Thema Een levende wetenschap

Intro

Je hebt biologie gekozen in je pakket, en misschien is dit wel je eerste biologieles in de bovenbouw.
Misschien heb je het vak gekozen in verband met een vervolgstudie, misschien omdat je het vak interessant vindt.
Of misschien wil jij ooit onderzoek, hobby en beroep combineren zoals Freek Vonk. Je ziet hem aan het werk in de volgende video. Overleg met je docent om je de hele video mag kijken of slechts enkele minuten.
Zou jij wetenschappelijk onderzoek naar dieren willen doen?

In dit thema maak je kennis met een aantal toepassingen van de biologie in de maatschappij.
Denk bijvoorbeeld aan gezondheid of sport, maar ook aan onderwerpen op de politieke agenda zoals duurzaamheid, energiewinning en voedselproductie.

Ook leer je hoe je in de biologie onderzoek doet.
Dat kan je van pas komen in je vervolgstudie, maar ook bijvoorbeeld bij je profielwerkstuk.

Wat ga ik leren?

Aan het eind van dit thema kan ik:

het belang van het vak biologie voor mijzelf en voor de maatschappij aangeven en met voorbeelden toelichten.
toelichten wat het doen van waarnemingen betekent voor het doen van onderzoek.
je uitspreken over de betrouwbaarheid van wetenschappelijk onderzoek.
voorbeelden noemen van biologisch onderzoek op verschillende organisatieniveaus.
enkele voorwaarden noemen waaronder wetenschappers tot goede vragen kunnen komen.
de werkwijze bij het doen van experimenteel onderzoek in een bestaand onderzoek herkennen, eventueel onderzoeksvraag en hypothese corrigeren en in een eigen onderzoek toepassen.
zelf een eenvoudig onderzoek opzetten en uitvoeren vanuit een gegeven onderzoeksvraag.
onderzoeksgegevens vastleggen in tabellen en diagrammen en deze voorzien van de juiste bijschriften.
correct omgaan met de beperkingen van meetmethoden en rekenkundige bewerkingen.
voorbeelden noemen van de wisselwerking tussen wetenschap en maatschappij.

Wat kan ik al?

Wat weet je van het doen van onderzoek?
Maak de vragen "Stappen van onderzoek".

Heb je deze vragen niet goed?
Ga dan naar de module Onderzoeken
Klik op 'aan de slag' en lees stap 1 door.

Wat ga ik doen?

Het thema Een levende wetenschap bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel SLU je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal SLU
Inleiding
Wat kan ik straks?	0,5
Wat kan ik al?	2
Wat ga ik doen?	0,5
Modules
Module: Waarom biologie?	8
Module: Vinden wat je zoekt	4
Module: Onderzoek en betrouwbaarheid	12
Afsluiting
Samenvattend	1
Examenvragen	1
Terugkijken	0,5
Totaal:	29 à 30

Modules

Waarom biologie?

Intro

Er zijn zoveel redenen om je in de biologie te gaan verdiepen.
Eentje die minder voor de hand ligt: biologie en kunst combineren.
Het Nederlands Instituut voor Hersenwetenschappen organiseert elk jaar een kunstwedstrijd:

Art of neuroscience - aon.nin.knaw.nl

Een voorbeeld van deze 'biologische kunst' zie je in de video hieronder.

Je werkt aan een aantal opdrachten: stap 1 tot en met 5.

In overleg met je docent kies je tussen stap 2 en stap 3.

In stap 2 werk je aan een poster. Het resultaat wordt in de klas besproken.
Van de poster maak je een foto (afdruk, jpeg, pdf) en deze gaat in je portfolio, samen met het resultaat van de bespreking in de klas.

In stap 3 bestudeer je enkele beroepsprofielen waar je een presentatie over houdt. Het resultaat wordt door de docent afgetekend. De presentatie bewaar je in je portfolio.

Wat ga ik leren?

Na het afronden van deze module:

Kan ik het belang van het vak biologie voor jezelf en voor de maatschappij aangeven en met voorbeelden toelichten.
Kan ik voorbeelden noemen van biologisch onderzoek op verschillende organisatieniveaus.
Begrijp ik de termen blanco en dubbelblind onderzoek.
Kan ik mij uitspreken over de betrouwbaarheid van wetenschappelijk onderzoek.

Wat ga ik doen?

