Leven van de zon
Eten en ademhalen, het is zo gewoon dat je er nauwelijks bij stil staat.
En toch zijn het onmisbare lichaamsfuncties: voedsel en zuurstof in je opnemen. En het één heeft geen zin zonder het ander. We hebben immers zuurstof nodig om ons voedsel te verbranden en zo energie te krijgen voor alle processen in onze cellen.
In dit thema kijken we naar energiestromen: in ons lichaam, in onze cellen, maar ook in de planten en dieren om ons heen. Want we staan niet los van onze omgeving. We maken deel uit van voedselketens.
Al ons voedsel is uiteindelijk afkomstig van planten, al zijn die planten in ons voedselpakket nog maar nauwelijks terug te vinden.
We kijken eerst waarom planten zo belangrijk zijn voor ons voedsel en voor onze energievoorziening.
Daarna kijken we naar het geheel van voedselketens en kringlopen in de natuur.
Kunnen we leven van planten alleen? Sommige mensen vinden van wel:
ze eten vegetarisch of veganistisch. Er zijn ook mensen die nog een stapje verder gaan: ze eten die groenten alleen rauw. Krijgen zij alles binnen wat ze nodig hebben?
Bekijk de video helemaal of gedeeltelijk.
Welke vragen roept het op in de klas? Praat er samen over.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van dit thema:
benoem je wat de stofwisselingsprocessen, verbranding en fotosynthese voor betekenis hebben voor de instandhouding van autotrofe en heterotrofe organismen.
leg je uit welk verband er is met de gassen die een organisme in- en uitgaan.
beschrijf je dat er verschillende vormen van energie zijn en dat deze vormen in elkaar kunnen overgaan.
leg je uit wat een ecosysteem is en noemt welke relaties er zijn tussen organismen bij de energiestromen in een ecosysteem.
noem je planten- en diersoorten die een voedselketen/voedselweb of een piramide van biomassa/aantallen vormen.
onderscheid je in een beschreven ecosysteem producenten, consumenten en reducenten.
beschrijf je kringlopen van elementen in een ecosysteem en benoemt welke factoren daarop van invloed zijn.
leg je uit dat bepaalde stoffen door passief transport en andere door actief transport membranen kunnen passeren.
beschrijf je de relatie tussen de osmotische waarde binnen en buiten een cel en de invloed daarvan op de stevigheid van de cel en het organisme.
beschrijf je dat cellen zichzelf reguleren en daarbij een dynamisch evenwicht in stand houden, dat cellen stoffen opnemen, transporteren, omzetten en afgeven met behulp van energie, gekatalyseerd door enzymen.
beschrijf je waar en op welke wijze enzymen reacties katalyseren, en hoe temperatuur en pH die processen beïnvloeden.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Je hebt in de modules veel theorie bestudeerd en veel vragen beantwoord en opdrachten gemaakt.
Als het goed is, ben je nu klaar voor het beantwoorden van een aantal examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Van de examenvragen kan de voortgang worden bijgehouden op ExamenKracht.
Vraag verdere instructies aan je docent.
Extra opdracht
Glucose
Stel je een klontje glucose (druivensuiker) voor. Je eet het misschien wel eens voor een sportwedstrijd.
Het wordt niet gewonnen uit druiven (daar zit het wel in, maar druiven zijn als grondstof veel te duur) maar uit granen.
Beschrijf in eigen woorden hoe dat klontje in een tarweplant gemaakt zou kunnen worden.
Vergeet niet de grondstoffen te noemen die daarbij nodig zijn.
Bedenk nu op welke manier het stukje glucose energie gaat leveren aan jouw beenspieren.
Beschrijf de weg waarlangs het vanuit de plant in jou en in jouw spier terecht komt.
Leg ook uit wat er in de spier precies met de glucose gebeurt.
Na een intensieve wedstrijd krijgt jouw beenspieren toch zuurstofgebrek.
Leg uit wat er dan in de spieren met de energievoorziening zal gebeuren.
Na de wedstrijd zit je flink uit te hijgen. Kunnen er in jouw uitgeademde lucht onderdelen van de druivensuiker zitten.
Zo ja welke? En hoe zijn ze daar dan gekomen?
Stel dat je volgend jaar weer een pakje druivensuiker koopt.
Kunnen daar atomen in zitten die al eerder in jouw lichaam hebben gezeten?
