Meergerei is alles wat we nodig hebben om een schip op veilige en efficiente wijze aan te meren of te ontmeren.
Dat beperkt zich dus niet alleen tot de trossen:
-Trossen.
Een winch met verhaalkop:
Een Stoppertouwtje:
Uiteraard een bolder:
kaapstander:
Geleiderollen:
Kluizen:
Per onderdeel:
De Tros.
Trossen zijn er in vele soorten en maten.
Elk met hun eigen voor- en nadelen.
Een tros kan geleverd worden op een rol of op een pallet, dan heet het een "kuil".
Een kuil is 220 meter lang.
We kennen:
Touwtrossen, gemaakt van Sisal of Manilla/Hennep.
Voordeel:
- Natuurprodukt.
- Redelijk soepel
- Stroef, ook als het nat is
- Kan goed tegen UV straling.
- Verbrandt de huid minder bij "slippen".
Nadeel:
- Erg gevoelig voor vocht => rotten.
- Kan zich volzuigen met water => zinken.
- Breeksterkte gering => dikke trossen nodig.
Toepassing:
-Loodsladders.
-Als lopend tuig. (Door blokken etc, vooral op historische schepen.)
-Stoppertouw.
Weinig meer in gebruik als tros.
Trossen gemaakt van kunststoffen:
-Polypropyleen: ("PolyProp")
Voordelen:
-Goedkoop!
-Blijft drijven. (Minder kans om in de schroef te komen.)
-Neemt nauwelijks vocht op.
-Goed bestand tegen chemicaliën.
-Goed bestand tegen zeewater.
-Goede breeksterkte.
-Redelijk goed bestand tegen UV straling.
-Lage soortelijke masse => tros goed te handelen.
-Volledig recyclebaar.
Nadelen:
-Glad. Zeker bij koude weersomstandigheden.
-Verbrandt gauw als hij doorschiet op de verhaalkop of bolder.
-Gaat pluizen bij veroudering.
-Wordt een zweep als hij knapt.
-Knapt vrijwel zonder waarschuwing.
Voordelen:
-Soepel
-Heeft 40% rek en keert terug naar oorspronkelijke vorm. (Schokken opvangen)
-Goedkoop.
Nadelen:
-Zinkt.
-Verliest 5-20% aan kracht als het nat wordt.
-Zwiept tot 1000 x meer dan elastiek als het breekt.
-Erg gevoelig voor UV.
Kevlar: (Dyneema)
Voordelen:
-Zeer sterk; 15 x sterker dan staaldraad van dezelfde dikte.
-Zeer slijtvast.
-Licht.
-Weinig rek (kan ook nadeel zijn)
-Ongevoelig voor chemicaliën, weinig tot geen last van UV straling.
- Brandt (smelt) niet.
-Neemt vocht op => minder glad in de handen.
-Sterkte neemt niet af als het nat is.
Nadelen:
-Prijs.
-Zinkt.
-Last van "Kruip". (Vezels breken onder constante belasting. B.v. staand want.)
-Bij snijden worden de vezels snel een pluimpje.
-Neemt vocht op => stijve trossen bij vorst.
-Kan onzichtbaar beschadigd raken bij schokbelasting. (Buitenmantel nog goed, binnenste vezels gebroken.
-Rekt niet => schokken bij veel golfslag.
Staaldraad
Vroeger mocht men zelf een oog in een staaldraad maken door middel van splitsen.
Het was een oersterke verbinding.
Mocht een staaldraad knappen dan was dat voor of achter de splits, maar nooit, of bijna nooit, op de splits.
Maar omdat de sterkte en betrouwbaarheid van een splits sterk afhankelijk is van de gene die hem gelegd heeft kon er dus geen certificaat op afgegeven worden.
Daarom wordt het oog tegenwoordig gelegd met een een zogenaamde taluritklem.
(Dit is een merknaam dat synoniem staat voor het product.)
Taluridklem aanbrengen op staaldraad. YouTub, Zeevaartschooldocent.
Bij deze wijze van een oog aanbrengen is van tevoren bekend hoe deze precies aangebracht wordt en welke kracht het maximaal kan hebben.
Dit wordt getest.
Breakload test 121 mm steel wire rope. YouTube, Mennens. De uitkomst geldt voor elke oog dat zo gemaakt wordt.
En daarom kan er een certificaat op uitgebracht worden.
Ook kan er nu een serienummer en een WLL in de taluritklem geslagen worden. Serienummer ingeslagen op de klem van een (dunne) staaldraadstrop. Het is dus zaak dat men een afgekeurde of versleten staaldraad niet zomaar in de oudijzerbak gooit.
Noteer het serienummer en verwijder het bijbehorende cerificaat ook uit het certificatenboek!
Doe je dit niet dan wordt de certificatenadminstratie een puinhoop, hetgeen tot flinke problemen bij inspecties kan leiden.
Staaldraad als tros.
In de binnenvaart maar ook wel in de zeevaart, wordt staaldraad nog wel eens gebruikt als tros.
Het voordeel is dat het sterk is bij mindere dikte.
