1.3.2 Computer Safety

1.3.2 Computer Safety

1.3.2 Computer Safety

Inleiding

Na de uitvinding van de computer en voor het jaar 2000 maakte de computer nog niet zo'n groot deel uit van het menselijk leven als nu. Toen hoefte je je bijna geen zorgen te maken over digitale veiligheid, want er zaten nog maar weinig mensen op het internet en de meeste mensen hadden nog geen verstand van computers.

Nu is dat wel anders! Inmiddels telt de wereld meer dan 2 miljard (2.000.000.000) internetgebruikers en zijn deze mensen bijna allemaal verbonden met het internet. Dit betekent dat er ook meer mensen zijn bijgekomen die slechte bedoelingen hebben op het internet. Deze mensen zijn erop uit om jouw geld af te pakken, je op te lichten of je simpelweg te pesten. Alle gevaren die in de 'echte' wereld spelen zijn nu ook terug te vinden in de computer en op het internet.

Daarom is digitale veiligheid, of 'computer safety', belangrijker dan ooit. Op veel scholen wordt er aandacht aan besteedt omdat het belangrijk is om kinderen vanaf een jonge leeftijd op te voeden over de gevaren en hen bewust te maken van wat zij op het internet doen. Het zal immers zo zijn dat als jullie generatie volwassen is, er misschien wel 7 miljard  mensen op het internet zitten.

'Phishing' is één van de gevaren van het internet. Het gaat dan om het proberen te achterhalen van iemand's wachtwoorden en bankgegevens.


In deze lessenserie gaan jullie aan de slag met digitale veiligheid. Jullie lezen hierover, bekijken filmpjes en maken opdrachten. Uiteindelijk is het de bedoeling dat jullie het volgende gaan leren:

  • Je kunt minimaal 4 gevaren van het internet benoemen
  • Je kent de betekenis van het begrip computervirus
  • Je kent de betekenis van het begrip Phishing
  • Je kent de betekenis van het begrip Malware
  • Je kunt benoemen welke vormen van internetoplichting bestaan
  • Je weet hoe je computervirussen en malware kunt bestrijden
  • Je kunt opnoemen hoe je phishing kunt voorkomen
  • Je kunt een veilig wachtwoord aanmaken
  • Je kunt opnoemen hoe je kunt zien of een website veilig is

Inleidende video

Bekijk de video over kinderen op het internet hieronder. Maak daarna de onderstaande oefening.

Kinderen op de computer

Hoofdstuk 1: Gevaren op het internet

In dit hoofdstuk ga je leren over de gevaren die er zijn op internet. Het gaat dan vooral om: virussen, phising, hacken, oplichting en malware. Het hoofdstuk bestaat uit verschillende paragrafen met opdrachten die elk een onderdeel behandelen.

 

Paragraaf 1: Computervirussen

Virussen, de afkorting voor computervirussen zijn één van de grootste gevaren van het internet. Een virus krijg je vaak onverwacht en ongewild binnen en valt vervolgens de systemen in je computer aan. Net zoals een virus zich in jouw lichaam nestelt en dan schade aanricht aan jouw organen en je lichaam, gaat een computervirus ook te werk.

De eerste computervirussen waren al tussen 1987 en 1988 in omloop. De Amerikaanse computertechnicus Fred Cohen schreef in 1984 al de 'code' voor een computervirus. Een Nederlander met de naam Jan Terpstra was één van de eerste die leerde om dit virus onschadelijk te maken. Later maakte hij er zijn werk van om virussen op te sporen en te vernietigen.

Er bestaan duizenden soorten computervirussen die in meer of mindere mate schadelijk zijn. Er zijn virussen bij die weinig tot geen schade aanrichten en er zijn virussen die hele systemen, computers en computernetwerken kunnen platleggen. Het komt voor dat je je computer na een schadelijk computervirus te hebben opgelopen kunt weggooien.

