Welkom bij deze online workshop over 'Informatievaardigheden' voor leraren!
Voor vragen kun je contact opnemen met Remco Pijpers
via r.pijpers@kennisnet.nl of 0800 3212233
Deze workshop is tot stand gekomen in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek. Speciale dank gaat uit naar Anneke Tiddens.
'Information overload'
In deze online workshop leer je informatie verwerken. Dat klinkt misschien wat vreemd, want dat doe je toch al de hele dag? Klopt inderdaad, maar vaak doen we dat nog relatief onbewust of kijken we niet veeeel verder dan onze neus lang is. Terwijl antwoorden niet altijd zijn wat ze lijken te zijn en er vaak meerdere vragen weer achter een vraag zitten...
De almaar toenemende informatiestromen dwingen ons om steeds kritischer met informatie om te kunnen gaan. Hoe goed zijn we in staat om te filteren, de gewenste bronnen te vinden en die op waarde te kunnen schatten? Dat vergt een hoop verschillende vaardigheden en kennis van zaken; in deze online workshop bieden we je hiervoor concrete handvatten en een helder stappenplan. Zodat je voor jezelf en jouw leerlingen steeds meer grip krijgt op wat dat eigenlijk is, "informatie"...
Dit leer je in deze workshop
Deze online workshop is ontwikkeld voor jou, leerkracht po in de bovenbouw of docent vo in de onderbouw. We nemen je in deze workshop mee op reis langs verschillende informatiebronnen. Je ontdekt de verborgen onderdelen van een toneelposter, analyseert nieuwsberichten op NU.nl, duikt in de discussie over de gevaren van 'mobiele straling' en vormt een mening over de vluchtelingenproblematiek. Klinkt goed toch...?
Gedurende deze reis leer je via een helder model hoe je uiteindelijk iedere onderzoeksvraag die je hebt kunt proberen te beantwoorden. Onze ambitie is dat je hierdoor na afloop van deze workshop:
weet wat 'informatievaardigheden' precies zijn en wat de meerwaarde ervan voor jou en je leerlingen kan zijn,
bekend bent met het 'Big Six' model om daar ieder type informatie mee te kunnen doorgronden,
inzicht hebt in hoe informatie tot stand komt en welke belangen er achter bronnen kunnen spelen,
maar vooral: dat je met de oefeningen, opdrachten, inspiratie en voorbeeldlessen die we je aanreiken direct met jouw leerlingen zelf aan de slag kunt!
Zo werkt deze workshop
Deze workshop is opgebouwd uit 2 basismodules, 5 verdiepende modules en twee voorbeeldlessen met een totale duur van ongeveer 2 uur. En ja, over die volgorde hebben we nagedacht... Als je alle modules lineair volgt leer je stapsgewijs wat informatievaardigheden zijn en hoe je met je eigen leerlingen aan de slag kunt. Maar je bent uiteraard ook vrij om direct een module in te duiken die jou het meeste aanspreekt:
1. Basismodule Informatie (duur: ca. 10 minuten)
In deze module ontdek je de enorme impact die de groei van informatie op ons leven heeft. Via korte filmpjes laten we zien hoe sinds de eerste mens tot nu de hoeveelheid informatie exponentieel toeneemt en hoe daarmee de noodzaak voor 'informatievaardigheden' steeds groter wordt.
2. Basismodule Big Six (duur: ca. 5 minuten)
In de verdiepende modules ga je verschillende soorten informatiebronnen analyseren aan de hand van het Big Six model. De Basismodule Big Six legt uit hoe dit model werkt, door je precies de stappen te laten zien. En ook vind je in deze module een handige printversie van het model, die je zo boven je bureau of in je klas kan ophangen!
3. Verdiepende modules (duur: ca. 20 minuten per module)
Waar men vroeger informatie in de encyclopedie opzocht doet vrijwel iedereen dat tegenwoordig via online zoekmachines. Deze vormen dan ook het startpunt van de verdiepende modules. Zonder kennis van de werking van deze zoekmachines is het lastig om te beoordelen hoe hun zoekresultaten (en daarmee vaak jouw 'antwoord') tot stand komt. Hierna ga je aan de slag met het analyseren van informatie over een toneelaffiche, over de gevaren van 'straling van mobiele telefoons', over de nieuwsberichten van NU.nl en over de vluchtelingenproblematiek. Ben je al nieuwsgierig geworden...?
4. Voorbeelden en voorbeeldlessen (duur: eigen invulling)
Om direct met je eigen leerlingen aan de slag te kunnen bieden we je aan het einde van iedere module al inspiratie en voorbeelden die je in je klas kunt gebruiken. De voorbeelden sluiten direct aan bij de onderwerpen die we in de verdiepende modules behandelen. In de laatste module vind je ook nog eens twee uitgewerkte voorbeeldlessen, die je zo in de praktijk kunt brengen.
LET OP: Klik je tijdens het afspelen van een video op 'Volgende' om naar de volgende pagina te gaan, dan blijft de video verder spelen. Zet dus eerst de video op stop voordat je een volgende pagina opent.
We wensen je heel veel plezier en succes met deze workshop! En mocht je vragen hebben, dan kun je natuurlijk altijd direct contact met ons opnemen via r.pijpers@kennisnet.nl of via telefoonnummer 0800 – 321 22 33.
Wat weet je eigenlijk al...?
Deze workshop gaat over informatievaardigheden. We dagen je gedurende de workshop uit om verschillende opdrachten uit te voeren, waarin je op zoek gaat naar bronnen en deze op hun waarde gaat beoordelen. Zo hopen we je kennis en vaardigheden te bieden die je vervolgens in jouw eigen klas kunt inzetten. Om daarmee ook jouw eigen leerlingen informatievaardiger te kunnen maken.
