De grootste suikerbiet ter wereld! Zou het jou lukken deze te kweken?
Welke kennis heb je nodig? Helpt het als je groene vingers hebt?
Kwekers gaan veel verder dan groene vingers alleen.
Ze selecteren het zaad en kiezen de juiste groeiomstandigheden om zo supersuikerbieten te kweken.
Wat willen ze eigenlijk met die bieten? Welke rol speelt suiker in de voedselvoorziening van plant en mens? Kijk naar de video. Je ziet een amateurkweker. Bespreek met een klasgenoot wat er volgens jullie anders gaat in het proces van een amateurkweker ten opzichte van het proces van een professionele kweker.
Deze module werk je aan 6 stappen. Je voert een aantal practica.
Spreek met je docent af wat je daarvan moet inleveren en hoe het wordt beoordeeld.
Wat ga ik leren?
Aan het eind van deze module:
Kun je:
organen voor gaswisseling, opname en transport bij planten beschrijven;
beschrijven dat organismen door fotosynthese autotroof zijn;
voorwaarden voor het fotosyntheseproces in planten benoemen;
het belang van fotosynthese als basis voor de voortgezette assimilatie en dissimilatie van het organisme beschrijven;
de bouw en werking van het transportstelsel in planten beschrijven.
beschrijven dat cellen stoffen opnemen, transporteren, omzetten en afgeven met behulp van energie, gekatalyseerd door enzymen;
beschrijven dat er verschillende vormen van energie zijn: chemische energie (zoals in ATP), lichtenergie, kinetische energie, warmte, en beschrijven dat deze vormen in elkaar kunnen overgaan;
uitleggen dat bepaalde stoffen door passief transport en andere door actief transport membranen kunnen passeren;
een relatie beschrijven tussen de osmotische waarde binnen en buiten een cel en de invloed daarvan op de stevigheid.
Waar en hoe leven de suikerbieten. Op welke manier kun je ze zo goed mogelijk laten groeien? Je voert twee practica uit.
Stap 2
Als je suikerbieten kweekt heb je daar als mens voordeel van. Welke voordelen worden in deze stap besproken.
Stap 3
Sommige planten vormen veel suikers. Andere planten juist zetmeel. Hoe dit zit leer je in deze stap.
Stap 4
Hoe worden stoffen door de plant vervoerd? Hiermee ga je experimenteren.
Stap 5
Wanneer planten glucose hebben gevormd, kunnen ze daar allerlei andere organische stoffen van maken. Daarover gaat deze stap.
Stap 6
Wat is er nodig om organische stoffen op te bouwen? Hierover praat je in de klas.
Afronding
Onderdeel
Kennisbank
Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht
Je beargumenteert jouw ideeen over het vegetarische dieet.
D-toets
Je maakt een d-toets om je kennis over deze module te testen.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 8 SLU nodig.
Aan de slag
Stap 1: Suikerbieten
Suikerbieten
Zoals je in de intro hebt gezien kan uit een zaadje van de suikerbiet, een grote plant met een enorme wortel groeien. In die wortel zit gemiddeld genoeg suiker voor ongeveer 35 suikerklontjes.
Het gewicht van de plant is dus geweldig toegenomen. Hoe kan dat?
De bouw van een plant
Herhaal uit de Kennisbank de volgende onderdelen:
Bedenk zelf wat een suikerbietplant nodig zou kunnen hebben om een dikke wortel te kunnen maken.
Welke functie heeft die wortel voor de plant? Bespreek dit met een klasgenoot.
Vastleggen van koolstof
Download het werkblad en voer de proef uit om twee factoren te onderzoeken.
Lever het resultaat in bij de docent.
Snelheid van de fotosynthese
Onderzoek met behulp van de simulatie de invloed van lichtintensiteit en temperatuur op de fotosynthese.
Materiaal:
Water
Waterpest
Trechter
Glazen pot
Reageerbuis
Wasknijper
Werkwijze:
Doe eerst een blanco experiment.
