Ondervoeding bij kwetsbare ouderen (70+) in het ziekenhuis
Ondervoeding bij kwetsbare ouderen (70+) in het ziekenhuis
Inleiding + instructie
Figuur 1
Inleiding:
Onderwerp:Ondervoeding van patienten opgenomen in het ziekenhuis.Met specifieke aandacht voor de kwetsbare oudere
Ondervoeding is een onderdeel van het het thema Kwetsbare oudere (70 jaar of ouder) in het ziekenhuis.
Doelgroep: Deze wiki is voor MBO V niveau 4, 3e jaars.
Doelen:
De student:
Kan benoemen wat ondervoeding is.
Kent het screeningsinstrument SNAQ en kan ermee werken
Weet welke stappen hij /zij als verpleegkundige moet ondernemen aan de hand van de SNAQ score.
Weet waarom eiwit rijke (Ei+) en energie rijke (En+) voeding van belang is bij ondervoeding
Weet wat eiwit + en energie + tussendoortjes zijn en weet wat hij/zij aan kan bieden voor wat betreft voeding aan een patient met ondervoeding
Instructie
Wat? De wiki bestaat uit een infomatief deel, 3 opdrachten en een oefening.
Neem eerst de infomatie door en maak vervolgens de opdrachten en de oefening. De oefening is voor jezelf, ter evaluatie van de theorie.
Hoe? Na een korte instructie van de docent kan de student individueel en zelfstandig aan de slag.
Hulp nodig?: Vraag een medestudent en/of de docent
Tijd: 3 lesuren a 45 minuten
Uitkomst: Opdrachten digitaal (via de mail) inleveren bij de docent
Informatief deel
Kwetsbare oudere en ondervoeding
Figuur 2 Potentiel risico's: delier, vallen,ondervoeding en fysieke beperking
Ondervoeding is een onderdeel van het het thema Kwetsbare oudere (70 jaar of ouder) in het ziekenhuis.
Het thema Kwetsbare oudere bestaat uit 4 onderdelen te weten:
Vallen
Delier
Ondervoeding
Fysieke beperking
Een ziekenhuisopname is voor een kwetsbare oudere risicovol vanwege verhoogde kans op complicaties zoals infecties, delirium, vallen en ondervoeding. Veel van de complicaties hebben functionele en/of cognitieve achteruitgang tot gevolg.Bij een grote groep ouderen, die opgenomen zijn in het ziekenhuis, ontstaat onherstelbaar functieverlies.Dit betekent dat na een opname ouderen minder goed in staat zijn om zelfstandig activiteiten te verrichten waaronder: Activiteiten van het dagelijks leven (ADL) zoals wassen, aankleden en zich in huis verplaatsen.Instrumentele activiteiten van het dagelijks leven (IADL) zoals koken, huishouden en boodschappen doen.
Gebleken is dat bij ruim 30% van de opgenomen ouderen na ontslag sprake was van functieverlies. Een gelijktijdige aanwezigheid van meerdere geriatrische problemen,zoals geheugenstoornissenen/of delirium, verhoogd valrisico,ondervoeding, immobiliteit, incontinentie en polyfarmacie kunnen bijdragen aan de geschetste problematiek.Het is van belang om functieverlies zoveelmogeijk te voorkomen door:
Vroegtijdig identificeren van aanwezige risico's
Inzetten van preventieve acties
Leveren van op ouderen afgestemde kwalitatief hoge (basis) zorg gedurende de hele opname
De verpleegkundige speelt een grote rol ten aanzien van boevenstaande interventies.Het is dan ook noodzakelijk om kennis te hebben van de genoemde onderwerpen. In deze wiki wordt het onderwerp ondervoeding uitegelicht. De website (http//:www.vmszorg.nl) geeft informatie over het thema kwetsbare oudere en ondervoeding.
Ondervoeding is inmiddels een erkend zorgprobleem. Uit cijfers blijkt dat in het ziekenhuis 15 tot 20%van de patiënten ondervoed is. In het verpleegtehuis 10 tot 15 % en in de thuiszorg 15 tot 30%. (StuurgroepOndervoeding, 2015).Risicogroepen zijn ouderen , chronisch zieken en patiënten rond een operatie. De combinatie van oudere met ondervoeding en een operatie of ziekenhuisopname is dus extra risicovol. Daar Nederland vergrijst, neemt deze laatste risicogroep alleen maar toe.