In deze workshop maken we gebruik van het 'Big Six model' voor informatievaardigheden. Dit is een handig stappenplan, waarmee je voor iedere onderzoeksvraag gestructureerd op zoek kunt naar een antwoord. 'Big Six' klinkt misschien wat spannend, maar in de praktijk valt het reuze mee. Grote kans dat je al precies weet welke stappen er in het model zitten... In onderstaande test kun je jouw voorkennis demonstreren!
Saskia Brand-Gruwel
Maar moet je nou helemaal alleen deze workshop doorlopen...? Zeker niet! Sterker nog, je krijgt hulp van een heuse professor doctor in de Informatiekunde; Saskia Brand-Gruwel.
Saskia doet haar onderzoek binnen het Welten-instituut van de faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen. Haar expertise ligt op het terrein van digitale en informatievaardigheden, zelfgereguleerd leren en het ontwerpen van flexibele leeromgevingen. Sinds 2012 is Saskia Brand-Gruwel hoogleraar Learning Sciences aan de Open Universiteit.
Op verschillende plekken in deze workshop zul je 'De mening van Saskia' aantreffen. Haar gedachtes over informatievaardigheden en de manier hoe je daar met leerlingen naar kunt kijken helpen je om jouw eigen visie op informatievaardigheden te ontwikkelen. Maar laten we Saskia eerst even netjes voorstellen...:
Competentiemodel Mediawijsheid
Informatievaardigheden is een onderdeel van 'mediawijsheid'. Maar wat zijn informatievaardigheden nu precies? Mediawijzer.net definieert 'informatievaardigheden' als volgt:
"Informatievaardigheden zijn het zoeken, beoordelen en verwerken van informatie"
Dit is een brede omschrijving. In de praktijk maken docenten de 3 onderdelen binnen informatievaardigheden (zoeken, beoordelen, verwerken) veelal concreet door ze te koppelen aan een model of stappenplan, in lijn met het Big Six model dat we in deze workshop als kapstok nemen. De doelstelling van 'informatievaardigheden' is het aanleren van competenties die Mediawijzer.net in het Mediawijsheid Competentiemodel heeft geplaatst:
Bron: Mediawijzer.net
Deze workshop over Informatievaardigheden richt zich op verschillende onderdelen in dit model. Informatievaardigheden komen terug in de competenties binnen 'Begrip', 'Communicatie' en 'Strategie'. Voor meer informatie over informatievaardigheden in het algemeen en het competentiemodel in het bijzonder raden we je aan de website van Mediawijzer.net eens te bezoeken.
De mening van Saskia
We vragen Saskia: waarom zijn informatievaardigheden belangrijk?
Na deze workshop
Kennisnet heeft met deze workshop als doel om jou en de hele school enthousiast te maken om met informatievaardigheden aan de slag te gaan. Maar na deze workshop ben je er zeker nog niet... De online workshop informatievaardigheden is slechts een opstapje om het team professioneler te maken op het gebied van digitale vaardigheden.
Voor volledige professionalisering kun je onder meer bij de volgende organisaties terecht.
BOLASis een online researchtool voor het slim zoeken en vinden van informatie.
Let's Informbiedt trainingen over informatievaardigheden aan voor docenten.
De Bibliotheek op schoolbiedt online veel verdiepende informatie aan over informatievaardigheden.
Cubissadviseert en traint scholen op het gebied van informatievaardigheden en mediawijsheid.
Mediavaardig is een lespakket voor de groepen 5 t/m 8 van het basisonderwijs rondom informatievaardigheden.
De Open Universiteitbiedt trainingen, online cursussen en masterclasses aan over informatievaardigheden.
Marant Interstudiebiedt diverse opleidingen aan rondom mediawijsheid en informatievaardigheden.
Naast deze aanbieders vind je nog veel meer informatie over informatievaardigheden, lesmateriaal, evenementen en andere partners bij de netwerkorganisatie Mediawijzer.net. Ook vind je in de online workshop van Kennisnet over Mediawijsheid nog een uitgebreide lijst met organisaties die je met informatievaardigheden kunnen helpen.
'Informatie'
Deze workshop draait om 'informatie'. Maar wat is dat eigenlijk, informatie? En waarom is het belangrijk dat we er goed mee om kunnen gaan? In deze video nemen we je mee op een korte, historische reis langs de ontwikkeling van onze 'informatie':
De mening van Saskia
We vragen Saskia: wat gaat er mis als je niet informatievaardig bent?
'Big Six' model
De 'Big Six'
Hoe gaan we om met alle informatie om ons heen? Welke stappen kun je volgen om op een slimme manier van een vraag tot een antwoord te komen? Twee Amerikaanse docenten, Mike Eisenberg en Bob Berkowitz, ontwikkelden hiervoor het 'Big Six' model.
Dit model stelt ons in staat om stapsgewijs een zoekvraag te formuleren, een zoekstrategie te bedenken, informatie te zoeken, vinden en deze te interpreteren. Onderstaand lees je de stappen die Mike en Bob in het Big Six model voorstellen:
1. Zoekvraag
1.1 Definieer de zoekvraag
1.2 Bepaal welke informatie je nodig hebt
2. Zoekstrategie
2.1 Bepaal alle mogelijke bronnen
2.2 Selecteer de beste bronnen
3. Locatie en toegang tot informatie
3.1 Zoek alle bronnen op (zowel online als fysiek)
3.2 Vind binnen deze bronnen de gewenste informatie
4. Gebruik de informatie
4.1 Neem de informatie tot je (lees, luister, voel, ruik, etc.)
4.2 Haal de informatie uit de bronnen
5. Verwerken
5.1 Organiseer de informatie uit de verschillende bronnen
5.2 Presenteer de gevonden informatie
6. Evalueren
6.1 Beoordeel het product
6.2 Beoordeel het proces
de 'Big Six' in deze workshop
In deze workshop oefen je als leerkracht met het model, zodat je het daarna met jouw leerlingen kunt gaan gebruiken.
