Thema: Duinen

Intro

Duingebieden
Het grootste deel van de Nederlandse kust bestaat uit duingebieden. De duinen beschermen het land tegen overstromingen van de zee. Door het aanplanten van helmgras waait het losse zand van de duinen niet weg. Lange wortels van het helmgras houden het zand goed vast.
Naast helmgras komen in de Nederlandse duinen ook onder andere kenmerkende planten voor. Zoals de duindoorn en parnassia. Duindoorn is een struik die op kalkrijke plekken groeit. Parnassia is een plant die voorkomt in vochtige duinvalleien. Het is een zeldzame plant die wettelijk beschermd wordt. Nast planten leven er ook veel dieren in de duinen, bijvoorbeeld konijnen en damherten, en allerlei soorten vogels, zoals de tapuit en de grasmus.

Duinen zijn ook belangrijk voor ons drinkwater en voor de recreatie. Door verschillende factoren zoals wind en de zee is er een uniek ecosysteem ontstaan.

Bekijk de volgende video over het ontstaan van de duinen.

In dit thema bekijk je hoe planten allerlei aanpassingen hebben om goed te kunnen overleven in extreme gebieden, zoals het duinecosysteem waar veel wind is en zout is. Helmgras kan zich ongeslachtelijk voortplanten, in dit thema leer je hoe planten dit doen. Het duingebied is belangrijk voor de mens, niet alleen beschermen de duinen ons tegen de zee, het is ook belangrijk voor ons drinkwater, omdat het zand van de duinen water zuivert. Je gaat in dit thema bekijken op welke manieren een natuurgebied belangrijk kan zijn voor een mens.

Als afsluiting van dit thema maak je examenvragen die aansluiten bij de leerdoelen van dit thema.

Wat kan ik straks?

Kennis
Aan het eind van dit thema kan ik:

K6: Aanpassing aan de omgeving

Uitleggen waarom planten in warme gebieden minder huidmondjes hebben.
Omschrijven hoe planten in droge gebieden extra water opslaan.
Omschrijven hoe de wortels van planten in droge gebieden eruit zien.
Omschrijven hoe planten in natte gebieden zuurstof door de plant vervoeren.
Omschrijven hoe planten aangepast zijn aan weinig licht.

K7: Afhankelijk van de natuur

Voorbeelden geven voedingsmiddelen die afkomstig zijn van de landbouw.
Omschrijven hoe water wordt gezuiverd.
Het verschil tussen biobrandstof en fossiele brandstof uitleggen.
Het belang van natuurgebieden voor de mens omschrijven.

K12: Ongeslachtelijke voortplanting bij planten

Het verschil tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting uitleggen.
Een voordeel noemen van geslachtelijke voortplanting ten opzichte van ongeslachtelijke voortplanting.
Twee voorbeelden van ongeslachtelijke voortplanting bij planten noemen.
Een voorbeeld van kunstmatige ongeslachtelijke voortplanting noemen.

Vaardigheden:
Aan het eind van dit thema kan ik:

Een preparaat maken.
Een onderzoek uitvoeren en daarvan een verslag maken.
Bij een (onderzoeks-)vraag informatie opzoeken via internet.
Biologische kennis overdragen met behulp van een presentatie.

Wat kan ik al?

Weet je het nog?
Het thema Duinen is het negende thema.
De theorie uit enkele modules die je in de eerste thema's bent tegengekomen, heb je ook nodig bij de afsluiting van dit thema. Als je twijfelt of je het nog weet, klik de modules hieronder dan nog eens door.

Klik op de links om de modules te openen.

Biotisch en abiotisch

Plantenweefsels

Voedselweb en voedselketen

Infectie bacteriën en virussen

Antigenen en antistoffen

Wat ga ik doen?

Het thema Duinen bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal lessen
Inleiding
Wat kan ik straks?	0,5
Wat kan ik al?	1 à 2
Wat ga ik doen?	0,5
Modules
Module: Planten en hun omgeving	2
Module: Afhankelijk van de natuur	2
Module: Ongeslachtelijke voortplanting bij planten	2
Afsluiting
Samenvattend	0,5
Examenvragen	0,5
Terugkijken	0,5
Totaal:	10 à 11

Modules

Planten en hun omgeving

Intro

In de onderbouw heb je geleerd over de manieren waarop planten zich aan kunnen passen aan hun omgeving.
Met de volgende video frissen we je geheugen even op. Ga na het kijken aan de slag met deze module.

Wat ga ik leren?