Nadelen heeft het ook.
Men moet het heel netjes behandelen.
Een z.g. "kink" is funest voor elk touwwerk, maar bij staaldraad wordt het gevaarlijk.
Wanneer een staaldraad op onjuiste wijze van de drum gehaald wordt of op onjuiste wijze (tegen de draad in, Linksom) wordt opgeslagen komt er een "loop" in de draad.
Wanneer we die strak trekken door er kracht op te zetten trekt men een kink in de draad.
In eerste instantie is zo'n kink nog wel recht te trekken. Maar er blijft altijd een knik in het staal zitten.
Op die knik is het staal zwakker en slijt het sneller.
Wanneer er een draadje doorgesleten is springt het omhoog en vormt een zogenaamde 'vleeshaak'.
Vleeshaken in het oog van een strop.
Vleeshaken kunnen op meerdere manieren ontstaan maar zijn (bijna) altijd het gevolg van slijtage en/of verkeerde behandeling.
Zo'n vleeshaak veroorzaakt een z.g. 'ruptuurwond'.
Dat zijn wonden waar ze op de eerste hulp een hele kluif aan hebben om ze te hechten.
En omdat ze ontstaan door vuil materiaal gaan ze bijna standaard ontsteken.
Voorkomen dus!
De veel gehoorde kreet dat handschoenen het in dit geval nog erger maken (vleeshaak blijft in handschoen zitten en rukt je hand eraf) is onzin.
Ten eerste is de handschoen veel zwakker dan het staaldraadje en ten tweede is jouw hand veel te sterk en te groot om er door een staaldraadje die aan een handschoen zit afgerukt te worden.
Daar is echt wel wat meer voor nodig.
Bij werken met staaldraad: ALTIJD handschoenen aan.
De verhaalkop en (trossen) winch
De verhaalkop zit aan het uiteinde van de winch.
Hij kan een onderdeel zijn van een ankerwinch, van een trossenwinch of het kan een kaapstander zijn.
Trossenwinch.
De "dunne" drum voor weinig snelheid maar veel kracht (vastzetten) en de "dikke" voor veel snelheid maar weinig kracht (binnenhalen / uitvieren)
Trossenwinch.
Deze kan ook "self-tension'" zijn: spanning op tros instellen => geen slack bij deining of getij.
Kaapstander.
Echt alleen voor werken met trossen.
Staat rechtop.
Je legt de tros (of staaldraad) een paar keer om de draaiende kop en belegd hem vervolgens op een bolder. NIET op de kaapstander laten staan!
Die is niet bedoeld voor de krachten die er tijden het gemeerd liggen op kunnen komen te staan. (Bijv. bij plotselinge harde wind of deining.)
De kluis.
Vanaf de anker- of trossenwinch en/of de bolder wordt de tros door de "kluis" geleid.
De kluis is een stevig stuk staal met afgeronde hoeken.
Hij dient om de tros met zo min mogelijk wrijving buitenboord te geleiden.
Dit om te scherpe hoeken (en dus breken) te voorkomen.
Let op de extra verstevigingen onder en boven de kluis om de krachten over te brengen op de constructie van het schip.
Een speciale kluis is de "Panama kluis".
Deze zit in het midden van de verschansing (Voorschip)
Zo genoemd vanwege de sleeptreintjes in het Panamakanaal, die de sleeptros vanuit het midden van het schip willen hebben. (Schip makkelijker te richten).
Dit werkt niet altijd!
Pananma Canal ship accident 2014. YouTube.
Geleiderollen.
In de kluis kunnen ook geleiderollen zitten.
Deze kunnen er in "staaf"vorm zijn of als schijven.
Horizontale en verticale staafgeleiderollen.
Geleiderollen met schijven.
Hun functie is om de tros nog beter en met nog minder "knik" naar buiten te geleiden.
Bovendien wrijft de tros een stuk minder bij deining en het getij, wat een stuk scheelt in de slijtage.
Bolder.
Bolders ze hebben als fuctie om de trossen te beleggen.
Natuurlijk kunnen de trossen ook op de winch blijven staan.
Ook laten sommigen ze op de verhaalkop staan, maar daar kunnen ze vrij gemakkelijk op slippen.
Ze zijn er in vele soorten en maten.
Alle met hun voor- en nadelen.
Bemerk het oog in het midden voor het stoppertouwtje.
De werking van een bolder berust op wrijving.
Soms ook op beknelling, door een bolder te beleggen met een steek.
Het is dus zaak de tros op de bolder te beleggen met voldoende slagen om voldoende wrijving te creeëren.
Teveel wrijving kan ook.
Als spring belegd wordt en schip vaart nog te hard=> knallen.
Of nóg erger (als hij wel houdt) breken.
The danger of snap-back. Youtube.
Alle bolders worden getest op breeksterkte.
Deze SWL (Safe Working Load) of WLL (Work Load Limit) dient vermeld te worden op of nabij de bolder. (Gebeurt in de praktijk nauwelijks.)
Stoppertouwtje
Een stoppertouwtje is een eind touw dat aangebracht is aan een oog aan de voet van een bolder.
