Inleiding
Beste Leerling,
Tijdens de afgelopen lessen hebben we de Tweede Wereldoorlog behandeld.
Daarnaast hebben jullie een fragment gezien van "dertien in de oorlog".
Jullie weten dus hoe de oorlog verliep in Europa en in Nederland in het bijzonder.
Nu weten we dat op 10 mei 1940 de Duitsers Nederland aanvielen. De Nederlanders wisten niet lang vol te houden tegen het grote Duitsland. Op 15 mei gaf Nederland zich over. Nederland was vanaf dat moment bezet door Duitsland.
De Duitsers waren tegen de Nederlanders nog vrij mild, maar tegen de Joden daarentegen kwamen er steeds meer maatregelen en zij werden zelfs uiteindelijk weg gedeporteerd. Jullie weten dat lang niet iedereen zich hier tegen verzette tijdens de oorlog. Sommige werkten zelfs samen met de Duitsers.
Wij duiken samen met jullie de geschiedenis in om te ontekken waarom mensen in het verzet gingen. De vraag die we gaan beantwoorden tijdens dit project is daarom:
Waarom zou je tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet gaan tegen de Duitsers, of juist samenwerken?
In deze webquest ga je onder andere fragmenten bekijken uit de serie "13 in de oorlog". Daarnaast ga je ook internetbronnen raadplegen.
Doelen van de opdracht:
- Je kan je aan de hand van verschillende bronnen inleven in een persoon die de Tweede Wereldoorlog bewust heeft mee gemaakt.
- Je kan aan de hand van voorbeelden een kritische mening geven over het verzet in de Tweede Wereldoorlog.
- Je kan aan de hand van een aantal grote risico's van een oorlog uitleggen, hoe deze ertoe kan leidden dat je bepaalde acties moet onderhandelen.
Taak
Wat is de bedoeling?
Zoals gezegd gaan we ons inleven in iemand uit de Tweede Wereldoorlog. Dus stel je voor, het is het jaar 1941 en Nederland is bezet door de Duitsers. Je bent 18 jaar en je woont in Amsterdam. Je woont nog bij je ouders en je twee kleinere zusjes in huis. Jullie zijn van Nederlandse komaf en hebben dus nog niet zo veel te vrezen van de Duitsers. Net zoals elke Nederlander sta je voor een keuze. Moet je samenwerken met de Duitsers? Of moet je juist de Duitsers tegenwerken? Of steek je toch je kop in het zand en kijk je wel wat er gaat gebeuren? Je keuzes bepalen of je het einde van de oorlog haalt en hoe.
TIjdens dit project komen we steeds situaties tegen waarin jij bepaalt wat je doet. Elke keer dat je een keuze maakt, schrijf je op waarom je deze keuze maakt. Gebruik hiervoor 100-200 woorden. Verwijs hierin naar minimaal 2 bronnen en/of de video's die je hebt bekeken.
Tip:
Schrijf direct op waarom je een keuze maakt en stel dit niet uit. Als je dit later doet dan weet je vaak niet helemaal meer waarom je hier ook al weer voor gekozen hebt.
Werkwijze
Je gaat als volgt te werk:
- Kijk ter voorbereiding de afleveringen van "13 in de oorlog". Deze vind je bij de bronnen.
- Schrijf van te voren op welke kant jij denkt te gaan kiezen in de oorlog.
- Ga vervolgens aan het werk met de gebeurtenissen. Maak telkens jouw keuze bij de gebeurtenis en schrijf op waarom.
Schrijf eerst alles op in klad. Aan het einde maak je het dan in het net.
- Kijk in het beoordelingsformulier waar je opdracht aan moet voldoen.
- Reken aan de hand van de score van je keuze uit aan welke kant je stond tijdens de oorlog
- Kijk in de afsluitingstabel hoe je het heb afgebracht in de oorlog.
- Vergeet niet per keuze aan te geven welke bronnen je gebruikt hebt.
- Schrijf ten slotte een conclusie van 50 woorden over wat je geleerd hebt.
De opdracht
Gebeurtenis 1: De Februaristaking
De februaristaking:
In Nederland worden de Joden steeds verder in het nauw gedrukt. Op steeds meer plekken mogen Joden niet meer komen. De pesterijen beginnen klein, maar worden steeds maar groter en groter. Veel Amsterdammers hebben het te doen met de Joden. Op 25 februari roept de CPN op tot een staking, deze komt er dan ook. Veel Amsterdamse mensen gaan staken. Jij ziet de menigte mensen staan die aan het staken zijn. Wat ga je doen?