Na deze module kan ik:

uitleggen waarom planten in warme gebieden minder huidmondjes hebben.
omschrijven hoe planten in droge gebieden extra water opslaan.
omschrijven hoe de wortels van planten in droge gebieden eruit zien.
omschrijven hoe planten in natte gebieden zuurstof door de plant vervoeren.
omschrijven hoe planten aangepast zijn aan weinig licht.

Wat ga ik doen?

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2		Beantwoord de vragen over huidmondjes en doe het practicum 'Huidmondjes'.
Stap 3		Bekijk de video over vleesetende planten en beantwoord de vragen.
Stap 4		Bekijk hoe de Saguaro zich heeft aangepast aan het leven in de woestijn.
Stap 5		Bekijk een aflevering van 'Focus op biologie' en beschrijf de aanpassingen van planten aan extreme omstandigheden.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Begrippenlijst		Hier vind je de Kennisbank en de begrippen van de module..
Examenopgaven		Je maakt een aantal examenopgaven die passen bij dit onderwerp.
Terugkijken		Terugkijken op de module.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: Kennisbank

Bestudeer uit de Kennisbank biologie het onderdeel:

Planten en hun omgeving

Test je kennis
Beantwoord de volgende vragen over de theorie in de Kennisbank.

Stap 2: Huidmondjes

Overleg met je docent of je dit practicum gaat uitvoeren.
Je gaat met de microscoop de huidmondjes bekijken van een blad.

Practicum Huidmondjes

Download het practicum Huidmondjes.
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...) of
download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het practicum een keer helemaal door.
Zoek de benodigdheden bij elkaar.
Gebruik de informatie in de Gereedschapskist.
Voer het practicum uit zoals beschreven onder de werkwijze.
Beoordeel eerst zelf de natuurgetrouwe tekening van huidmondjes.
Laat de tekening vervolgens beoordelen door je docent.

Natuurgetrouwe tekening maken

In een natuurgetrouwe tekening verwerp je veel meer details dan in een schematische tekening. Je zorgt ervoor dat je het object zo realistisch mogelijk weergeeft.

Stap 3: Vleesetende planten

Stap 4: De Saguaro

Aanpassingen van de Saguaro

In de woestijn is weinig water en veel zon.
Woestijnplanten zijn aangepast om in deze omstandigheden te kunnen leven.
De Saguaro op de foto is zo'n woestijnplant. Hij is niet alleen aangepast om te kunnen leven met weinig water en veel zon, hij heeft ook maatregelen genomen om niet opgegeten te worden door planteneters.

Stap 5: Planten en hun omgeving

Afronding

Begrippenlijst

Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.

Huidmondjes
Opening in bladeren waardoor gassen (zuurstof, koolstofdioxide, waterdamp) in en uit de plant kunnen gaan.

(Vaat)plant
Landplanten met vaatbundels (houtvaten en bastvaten).

Wortels
Ondergronds deel van een plant met de functies: water en mineralen uit de bodem opnemen, reservestoffen opslaan en de plant vastzetten in de grond.

Zuurstof
Molecuul bestaat uit twee zuurstof atomen; gas dat ontstaat bij fotosynthese in planten en nodig is voor verbranding.

Luchtkanalen
Luchtkanalen brengen zuurstof naar de wortels, omdat er in moeras weinig zuurstof is. Op deze manier wordt het verkrijgen van zuurstof makkelijker voor de plant.

Fotosynthese
Proces waarbij water en koolstofdioxide met behulp van zonlicht worden omgezet in suikers (glucose). Dit gebeurt in planten (bladgroenkorrels).

Licht
Licht is een kiemingsfactor en kan bij een tekort de groei van een plant dus ook beperken.

Klimplanten
Klimplanten zijn planten die zich optrekken aan muren of andere planten, waardoor ze meer energie overhouden om te groeien. Dat verklaart de hoge groeisnelheid van klimplanten.

Hechtwortels
Wortels die in staat zijn zich te hechten aan dood materiaal.

Examenopgaven

Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.

Tips

Van de examenvragen kan de voortgang worden bijgehouden op ExamenKracht.
Vraag verdere instructies aan je docent.

Binnenkort vind je hier examenvragen van ExamenKracht om mee te oefenen.

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je met behulp van voorbeelden duidelijk maken dat planten zich kunnen aanpassen aan hun omgeving?

Hoe ging het?

Tijd
Heb je de vijf stappen in de aangegeven tijd kunnen doen?

Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.

Begrippenlijst
Check de begrippenlijst. Staan alle begrippen in de lijst? Welke mis je? Maak bij die begrippen een omschrijving.

Examenopgaven
Heb je de examenopgaven gemaakt? Ging het goed?