen. Hier werd lacherig op gereageerd door Sanne en haar vriendinnen. En dat terwijl de andere vier meiden normaal nooit zo gemeen doen!
Je bent vervolgens met beide groepen in gesprek gegaan en ze geven aan dat ze zo niet verder willen. De oude groep zegt dat ze de nieuwelingen er niet meer bij willen hebben en de nieuwelingen zijn bang geworden voor de oude groep. Ze opsplitsen is geen optie, daar is geen personeel voor.
De groep heeft niet alleen maar negatieve kanten, ze zijn over het algemeen aardig tegen jou en je collega’s en ondanks de kritiek op je activiteiten blijven ze wel elke week komen.
Je wil dat deze groep beter gaat functioneren en bedenkt een plan voor de volgende keer..
Beoordelingsformulier
Beoordelingslijst eindopdracht groepsdynamica
|
Onderdeel
|
Onvoldoende
|
Voldoende
|
Goed
|
|
Algemene producteisen
|
Student voldoet niet aan de algemene producteisen als vermeld in de opdrachtomschrijving
|
Student voldoet aan de algemene producteisen als vermeld in de opdrachtomschrijving
|
Student voldoet ruimschoots aan de algemene producteisen als vermeld in de opdrachtomschrijving
|
|
Hoofdstuk 1
|
Student beschrijft minder dan 3 groepskarakteristieken/ beschrijving klopt niet met theorie
|
Student beschrijft 3 groepskarakteristieken/ beschrijving voldoet aan theorie
|
Student beschrijft meer dan 3 groepskarakteristieken/ beschrijving voldoet aan theorie
|
|
Hoofdstuk 2
|
Student beschrijft onjuiste fase
|
Student beschrijft juiste fase en beargumenteert dit
|
Student beschrijft juiste wijze, beargumenteert dit m.b.v. theorie
|
|
Hoofdstuk 3
|
SWOT is onvolledig/ ontbreekt/ onjuist
|
SWOT voldoet aan de eisen als vermeld in de opdrachtomschrijving
|
SWOT is uitgebreid met meerdere punten
|
|
Hoofdstuk 4
|
Student benoemt aanpak die niet overeenkomt met theorie
|
Student benoemt aanpak die overeenkomt met theorie
|
Student benoemt twee mogelijke aanpakken die overeenkomen met theorie.
|
|
Hoofdstuk 5
|
Student benoemt geen, of één kwaliteit
|
Student benoemt drie kwaliteiten en verantwoord dit
|
Student benoemt meer dan drie kwaliteiten en verantwoord dit
|
|
Hoofdstuk 6
|
Student beschrijft valkuil, of verantwoord dit niet
|
Student beschrijft één valkuil en verantwoord dit
|
Student beschrijft minimaal 2 valkuilen en verantwoord dit
|
|
|
1 punt
|
2 punten
|
3 punten
|
Alle onderdelen moeten voldoende zijn, in alle andere gevallen is het verslag onvoldoende.
Bij vier of meer onderdelen 3 punten gescoord is een goed.
Lesweken Periode 1
Lesweek 1
Tijdens deze les gaan jullie kennismaken met het begrip groepsdynamica!
We gebruiken thema 9.1 en 9.2
Opdracht 1: (individueel)
Opdracht 2 (Groepen van 4-5 personen)
Opdracht 3 (individueel)
Lesweek 2
Start:
> alle groepen presenteren de begrippen van vorige week
> 4-5 personen presenteren hun SWOT - Analyse
Tijdens deze les gaan jullie dieper in op jullie eigen groepsproces in de klas. Je kunt immers pas anderen analyseren wanneer je dit ook bij jezelf kan.
Deze les is het zeer belangrijk dat iedereen zich veilig voelt in de groep. Iedereen behandelt elkaar ook met respect!
Deze les behandelen we thema 9.3 en 10.2.
Thema 9.3 Lid zijn van een groep.
De docent neemt de theorie met jullie door.
-Wat zijn de functies van een groep.
-Doelen van groepen.
-Voor- en nadelen van een groep.
Opdracht 4 Sociogram (boek paragraaf: 10.2)
Benodigheden:
-Grote vellen papier
-Verschillende kleuren stiften
Maak groepen van 4 om een sociogram uit te voeren van de gehele klas. Verplaats de tafels, zodat je elkaar goed kan zien. Presenteer deze aan de klas. Denk hierbij om de veiligheid!
Neem eerst onderstaande info en vraag door samen!