Een computervirus is een schadelijk computerprogramma dat zich in je bestanden kan nestelen om daar schade aan te richten of gegevens ongemerkt te verkrijgen. Het kan zich ook settelen in het besturingssysteem van de computer en zo je computer onbruikbaar maken. Je kunt virussen op verschillende manieren binnenkrijgen. De volgende zijn de meest voorkomende:

  • Door het downloaden van een bestand via internet
  • Door het bezoeken van websites waar een virus zich schuilhoudt
  • Door het ontvangen van een schadelijke e-mail en deze te openen
  • Door het afspelen van een schadelijke CD

Computervirussen kunnen zich alleen verpreiden naar computers die hetzelfde 'besturingssysteem' hebben als de computer waarop het virus gemaakt is. Een virus dat gemaakt is op een computer met Windows, kan zich ook alleen op een windows-computer vestigen.

Voorbeelden van virussen

  • Bootsectorvirus. Dit virus voegt gegevens toe aan het opstartgedeelte van een computer die het besturingssysteem moet starten (de bootsector).
  • Macrovirus. Dit virus wordt verspreid door bestanden met een macro erin. Voorbeelden zijn Word-documenten.
  • Tijdbomvirus. Dit virus wordt pas actief op een bepaalde datum of tijd (1 april en vrijdag de dertiende zijn daarbij populair). Hierbij kan elk soort virus worden geactiveerd.
  • Logic bomb. Dit virus activeert als er een bepaalde, voorgeprogrammeerde, verandering optreedt in de computer. Hierbij kan elk soort virus worden geactiveerd.


Hoe weet je dat je een computervirus hebt?

Hoe kun je nu weten of je wel of geen computervirus hebt opgelopen? Het is vaak moeilijk om dit te achterhalen omdat sommige virussen geen sporen achterlaten van hun bestaan. Vaak kun je het wel merken aan de volgende zaken:

  • Je computer begint raar te doen. Er openen zich vanzelf programma's en bestanden, je scherm kan flikkeren.
  • Je computer start zonder duidelijke reden ineens niet meer op.
  • Je kan bepaalde functies op de computer niet meer uitvoeren.
  • Je scherm loopt constant vast.

Maak nu opdracht 1 en 2 onder het kopje 'Opdrachten'.

Paragraaf 2: Malware

In enkele talen, zoals het Frans en Spaans, betekent het woordje 'mal': slecht. 'Ware' is een ander soort naam voor een programma. Malware is dus te vertalen als een slecht computerprogramma. Een computerprogramma dat slechte bedoelingen heeft met jouw computer of gegevens (of: data).

Malware is gemaakt door mensen en is bedoelt om je computer aan te vallen. Het lijkt erg veel op een virus maar het is anders. Het verschil is dat een virus een computer 'infecteert' en langdurig schade aan kan richten terwijl malware één keer een aanval doet op een bepaald deel van jouw computer. Malware is ook een computerprogramma.

Een voorbeeld van malware is het volgende: Je hebt net de nieuwe versie van de Google Chrome webbrowser gedownload maar er zat een programma bij dat je niet kent. Dit programma staat geinstalleerd op je computer en je kunt het niet verwijderen. Als jij vervolgens bij jouw afbeeldingen op zoek wil gaan naar foto's van jouw vorige vakantie, dan blijkt ineens dat deze allemaal weg zijn....O, nee! De malware heeft jouw bestanden verwijderd. Het is niet te verwachten dat de malware meer schade aanricht omdat het vaak één keer werkt. Het is dus te vergelijken met een soort bom.

Je kunt malware krijgen via dezelfde manieren als een computervirus. Via downloaden, e-mail, CD's of schadelijke websites dus. Malware is erg vervelend omdat je vaak een computerexpert nodig hebt om het te verwijderen. Zelf kun je dit bijna nooit doen.