1. Vul de pot met water
2. Doe de waterplant in de pot
3. Plaats de trechter over de plant
4. Vul de reageerbuis met water en plaats deze over de steel van de trechter
5. Zet een streepje op de reageerbuis tot waar het water staat.
6. Gebruik de wasknijper voor het fixeren van de buis.
7. Kijk na een uur naar wat er gebeurd is.
8. Kijk na 3 dagen nog eens wat er gebeurd is.
9. Maak van je resultaten een onderzoeksverslag.
Voer nu bovenstaande nog twee maal uit maar dan met variabelen in licht en temperatuur. Natuurlijk kun je ook in overleg met je docent drie verschillende opstellingen tegelijk maken.
Noteer van elke proef overzichtelijk in een natuurwetenschappelijk verslag:
de onderzoeksvraag
de hypothese
de proefomstandigheden
de resultaten
de conclusie.
Lever het resultaat in. De beoordelingseisen voor een natuurwetenschappelijk verslag vind je in de Gereedschapskist hieronder.
Schrijf je een verslag van een onderzoek voor biologie of NaSk, dan wordt dit een natuurwetenschappelijk verslag genoemd. Het is hierbij vooral belangrijk dat het doel van je onderzoek en de manier waarop je het uitvoert zo duidelijk mogelijk wordt weergegeven. Het schrijven van zo’n verslag gebeurt in verschillende stappen.
Stap 2: Het gaat om de opbrengst!
Het gaat om de opbrengst!
Bekijk de volgende video. De informatie uit de video heb je nodig om de volgende oefening te kunnen beantwoorden.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Probeer zelf ook aan een suikerbiet te komen en proef!
Stap 3: Organische stoffen
Organische stoffen: suiker en zetmeel
Suiker is een koolhydraat, een organische stof. Sommige planten, zoals suikerbiet en suikerriet, vormen veel suikers. Andere planten slaan de reserves vooral op als amylose (zetmeel).
Levenscyclus
Planten kunnen worden ingedeeld in eenjarige, tweejarige en vaste planten.
Suikerriet is een vaste plant.
Aantonen van koolhydraten
De aanwezigheid van koolhydraten in planten of voedingsmiddelen kun je aantonen met indicatoren.
Download werkblad Aantonen van suikers en zetmeel en voer de proeven uit.
Zet de resultaten van je onderzoek in een tabel.
Beantwoord de onderzoeksvraag en lever de resultaten in.
Stap 4: Vervoer van stoffen
Vervoer van stoffen door de plant
Je maakt deze stap in viertallen.
Een plant slaat reserves op, in de knollen, wortels en zaden.
In deze stap ga je zelf uitzoeken hoe suiker die in het blad is gemaakt, in de biet terecht komt.
Je beschrijft hoe het transport van stoffen door de plant verloopt en waardoor dit transport wordt aangedreven. Je hebt daarvoor de beschikking over een aantal bronnen. Ieder bekijkt alle bronnen en samen bespreek je welke conclusies je uit een bron kunt trekken.
Vat de conclusie samen in een schema. Deze conclusie noteer je in het werkblad dat je onderaan deze stap vindt.
Experimenten
Je gaat zelf met een proef onderzoeken welke rol verdamping bij dit transport speelt.
Daarvoor kun je het werkblad Stoftransport in een plant gebruiken.
Elk tweetal voert een experiment uit. De resultaten wissel je uit.
De resultaten van beide opdrachten in deze stap verzamel je in een overzichtelijk schema.
Je vindt dat schema ook op het werkblad.
Door middel van bijschriften laat je zien dat je de gegevens uit de verschillende bronnen hebt verwerkt.
Het schema lever je in bij je docent. Vraag je docent naar de beoordelingscriteria.
Stap 5: Voortgezette assimilatie
Voortgezette assimilatie
Wanneer planten glucose hebben gevormd, kunnen ze daar allerlei andere organische stoffen van maken.
Lees de rest van Kennisbank over macromoleculen, koolhydraten en vetten en eiwitten:
Wat heeft een plant nodig?
Glucose is de grondstof voor de opbouw van alle andere organische stoffen.
Zoek in Binas voorbeelden van elk van de vier groepen organische stoffen en van de fotopigmenten.
Kijk goed welke atomen in de moleculen voorkomen.
Stap 6: Opbouw kost energie
Opbouw kost energie
Om organische stoffen op te bouwen uit anorganische stoffen is energie nodig.
