Op twee strategische plekken op aarde is de hoofdverdeling gemaakt.:
De Equator (0 graden N/S) en de meridiaan van Greenwich (0 graden W/E)
Aarde is 360 graden.
Daarom kunnen we 180 graden "linksom" en "rechtsom" voor de lengtegraden en 90 graden naar "boven" en "beneden".
Waarom Meridianen 180 stuks en parallellen maar 90?
Meridianen lopen van pool tot pool, dus bij 180 graden W kom je op de meridaan van 180 E.
Ze "kruisen" elkaar op de pool.
Parallellen lopen evenwijdig aan elkaar.
Ze kruisen elkaar niet, gaan een heel rondje om de aarde.
Dus van equator naar pool maar 90 stuks.
Een positie.
Elke parallel en meridiaan heeft dus een getal.Een paar hebben een naam: de Equator (0) graden, de Meridiaan van Greenwich (0 graden), en de Datumgrensmeridiaan (180 graden W/E) => reden van naam komt in andere les, heeft te maken met de tijdzones.
Van 0 naar 1 graad N is 60 minuten, want een graad is in 60 stukjes gehakt.
Eén zo'n stukje, minuut, is weer in 60 stukjes gehakt => seconden.
Met seconden is het in de kaart lastig werken, daarom wordt in de kaart de minuut in tien stukjes gehakt => 1/10 graad.
Zo kan een postie dus 01 graad, 01 minuut en 1 tiende minuut (bijvoorbeeld) Noorderbreedte zijn.
Ditzelfde geldt voor de lengte.
Bijvoorbeeld positie van Straatsburg 48 35,0 N 007 45,0 E.
Op deze manier hebben we vanuit een bekende positie een plaats op de aardbol bepaald.
Op het scherm van (bijvoorbeeld) een GPS staat deze informatie ook, en die kunnen we dus in een kaart zetten.
Positie in de kaart zetten.
We hebben nu geleerd wat een positie is.
Hoe zetten we die in de kaart?
De graad is in 60 minutenvakjes verdeeld aan de zijkanten en de bovenkanten van de kaart.
De vakjes zijn weer onderverdeeld in tienden van graden.
Na elke 10 minuten (en op een kaart dat een klein gebied beslaat zelfs elke minuut) staat een lijn met de waarde van die minuut.
Hier leest de stuurman dus 53 graden 5 minuten en 5 tienden van minuten af.
Op dezelfde manier kan men de lengte aflezen.
Stel de positie is 53 graden 06 minuten en 2/10 minuut N en 004 graden 00 minuten en 1/10 minuut E (Notatie 53 06,2 N 004 00,1 E)
Wat zou dan onze positie zijn in bovenstaand plaatje?
(De W-kant van de kaart is 004 graden)
De koers bepalen
Als positie A in de kaart staat kunnen we ook een positie B in de kaart zetten.
De lijn tussen deze twee punten is de koers.
Leg de pleischaal langs het lijntje van de koers.
"Loop" naar de kompasroos op de kaart.
Lees de koers af in de richting van de koerslijn.
Of:
-Leg de pleischaal langs de koerslijn.
-"Loop" naar de dichtsbijzijnde Meridiaan.
- Op de onderste lat van de pleischaal staat in het midden een "S".
- Leg de S op de meridiaan.
- Leg de beide latten tegen elkaar aan en lees de koers af op de buitenrand van de bovenste lat.
- De lage getallen voor de Noordelijke koersen, de hoge getallen voor de Zuidelijke.
De zeemijl
Oorsprong zeemijl.
Een Zeemijl (Nautical mile=Nm) is 1852 meter.
Oorsprong:
Omtrek aarde is 40.000 km => 40.000 km / 360 graden = 111,11111 km per graad.
111.1111 km / 60 minuten = 1,851. 1851 km per minuut. => x 1000 => 1852 meter.
Afgesproken: 1 minuut is een mijl, dus 1 mijl is 1852 meter.
Rekenen met de zeemijl
De staande rand van de kaart wordt gebruikt voor het afmeten van afstanden.
Pak tussen de passer de afstand op de kaart die je wilt meten.
Ga naar de staande rand aan de zijkant van de kaart.
Eén zo'n zwart, dan wel wit, vak is een zeemijl die weer onderverdeeld is in 10 vakjes van tiende zeemijlen.
Leg onderaan zo'n groot vak de ene punt van de passer en lees bij de ander punt af hoeveel hele vakken je hebt en hoeveel 10e vakjes.
In het plaatje hierboven: dus 0,6 Mijl.
Andersom kan ook:
Pak op de staande rand een bepaalde afstand (bijv. 5 of 10 mijl) en pas op de koerslijn af hoe vaak die afstand tussen A en B past.
Dit is de totale afstand tussen A en B
De ETA berekenen.
We hebben in de vorige les geleerd hoe de afstand te bepalen tussen A en B
Wat is nu de geschatte aankomsttijd? (ETA, Estimated Time of Arrival.
Gegevens:
-We meten een afstand van 25 mijl tussen A en B.
-De snelheid van het schip is 12 mijl per uur. (1m/h = 1 knoop)
-De tijd is 12:00 uur.
Vraag: hou laat zijn we in punt B?