Spyware

Een van de meest vervelende en schadelijke soort Malware is 'Spyware'. Dit is een spionageprogramma dat zich in jouw computer vestigt. Het lijkt daarmee wat op een virus. Het bespioneert wat jij allemaal op de computer doet. Het kan kijken welke wachtwoorden je invoert en dus zo achter je bankgegevens en inloggegevens komen. Het kan je volgen op het internet en het kan zelfs je webcam aanzetten zonder dat jij het weet. Wees hier dus altijd bedachtzaam op en plak je webcam bijvoorbeeld af met een sticker als je hem niet gebruikt.

Maak nu opdracht 3 bij het kopje 'Opdrachten'.
 

Paragraaf 3: Internetoplichting

Het spreekt natuurlijk voor zich, internetoplichting houdt natuurlijk in dat je wordt opgelicht via het internet. Het is dan niet het internet zelf dat jou oplicht sommige mensen die er gebruik van maken. Oplichting op het internet is veel voorkomend en is een vervelend verschijnsel dat steeds vaker de kop opduikt. Er zijn vele soorten van oplichting via het internet, wij behandelen alleen de meest voorkomende.

Fake webshops (nepwebsites)

Steeds meer mensen doen aan online shoppen en bezoeken dan webshops. Oplichters maken hier slim gebruik van door zogenaamde ' fake' webshops te openen. Dat zijn websites die helemaal echt lijken en waarin je ook producten kunt bestellen en deze dan vervolgens met Ideal moet afrekenen. Je krijgt alleen je pakketje nooit opgestuurd en bent je geld kwijt.

Door goed te kijken of je geen spelfouten op de website ziet of zaken die voor jouw gevoel niet helemaal kloppen, kun je vaak achterhalen of een webshop nep is. Als een prijs die je ziet erg laag is en veel lager dan de rest, dan kun je er vanuit gaan dat het nep is. Als iets 'te mooi is om waar te zijn' dan is het dat vaak ook op het internet.
 

Voorbeeld van een nepwebshop van BCC
Voorbeeld van een nepwebshop op basis van elektronicawinkel BCC.



Marktplaatsoplichting

Marktplaats.nl is een soort markt voor heel Nederland en Belgie. Iedereen kan er zijn oude spullen of handel die zij hebben op verkopen. Er zijn op Marktplaats dan ook mensen met slechte bedoelingen op te vinden. Oplichting via Marktplaats gebeurt vaak door mensen te laten betalen voor iets dan zij willen kopen en dat dan vervolgens niet opgestuurd krijgen. Hetzelfde verhaal eigenlijk als met de fake webshops maar dan met personen. Oplichting is er ook te vinden in een andere soort, bijvoorbeeld dat je denkt te maken te hebben met echte artikelen en dat bij aflevering blijkt dat de spullen namaak of nep zijn. Soms kan het voorkomen dat mensen doelbewust een kapot product verkopen maar er wel de volle prijs voor vragen. Jij bestelt het dan en weet van niets.

E-mailoplichting

E-mailoplichting komt erg vaak voor, van de oplichtingssoorten die wij behandelen misschien wel het meeste. Deze vorm van oplichting is gelukkig wel vaak makkelijk te herkennen. Deze soort komt voor in de vorm van e-mailberichten die je ontvangt van onbekende of soms bekende afzenders. Het kan zijn dat er een persoon met jou e-mailt die zegt een verloren oom, opa, oma of wie dan ook te zijn. In het bericht staat dan bijvoorbeeld dat zij jou veel geld willen sturen omdat ze een erfenis aan jou schenken. Het enige is dat jij dan eerst wat geld moet betalen om de storting van het geld naar jou mogelijk te maken. Als je valt voor deze oplichting dan stuur jij je geld op en zie je natuurlijk nooit de erfenis tegemoet.

Deze vorm van oplichting komt voor in heel veel verschillende soorten. Er zijn veel verhalen die de oplichters in hun bericht zetten om jou te lokken geld te sturen. Veelvoorkomend is ook iemand die jouw vriend of vriendin wil zijn en dan vervolgens om geld vraagt. Vooral oudere mensen trappen in deze val omdat zij nog niet genoeg op de hoogte zijn van oplichtingsmogelijkheden op internet.