Hij is bedoeld om de tros even vast te houden wanneer hij na het straktrekken op de winch van de verhaalkop af gehaald moet worden om op de bolder belegd te worden.
Ze kunnen enkel of dubbel uitgevoerd zijn.
Ze zijn meestal van manilla, om de voornoemde redenen.
(Zie hoofdstuk manilla)
Ook kunnen ze van ketting gemaakt zijn, al omt dat in de praktijk niet veel voor.
Onderstaandfilmpje laat zien hoe een stopper aangeegd dient te worden.
En hoe het in de praktijk gaat.
Benaming van trossen
Het is belangrijk dat we de naam die aan boord voor elke tros gebruikt wordt kennen.
Zowel in het Nederlands als in het Engels, omdat we vaak met buitenlandse collega's zullen werken.
Functies:
- Voor- en achtertros.
Het ligt er aan hoe lang de tros uitgezet wordt.
Indien hij lang uitgezet wordt (gestippeld in de tekening) voorkomt hij vooral de voor- en achterwaartse beweging. Korter uitgezet voorkomt hij vooral de zijwaartse beweging van het voor- en achterschip.
Vandaar dat de de doorgetrokken lijnen in de tekening breastlines genoemd worden.
Deze benaming is echter discutabel omdat ze vanuit het achterschip uitgegeven zijn.
In de praktijk zal dit gezien worden als een kort uitgezette achtertros.
Men zal dus vaak kiezen voor een combinatie van kort en lang.
Bijvoorbeeld een lange binnentros en een korte buiten- of centertros.
-Spring:
De functie van een spring is het voorkomen van de voor- en achterwaartse beweging van het schip.
Gewoontegetrouw zet men de voorspring op een voorbolder en de achterspring op een achterbolder.
Echter, wanneer men de voorspring op de achterbolder zet en andersom (kruislings) wordt dit effect nog veel groter omdat de lijnen dan dichter langs het schip lopen.
Zetlijn:
De zetlijn voorkomt vooral de zijwaartse beweging op de plek waar deze uitgezet is.
Dit kan bij laden en lossen belangrijk zijn, of voor het goed op de kade houden van de gangway.
Veiligheid.
Ankeren
Het is indrukwekkend hoeveel er mis kan gaan tijdens ankeren.
Kijk naar onderstaand filmpje en kijk:
Wat gaat er goed.
Wat gaat er fout en waarom, denk je?
Grootste gevaar:
Gehoorbeschadiging
Oogbeschadiging.
-Oorkappen of oordopjes.
-Veiligheidsbril
-Handschoenen.
-Helm
Man bij de verschansing:
-Reddingsvest
-Radio
Correcte manier van ankeren:
Aan- en afmeren
Jaarlijks gebeuren er veel ongelukken tijdens aan- en afmeren.
Vele ontstaan door "effe vlug".
-Afstoppen op de spring.
Vaak moet de spring als eerste aan de wal, terwijl het schip nog een heel klein beetje vaart loopt.
In de juiste positie roept de kapitein dan "spring vast" door de intercom of radio.
Wanneer het schip dan nog teveel vaart loopt en de spring te snel belegd wordt breekt de spring en kan men het uiteinde tegen het hoofd krijgen.
Een ander veel voorkomend ongeluk is de voet in de lus.
Als een tros slordig is opgeschoten op het dek is het gemakkelijk om met de voet in een lus te gaan staan.
Komt de tros dan strak, dan wordt de voet zomaar geamputeerd, of erger, men wordt door de kluis getrokken.
MINIMAAL benodigde PBM's:
-Helm.
-Handschoenen.
-Werkschoenen/rigboots.
-Overall
-Liefst ook een reddingsvest.
Bovenal:
Denk na.
Een veel gemaakte fout is bijvoorbeeld de tros tijdens het beleggen rondom vastpakken.
Dus de duim aan de ene kant en de rest van de vingers aand e andere kant van de tros.
De tros ligt dan als het ware in de hand.
Als door een onverwachtse beweging de tros dan knijp loopt op de bolder zitten de duim of de vingers bekneld.
Op zijn minst een pijnlijke ervaring, maar waarschijnlijk erger.
Zo moet het in elk geval niet. (Tel de fouten die je denkt te zien.)
Uitleg trossenwinch:
Filmpje over wat er allemaal fout kan gaan bij aanmeren:
In wat voor klein hoekje een ongeluk kan zitten blijkt wel uit dit filmpje.
Alleen al door even na te denken kan veel potentiële ellende dus al voorkomen worden.
Dat begint al bij de manier waarop de lus van de tros op de bolder gelegd wordt:
Dankzij de vrijwel nieuwstaat van deze tros gaat dit goed.
Foto's van ongeluk (Naar!)
Hieronder een paar foto's van een ongeluk op een bulkcarrier in Lagos (Nigeria) op 6 juli 2020.
(Zwakke magen: niet kijken)
Deze foto's gingen nog.
Hieronder een echte eye opener.
Het arrangement Meergerei is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Menno Jacobs
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2024-01-22 11:31:55
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