Let op: het model lijkt erg lineair te zijn, maar in de praktijk zullen de stappen veelal door elkaar lopen. Ook zal de ene stap (veel) meer tijd kosten dan de andere stap. Beschouw het model dus ook meer als een handvat van stappen die je sowieso doorloopt bij het beantwoorden van een zoekvraag; niet als een geforceerd stappenplan.
Om het gebruik in je klas makkelijker voor je te maken hebben we de stappen van Mike en Bob in een schema gezet. We raden je aan dit schema te downloaden en uitgeprint in je klaslokaal op te hangen. Zo kunnen leerlingen gemakkelijk bij iedere oefening in het model kijken welke stappen zij daarbij kunnen zetten. Klik op het schema om het in het groot te kunnen downloaden:
Goed, nu je het model kent kun je van start! Klik op 'Volgende' om de eerste module te openen; hierin gaan we aan de slag met 'zoekmachines', tegenwoordig onze primaire bron om informatie in op te zoeken...
De mening van Saskia
We vragen Saskia: welke stappen doorloop je als je informatie wilt beoordelen?
Module 1: 'Zoekmachines'
Een gigantisch 'web'...
Hou je vast! Het internet bestaat volgens Google in 2016 uit.... (tromgeroffel).... TADA!! 60.000.000.000.000.000.000 individuele webpagina's... In 'normaal' Nederlands; dat zijn zestig triljoen pagina's. En 'triljoen' vind je terug in het rijtje duizend, miljoen, miljard, biljoen, biljard, triljoen.
Als je iedere seconde een nieuwe pagina zou bekijken zou je in totaal 31700000000 jaar bezig zijn om alle pagina's te bekijken. En aangezien het internet groeit met zo'n 4 websites per seconde krijg je nooit alles te zien... Kijk dat internet eens groeien!
Iedere maand verwerkt alleen Google al ruim 100 biljoen (dus 100.000.000.000.000) zoekopdrachten. En Google is dan wel de grootste zoekmachine ter wereld, maar zeker niet de enige. Zo is in China de zoekmachine Baidu razend populair, het is qua bezoekersaantallen zelfs de op drie na grootste website ter wereld!
Hoe werkt een zoekmachine?
Ken je de kaartenbakken nog waar je vroeger wel eens informatie in opzocht? Iedere kaart was een los brokje informatie; de relatie met de andere kaarten ging vaak niet veel verder dan dat de kaarten vooraan allemaal met een 'A' begonnen...
Een zoekmachine is eigenlijk ook zo'n kaartenbak, maar dan met relaties en waarderingen tussen de verschillende 'kaarten' (lees: webpagina's). Zoekmachines geven iedere webpagina een waardering ('ranking' genaamd) op basis van soms wel 200 factoren! Bijvoorbeeld hoeveel andere pagina's naar de website linken, wat de ranking is van de pagina's die doorlinken en hoe vaak de pagina geactualiseerd wordt.
Er zijn de bekende zoekmachines als Google en Bing, maar dat zijn zeker niet de enige zoekmogelijkheden op internet. Veel websites maken ook nog gebruik van specifieke zoekmachines. Dit zijn zoekmachines die alleen de inhoud van één bepaalde website doorzoeken, zoals bijvoorbeeld de catalogi van bibliotheken. De inhoud van deze websites kun je vaak niet via Google terugvinden.
Kortom, er is online genoeg te zoeken (en vinden), maar je kunt pas echt goed gaan zoeken als je weet hoe zoekmachines werken. Onderstaand kun je links een engelstalige uitleg van Google zelf bekijken, of rechts een Nederlandstalige uitleg van het Klokhuis.
Hoe verdient een zoekmachine geld?
Hoe verdient een zoekmachine geld? Simpel; met advertenties. Bedrijven kunnen een zoekmachine betalen om bovenaan in de lijst van resultaten te komen bij een specifieke zoekterm. Met kleine symbolen geven zoekmachines aan welke resultaten 'betaalde' resultaten zijn en welke resultaten op 'natuurlijke wijze' tot stand zijn gekomen.
Omdat we zo ontzettend veel informatie online zoeken is het handig om goed te weten hoe een resultatenpagina in elkaar zit. Test jezelf eens in deze opdracht:
Zoekmachines voor kinderen
Zoek je op Google, Bing of bijvoorbeeld Yahoo, dan kan het aantal resultaten overweldigend zijn. Voor kinderen blijkt het vaak lastig om in deze waanzinnige hoeveelheid informatie snel te vinden wat ze zoeken. En misschien nog wel belangrijker; dat ze informatie vinden die ze kunnen vertrouwen.
Er bestaan verschillende speciale 'onderwijs-zoekmachines' die hierbij kunnen helpen. Deze zoekmachines bieden alleen informatie die volgens hen geschikt is voor leerlingen. Onderstaand hebben we er een paar voor je op een rijtje gezet:
Alternatieve zoekmachines
De 'zoek-industrie' lijkt soms beperkt te zijn tot Google, maar er zijn heus prachtige alternatieven. Zo kun je via sommige sites direct zoeken in verschillende zoekmachines tegelijk, kun je zoekvragen stellen aan echte mensen of kun je juist resultaten vinden die Google zelf niet toont...