Hoe kun je deze vorm van oplichting via e-mail herkennen?

  • De berichten komen van een onbekende afzender
  • De berichten zijn vaak in het Engels
  • Er zitten veel spelfouten in de berichten
  • Een persoon vraagt om geld. Dat is vaak meteen een verdacht signaal
     

 Via de website www.opgelichtopinternet.nl kun je zien welke oplichtingszaken momenteel lopen en kun je allerlei nuttige waarschuwingen en informatie over internetoplichting vinden. 


Phishing

Phishing is een vorm van internetfraude, waarmee fraudeurs proberen om via e-mail achter jouw bankgegevens te komen. Fraudeurs lokken je naar een valse (bank)website. Dit is een kopie van de echte website van de bank. Hier wordt je verzocht om je inlognaam en wachtwoord in te voeren. Op deze manier krijgt de fraudeur de beschikking over jouw gegevens. Met alle gevolgen van dien. Het komt er dus op neer dat criminelen via Phishing, wat lijkt op het Engelse 'Fishing' en 'vissen' betekent, proberen jouw bankgegevens te achterhalen om geld van je rekening af te halen. Zij 'vissen' naar jouw gegevens.

Voorlichtingsvideo van de politie over Phishing

 

Maak nu opdracht 5, 6 en 7 bij het kopje 'opdrachten'.

Paragraaf 4: Hacken

Hacken

Als je computer gehackt is of als je slachtoffer bent geweest van hacken, dan betekent dat dat er is ingebroken op jouw computer. Hacken is dus het inbreken in een computer met een bepaald doel. Computers met een slechte beveiliging en geen antivirus-software zijn er zeer kwetsbaar voor. Sinds de ontwikkeling van de computer en het internet, vanaf ongeveer 1995, is hacken steeds groter geworden. Hacken komt voor op zeer veel verschillende manieren maar is altijd illegaal. Hacken is altijd tegen de wet, tenzij je in dienst van de politie bent.


Doelen van hackers

Een hacker heeft een reden om een computer te kraken en in te breken. Heel soms komt het voor dat hacken slechts een pesterij is. Er wordt dan voor de lol ingebroken op iemands computer. Over het algemeen heeft een hacker dus een doel, dit kan zijn:

  • Iemands inloggegevens zien te verkrijgen
  • Iemands bankgegeven zien te verkrijgen
  • Een website proberen neer te halen
  • Een bedrijf of instelling saboteren
  • Gegevensdiefstal plegen
     

Manieren van hacken
Er zijn verschillende manieren waarop hackers hun activiteiten kunnen uitvoeren. Tegenwoordig kom je in het nieuws vaak een DDos-aanval tegen, hierbij bezoeken heel veel computers tegelijk een website waardoor deze het aantal bezoekers niet meer aankan en 'plat' gaat. De website gaat dan 'uit de lucht' en is niet meer te bezoeken voor enige tijd. Daarnaast kom je ook Codekrakers tegen. Deze hackers proberen via hele moeilijke computercodes wachtwoorden te kraken. Hiermee kunnen ze dan gevoelige of geheime informatie stelen van bedrijven of personen.

Afbeelding: Voorbeeld van een hack-programma.


Anonymous

Tegenwoordig is er een wereldwijde bekende hackersgroep genaamd 'Anonymous'. De naam betekent: anoniem. Het is een groep waarvan niemand weet wie het zijn zodat ze ongestoord kunnen opereren. Deze groep heeft geen leider en geen organisatie, het is ieder voor zich. Deze hackers zijn vaak erg slim en kunnen hun identiteit op het internet geheim houden en kunnen sporen die zij achterlaten uitwissen. De groep staat bekend om hun video's waarin zij aanvallen aankondigen. Zij hebben daarom vaak politieke doelen en eisen, zij willen vaak iets.