Leg je antwoord uit.
Ga voor de vragen A t/m D na waar enzymen een rol spelen.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van dit thema nog eens door.
Vind je het een goede intro om het thema mee te beginnen?
Past de video goed bij het thema? Waarom wel of waarom niet?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van dit thema nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond een totale studiebelasting van 27 à 28 SLU.
Ben je meer of minder tijd met het thema bezig geweest?
Met welke module ben je het langst bezig geweest? En met welke het kortst?
Herhaling
Heb je voor je aan de modules begon de toets bij 'Wat kan al?' gemaakt?
Wist je het meeste nog?
Inhoud
Het thema bestaat uit drie modules. Welke module vond je het leukst om te doen?
En welke vond je het minst leuk? Schrijf op waarom je deze opdracht niet zo leuk vond.
Examenvragen
Je hebt de examenvragen gemaakt.
Ging het goed? Had je de theorie uit de modules nodig om de vragen te kunnen maken?
Het arrangement Thema: Leven van de zon - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Dit thema Leven van de zon is ontwikkeld door medewerkers van StudioVO. Bij het ontwikkelen van het materiaal is gebruik gemaakt van of wordt verwezen naar materiaal van de volgende websites:
Fair Use
In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content .
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit thema heet leven van de zon.
Aan het eind van dit thema:
benoem je wat de stofwisselingsprocessen, verbranding en fotosynthese voor betekenis hebben voor de instandhouding van autotrofe en heterotrofe organismen.
leg je uit welk verband er is met de gassen die een organisme in- en uitgaan.
beschrijf je dat er verschillende vormen van energie zijn en dat deze vormen in elkaar kunnen overgaan.
leg je uit wat een ecosysteem is en noemt welke relaties er zijn tussen organismen bij de energiestromen in een ecosysteem.
noem je planten- en diersoorten die een voedselketen/voedselweb of een piramide van biomassa/aantallen vormen.
onderscheid je in een beschreven ecosysteem producenten, consumenten en reducenten.
beschrijf je kringlopen van elementen in een ecosysteem en benoemt welke factoren daarop van invloed zijn.
leg je uit dat bepaalde stoffen door passief transport en andere door actief transport membranen kunnen passeren.
beschrijf je de relatie tussen de osmotische waarde binnen en buiten een cel en de invloed daarvan op de stevigheid van de cel en het organisme.
beschrijf je dat cellen zichzelf reguleren en daarbij een dynamisch evenwicht in stand houden, dat cellen stoffen opnemen, transporteren, omzetten en afgeven met behulp van energie, gekatalyseerd door enzymen.
beschrijf je waar en op welke wijze enzymen reacties katalyseren, en hoe temperatuur en pH die processen beïnvloeden.
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit thema heet leven van de zon.
Aan het eind van dit thema:
benoem je wat de stofwisselingsprocessen, verbranding en fotosynthese voor betekenis hebben voor de instandhouding van autotrofe en heterotrofe organismen.
leg je uit welk verband er is met de gassen die een organisme in- en uitgaan.
beschrijf je dat er verschillende vormen van energie zijn en dat deze vormen in elkaar kunnen overgaan.
leg je uit wat een ecosysteem is en noemt welke relaties er zijn tussen organismen bij de energiestromen in een ecosysteem.
noem je planten- en diersoorten die een voedselketen/voedselweb of een piramide van biomassa/aantallen vormen.
onderscheid je in een beschreven ecosysteem producenten, consumenten en reducenten.
beschrijf je kringlopen van elementen in een ecosysteem en benoemt welke factoren daarop van invloed zijn.
leg je uit dat bepaalde stoffen door passief transport en andere door actief transport membranen kunnen passeren.
beschrijf je de relatie tussen de osmotische waarde binnen en buiten een cel en de invloed daarvan op de stevigheid van de cel en het organisme.
beschrijf je dat cellen zichzelf reguleren en daarbij een dynamisch evenwicht in stand houden, dat cellen stoffen opnemen, transporteren, omzetten en afgeven met behulp van energie, gekatalyseerd door enzymen.
beschrijf je waar en op welke wijze enzymen reacties katalyseren, en hoe temperatuur en pH die processen beïnvloeden.
Leven van de zon
Het thema Leven van de zon bestaat uit de volgende onderdelen.
Bij dit thema's horen de volgende modules.
Intro