Sociometrie is een techniek waarmee de relaties tussen groepsleden kunnen worden bepaald. Door het maken van een sociogram worden de onderlinge relaties zichtbaar gemaakt. De tweede stap is deze relaties bespreekbaar te maken in de groep. Dit vormt de basis voor het daadwerkelijk veranderen (verbeteren) van de onderlinge verhoudingen.
Een typisch startpunt voor het uitvoeren van een sociometrische analyse is door de leden vragen te stellen over de andere teamleden:
- Met wie werk je het meest samen?
- Met wie werk je het minst samen?
In jullie opdracht gaan jullie echter in kaart brengen hoe de klas volgens jullie is ingedeeld.
- Wie is/zijn de leiders?
- Wie horen bij een groep gevormd door een leider?
- Wie hoort niet bij een groep (LET OP: dit kan heel positief zijn of een aandachtspunt)
- Geef alle onderlinge relaties weer met behulp van lijnen.
Op basis van de gegeven antwoorden kan vervolgens een sociogram worden getekend. Een sociogram is een grafische weergave van de onderlinge relaties. Dit kan een tekening zijn of een tabel:
Wat valt op aan bovenstaande sociogram? Wie lijkt het meeste een connectie te hebben en valt er misschien ook iemand op die alleen lijkt? Bedenk eens redenen hoe dit kan?
Belangrijk:
Het sociogram dat jullie gaan maken is gebaseerd op meningen en ideëen van klasgenoten, onthoudt dit wanneer de sociogrammen gedeeld worden met de klas. Het doel blijft om een proces bespreekbaar te maken.
Lesweek 3
Tijdens deze les maken jullie gebruik van het volgende thema:
Thema 9.4 Groepskarakteristieken
Thema 10.4 Sturen en beïnvloeden van de groep
Na het behandelen van de theorie gaan jullie kijken naar een documentaire (25 minuten) over een groep meiden die hun eigen dynamiek binnen hun groep hebben bepaald. Tijdens het kijken dien je aantekeningen te maken betreffende de volgende punten (gebruik thema 9.4!):
-Groepscultuur en sociale controle
-Groepssocialisatie
-Groepsrollen (wat zie jij?)
-Is er sprake van groepsdruk?
-Is er sprake van groepscohesie?
-Wat is de mening van de meiden over hulpverlening?
http://www.npo.nl/rauw-en-puur/07-11-2010/NPS_1170407
Bespreek de vragen na met elkaar.
Vervolgopdracht:
Nu je dit hebt gezien en hebt geprobeerd om verdieping te zoeken kun jij je gaan verdiepen in de volgende vraag:
Hoe zou ik als begeleider met deze groep omgaan?
Naast dat jij je eigen inzichten en ervaringen mag gebruiken moet je ook gebruik maken van thema 10.4. Lees deze eerst goed door. Kies daaruit minstens één niveau die jij zou inzetten in jouw omgang met de meiden.
Lesweek 4
Tijdens deze les wordt gebruikt gemaakt van het volgende thema:
Thema 9.5 Levensloop van een groep
Het vijffasenmodel van Oomkes
Horizontale as: Tijd
Verticale as: Sfeer
Stap 1. Oriëntatie/Verkennen van de groep
Stap 2. Strijd om de macht
Stap 3. Samenwerking
Stap 4. Strijd om intimiteit
Stap 5. Harmonie
Daarna mogelijk afscheid nemen van de groep als het doel is bereikt!
Opdracht: Maak een film!
Jullie gaan in een groep een film maken van minimaal 7 en maximaal 10 minuten waarin de bovenstaande punten worden uitgewerkt. Denk 'out of the box'! Alle filmpjes worden samen gekeken om van elkaars interpretatie van de fasen en creativiteit te leren!
Lesweek 5
Tijdens deze les wordt gebruik gemaakt van het volgende thema:
Thema 9.6 Afweermechanismen in groepen.
Deze les ligt de focus op de meer negatieve structuren die kunnen voorkomen binnen een groep. Van welke groep wij ook deel uitmaken, we ergeren of irriteren ons wel eens aan een groepslid of groepsleden. Ook kunnen we ons ergeren aan bepaalde groepsprocesses (beslissingen die genomen worden, gebeurtenissen).
We zijn dus wel eens boos op elkaar, voelen ons schuldig of angstig. Wij zijn menselijk en geprogrammeerd om hier mee om te gaan. Dat doen we door afweermechanismen in te zetten. Het is belangrijk om te weten dat jullie cliënten dit ook doen en dat jij als begeleider dit moet herkennen en er op in moet kunnen spelen.
Herkennen van afweermechanismen:
-Waarom is dit belangrijk? Voor jezelf en de cliënt?
Er zijn drie typen afweermechanismen die weer hun eigen subindeling hebben.