Onderstaand vind je ter inspiratie 5 alternatieve zoekmachines. Onder iedere zoekmachine lees je kort waarom dit een interessant alternatief voor Google kan zijn. Probeer in deze zoekmachines ook eens op "vulkanen" te zoeken, je zult verrast staan van de resultaten!
In Delpher vind je miljoenen gedigitaliseerde teksten uit Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften – die je allemaal woord voor woord kunt doorzoeken. De teksten komen uit de collecties van diverse wetenschappelijke instellingen, bibliotheken en erfgoedinstellingen.
Million Short laat je kiezen om de eerste 100, 1000 of zelf 1.000.000 resultaten uit een zoekopdracht bij Google weg te laten. Zo vind je ineens resultaten die je normaal nooit zou zien.
Ikhebeenvraag.be is een online vraagbaak waarop je terecht kan met wetenschappelijke vragen. Het team achter deze site zorgt er dan voor dat je rechtstreeks een antwoord krijgt van een ehte wetenschapper.
Het Internet Archive bewaart een gigantische hoeveelheid versies van allerlei websites. Op deze manier kun je 'terug in de tijd' en informatie terugvinden die je niet meer op de website zelf kunt zien.
DuckDuckGo is een zoekmachine die claimt geen enkele persoonlijke informatie van jou op te slaan. Een goed alternatief mocht je sterk aan privacy en anonimiteit op internet gehecht zijn.
Maar voor de meeste mensen zal Google nog wel even favoriet blijven. En behoor jij tot die mensen, dan vind je hier een handige tip-lijst hoe je slim kunt zoeken op Google. De tips komen van een nieuwsbron die we zo in een volgende module tegen gaan komen; NU.nl.
De mening van Saskia
We vragen Saskia: hoe weet je of bepaalde informatie betrouwbaar is?
Module 2: Mobiele straling'
De Uitdaging: 'Mobiele straling gevaarlijk?'
Mobiele telefoons. In 2019 heeft ongeveer 97% van alle Nederlanders een mobiele telefoon. Daarmee bellen we gemiddeld zo'n 150 minuten per maand, dus 5 minuten per dag.
Mobieltjes zijn continu verbonden met het netwerk, zodat ze je direct kunnen waarschuwen als er een nieuw telefoontje, smsje of Whatsapp-bericht binnenkomt. Maar is dat wel goed voor je, al die straling om je heen? Kun je er zelfs kanker van krijgen en lopen kinderen hierbij (nog) meer risico dan volwassenen? En wat is dat eigenlijk, 'straling'?
In de volgende 4 verdiepende modules ga je zelf oefenen met het 'Big Six' model voor informatievaardigheden. En daarbij beginnen we in deze module met 'mobiele straling' als onderwerp.
Stuk voor stuk volg je in deze module de 6 stappen die jou gaan helpen om te bepalen of je dat mobieltje beter weg kunt doen, of dat het allemaal wel mee valt. We duiken de wereld van de stralings-discussies in en kunnen je nu al vertellen, daar spelen ook hele andere belangen mee dan alleen onze gezondheid...
Straling
Voordat we beginnen aan onze zoektocht moeten we eerst weten wat straling eigenlijk is. Dit is gelukkig redelijk objectief vast te stellen; het is namelijk de meeteenheid die we gebruiken om de mate van de absorptie van elektromagnetische straling in een lichaam te bepalen. Dat is een hele mond vol...
Iedere telefoon maakt tegenwoordig gebruik van elektromagnetische straling om gegevens binnen te krijgen of gegevens te verzenden. De hoeveelheid straling wordt gemeten in een SAR-waarde (Specific absorption rate) met als meeteenheid het aantal Watt (energie) per kilogram aan lichaamsgewicht. Dat betekent de hoeveelheid energie waaraan je lichaam per kilo maximaal aan blootgesteld mag worden.
Nederland hanteert de blootstellingslimieten die in 1999 door de Raad van de Europese Unie zijn aanbevolen. Deze limieten zijn opgesteld door de ICNIRP, een Duitse organisatie van wetenschappers die onderzoek naar de effecten van straling uitvoert. Tot zover dit korte college over straling... Aan de slag!
Stap 1: Starten
Stap 2: Vragen
Stap 3: Zoeken
Stap 4: Vinden
Stap 5: Verwerken
Stap 6: Terugkijken
Tja, kunnen we nu een sluitend antwoord geven op onze onderzoeksvraag...? Dat blijkt nog niet zo makkelijk, er lijken evenveel onderzoeken te zijn die wel als geen negatieve effecten van mobiele straling aantonen.
Bij enkele bronnen, zoals we webshops, is duidelijk waarom zij bepaalde onderzoeken naar voren brengen. Zij willen iets verkopen. Bij andere bronnen, zoals het Antennebureau van de overheid, geeft men aan dat er soms wel en soms geen verband tussen gezondheid en straling is gevonden. Dit geluid is ook op andere websites, zoals Dokterdokter te horen.
Omdat we deze websites in onze 'waardelijst' bovenaan hebben gezet kunnen we deze bronnen als uitgangspunt nemen om een antwoord op onze vraag te formuleren. Namelijk, dat het op dit moment nog niet mogelijk blijkt om een harde conclusie te trekken over de precieze risico's van mobiele straling op onze gezondheid.
Inspiratie voor jouw les!
Gezondheidsrisico's zijn altijd een interessante bron van discussie. Er kunnen grote belangen spelen, zowel bij fabrikanten van medicijnen, bij producenten van goederen (frisdrank, snoep, sigaretten, etc.) en bij overheidsinstanties (terugdringen van de zorgkosten).