Anonymous is erg machtig omdat de leden bijna niet gevonden kunnen worden. Enkelingen worden wel door de politie opgepakt. Recent heeft de groep aangekondigd om digitaal oorlog te gaan voeren met de IS. Eén van de bekendste kreten van Anonymous is: ''We are legion'', wat zoiets betekent als ''Wij zijn met velen''.


Gevaren van hacken

Wat heb jij als internetgebruiker nu precies te maken met hacken? Waarom zou jij je er wat van aan moeten trekken? Die vragen kun je jezelf stellen bij het lezen van de tekst. Denk er aan dat jij ook een gebruiker bent van het internet. Zie het alsof je in een auto op een snelweg rijdt: Je kunt niet met elkaar praten maar hebt wel met elkaar te maken. Als een weggebruiker te hard rijdt kan dit gevaar voor jou oplopen. Zo is het ook met hackers. Als jij per ongeluk de verkeerde website bezoekt of in aanraking komt met hackers, dan loop je het risico om slachtoffer te worden. Jouw persoonlijke gegevens kunnen gestolen worden of er kunnen ongewenste foto's van jou op het internet belanden (Grooming).

 

maak nu opdracht 8.


 


 

 

 

 

Hoofdstuk 2: Eindopdracht

De eindopdracht

De eindopdracht van deze lessenserie is een onderzoeksopdracht. Je weet nu door het volgen van de lessen en het lezen van de teksten welke gevaren je op het internet allemaal tegen komt. Gelukkig zijn er ook veel oplossingen en dingen die jij kunt doen om je te verdedigen tegen de gevaren. Jij maakt hierover een informatieboekje.

Opdracht
Je gaat een informatieboekje van 2 tot 3 pagina's maken over een zelf gekozen 'internetgevaar'. In dit boekje ga jij vertellen:

  • Wat het gevaar is
  • Hoe je gevaar loopt (wat je moet doen om een computervirus te krijgen bijvoorbeeld)
  • Wat je tegen het gevaar kunt doen (bijvoorbeeld een antivirus-programma)

Je kunt kiezen uit:

  • Internetoplichting
  • Phishing
  • Hacken
  • Computervirussen

Gebruik Google om te zoeken naar wat je kunt doen tegen het gevaar.

Eisen

  • Minimaal 2 pagina's
  • In Word-online, lettertype Arial 12
  • Je maakt het alleen

Inleveren
Via OneNote. Zet het bestand als bestandsbijlage op je huiswerkpagina

Let op: Je krijgt ongeveer 2 lessen de tijd!

 

Opdrachten

Opdracht 1: Kennisvragen

Opdracht 2: Voorbeelden van virussen zoeken

De Nederlandse website http://www.virusalert.nl/ houdt bij welke virussen momenteel allemaal in omloop zijn. Op deze website kun je dus actuele informatie vinden over virussen waarvoor je moet oppassen.

In deze opdracht ga je op zoek naar 5 computervirussen via de website van VirusAlert en beschrijf je wat deze virussen doen. Volg de onderstaande stappen.

Stap 1

Log in op jouw Office 365 en ga naar OneDrive. Open nu een nieuw Word-bestand. Noem het bestand (bovenin) '1.3.2 Opdracht 2'.

Stap 2

Bezoek de website http://www.virusalert.nl/ en kijk onder het kopje 'Laatste virussen'.
 

Stap 3

Zoek 5 computervirussen op en schrijf de namen in je Word-bestand. Schrijf er dan achter wat het virus doet. Bijvoorbeeld:

Naam virus: Trojan.Sakurel

Wat het doet: Sakurel is een zogeheten trojan. Na infectie installeert het een backdoor waarmee de virusschrijver / aanvaller controle krijgt over het getroffen systeem.

Stap 4

Ben je klaar? Deel dan het bestand met je docent via Office 365.

Opdracht 3: Zelf Malware bedenken

Deze opdracht doe je in een tweetal. Je hebt nodig:

Volg nu de onderstaande stappen.

