Menu

Thema 1: Materie van dichtbij

Thema 1: Materie van dichtbij

Molecuultheorie

Zo rond 400 voor Christus leefde er een man in het huidige Turkije, zijn naam was Leucippus. Zoals vele uit zijn tijd was hij een filosoof en dacht veel na over hoe dingen waren. Leucippus en daarna ook zijn leerling Democritus, zijn vooral bekend geworden vanwege hun ideeen over materie. Zij waren de eersten die bedachten dat alles opgebouwd moest zijn uit kleine, ontzichtbare maar ook onbreekbare deeltjes: atomen.

Leucippus had geen enkele manier om zijn theorie te bewijzen, maar omdat het zo goed beschreven was en alles goed leek te kloppen, bleef de atoomtheorie hangen, tot hij in de 17e eeuw hij bewezen werd.

De molecuultheorie zoals die nu wordt genoemd, beschrijft dat stoffen (materie) zijn opgebouwd uit moleculen, die op hun beurt weer bestaan uit atomen. Kijk maar eens naar het ijsklontje hieronder in de film. Er wordt steeds verder ingezoomt tot er uiteindelijk moleculen zichtbaar worden.

Inzoomen op water

Er bestaan ongeveer 100 verschillende atomen. Dit zijn de bouwstenen van de natuur. Met deze bouwstenen kunnen moleculen gemaakt worden. Je zou dus een atoom kunnen zien als een legoblokje, en een molecuul als iets gemaakt van twee of meer legoblokjes.

Bekijk het onderstaande plaatje van het watermolecuul maar eens. Je kan zien dat hij is opgebouwd uit één rode bol en twee kleinere witte bollen. De rode bol is een zuurstof-atoom, en de witte zijn waterstof-atomen. Pas in klas drie ga je bij het vak Scheikunde meer leren over de verschillende atomen en hoe zij moleculen maken. Voor nu is het voldoende om te onthouden: atomen zijn de bowstenen van de moleculen.

Het watermolecuul
Het watermolecuul

Hoewel een molecuul dus gemaakt is uit verschillende atomen, is het niet gemakkelijk om een molecuul af te breken. Daarom hebben we het bij de scheikunde eigenliijk nooit zo veel over deze atomen, maar eigenlijk altijd over de moleculen. Vandaar ook dat het de molecuultheorie heet.

Eén molecuul is verschrikkelijk klein. Zo klein dat met geen enkele normale microscoop er ooit eentje te zien zal zijn. Eigenlijk zijn moleculen ook pas interessant als ze met honderden miiljoenen tegelijkertijd bij elkaar zitten. Een grote hoeveelheid van dezelfde moleculen bij elkaar noemen we een stof. Zo is water dus een stof en bestaat dus uit ontelbare hoeveelheden watermoleculen bij elkaar. Al deze moleculen gedragen zich allemaal gelijk en zo heeft de grote verzameling van heel veel van die moleculen ook de zelfde gedragingen.

De stof water bijvoorbeeld heeft een kookpunt van 100 graden (Celcius), het is een kleurloze vloeistof (bij normale temperatuur). Ook is water niet gifig en stroomt het gemakkelijk door een buis. Al dit soort dingen zijn eigenschappen van de individuele moleculen, maar ook van de hele verzameling moleculen. Dit worden dan ook stofeigenschappen genoemd.

Elk soort moleculen gedraagd zich dus anders dan een ander soort moleculen. En een hele groep van die moleculen gedraagd zich dus anders dan een andere groep. De ene stof heeft dus andere stofeigenschappen dan een andere stof. Zo kunnen we stoffen herkennen en uit elkaar halen.

Bij stofeigenschappen kun je denken aan: geur, kleur, smaak. Hieraan kun je een stof herkennen. 
Bijv. suiker: Suiker is wit, heeft geen geur en heeft een zoete smaak. 

Colofon

Het arrangement Thema 1: Materie van dichtbij is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteurs
Steven Boot Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2024-03-11 14:07:30
Licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

  • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
  • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
  • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting
In dit eerste echte thema ga je leren over wat materie nu eigenlijk is, waarom gedraagd het zich zoals het doet? Hoe zit materie er uit onder een hele goede microscoop.
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Trefwoorden
aggregatietoestanden, deeltjesmodel, druk, fasen, materie, mensels, moleculen, scheidingsmethoden, zuivere stoffen

Bronnen

Bron Type
Inzoomen op water
https://youtu.be/5phN03OYxJE 		Video
Kleurstof in water
https://onedrive.live.com/redir?resid=1B0E1AFB3403841D!53744&authkey=!AP6aBuDxAHh571o&ithint=file%2cdocx 		Link
https://www.youtube.com/watch?v=YVXcSigZIVU
https://www.youtube.com/watch?v=YVXcSigZIVU 		Video
Stollen van twee stoffen
https://onedrive.live.com/redir?resid=1B0E1AFB3403841D!53878&authkey=!ALKG8M6WItnGsPU&ithint=file%2cdocx 		Link
Soorten stoffen opdracht
https://onedrive.live.com/redir?resid=1B0E1AFB3403841D!53879&authkey=!ADqxq8NUUzB5bHY&ithint=file%2cdocx 		Link
Percentage zout in zeewater
https://onedrive.live.com/redir?resid=1B0E1AFB3403841D!53880&authkey=!ANu5RweGUGb_-qs&ithint=file%2cdocx 		Link
Scheidingsmethode opdracht
https://onedrive.live.com/redir?resid=1B0E1AFB3403841D!53881&authkey=!AIL_J-PZI8_f0W8&ithint=file%2cdocx 		Link
Gewichtspercentage zout en vast mengsel
https://1drv.ms/w/s!Ah2EAzT7Gg4biO93XGVtAOAA3lCiFg 		Link
Eindonderzoek: Isoleren van één van de drie vaste stoffen uit een mengsel`
https://1drv.ms/w/s!Ah2EAzT7Gg4bg6R61wewZGQY65lbxg 		Link

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

Meer informatie voor ontwikkelaars

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.