Er zijn zo vele onderwerpen waar je met je leerlingen een zoektocht over kunt beginnen. Wat is nou echt wel en niet gezond voor je? In onderstaand lesidee vind je enkele stappen hoe je dit met jouw leerlingen in de klas zou kunnen aanpakken.
Doel
Leerlingen laten ervaren dat er verschillende belangen en perspectieven zijn op onderwerpen rondom hun gezondheid
Voorkennis
Geen voorkennis nodig
Benodigdheden
Per team een tablet, laptop of desktop
Duur
Ongeveer 45 minuten
Stappenplan
1. Laat leerlingen een voedingsmiddel bedenken wat zij graag eten/drinken, maar waarvan zij vermoeden dat het mogelijk slecht is voor hun gezondheid,
2. Vraag de leerlingen in teams van drie om over hun onderwerp een onderzoeksvraag te formuleren en die via het Big Six stappenplan te onderzoeken,
3. Laat ieder team een mini-presentatie van maximaal 3 slides maken, waarin zij hun conclusies uiteen zetten. Hierin moeten zij per bron aangeven wat de mogelijke belangen van die bron zijn,
4. Stel op basis van de uitkomsten van alle teams het 'ideale dieet' samen voor de klas; hoe ziet dat er voor de leerlingen uit?
De mening van Saskia
We vragen Saskia: wat zijn belangrijke resultaten uit jullie onderzoeken?
Module 3: 'Een avondje uit'
De Uitdaging: 'Een goed toneelstuk?'
Reclame voor toneelstukken. Je ziet ze dagelijks in bushokjes, op stations, op de achterkant van tijdschriften of bij het theater zelf. Ieder stuk lijkt nog beter dan de vorige, terwijl die volgens de poster al zo "ongekend sterk" en "zeer indrukwekkend" was!
Stuk voor stuk volg je in deze module weer de 6 stappen die jou gaan helpen om wel of niet voor een bepaald toneelstuk te kiezen. We bekijken de informatie op een toneelaffiche en gaan op zoek naar de waarde van deze informatie. Zodat je zeker weet dat jouw vrije avondje goed besteed is...
Het Toneelaffiche
Vrijdagavond, tijd om een theater te pakken. Je hebt zin in een mooi stuk, het liefst een klassieker met een moderne twist... Tijdens het lopen door de stad valt je oog op een poster van het stuk 'Oeroeg', precies wat je zoekt!
Althans, dat denk je... Want terwijl je dichter naar de poster toe loopt zie je steeds meer informatie die je niet goed op waarde kunt schatten. Wat betekenen die sterren eigenlijk? Is 4 sterren veel, of juist weinig? En die korte quotes, waar komen die vandaan en wie heeft ze geschreven?
Voordat je kaartjes reserveert besluit je eerst op onderzoek te gaan. Een zoektocht naar de waarde en de precieze herkomst van de informatie op de poster. Zodat je zeker weet of dit toneelstuk wel of niet is wat je zoekt!
Klik op de poster om hem groter te zien >
Stap 1: Starten
Stap 2: Vragen
Stap 3: Zoeken
Stap 4: Vinden
Zoals je bij de controle van het vorige antwoord al zag; er is een hoop informatie over het toneelstuk Oeroeg te vinden. In deze vierde stap gaan we de informatie ook daadwerkelijk bekijken en verzamelen. Om enige focus aan te brengen richten we ons daarbij op 2 bronnen, namelijk de krant en de website die het affiche expliciet noemt. Via onderstaande links kun je de 2 recensies direct bekijken:
Zo, we kunnen de informatie op de posters nu al beter plaatsen. We weten waar de quotes vandaan komen en in welke context ze stonden, hiermee kunnen we door naar de volgende stap.
Stap 5: Verwerken
In de vorige stap hebben we informatie gevonden die nuttig lijkt voor ons onderzoek. Bekijk het affiche nu nog eens goed, zodat we kunnen gaan bepalen wat de informatie eigenlijk betekent. Helpt het ons voldoende om een antwoord te kunnen geven op onze zoekvraag?
Stap 6: Terugkijken
Nou, mission accomplished! We hebben een zoekvraag geformuleerd, bronnen gezocht, de bronnen goed doorgenomen en bepaald welke informatie ons helpt om een helder antwoord te formuleren. Op basis van de gevonden informatie besluiten we naar het theater te gaan, aangezien we van modern toneel houden. Maar kunnen we wel zo zeker zeggen dat we nu 'goed' zitten...?
We hadden natuurlijk vast meer kunnen doen om een nog beter beeld te krijgen van het stuk. In deze zesde stap evalueren we onze acties: wat deden we goed en wat kan een volgende keer beter?
> Opdracht: vul hieronder eens in wat jij denkt dat we anders of beter hadden kunnen doen?
Door op 'Controleer antwoord' te klikken zie je wat wij een volgende keer anders zouden doen. Je ziet dat je nog veel meer bronnen kunt checken en onderzoek kunt doen naar de gecheckte bronnen die je vindt. Zo bouw je stap voor stap een steeds completer beeld op van de waarde van de informatie. In de volgende modules gaan we dit dan ook steeds uitgebreider doen.
Inspiratie voor jouw les!
Leerlingen gaan misschien nog niet veel naar het theater, maar ze houden vast wel van een goede bioscoopfilm... En de posters waarmee men de films aanprijst komen ze overal op straat tegen, of gewoon via Google. Onderstaand bieden we je een kort stappenplan waarmee je leerlingen kunt laten ontdekken of een bepaalde film hun wel of niet aanspreekt:
Doel
Door verschillende bronnen te checken ontdekken of je voor een bepaalde film een bioscoopkaartje zou betalen.
