Tussen landen worden afspraken gemaakt om gezamenlijk klimaatverandering, veroorzaakt door opwarming van de aarde, tegen te gaan.
Deze afspraken worden vastgelegd in klimaatverdragen. De landen die zo’n verdrag ondertekenen beloven zich te houden aan de gemaakte afspraken.
Deze opdracht gaat over de rol die klimaatverdragen spelen in de strijd tegen klimaatverandering.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
omschrijven wat een klimaatverdrag is en wat erin wordt vastgelegd.
uitleggen waarom het belangrijk is dat er klimaatverdragen worden gesloten.
opnoemen welke klimaatverdragen er in het verleden zijn gesloten.
uitleggen waarom reductiedoelstellingen voor deelnemende landen verschillend zijn.
zelf beoordelen of klimaatverdragen nuttig zijn.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je kunt omschrijven wat het nut van klimaatverdragen is.
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
en
Je leert hoe en waar CO2-uitstoot plaatsvindt en wat daar de gevolgen van zijn. Je bekijkt een schema van een versterkt broeikaseffect en je leert wat reductiedoelstellingen zijn. Je maakt een klassikale oefening waarin jullie reductiedoelstellingen bedenken.
Stap 2
Je leest een tekst over het Klimaatverdrag en Protocol van Kyoto. Deze tekst kan je helpen bij de eindopdracht.
Stap 3
Je leert dat doelstellingen voor ontwikkelingslanden anders zijn dan voor welvarende landen. Je leest een krantenartikel en beantwoordt vragen over CO₂-uitstoot.
Stap 4
Je leest over de verschillende klimaatconferenties en wat er afgesproken is.
Stap 5
en
Je schrijft op een half A4'tje je eigen mening over het tegengaan van klimaatverandering. Je vergelijkt je mening met die van klasgenoten.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
De begrippen gaan over klimaatverdragen.
Eindopdracht
Je stelt met een aantal klasgenoten een klimaatverdrag samen. Je discussieert over de reductiedoelstellingen en voegt alle meningen samen in één klassikaal klimaatverdrag.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Voor deze opdracht heb je een rekenmachine nodig.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 uur nodig.
Aan de slag
Stap 1: Het tegengaan van klimaatverandering
Fabrieken, auto’s en vliegtuigen stoten het broeikasgas koolstofdioxide (CO2) uit. Ook wanneer je thuis de verwarming aanzet wordt er CO2 uitgestoten. Bij de verbranding van hout, bijvoorbeeld in een houtkachel, vuurkorf of kampvuur, komt er ook CO2 vrij.
Door een groeiende wereldbevolking en een groeiende industrie stijgt de jaarlijkse CO2-uitstoot op aarde. Teveel CO2 in de lucht zorgt ervoor dat de aarde langzaam steeds warmer wordt: een te sterk broeikaseffect.
Een versterkt broeikaseffect veroorzaakt veranderingen in het klimaat op aarde. Dat heeft bijvoorbeeld een stijging van de zeespiegel tot gevolg. We willen niet dat de zeespiegel stijgt, want dan kunnen dorpen en steden overstromen.
In dit schema van Wikimedia Commons zie je het proces van het versterkte broeikaseffect:
Om klimaatveranderingen tegen te gaan moet het versterkte broeikaseffect worden verminderd. De uitstoot van broeikasgassen moet omlaag. De plannen die we daarvoor moeten bedenken noemen we reductiedoelstellingen.
De belangrijkste reductiedoelstelling is het verminderen van de uitstoot van CO2.
Een van de maatregelen is het stimuleren van het gebruik van de elektrische auto. Deze stoot geen CO2 uit en is dus beter voor het milieu.
Stap 2: Globale afspraken
Lees deze tekst over het VN-Klimaatverdrag en het Protocol van Kyoto.
Je kunt de informatie nodig hebben als je zelf een klimaatverdrag maakt in de eindopdracht.
Omdat klimaatverandering overal op de aarde plaatsvindt en dus een mondiaal probleem is, maken landen onderling afspraken om het versterkte broeikaseffect te verminderen.
In 1992 werden er door de Verenigde Naties (VN) voor het eerst reductiedoelstellingen opgeschreven in het Klimaatverdrag. Het Klimaatverdrag is dus een lijst met afspraken om klimaatverandering op aarde tegen te gaan. Met dit verdrag wil de VN de negatieve effecten van het versterkte broeikaseffect, zoals de stijging van de zeespiegel, verminderen of afremmen.