Aan de slag
Stap		Inhoud
Stap 1		Wij bestuderen drie verschillende onderzoeken en geven aan hoe belangrijk wij deze onderzoeken vinden.
Stap 2		Onderzoeken kost geld. Wij proberen geld in te zamelen door een goede promotiecampagne voor een onderzoek te maken.
Stap 3		Wij gaan in gesprek met iemand die een beroep uitoefent binnen het profiel 'natuur en gezondheid'.
Stap 4		Hoe belangrijk zijn mijn zintuigen voor een onderzoeker?
Stap 5		In drietallen bestuderen wij verschillende onderzoeken en schrijven hier samenvattingen van.
Afronding
Onderdeel
Eindopdracht		Ik maak van deze module een samenvatting voor mijn portfolio.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 8 SLU nodig.

Werkvorm
In deze module werk je aan vaardigheden. Er wordt geen theorie behandeld.

Aan de slag

Stap 1: Onderzoek

Stap 2: Onderzoek doen kost geld

In deze opdracht ga je een reclame maken voor een biologisch onderzoek dat jij belangrijk vindt en dat jij zou willen promoten.
Onderzoek is duur, en meer draagvlak betekent vaak ook meer geldschieters! Het kan een zuiver biologisch onderzoek zijn, maar je kunt ook kiezen voor een vakoverstijgend onderzoek. Denk bijvoorbeeld aan onderzoeken op het terrein van gezondheid of gezondheidszorg,duurzaamheid, voeding of voedselproductie, sport, energie of veiligheid.

Maak een poster die bijvoorbeeld opgehangen kan worden in een bushokje.
Op je poster is in ieder geval te zien of te lezen wat het onderzoek kan betekenen voor de maatschappij.
Er staat ook een reclamekreet (slogan) op de poster.

Alle posters worden in het lokaal opgehangen. Welke poster is het meest overtuigend? Om dat vast te stellen, neemt ieder 15 eurocent (drie muntjes van 5 ).
Bij elke poster komt een bakje waarin de munten gedaan kunnen worden. Welke poster werft de meeste fondsen? Bespreek na afloop de drie winnende posters. Wat maakt de één meer wervend dan de ander?

Maak tenslotte een foto van je poster en stop deze in je portfolio.
Tips bij het maken van een poster:

Interactief posters maken - www.vives.nl
Sample poster assessment tool (In het Engels)

Poster maken

Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.

Stap 3: Werkterrein van biologen

In de figuur zie je een overzicht van de werkterreinen van biologen.

Maak groepjes van vier.

Alle vier:
Kies één van de vijf werkterreinen uit waarin je wel zou willen werken en één waarin je dat in ieder geval niet wilt. Licht je argumenten aan elkaar toe.
Individueel:
Verdiep je in een beroep uit het gekozen werkveld.
Spreekt geen enkel werkveld je echt aan, neem dan het meeste geschikte werkveld.
Welk beroep kies je? Zoek een vacature voor een baan.
Bekijk de functieomschrijving en de werkzaamheden, de functie-eisen en de persoonlijke vaardigheden.

Zou dat beroep bij je passen? Licht je antwoord toe.
Noteer je gegevens overzichtelijk op één A4.

Alle vier:
Wissel je gegevens met elkaar uit. Kies samen de meest interessante baan.
Alle vier:
Maak samen een presentatie met een wervende tekst voor de meest interessante baan.
Hoeveel klasgenoten zouden op deze vacature solliciteren?

Presentatie maken

Jezelf op een goede manier presenteren is een belangrijke vaardigheid in deze maatschappij. Je laat zien waar je mee bezig bent geweest, waar je je in hebt verdiept en welke kennis je hebt opgedaan. Powerpoint of Prezi zijn programma's die jou kunnen helpen om informatie te presenteren.

Stap 4: Scherp je zintuigen

In de vorige stap heb je enkele vaardigheden omschreven die je moet hebben om als bioloog te gaan werken. Eén van de belangrijkste vaardigheden die een onderzoeker moet hebben is goed kunnen waarnemen, met al zijn zintuigen. Soms is het zintuig niet gevoelig genoeg. Maar gelukkig zijn er allerlei hulpmiddelen zoals een verrekijker.

Maak de opdracht over zintuigen op het werkblad.
Het werkblad lever je in bij je docent.

Je kunt eventueel gebruik maken van de volgende bron:

Prikkels en impulsen

Stap 5: Onderzoek op niveau

Je maakt als organisme deel uit van de populatie mensen in jouw dorp of stad. En al die steden en dorpen maken allemaal deel uit van een eigen ecosysteem (de stad, de polder, de Waddenzee, de Negev-woestijn). Samen vormen die ecosystemen een ‘levende laag’ van de aarde, de biosfeer.
Biologen doen onderzoek op al die verschillende niveaus. En ook binnen een organisme is op verschillende organisatieniveaus heel veel interessants te ontdekken. Zowel organen, weefsels, cellen als moleculen worden door vele wetenschappers bestudeerd.