Voorkennis
Geen voorkennis nodig
Benodigdheden
Per team een tablet, laptop of desktop
Duur
Ongeveer 30 minuten
Stappenplan
1. Vraag leerlingen in teams van 3 te bedenken welke film zij met elkaar in de bioscoop willen gaan bekijken. Laat ze hierbij gebruik maken van websites als Filmladder of Filmtotaal.
2. Laat ieder team via Google Afbeeldingen een of meerdere filmposters van hun film opzoeken.
3. Geef ieder team het Big Six Stappenplan digitaal of uitgeprint en vraag hen hier stapsgewijs door heen te lopen. Zo formuleren ze hun zoekvraag, bedenken ze hoe en waar ze de informatie kunnen vinden en schatten ze de informatie op waarde.
4. Bespreek klassikaal per team de uitkomsten; welk team zou voor de gekozen film geld aan een kaartje uitgeven?
De mening van Saskia
We vragen Saskia:
1. Hoe kun je als docent met informatievaardigheden starten?
2. Wat zijn mogelijke valkuilen voor docenten?
3. Welke vaardigheden moet een docent hebben?
Module 4: 'NU.nl'
De Uitdaging: 'Wat lees je eigenlijk?'
NU.nl is het grootste online nieuwsmerk van Nederland met dagelijks 2,5 miljoen unieke bezoekers. Op NU.nl zijn per dag gemiddeld 300 artikelen te lezen met nieuws uit binnen- en buitenland, economie, politiek, technologie, entertainment en sport. Een website met een waanzinnig bereik dus, zowel onder jongeren als volwassenen.
De precieze impact zal lastig te onderzoeken zijn, maar NU.nl heeft de potentie om nieuws te maken, te sturen en onze perceptie van een onderwerp of persoon mede te bepalen. Het is daarmee interessant om eens te onderzoeken wat er nou precies in de berichten op NU.nl staat. Hoe komen ze tot stand, wie bepaalt wat wij lezen? En welke belangen kunnen er achter berichten zitten? Kortom, een ontdekkingsreis in de wereld van online nieuwsbronnen...
Het bedrijf NU.nl
Wat voor bedrijf is NU.nl eigenlijk? En hoe verdienen ze hun geld? NU.nl werd al in 1999 opgericht door enkele internetpioniers en is sinds 2007 de meest bezochte website van Nederland. In 2001 kocht het Finse mediabedrijf Sanoma NU.nl over.
Content
De artikelen op NU.nl bestaan grofweg uit drie categorieën:
1. artikelen overgenomen van persbureaus als ANP en Novum
2. artikelen die zijn geschreven door redacteuren van NU.nl zelf
3 'advertorials'; reclames in de vorm van artikelen
Naast deze artikelen en reclames vind je op NU.nl ook veel losse 'entertainment-video's' en input van gebruikers, zoals foto's en commentaren.
Inkomsten
NU.nl verdient geld met de verkoop van advertentieruimte. Het plaatsen van een 'banner' op de homepage van NU.nl kost bjivoorbeeld €40.000,- per dag. Alle prijzen voor het adverteren op NU.nl zijn via deze link in te zien. En je ziet, er is een hoop te kiezen mocht je ooit je product op NU.nl willen aanprijzen...
NU.nl en het Big Six model
In deze module hanteren we een iets andere aanpak. Waar we in de vorige 2 modules 1 informatiebron stap voor stap geanalyseerd hebben, gaan we ons in deze module focussen op alleen Stap 5 uit het model: het beoordelen van de gevonden informatie.
Bij elk van de 3 berichten gebruiken we nu steeds dezelfde vragen om te achterhalen wat de informatie in het nieuwsbericht eigenlijk betekent. :
"Waarom staat dit bericht op NU.nl?"
"Welke elementen in de tekst geven hiervoor aanwijzigingen?"
"Waar vinden we achtergronden en duiding over die tekstelementen?"
"Wie is de afzender van de informatie?"
"Wat betekent de informatie die we gevonden hebben?"
"Kunnen we de zoekvraag volledig beantwoorden?"
Eerste nieuwsbericht: 'Feel-good artikelen'
Aan de slag! Het eerste nieuwsbericht op NU.nl dat we gaan analyseren gaat over de supermarktketen Albert Heijn. Zij hebben blijkbaar 100 nieuwe 'bewuste en feel-good producten' in het assortiment opgenomen.
Maar wat zijn dat eigenlijk, 'bewuste' en 'feel-good' producten? Wat is de nieuwswaarde en waarom plaatst NU.nl het? Op deze vragen gaan we proberen een antwoord te vinden.
Lees eerst zelf eens het artikel via deze link, en probeer dan onderstaande vraag te beantwoorden.
Tweede nieuwsbericht: 'Kiloknallers'
Ok, de kop is er af, op naar het tweede artikel! Deze keer duiken we de politiek in met de vraag hoe en waarom bepaalde boodschappen wel en niet in het nieuws komen.
Eind 2015 lanceerde de PVDA het bericht dat men 'afwilde van de kiloknallers'; goedkoop vlees dat in grootverpakkingen aan consumenten wordt aangeboden. Waarom kwam het bericht van deze partij wel in het nieuws, en berichten van andere partijen niet? Wat is de relevantie van hun oproep en waarom wil precies deze partij dit bericht verspreiden?
Lees eerst zelf eens het artikel via deze link, en probeer dan onderstaande vraag te beantwoorden.