Omdat het VN-Klimaatverdrag nog geen duidelijke eisen bevatte, werd het Protocol van Kyoto (Kyoto is de Japanse stad waar het protocol werd opgeschreven) opgesteld. Dit protocol uit 1997 is een onderdeel van het Klimaatverdrag. Hierin werd duidelijk afgesproken hoeveel minder CO2-uitstoot elk land vanaf 2012 moet maken. Minder CO2-uitstoot betekent minder (versterkt) broeikaseffect. Het protocol werd ondertekend door veel landen.
Ook Nederland ondertekende het Protocol van Kyoto en is dus verplicht zich te houden aan de gemaakte afspraken. Op deze manier proberen alle landen de opwarming van de aarde tegen te gaan.
Stap 3: Doelstellingen verschillende landen
Elk land is verschillend qua oppervlakte, aantal inwoners en welvaart en daarmee verschilt ook de hoeveelheid CO2 die een land uitstoot. Daarom zijn er in het Protocol van Kyoto verschillende reductiedoelstellingen bepaald voor de deelnemende landen. Een rijk land als Nederland moet volgens het Protocol meer geld investeren in het verlagen van de CO2-uitstoot, dan een arm land als bijvoorbeeld Burundi. Burundi krijgt dus minder strenge reductiedoelstellingen.
Het welvarende Nederland wordt in het Protocol van Kyoto verplicht om de doelstelling te halen, ontwikkelingslanden zijn dat niet verplicht. China bijvoorbeeld werd in 1997, toen het Protocol werd geschreven, gezien als ontwikkelingsland. Daardoor is China niet verplicht zich te houden aan de doelstellingen.
In 2012 werd bekeken of de landen zich hadden gehouden aan de doelstellingen van het Protocol van Kyoto. Alle industrielanden voldeden aan de afgesproken reductiedoelstellingen van CO2-uitstoot. Dat is natuurlijk een mooi resultaat!
Maar helaas was de mondiale CO2-uitstoot in 2012 tóch groter dan in de jaren 90. Dat komt omdat er minder strenge eisen aan de ontwikkelingslanden zijn gesteld. Omdat onder andere de industrie, het aantal inwoners en het aantal auto’s in sommige van deze landen (zoals China) ontzettend gegroeid zijn, is de CO2-uitstoot de afgelopen jaren veel hoger geworden. De CO2-uitstoot van alle landen bij elkaar was daarom in 2012 alsnog hoger dan voorheen.
Lees het volgende krantenartikel over de stijging van de CO2-uitstoot in productielanden als China:
De uitstoot van broeikasgassen in China en andere ontwikkelingslanden is in het eerste decennium van de 21ste eeuw verdubbeld in vergelijking met de drie decennia ervoor. Dit komt volgens de Engelse krant The Guardian onder andere door de uitbesteding van de massaproductie van elektronica en goedkope kleding (door de rijke landen). Bij de productie hiervan is verbranding van steenkool nodig om fabrieken draaiende te houden.
Europese landen en de Verenigde Staten zijn bezig met het terugdringen van de uitstoot van schadelijke broeikasgassen. Dit zal weinig zin hebben als de uitstoot in landen als China groter wordt. Fabrieken in de productielanden zorgen nu voor meer CO2 dan industrieën in Europa en de Verenigde Staten.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Sinds 2009 gaan de verschillende landen elk jaar opnieuw met elkaar in gesprek over het VN-Klimaatverdrag. Dit jaarlijkse gesprek tussen de landen wordt een klimaatconferentie genoemd.
De conferentie vindt steeds in een andere stad plaats. Tijdens de klimaatconferentie wordt besproken of de landen de gemaakte afspraken nakomen en welke nieuwe afspraken er gemaakt moeten worden. Dit zijn de klimaatonderhandelingen.
Het maken van deze nieuwe afspraken is moeilijk, omdat zoveel mogelijk landen het er mee eens moeten zijn.
Bekijk hier een aantal klimaatconferenties en de afspraken die er zijn gemaakt.
Klimaatconferentie 2009 - Kopenhagen
In 2009 waren de klimaatonderhandelingen in Kopenhagen. Ditmaal moest er bepaald worden welke reductiedoelstellingen de landen zouden gaan krijgen voor de periode ná 2012. In 2012 liep het Protocol van Kyoto namelijk af. De klimaatonderhandelingen verliepen echter zeer moeizaam.