- Je doet mee met de staking. (+10)
- Ga veilig naar huis. (+0)
Gebeurtenis 2: Onderduikers
Een onderduiker:
Naarmate de oorlog vordert, worden de sancties tegen de Joden steeds feller. Steeds meer Joden proberen onder de greep van de Duitsers vandaan te vluchten. Ook in Amsterdam zijn er steeds meer Joden die uit de Joodse wijk weg willen vluchten. Op een avond zit je boven op je kamer, plots wordt er op het raam geklopt. Je trekt de gordijnen opzij en je ziet een Joodse man. De man wil tijdelijk bij jou onderduiken, omdat de Duitsers zijn hele winkel hebben vernield en nu ook achter hem aan zitten. Wat doe je?
- Je laat de man binnen en verstopt hem in het kruiphok onder het huis. (+20)
- Je doet de gordijnen dicht en doet net of er niks is gebeurd. (+0)
- Je laat de man binnen. Zodra je kan, licht je de Duitsers in over de Joodse man in jouw huis.
(-20)
Gebeurtenis 3: De Trouw
De Trouw
Tijdens de oorlog werden de meeste media verboden. Er was sterke censuur. Gedurende de oorlog steeg het verzet tegen de Duitsers. Dit werd mede ondersteund door de vele illegale krantjes die gedrukt werden. In deze kranten werd nieuws geplaatst vanuit de ogen van de Geallieerden, maar ook het koninklijk huis schreef stukjes in deze kranten om het volk te bereiken. Tijdens je werk bij de slagerij van je vader word je apart genomen door een andere werknemer. Hij vertelt dat hij illegale krantjes verspreidt en vraagt jou om hulp, zodat ze nog meer kranten kunnen verspreiden. Wat doe je?
- Je helpt hem met het verspreiden van de krantjes. (+10)
- Je wijst het aanbod af, maar houdt het wel geheim. (+2)
- Je slaat het aanbod af en geeft de collega na het werk aan bij de politie. (-10)
Gebeurtenis 4: Onderduikers 2
Onderduikers bij de buren:
Naarmate de oorlog vordert worden de sancties tegen de Joden steeds feller. Steeds meer Joden proberen onder de greep van de Duitsers vandaan te vluchten. Ook in Amsterdam zijn er steeds meer Joden die uit de Joodse wijk weg willen vluchten. Op een avond fiets je naar huis. Je ziet dat de buurvrouw wel erg veel boodschappen heeft gekocht voor een gezin van drie mensen, dit viel je laatst ook al op. Ook heb je gedurende de week vaak veel geluid gehoord bij de buren, terwijl de buren zelf weg waren. Je weet eigenlijk wel zeker dat de buren onderduikers hebben. Wat doe je?
- Je gaat naar de buurvrouw en biedt aan om te helpen. Je gaat bijv. boodschappen binnen smokkelen en je houdt voor ze de wacht als de buren niet thuis zijn. (+10)
- Je besluit het maar te laten voor wat het is. De buren bepalen zelf maar wat ze doen. (+2)
- Je verraadt je buren bij de politie. (-20)
Gebeurtenis 5: Gewapend verzet
Gewapend verzet
Na de April/Mei staking in 1943 is er een ommekeer in het verzet. Verzetsgroepen gaan vanaf dit moment zich nog feller verzetten. Hierin schuwen ze geen geweld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gewapende overvallen op distributiekantoren en gemeentehuizen. Maar denk ook aan vernieling van bruggen, spoorwegen en dure gebouwen. Op een gegeven moment komt het zelfs zo ver dat de verzetstrijders aanslagen gaan plegen op belangrijke Duitsers en NSB'ers. Op 1 februari 1944 komt een goede oom bij je thuis op bezoek. Tijdens dit bezoek komt een verhaal ter sprake dat de oom bij het verzet zit en hij vraagt jou om mee te doen bij een overval op een distributiekantoor. Wat ga je doen?
- Accepteer zijn aanbod en helpt bij het plannen en de uitvoering van de overval. (+30)
- Je slaat het aanbod af, maar stelt je oom gerust om het plan geheim te houden. (+5)
- Je slaat het aanbod af en geeft je oom aan bij de politie. (-30)
Het resultaat
Tel je score bij elkaar op en bekijk hoe jij het heb afgebracht in de oorlog.
(-30 tot -80):
Je hebt je volgens de Duitsers voorbeeldig gedragen.
Je hebt je burgerplicht gedaan.
Tijdens de oorlog was je de beste vriend van de Duitsers, een echte NSB'er
Dit heeft je tijdens de oorlog veel opgeleverd, maar of de Nederlanders dit na de oorlog kunnen waarderen?
(-30 tot 0):
Je hebt je redelijk schuil gehouden. Je hebt wel samengewerkt met de Duitsers, maar alleen om te overleven.