Algemene informatie ondervoeding
Figuur 3
Kijk het filmpje "Ondervoeding bij ouderen"
Het filmpje geeft een algemeen beeld aangaande het probleem ondervoeding bij ouderen.
In onderstaande afbeelding staan de gevolgen van ondervoeding benoemd.
Het ene gevolg heeft vaak effect ophet andere.
Wanneer een patient een infectie heeft kan dit effect hebben op extra gebruik medicatie.
Dit kost weer extra geld.etc.
De patient kan in een zogenaamde negatieve gezondheidsspiraal terechtkomen.
Hoe kan je ondervoeding signaleren?
Om zo effectief mogelijk ondervoeding te kunnen behandelen is het noodzakelijk om <24 na een ziekenhuis opname ondervoeding te herkennen.
Indien een patient moet worden geopereerd is het zaak om tijdens de intake bij de anaestesie, dit is meestal een aantal weken tot maximaal 3 maanden voor de operatie om ondervoeding te herkennen. Zodat ondervoeding tijdig behandeld kan worden om de patient in een zo optimale voedingstoestand te opereren. Ook is het mogelijk de operatie uit te stellen totdat de patient in een goede voedingstoestand is.
Signaleren van ondervoeding wordt gedaan aan de hand van een screeningsinstrument. Er zijn diverse instrumenten te weten: SNAQ, Must en de voedingsmeter. Daarbij zijn er inmiddels ook screeningsinsrumenten speciaal voor patienten die 65 jaar of ouder zijn.
In deze wiki wordt de SNAQ behandeld.Met als reden dat dit instrument evidence based is, eenvoudig en effectief is in gebruik, en wordt in de meeste ziekenhuizen gebruikt.
In het figuur hiernaast staat de SNAQ afgebeeld.
Instructie:
Stel de genoemde 3 vragen aan de patient.
Per vraag volgt een score
De scores vervolgens optellen
aan de hand van de scores wordt meteen inzichtelijk of er al dan niet actie moet worden ondernomen.
De meeste ziekenhuizen hebben het instrument weggezet in een digitale omgeving.
Wanneer er actie nodig is richting een dieetist volgt dit automatisch, bij een score van 3 en/of 3, in het digitaal systeem.
Behandelen van ondervoeding
Behandelen van ondervoeding.
De behandeling van ondervoeding is multidiciplinair.
De volgende disciplines zijn betrokken bij de behandeling van ondervoeding:
De verpleegkundige
De medewerker die zorg draagt voor het verstrekken van voeding op een afdeling:voedingsassistente, roomservicemedwerker ( benaming verschilt per ziekenhuis)
Dietist
Behandelend arts
In onderstaand overzicht is per score te zien welk acties noodzakelijk zijn.En wie welke actie uitvoerd.De behandelend arts is niet speciefiek benoemd in het overzicht. De arts moet geinformeerd worden om in zijn behandelplan rekening te houden met het probleem.
NB: Tussendoortje is een verstrekking tussen de maatijden door.
Eiwit rijke en energie rijke voeding
Figuur 5
Eiwit- en energie rijke voeding is van belang bij ondervoeding.
Waarom eiwit verrijkte voeding bij ondervoeding?
Eiwit is een bouwstof. Is nodig voor bijvoorbeeld spieropbouw en weefselopbouw (wondgenezing)
In welke voeding zit veel eiwit ?
Melk, boter, kaas en eieren
Vlees-en vleesproducten en wild en gevogelte
Waarom energie verrijkte voeding bij ondervoeding? (veel calorieën)
Energie verijkte producten zorgen voor toename van gewicht.
In welke voeding zit veel energie ? :
Volvette producten zoals volvette kaas, vettere vleeswaren, margarine of roomboter.