Opdrachten
Maak drietallen en maak samen opdracht 1 en 2.
Vraag 3 doe je individueel.

Een voorbeeld: onderzoek naar het effect van straling
Als voorbeeld bekijk je samen een wetenschappelijke vraag die al jaren op verschillende niveaus wordt bestudeerd en die elke keer weer terugkomt:
Is het gebruik van een mobiele telefoon nou wel of niet schadelijk?
1. Luister op de site van Een Vandaag naar de uitzending: Feit of Fictie - Mobiel naast je bed slecht voor hersenen.
2. Lees en kijk ook naar de informatie op de site van de GGDleefomgeving.
3. Een mobiele telefoon zendt dus straling uit. Maar is deze straling schadelijk?
  Maak groepjes van drie. Samen breng je een advies uit over het gebruik van mobiele telefoons. Bespreek welk onderzoek volgens jullie het meest belangrijk is om dat advies te kunnen onderbouwen.
  Licht je antwoord toe. Vergelijk je antwoord met dat van een ander drietal.
  - Op welke organisatieniveaus doen biologen onderzoek? Noteer ze onder elkaar.
  - Op welke niveaus zou je onderzoek willen doen om deze onderzoeksvraag te beantwoorden. Onderstreep ze.
  - Maak ieder voor een van de onderstreepte niveaus een proefopzet.
  - Laat de drie proefopzetten rouleren en verbeter ze zo nodig.
  - Zoek nu op internet of een dergelijk onderzoek is gedaan. Noteer de opzet, de resultaten en de conclusie.
Het voorzorgprincipe
De onderzoeken zijn erg verschillend, de betrouwbaarheid van de bronnen is moeilijk te achterhalen.
Onomstotelijk bewijs dat het gebruik van een mobile telefoon schadelijk is lijkt er na vele jaren onderzoek nog niet te zijn.
Lees de informatie op de website van Quest

Verschillende Europese landen kiezen voor het voorzorgprincipe.
Zo is het in Frankrijk om gezondheidsredenen voor kinderen tot 15 jaar verboden om op school een mobiele telefoon te gebruiken. Nederland heeft gekozen om een kennisplatform in te stellen.

Wat vind je van deze keuze? Geef tenminste twee argumenten voor je antwoord. Bespreek jullie antwoorden je groepje.
(individueel)
1. Zoek de handleiding van je eigen mobiele telefoon op (evt. op internet).
2. Noteer welke veranderingen je in je telefoongebruik moeten toepassen,
3. op grond van wat je in deze opdracht ontdekt hebt.
4. Ga je dat ook doen? Waarom wel of niet?

Maak een aantekening van wat je geleerd hebt in deze stap in je portfolio.

Afsluiting

Kennisbank

Hier vind je de Kennisbank die je gelezen hebt in deze opdracht.

Prikkels en impulsen

Eindopdracht

Individueel
In stap 2 heb je een reclameposter gemaakt van een bepaald onderzoek.
In stap 3 heb je een beroepsprofiel bekeken.
In stap 5 heb je verschillende niveaus van onderzoek leren kennen.

Tenslotte ga je alles nog combineren.

Op welk niveau of welke niveaus wordt het door jou uitgekozen onderzoek van stap 2 gedaan?
Op welk niveau heeft de gekozen beroepsbeoefenaar van stap 3 vooral informatie nodig?
Welk niveau heeft het meest jouw belangstelling?

Schrijf over aan de hand van deze drie vragen een korte samenvatting en stop deze in je portfolio.

Beoordeling
De samenvatting is voor eigen gebruik. Je docent zal deze niet beoordelen.

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

Tijd
Ben je ongeveer 8 SLU met deze module bezig geweest.
Heb je in die tijd alle stappen helemaal kunnen doorlopen?

Inhoud
Onderzoek geeft je inzicht in vraagstukken die je interesse hebben. Welk van de onderzoeken die je bent tegengekomen in deze module hebben jouw interesse gewekt? Zijn er onderzoeken waar je graag meer van zou willen weten?
Eindopdracht
Is het gelukt een samenhangende tekst te schrijven? Denk je dat jouw tekst een meerwaarde heeft voor jouw portfolio? Waarom wel of waarom niet? Wat zou je eventueel nog willen veranderen?