Alle processen die je in deze module hebt bestudeerd worden gekatalyseerd door enzymen.
Bespreek in de klas wat het gevolg zou zijn als planten niet over deze enzymen zouden beschikken.
Kunnen we leven van planten alleen?
Je werkt in tweetallen.
Welke stoffen worden in plantencellen gemaakt uit suiker en mineralen?
Zijn er ook stoffen die een mens wel nodig heeft en die een plant niet kan maken? Met die gegevens formuleer je jouw mening over het een vegetarisch dieet en een rauw-voedsel dieet. Als afsluiting worden de meningen en argumenten in de klas uitgewisseld.
Bij de beoordeling let je docent op de volgende punten:
Is de mening duidelijk geformuleerd en voor iedereen begrijpelijk?
Is de mening onderbouwd met argumenten die uitgelegd kunnen worden?
Is er actief meegedaan aan het uitwisselen van de meningen en argumenten?
D-toets
Toets
De opdracht sluit je af met het maken van de toets 'Elementen en verbindingen'.
De toets bestaat uit verschillende soorten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
Klik op de knop om de toets te starten.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Ben je ongeveer 8 SLU met deze module bezig geweest.
Heb je in die tijd alle stappen kunnen doorlopen? Had je ook voldoende tijd voor de practica?
Inhoud
In deze module leerde je wat planten nodig hebben om goed te groeien en op welke manier fotosynthese wordt beïnvloed. Een deel van de informatie had je al geleerd in de onderbouw. Wist je dit allemaal nog?
D-toets
Heb je de D-toets gedaan? Ging het goed? Heb je met de D-toets kunnen controleren of je de leerdoelen van deze module beheerst?
Het arrangement Module: Suiker - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Leven van de zon'. Het onderwerp van deze les is: suiker.
Aan het eind van deze module:
Kun je:
organen voor gaswisseling, opname en transport bij planten beschrijven;
beschrijven dat organismen door fotosynthese autotroof zijn;
voorwaarden voor het fotosyntheseproces in planten benoemen;
het belang van fotosynthese als basis voor de voortgezette assimilatie en dissimilatie van het organisme beschrijven;
de bouw en werking van het transportstelsel in planten beschrijven.
beschrijven dat cellen stoffen opnemen, transporteren, omzetten en afgeven met behulp van energie, gekatalyseerd door enzymen;
beschrijven dat er verschillende vormen van energie zijn: chemische energie (zoals in ATP), lichtenergie, kinetische energie, warmte, en beschrijven dat deze vormen in elkaar kunnen overgaan;
uitleggen dat bepaalde stoffen door passief transport en andere door actief transport membranen kunnen passeren;
een relatie beschrijven tussen de osmotische waarde binnen en buiten een cel en de invloed daarvan op de stevigheid.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Leven van de zon'. Het onderwerp van deze les is: suiker.
Aan het eind van deze module:
Kun je:
organen voor gaswisseling, opname en transport bij planten beschrijven;
beschrijven dat organismen door fotosynthese autotroof zijn;
voorwaarden voor het fotosyntheseproces in planten benoemen;
het belang van fotosynthese als basis voor de voortgezette assimilatie en dissimilatie van het organisme beschrijven;
de bouw en werking van het transportstelsel in planten beschrijven.
beschrijven dat cellen stoffen opnemen, transporteren, omzetten en afgeven met behulp van energie, gekatalyseerd door enzymen;
beschrijven dat er verschillende vormen van energie zijn: chemische energie (zoals in ATP), lichtenergie, kinetische energie, warmte, en beschrijven dat deze vormen in elkaar kunnen overgaan;
uitleggen dat bepaalde stoffen door passief transport en andere door actief transport membranen kunnen passeren;
een relatie beschrijven tussen de osmotische waarde binnen en buiten een cel en de invloed daarvan op de stevigheid.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
CO2 en zonlicht
Elementen en verbindingen
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Suikerbieten
Vastleggen van koolstof
Het gaat om de opbrengst!
Organische stoffen: suiker en zetmeel
Vervoer van stoffen door de plant
Voortgezette assimilatie
Opbouw kost energie
Kan ik wat ik moet kunnen?