1. Vechten
-de strijd met de leider aangaan
-Cynisme
-Verhoor
2. Vluchten
-intellectualiseren
-Rationaliseren
- Projectie
- terugtrekken
- Escapisme
- regressie
3. Manipuleren
- Medestanders zoeken
- Soothing
- Zondeboek zoeken
Opdracht 1. Jouw eigen afweermechanismen
Beantwoord op paier de volgende vragen:
- Welke strategie gebruik jij het meest?
- In welke situatie gebruik jij dit?
- Wat was het gevolg?
- Welk afweermechanisme zie jij in de klas voorkomen?
Opdracht 2. Afweermechanismen op stage
Binnen elke doelgroep is er sprake van het inzetten van afweermechanismen. Beantwoord de volgende vragen:
- welke heb jij tot zo ver ervaren?
- Hoe verliep dat?
- Oorzaak en gevolg?
Opdracht 3. Beeldmateriaal zoeken
Jullie gaan in duo's op zoek naar beeldmateriaal waar een mechanismen in voorkomt. Jullie kunnen dus per mechanisme één filmpje zoeken, of minder waar dan meer mechanismen in voor komen. Denk weer creatief. Zorg voor een correcte onderbouwing voor de keuze van de filmpjes.
Brainstorm: Utopia, Expeditie Robinson, diverse realityshows
De docent kiest een aantal duo's uit om te presenteren en te onderbouwen.
Lesweek 6
Eindopdracht groepsdynamica
-------------- Maak groepen van 3-4 personen. -----------------------------
In de theorie is behandeld hoe je groepen het beste kunt beïnvloeden en welke fases een groep doorloopt in de vorming tot een functionerende groep. In de maatschappelijke zorg kom je vaak in aanraking met groepen cliënten. In dit verslag beschrijf je aan de hand van een casus, wat jij als groepsleider zou doen om de groep prettig te laten functioneren.
Voor de eindopdracht gebruik je:
Ø Het boek: methodiek en begeleiden, thema 9 en 10.
Ø De informatie van het vak, zie Wikiwijs
Ø De casus
· Maak aan de hand van minimaal drie groepskarakteristieken een analyse van de groep. Beargumenteer dit a.d.h.v. de theorie
· In welke fase zit deze groep? Beargumenteer dit a.d.h.v. de theorie
· Maak vervolgens een SWOT analyse waarin je de sterke en zwakke kanten van de groep beschrijft, de kansen en de bedreigingen. Noem minimaal 2 dingen per vlak.
· Beschrijf wat jij zou doen als begeleider om de zwakke kanten en de bedreigingen aan te pakken. Kies hierbij uit één van de vier methodes die in het boek beschreven staan.
· Welke persoonlijke kwaliteiten zet jij hierbij in? Denk bijvoorbeeld aan enthousiasme, humor…
· Wat kan een valkuil van je zijn in je aanpak?
· Bedenk een activiteit die jij met deze groep zou uitvoeren om de groep beter te laten functioneren. In de laatste twee lessen gaan jullie deze activiteit uitproberen met de klas. Ieder groepje krijgt ongeveer een kwartier tot half uur hiervoor de tijd. Je activiteit moet dus minimaal 15 minuten duren. Je mag het gymlokaal hiervoor gebruiken!
Producteisen:
- Voorblad, waarop je vermeld: je naam, studentnummer, Noorderpoort emailadres, datum en het vak.
- Inhoudsopgave
- Voorwoord: hierin vermeld je de opdracht, de casus en de dingen die aan bod komen verderop in het verslag
- Minimaal 2 pagina’s aan tekst
- De SWOT breng je schematisch in beeld
- Lettertype Arial 11.
Inleverdatum: Vrijdag 19 oktober, 2018
Lesweek 7
Deze week gaan jullie werken aan het eindproduct.
Hoe ver zijn jullie?
Zijn er nog vragen?
De docent zal deze les feedback kunnen geven wanneer daar behoefte aan is.
Aan het eind van deze les leveren jullie de analyse in.
Lesweek 8
Presentaties
Ziekte en/of afwezigheid van groepsleden is geen reden voor het niet laten doorgaan van de presentaties.
Lesweek 9
Presentaties
Ziekte en/of afwezigheid van groepsleden is geen reden voor het niet laten doorgaan van de presentaties.
Lesweek 10
Bufferweek/herkansingweek
Opties:
Een groepsdynamisch spel uitoefenen.
DVD: die Welle, schemer, heineken ontvoering (allen een negatief groepsdynamisch proces wat leidt naar criminele activiteit.
Alternatieve eindopdracht
Stanford Prison experiment