De belangrijkste punten in het akkoord waren:
Oprichting van een Green Climate Fund voor arme landen die getroffen zijn door de klimaatverandering. Bedoeling is om in 2020 een bedrag van 100 miljard dollar gespaard en beschikbaar te hebben in dit fonds, dat voorziet in klimaatsteun aan ontwikkelingslanden.
De opwarming van de aarde moet met twee graden Celsius worden beperkt.
Het akkoord was geen bindend klimaatverdrag. Geen van de oorspronkelijke doelstellingen werden behaald.
Er werd slechts een gedeeltelijk akkoord bereikt. Niet alle landen erkenden echter het gesloten akkoord.
Klimaatconferentie 2015 - Parijs
Op de klimaatconferentie in Parijs in december 2015 stemden 195 landen in met het allereerste actieplan ter wereld om de klimaatverandering aan te pakken door de opwarming van de aarde ‘ver onder de twee graden Celsius’ te houden. Het Klimaatakkoord van Parijs is een feit: bijna 200 landen zijn het eens geworden over een reeks klimaatmaatregelen. Dit kan gezien worden als een historische prestatie, maar het is slechts een begin: nu moet elk land de daad bij het woord voegen.
Wat is er afgesproken?
Opwarming
Een beperking van de opwarming van de aarde tot ‘ruim onder de 2 graden’. Gestreefd moet worden naar 1,5 graad. Dat laatste was vooral een wens van een aantal eilandstaten; die vrezen dat ze letterlijk onder water komen te staan als de aarde te veel opwarmt.
Uitstoot
Er moet snel een einde komen aan de stijging van de uitstoot van broeikasgassen. De partijen zijn zich ervan bewust dat het voor arme landen langer duurt dan voor rijkere om snel de piek in hun uitstoot te bereiken, omdat in een aantal landen de economie net op gang komt. Dat kan voor sommige landen betekenen dat ze later beginnen met de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Landen moeten doen wat in hun vermogen ligt. Maar halverwege deze eeuw moet de uitstoot van de broeikasgassen in balans zijn met wat de aarde kan opnemen aan deze gassen.
Evaluatie
Het klimaatbeleid van alle landen die deelnemen aan de conferentie wordt elke vijf jaar geëvalueerd. Ieder land moet steeds beter worden. De ambities mogen niet meer naar beneden worden bijgesteld, ze moeten juist telkens worden aangescherpt. De eerste wereldwijde evaluatie is gepland voor 2023.
Emissie
Landen kunnen hun reducties in andere landen realiseren en in emissies handelen.
Bijdrage
Voor de klimaatconferentie van 2020 moeten de partijen het doel stellen elk jaar minstens 100 miljard dollar (91 miljard euro) ter beschikking te stellen voor armere landen, die moeite hebben om het streven van de klimaattop bij te benen. De bijdrage hieraan door ontwikkelingslanden is vrijwillig.
Geldigverklaring
Het verdrag treedt officieel in werking als 55 landen het geldig hebben verklaard. Die moeten samen ook verantwoordelijk zijn voor minimaal 55% van de mondiale uitstoot.
Bekijk de video over dit belangrijke Akkoord.
Klimaatconferentie 2016 - Quatar
Landen die in 2016 meededen aan de VN-klimaatconferentie in Qatar, hebben een minimaal akkoord bereikt.
Afgesproken is het Kyoto Protocol over CO2-uitstoot, dat dit jaar afloopt, tot 2020 te verlengen.
Nieuwe afspraken over de uitstoot en maatregelen tegen de opwarming van de aarde werden helaas niet gemaakt.
Lang niet alle geïndustrialiseerde landen conformeren zich aan het Kyoto II, zoals ook veel staten niet aan het eerste protocol deelnamen. Behalve de 27 staten van de EU zijn er nog ongeveer 10 landen die meedoen. Grote staten (en vervuilers) als Verenigde Staten, Rusland, Japan en Canada blijven buiten het protocol. De landen die zich wel conformeren zijn goed voor ongeveer 15% van de wereldwijde uitstoot.
Op 1 juni 2017 trokken de Verenigde Staten zich terug uit het klimaatakkoord van Parijs.
Klimaatconferentie 2018 - Polen
Bijna 200 landen hebben op de Poolse klimaattop een akkoord bereikt over de manier waarop ze de afspraken van de conferentie in Parijs (2015) gaan nakomen.
De deelnemende landen hebben een reeks maatregelen afgesproken waarmee ze hopen te voldoen aan de Parijs-doelen, zoals het beperken van de temperatuurstijging tot maximaal 2 graden ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Het streven is minder dan 1,5 graad.
