Vooraf
Leerdoelen
Kinderarbeid & de eerste spoorlijn
In de 19e eeuw gingen de meeste kinderen niet naar school. Ze werkten op het land, in de winkel of in de werkplaats. Kinderarbeid was normaal. Het was nuttig, vonden hun ouders en ze leerden er wat van. Maar het was ook nodig, want zo verdienden kinderen extra geld voor het gezin. Toen kwam de Industriële Revolutie. Overal kwamen fabrieken die mensen nodig hadden en ook kinderen gingen in de fabriek werken. Was dat ook wel zo goed voor die kinderen?
In deze opdracht staat het verzet tegen kinderarbeid in Nederland centraal.
Aan het eind van de opdracht:
- weet je dat kinderarbeid in de 19e eeuw normaal was.
- weet je dat er in de tweede helft van de 19e eeuw steeds meer kritiek komt op kinderarbeid.
- weet je wat wordt bedoeld met het 'Kinderwetje van Van Houten.
- weet je dat de leerplichtwet van 1900 een einde maakte aan kinderarbeid.
Op 20 september 1839 werd de eerste spoorlijn in Nederland feestelijk geopend. De stoomlocomotief 'De Arend' deed er 25 minuten over om van Amsterdam naar Haarlem te rijden. Veel mensen vonden het maar niets: het ging veel te hard en met veel te veel lawaai. Was die nieuwigheid wel nodig en was het wel veilig? De trekschuit was toch een prima vervoermiddel?
In deze opdracht staat de eerste spoorlijn in Nederland centraal.
Aan het eind van de opdracht:
- Weet je dat de eerste spoorlijn in Nederland in 1839 werd geopend.
- Weet je hoe mensen aankeken tegen de eerste spoorlijn.
- Weet je dat de aanleg van het spoorwegnet een voorwaarde was voor de industrialisatie van Nederland.
Eindproduct-Beoordeling
Eindproduct
Je maakt samen met een klasgenoot een eindproduct met als titel 'Verzet tegen kinderarbeid'. Wat voor eindproduct jullie maken, mogen jullie zelf kiezen.
Beoordeling
Het eindproduct wordt beoordeeld op de volgende punten:
- het eindproduct legt uit dat kinderarbeid in de 19e eeuw nog veel voorkwam.
- het eindproduct bevat minstens drie passende afbeeldingen.
- het eindproduct maakt duidelijk dat de leerplichtwet een einde maakte aan kinderarbeid.
- het eindproduct is met zorg gemaakt.
Eindproduct
Je schrijft een artikel voor in de krant van 20 september 1889. Die dag is het 50 jaar geleden dat de eerste spoorlijn in Nederland is geopend. In het artikel verhaal je over de feestelijke opening, over de aanvankelijke scepsis ten opzichte van dit nieuwe vervoermiddel en over de enorme verandering die de trein teweeg heeft gebracht in de Nederlandse samenleving.
Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als:
- je artikel een aantal feiten bevat over de ontwikkeling van het Nederlandse spoorwegnet.
- je artikel duidelijk maakt waarom mensen in eerste instantie sceptisch stonden tegenover de trein.
- je artikel duidelijk maakt dat het spoorwegnet een voorwaarde was voor de industialisatie van Nederland.
Werkwijze
Alleen of samen?
Je doet de opdracht samen met een klasgenoot.
Het eindproduct maak je samen met een klasgenoot.
Benodigdheden
Afhankelijk van het eindproduct dat jullie gaan maken.
Tijd
Voor deze opdracht hebben jullie 2 uur nodig.
Misschien dat jullie voor het maken van het eindproduct meer tijd nodig hebben. Overleg met jullie docent.
Aan de slag
Stap1
Canon: Verzet tegen kinderarbeid
Ga naar de website entoen.nu en lees de tekst bij het canonvenster
'Kinderarbeid' .
Rechts naast de tekst kun je op een aantal afbeeldingen klikken.
Bekijk in ieder geval:
- de afbeeldingen plus tekst over het 'Kinderwetje van Van Houten'
- de Canon-clip voortgezet onderwijs
- de SchoolTV Beeldbankclip: Kinderarbeid in Nederland.
Maak tijdens het lezen en kijken aantekeningen.
Stap2
Hiernaast zie je een cirkelschema.
Je kunt in zo'n schema in stappen uitleggen waarom kinderen niet naar school gaan en waarom kinderarbeid blijft bestaan.
Stap 1 is al ingevuld.
Neem het schema over en vul de vier nog openstaande stappen in.
A. In de 19e eeuw waren veel arbeidersgezinnen arm.
B. Kinderen konden niet lezen en schrijven.
C. Kinderen kregen alleen slecht betaalde baantjes.
D. Kinderen konden niet naar school.
E. Kinderen moesten werken om een deel van het gezinsinkomen te verdienen.
Samuel van Houten probeerde met het Kinderwetje de cirkel te doorbreken.
Leg uit hoe hij de cirkel probeerde te doorbreken.
Lang niet alle arbeiders waren blij met het Kinderwetje van Van Houten.
Kun je bedenken waarom ze niet blij waren?
Stap3
Regionale canons
Via de website van entoen.nu/kinderarbeid/vo kun je ook naar de items uit verschillende regionale canons over verzet tegen kinderarbeid.
Kies samen enkele van deze canons uit. Dat kan een canon van de stad zijn waarin jullie wonen of een stad in de buurt en één of twee canons die jullie interessant lijken.
Lees de informatie door en bekijk de foto’s en/of kaarten bij het verhaal.
Is er in jullie dorp/stad/provincie iets te vinden wat jullie nog herinnert aan het verzet tegen kinderarbeid?
Gebruik de informatie die jullie vinden voor jullie eindproduct.
Canon: De eerste spoorlijn
Ga naar de website entoen.nu en lees de tekst bij het canonvenster:
De eerste spoorlijn 1839
Bekijk in ieder geval:
- de Vensterplaat De eerste spoorlijn
- de tekst en afbeeldingen over de opening van de eerste spoorlijn
- de Canon-clip voortgezet onderwijs
Zorg dat je antwoord kunt geven op de volgende vragen:
- Tussen welke twee steden reed de eerste stoomlocomotief?
- Wat wordt bedoeld met 'Door de aanleg van treinen leek het alsof Nederland kleiner werd.'?
- Waarom was de aanleg van spoorlijnen belangrijk voor de industrialisatie?
- Is de NS een staatsbedrijf? Leg je antwoord uit.
Bespreek de antwoorden op de vragen met een klasgenoot.
Aan de slag
Stap1
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht schrijf je een artikel voor in de krant van 20 september 1889. Het artikel gaat over 50 jaar spoorwegen in Nederland.
In het artikel verhaal je over:
- het vervoer per trekschuit.
- de feestelijke opening van het spoorwegnet in 1839.
- de aanvankelijke scepsis ten opzichte van de trein.
- de ontwikkeling van het spoorwegnet tussen 1839 en 1989.
- het belang van de ontwikkeling van het spoorwegnet voor de industrialisatie van Nederland.
Klaar?
Laat het artikel beoordelen door je docent.
Extra: lvoorl
Leerlingen voor leerlingen
Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt.
Hieronder staat een video die goed past bij dit thema.
Bekijk de video. Kun je de video goed volgen?
Bespreek de inhoud van de video met een klasgenoot.
De eerste spoorlijn
Let op:
Als je de video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de popup weg.