Je hebt gedaan wat je moest doen, maar je hebt nog geen echte NSB'er.
(0 tot 30)
Je hebt geleefd als een echte struisvogel.
Je hebt vijf jaar lang met je kop in het zand geleefd.
Als je al wat deed, dan deed je dat om te overleven.
Je bent niet echt dapper gebleken.
(30 tot 80)
Je hebt jezelf bewezen als een echte verzetsstrijder.
Je was de ergste nachtmerrie van de nazi's.
Menig Duitser heeft nachtmerries van jou gehad.
Maar aan verzet zit een prijs.
De kans dat je nog opgepakt wordt voor het einde van de oorlog, wordt met de dag groter.
Beoordeling
Voor de beoordeling wordt er gelet op je verantwoording. Het maakt dus niet uit welke keuzes je maakt, maar waarom. Leg dit goed uit!
Verder moet het verslag aan de volgende eisen voldoen:
- In het verslag is je verwachting van welke kant je gaat kiezen opgenomen.
- Elke verantwoording bestaat uit 100-200 woorden.
- In elke verantwoording wordt naar twee bronnen en/of de videofragmenten verwezen.
- Het verslag is geschreven in correct Nederlands.
- Het verslag ziet er netjes en verzorgd uit.
- In het verslag moet goed te zien zijn dat je je duidelijk in de persoon hebt ingeleefd.
- In het verslag staat een conclusie van ongeveer 50 woorden
Het verslag wordt beoordeelt met een onvoldoende, voldoende of goed
Terugblik
Wat heb je geleerd?
- Je hebt geleerd om je aan de hand van een bron een mening te geven over een bepaalde gebeurtenis.
- Je hebt je ingeleefd in een persoon ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Hierdoor heb je meer geleerd over de oorlog.
- Je hebt geoefend met het formuleren van je mening aan de hand van argumenten.
- Je hebt gezien wat oorlog met mensen doet. Dit geldt niet alleen voor die tijd, maar dat is ook vandaag de dag nog het geval.
Bronnen
Afleveringen "13 in de oorlog"
Aflevering 5: Verraad en verzet
Aflevering 6: Joden
Aflevering 7: Gewapend verzet
Aflevering 8: Vernietiging
Internetbronnen
Februaristaking 1
Site over de februaristaking
Februariestaking 2
Site over de februaristaking
De Trouw 1
Een archief van de trouw tijdens de Tweede wereldoorlog. Dit was een illegale krant.
De Trouw 2
Informatie over de verzetskrant "De Trouw"
Gewapend verzet
Een site over het gepand verzet. Klik op de linkjes aan de linkerkant voor informatie over andere onderwerpen.
April-Mei stakingen
Een videofragment over de April-Mei stakingen.
Onderduikers 1
Informatie over het onderduiken
Onderduikers 2
Informatie over het onderduiken
Het verzet
Algemene informatie over het verzet
Docentenpagina
Taal van de website:
Nederlands
Opbrengst van dit arrangement:
Verslag
Extra benodige materialen:
Pc's met internetaansluiting
Webquestmakers:
Kevin Bouw & Jochem Tissingh
Dit arrangement is goed te gebruiken bij:
Methode:
MeMo
Hoofdstuk/les:
Havo 3, Hoofdstuk 5
Dit arrangement gaat over Nederland in de Tweede Wereldoorlog. Voor deze webquest hebben de leerlingen al les gehad over de Tweede Wereldoorlog. De lessen waren aan de hand van de methode, hier kwam hoofdstuk 5 aan bod.
In het arrangement gaan leerlingen aan de hand van fragmenten van de serie "13 in de oorlog" aan de slag. Deze serie ondersteunt het inlevingsvermogen van de leerlingen. Overigen is het aan te raden om één aflevering alvast tijdens de les te kijken, om de leerlingen al een beeld te geven van de opdracht, maar ook van de oorlog.
De leerlingen gaan aan de slag met de opdracht, waarbij ze bepalen wat voor acties ze gaan ondernemen in bepaalde gebeurtenissen. Dit bepaald hun lot aan het einde van de oorlog.
Voor het persoon waar de leerlingen zich in moeten leven, hebben we een persoon van 18 jaar gekozen. Dit omdat zo iemand voor meer realistischere keuzes komt te staan dan een 13-jarige.
Het arrangement is bestemd voor Havo 3.
Het arrangment zal ongeveer zo'n drie lesuren in beslag nemen.
De docent heeft een begeleidende/coachende rol.
Leerlingen schrijven hun bevindingen op en leveren deze op papier in.
Het eindproduct kan beordeelt worden met een onvoldoende, voldoende of een goed. Eventueel kunt u er zelf een cijfer aan koppelen.
