Het was wetenschappers gelukt om een schaap te klonen. Dat betekent dat er een schaap was nagemaakt met precies dezelfde eigenschappen en precies hetzelfde uiterlijk als een ander schaap.
Voor die tijd een bijzonder staaltje biotechnologie.
Kijk naar de volgende video over Dolly het schaap. Praat daarna met klasgenoten over het klonen van dieren (of zelfs mensen). Hoe denken jullie hier over? Zorg dat je duidelijk maakt waarom je iets vindt.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van de opdracht kun je:
omschrijven welke rol schimmels en bacteriën kunnen spelen bij biotechnologie.
een voorbeeld van biotechnologie beschrijven waarmee voedingsmiddelen en medicijnen worden gemaakt.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2
Doe het practicum 'Kaas maken'.
Stap 3
Doe het practicum 'Zuurkool maken'.
Stap 4
Bekijk de video Gist en bedenk of je zelf brood gaat maken.
Stap 5
Zoek uit welke ingrediënten en in voedingsmiddelen zitten en welke van deze ingrediënten gemodificeerd zijn.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze module.
Examenopgaven
Geen examenvragen bij deze module.
Terugkijken
Terugkijken op de module.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Kennisbank
Bestudeer uit de Kennisbank biologie de volgende twee onderdelen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De grondstof voor kaas is melk.
Bekijk het onderstaande Schooltv fragment over het maken van kaas voor je aan de slag gaat met het practicum.
In het volgende practicum ga je kaas maken.
Practicum Kaas maken
Download het practicum Kaas maken . Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het practicum een keer helemaal door.
Zoek de benodigdheden bij elkaar.
Voer het practicum uit zoals beschreven onder de werkwijze.
Beantwoord de twee vragen op het werkblad.
Het stremsel uit de magen van pas geslachte kalveren is moeilijk te krijgen.
Dankzij de biotechnologie is het gelukt om een stukje DNA uit de maagklieren van een kalf in
een gistsoort te brengen. De gistsoort wordt gebruikt voor het maken van stremsel.
Zo is er nooit een tekort aan het enzym en wordt de productie van kaas niet al te duur.
Stap 3: Zuurkool maken
Zuurkool maak je van witte kool. Bekijk het onderstaande klokhuis fragment voor je begint aan het practicum.
In het volgende practicum ga je zuurkool maken.
Practicum Zuurkool maken
Download het practicum zuurkool maken . Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het practicum een keer helemaal door.
Zoek de benodigdheden bij elkaar.
Voer het practicum uit zoals beschreven onder de werkwijze.
Beantwoord de vragen op het werkblad.
Overleg met je docent of je de volgende oefening ook doet.
Zodra de zuurkool is ingezet ga je het maken van zuurkool in maximaal zes tekeningen uitbeelden.
Je kunt ook een filmpje maken over het maken van zuurkool.
Je filmpje dient dan als handleiding voor het maken van zuurkool voor andere docenten en leerlingen.
Neem na drie weken een beetje van het zuurkoolnat en bekijk dat door de microscoop.
Wat zie je? Noteer je waarnemingen of teken wat je ziet.
Stap 4: Brood maken
Bekijk het onderstaande Schooltv fragment over het gebruik van gist in brood.
Wil je een ander brood maken?
Overleg dan met je docent welk recept je gaat gebruiken.
Succes en eet smakelijk!
Stap 5: Gemodificeerd voedsel
In veel voedsel dat je eet zitten genetische gemodificeerde ingrediënten.
Dit kun je teruglezen op de etiketten van de voedingsmiddelen.
Gemodificeerde ingrediënten zijn ingrediënten waarvan genetische eigenschappen veranderd zijn. Zo kunnen bijvoorbeeld goede eigenschappen zijn toegevoegd aan planten om betere groente te krijgen.
Bekijk nu ook de onderstaande videoclip.
Wanneer meer dan 1% van een genetisch gemodificeerd ingrediënt in een product zit, moet het op het etiket staan.
Op verse producten, zoals brood en groente, staan de ingrediënten niet vermeld. Dat is ook niet verplicht.
Genetisch gemodificeerde maïs of soja zal je veel op etiketten terugvinden.
Neem vijf verschillende voedingsmiddelen mee naar school, waarvan de ingrediënten op de verpakking zijn vermeld.
Denk bijvoorbeeld aan een pot pindakaas, een pak havermout, een reep chocolade of een pizzadoos.
Bekijk samen met een klasgenoot eens nauwkeurig naar de ingrediëntenlijst.
Staan er ingrediënten op die zijn gemaakt met behulp van genetische modificatie?
Maak een lijst van deze ingrediënten en vergelijk jouw lijst met andere klasgenoten.
Afronding
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Klassieke biotechnologie
Zijn traditionele technieken om dieren en planten te kweken, en het gebruik van bacteriën, gisten en schimmels voor de productie van brood, bier, wijn en kaas.
Kunstmatige selectie
Selectie op grond van menselijke voorkeur. Bijvoorbeeld: fokken van dieren en veredelen van planten.
Veredelen
Het proces van selecteren en kruisen van planten om een beter product te produceren.
Genetische modificatie
Kunstmatige verandering van het DNA van een bepaald organisme. Hierbij worden genen met positieve eigenschappen van bijvoorbeeld bacteriën of planten worden toegevoegd aan een andere organisme.
DNA
Moleculen die de bouwstenen zijn van chromosomen. In het DNA zijn de erfelijke eigenschappen van een organisme vastgelegd.
Resistent
Als een plant immuun is voor iets of gemakkelijk weerstand kan bieden.
Examenopgaven
Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.
Het arrangement Biotechnologie vmbo-b34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 3 en 4. Dit is thema 'Toveren in de biologie?' Het onderwerp van deze les is: Biotechnologie. De les bespreekt de rol van bacteriën en schimmels kunnen zijn in de biotechnologie en welke vormen van biotechnologie er bestaan waarmee voedingsmiddelen en medicijnen worden gemaakt (klassieke biotechnologie, antibioticum, genetische modificatie en selectie, kruisen en veredelen).
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 3 en 4. Dit is thema 'Toveren in de biologie?' Het onderwerp van deze les is: Biotechnologie. De les bespreekt de rol van bacteriën en schimmels kunnen zijn in de biotechnologie en welke vormen van biotechnologie er bestaan waarmee voedingsmiddelen en medicijnen worden gemaakt (klassieke biotechnologie, antibioticum, genetische modificatie en selectie, kruisen en veredelen).
In 1997 stond de wereld eventjes op z'n kop!
Aan het eind van de opdracht kun je:
Bestudeer uit de Kennisbank biologie de volgende twee onderdelen.
Zuurkool maak je van witte kool. Bekijk het onderstaande klokhuis fragment voor je begint aan het practicum.
Bekijk het onderstaande Schooltv fragment over het gebruik van gist in brood. 
In veel voedsel dat je eet zitten genetische gemodificeerde ingrediënten.
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
Kan ik wat ik moet kunnen?