Melk, boter, kaas en eieren
Vlees-en vleesproducten en wild en gevogelte
Granen, brood
Aardappelen en peulvruchten
figuur 5.a
Opdrachten
Uitvoeren SNAQ score
Opdracht SNAQ score
Benodigheden: screeningsinstrument SNAQ
Geef de SNAQ score aan van onderstaande casuistiek:
Casus A
Mevrouw A
Weegt 70 kg is 1.70 m
Is in 1 maand 3kg afgevallen
Verminderde eetlust
Wat is de SNAQ score?
Casus B
Dhr B
Weegt 60 kg 1.75m
Is in 1 maand 3,5 kg afgevallen
Wat is de SNAQ score?
Opdracht 2 Behandelplan ondervoeding
Benodigheden: Behandelplan ondervoeding
Wat is het behandelplan van mevrouw A?
Wat is het behandelplan van dhr B?
Opdracht eiwit + en energie+ tussendoortjes
Opdracht Eiwit rijk (Ei+) en energie rijke(En+) voeding
Opdracht 1
Zoek 10 eiwitrijke producten en schrijf ze op met het aantal grammen eiwit.
Waarbij een verdeling uit onderstaande productgroepen:
Melk, boter, kaas en eieren
Vlees-en vleesproducten en wild en gevogelte
Zoek 10 energierijke producten en schijf ze op met het aantal calorieën
Zorg voor een verdeling uit onderstaande productgroepen ( bijvoorbeeld 2 uit iedere productgroep)
oliën en vetten en smeerbare producten ( vanwege de vetten)
Melk, boter, kaas en eieren (vanwege de vetten en eiwitten)
Vlees-en vleesproducten en wild en gevogelte(vanwege de vetten en eiwitten)
Granen en aardappelen (vanwege de koolhydraten)
. Hulpmiddel: Nederlandse Voedingsmiddelen tabel
Opdracht 2 ( mag eventueel in 2 tallen)
2. a Verzin met de producten die je hebt gevonden 3 tussendoortjes met een hoge eiwitrijke en energierijke waarde.
(Criteria: 1 reëel portie voor een zieke zorgvrager zonder eetlust)
2.b. Verzin 3 vervangingen dan wel toevoegingen voor maaltijden waarin ‘normaal’ gebruikte producten vervangen worden door eiwitrijke en/of energierijke voedingsmiddel. Geef de extra energie in calorieën en/of eiwit in grammen aan ten op zichtte van het normaal gebruikte product.
Kwaliteitsindicator
Figuur 6
Ondervoeding bij ziekte is een zorgprobleem. Het doormaken van een acute ziekte gaat vaak gepaard met verminderde eetlust. Ondervoede patiënten herstellen minder snel van een ziekte of operatie en hebben meer complicaties. Ondervoeding neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt.
Ondervoeding is inmiddels een erkend zorgprobleem. Uit cijfers blijkt dat in het ziekenhuis 15 tot 20%van de patiënten ondervoed is. In het verpleegtehuis 10 tot 15 % en in de thuiszorg 15 tot 30%. (StuurgroepOndervoeding, 2016)
Sinds 2006 wordt er in de Nederlandse ziekenhuizen gescreend op ondervoeding. Dit betekent dat ziekenhuizen alle screeningen en behandelplannen aangaande ondervoeding zodanig moeten vastleggen dat er metingen verricht kunnen worden.Tijdige herkenning en behandeling is onderdeel van de basisset van prestatieindicatoren van de Inspectie voor de Gezondheidszorg voor alle verpleegafdelingen en de preoperatieve en geriatrie polikliniek
Voor 2015 vraagt IGZ het volgende over ondervoeding aan alle ziekenhuizen:
Screening op ondervoeding van alle patiënten op:( voor de klinische patienten wordt dit niet meer gevraagd door de IGZ, het is een vanzelfsprekendheid dat dit wordt gemeten en vastgelegd)
De kinderafdeling
De polikliniek geriatrie
De preoperatieve polikliniek
Tijdige behandeling:
Voldoende (energie en) eiwit op de vierde opnamedag voor de ondervoede patiënt voor alle verpleegafdelingen (inclusief kinderafdeling)
Dit betekent dat er een adequate behandeling is ingezet
Het arrangement Ondervoeding bij kwetsbare ouderen (70+) in het ziekenhuis is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
TT Huizinga
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2016-04-10 19:23:00
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