De landen hebben geprobeerd te omschrijven hoe die afspraken kunnen worden uitgevoerd, onder meer door het terugdringen van de uitstoot van kooldioxide en het helpen van arme landen bij het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering. De onderhandelingen verliepen niet al te soepel op deze conferentie, er werd met moeite tot een akkoord gekomen.
Klimaatconferentie 2019 - Chili
De volgende VN-klimaatconferentie vindt eind 2019 plaats in Chili.
Om deze en volgende klimaatconferenties te volgen, kun je het actuele nieuws volgen.
Je kunt ook regelmatig een kijkje nemen op de site van Europa.nu
Stap 5: Nuttig of nutteloos?
Wat is jouw persoonlijke mening over het Klimaatverdrag en het Protocol van Kyoto en het Klimaatakkoord van Parijs: zijn deze nuttig of nutteloos?
Geef op een half A4’tje jouw mening over de gemaakte afspraken tussen landen over het tegengaan van klimaatverandering.
Beargumenteer jouw mening met voordelen en/of nadelen van het Klimaatverdrag die je bent tegengekomen in de voorgaande stappen 1 tot en met 4 van deze opdracht.
Vergelijk je mening met die van een of meerdere klasgenoten. Hebben jullie dezelfde argumenten gebruikt?
Welke maatregelen zijn in jullie ogen heel belangrijk om klimaatverandering tegen te gaan?
Broeikaseffect
Het vasthouden van warmte van de zon door de atmosfeer.
Versterkt broeikaseffect
Het versterken van het vasthouden van de zonnewarmte door de atmosfeer door de mens.
Broeikasgas
Gassen die warmte van de zon opnemen en dit weer uitstralen.
IJstijden
Een koude periode op aarde. Ook wel glaciaal genoemd.
Zeespiegelstijging
Het stijgen van de zeespiegel als gevolg van de opwarming van de aarde door het versterkt broeikaseffect.
(Land)ijs
Een dikke laag ijs op het land.
Klimaatverandering
Het gemiddeld weertype of klimaat verandert over een bepaalde periode.
Klimaatverdrag
Een verdrag (of akkoord) afgesloten tussen meerdere landen om de uitstoot van CO2 te verminderen en klimaatverandering tegen te gaan.
Protocol van Kyoto
Het Protocolof Verdrag van Kyoto werd in 1997 opgesteld in de Japanse stad Kyoto en regelt de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Het is een protocol onder het Klimaatverdrag.
Reductiedoelstelling
Algemene doelstelling van het Klimaatverdrag. Deze wordt door het Protocol van Kyoto vertaald in een verplichting voor de industrielanden om hun uitstoot van broeikasgassen te beperken of terug te schroeven.
Eindopdracht: Klimaatverdrag
Samen met twee of drie klasgenoten ga je een klimaatverdrag opstellen om het broeikaseffect dat jouw klas veroorzaakt tegen te gaan. Welke dingen die jij en je klasgenoten doen veroorzaken broeikaseffect? Welke oplossingen kun je bedenken om deze oorzaken van broeikaseffect te verminderen?
Het doel is dat zoveel mogelijk klasgenoten het met de afspraken in jouw verdrag eens zijn. De reductiedoelstellingen in jouw verdrag moeten dus haalbaar zijn. Zet de volgende stappen om tot het eindproduct te komen:
Gebruik een vel A4 papier.
Schrijf drie dingen op die jij en je klasgenoten thuis of op school doen die het broeikaseffect versterken (bijvoorbeeld: word je wel eens met de auto naar school of voetbalclub gebracht?).
Schrijf zoveel mogelijk maatregelen op om de schadelijke gevolgen hiervan te verminderen.
Houd er rekening mee dat het doel is dat zoveel mogelijk klasgenoten deze maatregelen (reductiedoelstellingen) kunnen en willen nakomen.
Gebruik voor deze opdracht het (Google-)werkblad Klimaatverdrag. Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
Klaar?
Bespreek klassikaal de verschillende verdragen die zijn opgesteld. Discussieer over de reductiedoelstellingen die zijn opgeschreven in de verdragen.
Met welke haalbare doelstellingen is de hele klas het eens? Onderhandel in de klas, onder leiding van de docent, over de verschillende doelstellingen.
Maak klassikaal één klimaatverdrag dat alle klasgenoten willen ondertekenen.