Derde nieuwsbericht: 'Bomaanslag'
Zo, het derde en laatste artikel in deze serie. Een nieuwsbericht met een iets heftiger kaliber, maar wel iets dat helaas nog vrijwel dagelijks voorkomt; dodelijke slachtoffers door aanslagen.
In dit nieuwsbericht uit Somalië lezen we over een bomaanslag op een hotel waarbij "minstens twintig doden" zijn gevallen. We gaan het nieuwsbericht eens nader bekijken om uit te vinden wat hier precies aan de hand is, waarom de aanslag gepleegd is en waarom dit 'nieuws' is. Want die aanslagen, die gebeuren iedere dag, toch?
Lees eerst zelf eens het artikel via deze link, en probeer dan onderstaande vraag te beantwoorden.
Inspiratie voor jouw les!
De stappen en de 6 vragen die we zojuist 3 maal samen hebben doorlopen kun je natuurlijk ook prima met je eigen leerlingen doen! Daarbij kun je zelfs de vragen die wij stelden gewoon kopiëren, no problem.
Het mooie aan NU.nl is dat zij alle artikelen die ooit gepubliceerd zijn toegankelijk houden. Daarmee biedt NU.nl je een vrijwel onuitputtelijke bron waarmee je samen met je leerlingen 'nieuws' kunt gaan analyseren. Vraag je leerlingen om 3 stappen te doorlopen om een eigen nieuwsbericht te selecteren:
Stap 3: klik op 'Laad meer artikelen'
om het archief steeds dieper in te duiken
Onderstaand vind je alvast enkele links die in de lijn liggen van de nieuwsberichten die we in deze module zelf gebruikt hebben. Mogelijk kunnen ze als inspiratie dienen om met je leerlingen aan de slag te gaan!
1. Waarom moet informatievaardigheden geen los van worden?
2. Werkt informatievaardigheden beter als je het in een curriculum integreert?
Module 5: 'Vluchtelingen'
De Uitdaging: 'Waarheid rond vluchtelingen?'
Bestaat er zoiets als "de waarheid"? In discussies over een complex onderwerp zoals de vluchtelingen-problematiek lijken vele waarheden te bestaan. Waar de ene persoon roept dat grenzen dicht moeten, schreeuwt een ander nog harder dat we iedereen moeten opvangen. Wie heeft nou gelijk, en is het eigenlijk wel relevant of één partij het hier bij het rechte eind heeft?
In deze laatste module dagen we je uit om zelf op zoek te gaan naar 'jouw' waarheid in het vluchtelingen-debat. Dit keer geven wij eens geen voorbeeld-antwoorden of suggesties, maar dragen we alleen bronnen aan om nader te bekijken. Op basis hiervan kun je je eigen onderzoeksvraag formuleren. Veel succes...
Bronnen
Om je op weg te helpen je eigen onderzoekvraag te formuleren bieden we je onderstaand verschillende bronnen over vluchtelingen aan. En ja, dat is inderdaad onze selectie uit het enorme aanbod... Voel je dus vrij om ook alternatieve bronnen te zoeken en te gebruiken, zie onze selectie meer als 'kick-starter' voor je onderzoek.
Je hebt in de vorige modules al enkele malen het Big Six model stap voor stap doorlopen. Nu ga je met jouw eigen onderzoeksvraag aan de slag. Doorloop stapsgewijs alle onderdelen van het model om een antwoord op jouw vraag te vinden:
Stap 2 (zoekstrategie): "Welke strategie ga je gebruiken? Ga je vooral online onderzoek doen of heb je ook boeken, experts of andere bronnen nodig?"
Stap 3 (zoeken van informatie): "Welke bronnen ga je gebruiken?"
Stap 4 (vinden van informatie): "Wat heb je gevonden? Heb je hier voldoende aan om jouw onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden?"
Stap 5 (verwerken): "Wat betekent de informatie die je gevonden hebt?"
Stap 6 (terugkijken): "Heb je jouw onderzoeksvraag volledig kunnen beantwoorden? Wat zou je een volgende keer anders doen?"
Inspiratie voor jouw les!
Je hebt nu zelf rondom een complex onderwerp als 'de vluchtelingen' ervaring opgedaan met het zoeken naar een antwoord op jouw eigen onderzoeksvraag. Dezelfde stappen kun je jouw leerlingen in de les natuurlijk ook laten doorlopen...
Een mogelijke lesvorm is:
1. Verdeel de klas in kleine teams van ca. 3 leerlingen,
2. Geef een onderwerp aan waarbij leerlingen een onderzoeksvraag moeten verzinnen; wat willen zij rondom dat onderwerp nou echt weten? Je kunt hierbij de vluchtelingenproblematiek als onderwerp pakken, maar natuurlijk ook prima een ander onderwerp kiezen. Of laat ieder team ook zelf het onderwerp bepalen,
3. Vraag ieder team om in 5 minuten zelf een onderzoeksvraag te formuleren in 1 zin,
4. Laat ieder team in 30 seconden vertellen wat hun onderzoeksvraag is; noteer alle onderzoeksvragen op het (digi)bord,
5. De teams lopen nu de stappen uit het Big Six model zelf door, hiervoor hebben ze 20 minuten de tijd,
6. Ieder team krijgt 1 minuut om het antwoord op hun onderzoeksvraag te vertellen aan de andere teams,
7. Bespreek kort plenair na hoe het gegaan is; wie vond het makkelijk, wie vond het moeilijk en waarom?
Succes!!
De mening van Saskia
We vragen Saskia:
1. Welke rol kan de mediathecaris spelen?
2. Welke rol kunnen de bibliotheken spelen?
Gefeliciteerd!