Oplossing;
Afstand / snelheid= vaartijd.
25 / 12 = 2,08 uur
We doen er dus 2 uren en nog een 0,8 uur over.
Hoeveel minuten is 0,08 uur?
60 (minuten) x 0,08 (60 minuten) = 4,8 minuten = 5 minuten.
De totale reisduur is dus 2 uur en 5 minuten.
Hoe laat komen we aan?
Vertrek: 12:00
Reis: 2:05
ETA: 14:05
Tijd en stappenplan ETA
De ETA berekenen van het ene land naar het andere binnen EUrop zal nog niet zo'n probleem opleveren.
Er is misschien een uurtje, wellicht twee, tijdverschil met de vertrekhaven en dat valt nog wel te onthouden
Maar wanneer we door diverse tijdzones varen wordt het al gauw ingewikkelder.
Het verschijnsel tijd
Tijd is een heel raar verschijnsel.
Ooit hadden we geen "tijd".
Men leefde naar het daglicht: het leven begon bij het eerste daglicht en hield op wanneer de zon onder ging.
Dit werkte goed in zeer kleine gemeenschappen, maar toen er meer samengewerkt ging worden met gemeenschappen verderop kreeg men behoefte aan het verschijnsel tijd.
Men ging afspreken dat men bijvoorbeeld 'twee glazen na zonsondergang', wat inhield twee keer de zandloper omdraaien, elkaar zou treffen.
Maar ja: hoe snel stroomde ieders zandloper.
En wanneer vond jij dat de zon opgekomen was en wanneer vond die ander dat?
Iedereen weet dat de zon in 24 uur tijd één keer om de aarde draait.
(Dat is niet helemaal zo, maar voor nu is dat even genoeg)
De aarde is een bol => een bol is 360° => 360° / 24 uur = 15°/uur.
De zon legt dus in één uur tijd 15° van de aardbol af.
Ooit heeft men afgesproken dat de meridiaan die door het hart van de wijk Greenwich in London de 0° meridiaan is.
En dat geldt ook voor de tijd.
Op het moment dat de zon recht boven de meridiaan van Greenwich staat is het 12 uur GMT (Greanwich Mean Time)
"Meridian Passage" noemt men dat.
AM is "ante meridian passage" (ante =voor)
PM is "post meridian passage" (post = na)
Alle meridianen ten oosten van Greenwich is de zon al geweest, de zon komt immers op in het oosten, dus in dat gedeelte van de wereld is het later dan GMT en moeten we uren optellen ten opzichte van Greenwich.
Alle meridanen ten westen van Greenwich moe de zon nog komen.
Dus daar is het vroeger dan in Greenwich.
In dat gebied moeten we dus tijd aftrekkken van GMT.
Om het eerlijk te verdelen hebben ze afgesproken dat de eerste tijdzones vanaf Greenwich loopt vanaf 7° 30 min W tot en met 7° 30 min E, wat samen weer 15° maakt.
Zo kan de zon 12 uren naar het westen maken tot 180° E/W en 12 uren naar het oosten tot 180° E/W.
En die 180° E/W noemen we dan de datumgrens, waar de dag terug of vooruit springt
(12 uur GMT + 12 uren = 24 uur GMT = een dag verder
12 uur GMT - 12 uren = 00 uur GMT = een dag eerder)
En zo is de aarde verdeeld in tijdzones
Waarbij ieder land zijn tijdzone aangepast heeft naar (meestal economische) omstandigheden.
Zie maar eens: Nedeerland ligt op ongeveer 5° Oost.
Dat is ruim binnen de zone voor GMT, en toch gebruiken wij GMT+1.
Dat doen we omdat de landen om ons heen die tijd ook gebruiken, waardoor het makkelijker handelsdrijven is.
Stappenplan ETA berekenen
Om de ETA te berekenen is het heel belangrijk om als eerste stap alle tijden terug te rekenen naar GMT.
Zo hoef je je geen zorgen meer te maken over tijdzones tijdens de rreis, of het feit dat de zomertijd wel of niet ingegaan is.
1) Reken de tijd van de haven van vertrek terug naar GMT
2) Bereken de reisduur. (Aantal mijlen gedeeld door de snelheid)
3) Tel de reistijd op bij de vertrektijd.
Dit is de ETA in GMT
4) Zoek in de almanac of op internet de tijdzone op van de aankomsthaven
5) Tel de tijdzone erbij op.
Nu heb je de ETA in LT.
Oefensommetje.
Gebruik kaart BA 1892
Vertrekpositie A: 50 55,0 N 000 30,0 E
Aankomstpos B: 51 06,0 N 000 46,0 E
Tijd van vertrek: 12:10 uur
Snelheid van het schip: 9 knopen.
Vragen:
- Wat is de koers?
- Wat is de afstand?
- Hoe lang varen we er over?
- Wat is de ETA?
Antwoorden oefensommetje
Koers: 043 graden
Afstand: mijl
Vaartijd 3, 33 uur => 0,33 uur x 60 minuten= 20 minuten => vaartijd is 3 uur 20 minuten.
Het arrangement Positie en koers in de kaart zetten. is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Menno Jacobs
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2024-03-19 09:30:26
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