Zorg dat iedereen het verdrag ondertekent. Laat zien dat jullie beter kunnen onderhandelen en tot gezamenlijke afspraken kunnen komen dan de wereldleiders op de Klimaatconferentie van 2009 in Kopenhagen!
Beoordeling
Het eindproduct laten jullie beoordelen door jullie docent. Bij de beoordeling let jullie docent op:
inhoud: laat het verdrag zien dat jullie de gevolgen van klimaatverandering kennen en dat jullie oplossingen kunnen bedenken om de oorzaken van klimaatverandering te verkleinen?
taalfouten: bevat jullie klimaatverdrag niet teveel taalfouten?
samenwerking: is er goed samengewerkt in jullie groepje? Heeft iedereen bijgedragen aan de opdracht? Heeft iedereen in de klas zijn of haar mening kunnen geven over oplossingen voor klimaatverandering en hebben jullie goed naar elkaars ideeën geluisterd?
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Kun je aangeven waarom klimaatverdragen wordt vastgelegd?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je uitleggen waarom er klimaatconferenties plaatsvinden?
Hoe ging het?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je al veel over klimaatverdragen?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Hebben jullie als klas uiteindelijk één klimaatverdrag opgesteld?
Waren de doelstellingen in het verdrag realistisch en goed verwoord?
Het arrangement Klimaatverdragen hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema ''Weer en klimaat'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht vertelt hoe we met klimaatverdragen proberen de opwarming van de aarde te vertragen. Er worden afspraken gemaakt tussen landen over hoeveel CO2-uitstoot elk land mag hebben, maar deze waarden verschillen per land. Dit komt door verschillende factoren, zoals de grootte van het land, het aantal inwoners en de financiële middelen om de CO2-uitstoot te verminderen. Op klimaatconferenties wordt er onderhandeld over deze klimaatdoelen. Je kijkt hier verschillende video's over en maakt wat opdrachten.
Deze opdracht hoort bij het thema ''Weer en klimaat'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht vertelt hoe we met klimaatverdragen proberen de opwarming van de aarde te vertragen. Er worden afspraken gemaakt tussen landen over hoeveel CO2-uitstoot elk land mag hebben, maar deze waarden verschillen per land. Dit komt door verschillende factoren, zoals de grootte van het land, het aantal inwoners en de financiële middelen om de CO2-uitstoot te verminderen. Op klimaatconferenties wordt er onderhandeld over deze klimaatdoelen. Je kijkt hier verschillende video's over en maakt wat opdrachten.
Tussen landen worden afspraken gemaakt om gezamenlijk klimaatverandering, veroorzaakt door opwarming van de aarde, tegen te gaan.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
en 
Fabrieken, auto’s en vliegtuigen stoten het broeikasgas koolstofdioxide (CO2) uit. Ook wanneer je thuis de verwarming aanzet wordt er CO2 uitgestoten. Bij de verbranding van hout, bijvoorbeeld in een houtkachel, vuurkorf of kampvuur, komt er ook CO2 vrij.
Omdat klimaatverandering overal op de aarde plaatsvindt en dus een mondiaal probleem is, maken landen onderling afspraken om het versterkte broeikaseffect te verminderen.
Elk land is verschillend qua oppervlakte, aantal inwoners en welvaart en daarmee verschilt ook de hoeveelheid CO2 die een land uitstoot. Daarom zijn er in het Protocol van Kyoto verschillende reductiedoelstellingen bepaald voor de deelnemende landen. Een rijk land als Nederland moet volgens het Protocol meer geld investeren in het verlagen van de CO2-uitstoot, dan een arm land als bijvoorbeeld Burundi. Burundi krijgt dus minder strenge reductiedoelstellingen.
Sinds 2009 gaan de verschillende landen elk jaar opnieuw met elkaar in gesprek over het VN-Klimaatverdrag. Dit jaarlijkse gesprek tussen de landen wordt een klimaatconferentie genoemd.
Wat is jouw persoonlijke mening over het Klimaatverdrag en het Protocol van Kyoto en het Klimaatakkoord van Parijs: zijn deze nuttig of nutteloos?
Samen met twee of drie klasgenoten ga je een klimaatverdrag opstellen om het broeikaseffect dat jouw klas veroorzaakt tegen te gaan. Welke dingen die jij en je klasgenoten doen veroorzaken broeikaseffect? Welke oplossingen kun je bedenken om deze oorzaken van broeikaseffect te verminderen?
Intro