Stap 1

Schrijf allereerst bovenaan jullie Word-bestand de betekenis van het begrip Malware in je eigen woorden op.

Stap 2

Bezoek de wikipedia-pagina over Malware door op de link bovenin te klikken. Kijk naar voorbeelden van Malware.

Stap 3

Bedenk nu samen 3 eigen soorten Malware. Bedenk welke schade je een andere computer zou willen aandoen en schrijf dit op.

 

Wat moet je niet doen: Het word-bestand delen met je docent, dat hoeft niet.

 

 

Opdracht 4: Verschillen computervirussen en malware

De onderstaande vraag gaat over de verschillen tussen computervirussen en malware. Maak nu de vraag.

Opdracht 5: Verhaal internetoplichting

Lees het bericht op een internetforum van een mogelijk slachtoffer van internetoplichting hieronder.

 

 

Je hebt het verhaal als het goed is gelezen. Aan jou de taak om te beoordelen of dit internetoplichting zou kunnen zijn of niet... Maak de onderstaande opdrachten in een nieuw Word-bestand in je Office 365. Noem het bestand '1.3.2 Opdracht 5' .

a) Met welke soort internetoplichting heeft de persoon misschien te maken? Lees paragraaf 3 om tot je antwoord te komen.

b) Wat is de oplichting waar de persoon misschien mee te maken heeft?

c) Welke kenmerken van internetoplichting kom je tegen in het verhaal van de persoon?

d) Vind jij het oplichting of niet? Vertel waarom jij wel of niet vind dat er al sprake is van internetoplichting bij dit verhaal.

Opdracht 6: Kennisvragen

Oefening: Kennisvragen bij paragraaf 3

Start

Opdracht 7: Zelf een verhaal zoeken

In deze opdracht ga je zelf op zoek naar een verhaal van internetoplichting. Dit doe je via de website van Opgelicht op Internet. Volg de stappen hieronder.

Stap 1

Ga naar de website www.opgelichtopinternet.nl. Deze website is een zogenaamd 'Forum', het bestaat uit berichten die gebruikers plaatsen en waar andere gebruikers op kunnen reageren. Zoek op de pagina naar een verhaal van internetoplichting.

Stap 2

Maak een nieuw Word-document aan met de naam '1.3.2 Opdracht 7' in Office 365.

Stap 3

Beschrijf in kort het verhaal dat je hebt gevonden.

Stap 4

Schrijf op wat het slachtoffer had kunnen doen om de oplichting te herkennen of te voorkomen volgens jou.
 

Stap 5

 

Vertel het verhaal aan je buurman/buurvrouw.

 

Opdracht 8: Samenvatting

Maak een samenvatting van paragraaf 4: Hacken in Word-online. Zorg ervoor dat je samenvatting ongeveer een half kantje (A4) groot is.

Extra opdrachten

Extra 1

Hieronder vind je een link naar een website. Op deze website staat informatie over 10 gevolgen van een computervirus.

Maak een PowerPoint over de 10 dingen die kunnen gebeuren als je een virus hebt opgelopen, voor kinderen. Gebruik de website om de 10 gevolgen te lezen en te gebruiken in je PowerPoint.

Link naar Website 10 gevolgen virus

Extra 2

Lees het artikel op deze link (klik hier). Dit artikel gaat over het herkennen van een computervirus.

  1. Lees het artikel.
     
  2. Maak een verslag van ongeveer 1/2 A4 waarin je een samenvatting maakt van het artikel. Je moet dus kort opschrijven waaraan je een computervirus kan herkennen door het te gebruiken.

Extra 3

Hieronder vind je de film 'Mooiste chick van het web'. Deze film gaat over een meisje op de middelbare school die slachtoffer wordt van een Loverboy. Bekijk de film en maak daarna de opdrachten eronder.

Oefening: Vragen bij de film 'Mooiste chick van het web'

Start

Extra Wikiwijs-opdrachten

Digiveiligheid deel 3: internetten en social media