Je hebt alle modules volledig doorlopen! Je mag jezelf nu officieel 'Informatievaardig' noemen...
En leuk zo'n expert in de workshop, maar nu zijn we natuurlijk wel erg benieuwd geworden hoe Saskia eigenlijk zelf informatie zoekt...
In de laatste module vind je nog een voorbeeldles die je direct in jouw klas kunt inzetten. Veel succes met het informatievaardig maken van jouw leerlingen!
Voorbeeldlessen
In deze online workshop hebben we je hopelijk enthousiast gemaakt om met 'Informatievaardigheden' aan de slag te gaan! Om je daar nog wat extra bij te helpen bieden we je op deze pagina twee kant-en-klare voorbeeldlessen aan, die je direct zelf in je les kunt gebruiken.
In de eerste les gaan leerlingen zelfstandig aan de slag met een onderwerp naar keuze. Ze formuleren hun eigen onderzoeksvraag, verzamelen bronnen en presenteren de resultaten aan elkaar.
In de tweede les ontdekken leerlingen via korte opdrachten hoe de manier waarop je zoekt in Google effect heeft op de resultaten die je vindt. Deze les duurt één lesuur.
Het arrangement Workshop Informatievaardigheden is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Deze online workshop is ontwikkeld voor jou, leerkracht po in de bovenbouw of docent vo in de onderbouw. We nemen je in deze workshop mee op reis langs verschillende informatiebronnen. Je ontdekt de verborgen onderdelen van een toneelposter, analyseert nieuwsberichten op NU.nl, duikt in de discussie over de gevaren van 'mobiele straling' en vormt een mening over de vluchtelingenproblematiek. Klinkt goed toch...?
Deze workshop gaat over informatievaardigheden. We dagen je gedurende de workshop uit om verschillende opdrachten uit te voeren, waarin je op zoek gaat naar bronnen en deze op hun waarde gaat beoordelen. Zo hopen we je kennis en vaardigheden te bieden die je vervolgens in jouw eigen klas kunt inzetten. Om daarmee ook jouw eigen leerlingen informatievaardiger te kunnen maken.
Hoe gaan we om met alle informatie om ons heen? Welke stappen kun je volgen om op een slimme manier van een vraag tot een antwoord te komen? Twee Amerikaanse docenten, Mike Eisenberg en Bob Berkowitz, ontwikkelden hiervoor het 'Big Six' model.
Hou je vast! Het internet bestaat volgens Google in 2016 uit.... (tromgeroffel).... TADA!! 60.000.000.000.000.000.000 individuele webpagina's... In 'normaal' Nederlands; dat zijn zestig triljoen pagina's. En 'triljoen' vind je terug in het rijtje duizend, miljoen, miljard, biljoen, biljard, triljoen.
Hoe verdient een zoekmachine geld? Simpel; met advertenties. Bedrijven kunnen een zoekmachine betalen om bovenaan in de lijst van resultaten te komen bij een specifieke zoekterm. Met kleine symbolen geven zoekmachines aan welke resultaten 'betaalde' resultaten zijn en welke resultaten op 'natuurlijke wijze' tot stand zijn gekomen.
Voordat we beginnen aan onze zoektocht moeten we eerst weten wat straling eigenlijk is. Dit is gelukkig redelijk objectief vast te stellen; het is namelijk de meeteenheid die we gebruiken om de mate van de absorptie van elektromagnetische straling in een lichaam te bepalen. Dat is een hele mond vol...
Gezondheidsrisico's zijn altijd een interessante bron van discussie. Er kunnen grote belangen spelen, zowel bij fabrikanten van medicijnen, bij producenten van goederen (frisdrank, snoep, sigaretten, etc.) en bij overheidsinstanties (terugdringen van de zorgkosten).
Nou, mission accomplished! We hebben een zoekvraag geformuleerd, bronnen gezocht, de bronnen goed doorgenomen en bepaald welke informatie ons helpt om een helder antwoord te formuleren. Op basis van de gevonden informatie besluiten we naar het theater te gaan, aangezien we van modern toneel houden. Maar kunnen we wel zo zeker zeggen dat we nu 'goed' zitten...?
Content
In deze module hanteren we een iets andere aanpak. Waar we in de vorige 2 modules 1 informatiebron stap voor stap geanalyseerd hebben, gaan we ons in deze module focussen op alleen Stap 5 uit het model: het beoordelen van de gevonden informatie. 
Aan de slag! Het eerste nieuwsbericht op NU.nl dat we gaan analyseren gaat over de supermarktketen Albert Heijn. Zij hebben blijkbaar 100 nieuwe 'bewuste en feel-good producten' in het assortiment opgenomen. 
Ok, de kop is er af, op naar het tweede artikel! Deze keer duiken we de politiek in met de vraag hoe en waarom bepaalde boodschappen wel en niet in het nieuws komen. 
Zo, het derde en laatste artikel in deze serie. Een nieuwsbericht met een iets heftiger kaliber, maar wel iets dat helaas nog vrijwel dagelijks voorkomt; dodelijke slachtoffers door aanslagen.
Je hebt in de vorige modules al enkele malen het Big Six model stap voor stap doorlopen. Nu ga je met jouw eigen onderzoeksvraag aan de slag. Doorloop stapsgewijs alle onderdelen van het model om een antwoord op jouw vraag te vinden:
In deze online workshop hebben we je hopelijk enthousiast gemaakt om met 'Informatievaardigheden' aan de slag te gaan! Om je daar nog wat extra bij te helpen bieden we je op deze pagina twee kant-en-klare voorbeeldlessen aan, die je direct zelf in je les kunt gebruiken.
Voorbeeldles Informatievaardigheden
