Zo ziek als een hond
Wie zou er niet blij mee zijn?
Een jong hondje in een mand. We noemen haar Woef.
Een pup met prachtige ogen en een wollige vacht. Het kost soms een paar centen, maar dan heb je ook wat! Maar zonder het te weten kom je terecht in een beestenboel.
Kijk maar eens naar de volgende video!
In deze module is erfelijkheid bij dieren het onderwerp.
Naast de uitwassen zoals in het filmpje, hebben fokkers en kwekers ook enorme stappen vooruit gemaakt bij de veredeling en verbetering van dierenrassen.
De leerstof uit de module ‘Hoe kom je eraan? Pas je toe bij vragen op het gebied van fokken en veredelen van gezelschaps- en productiedieren.
Wat ga ik leren?
Aan het eind van deze module kun je:
de uitkomst voorspellen van een kruising tussen twee individuen met een intermediair fenotype.
een kruising voorspellen waarin multiple allelen een rol spelen.
een kruising voorspellen waarin een lethale factor een rol speelt.
aan de hand van gegevens in een stamboom een uitspraak doen over de kans dat een bepaald individu een bepaald kenmerk heeft.
een uitspraak doen over het genotype van bepaalde individuen.
een gemotiveerde eigen mening vormen rond een aantal problemen op het gebied van menselijk ingrijpen in de erfelijkheid bij dieren.
Met een groepje klasgenoten ga je op zoek naar verschillende soorten honden of katten.
Stap 2
Je bespreekt met klasgenoten of je vindt dat dieren maakbaar moeten zijn.
Stap 3
Je onderzoekt de kruisingen van verschillende huisdieren.
Stap 4
Wat zou er gebeuren als je een 'reguliere' koe kruist met een Schotse hooglander? Welke kenmerken zou je juist wel of juist niet willen behouden?
Stap 5
Je bestudeert hoe het kan dat een zwart witte poes jongen krijgt met andere kleuren.
Stap 6
De klas wordt verdeeld in twee groepen waarna jullie gaan discussiëren over het fokken van bepaalde agressieve hondenrassen.
Stap 7
Wat kun je met fruitvliegjes? Hiervoor ga je aan de slag met een practicum.
Afronding
Onderdeel
Kennisbank
Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht
Je maakt een flyer over het fokken van dieren of organiseert een discussie in de klas.
D-toets
Je test je kennis in een d-toets
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 7 SLU nodig.
Aan de slag
Stap 1: Variaties op een thema
Variaties op een thema
Welke variaties zijn er op het thema hond of kat?
Je onderzoekt welke keuzes de fokker heeft gemaakt bij het bepalen van de kenmerken van honden of katten.
In groepjes van vier of vijf:
Kies voor hond of kat
Overleg met je docent hoeveel dieren jullie gaan onderzoeken.
Het aantal leerlingen in de groep komt overeen met het aantal dieren.
Zet midden in een poster de ‘oerhond’ (wolf) of ‘oerkat’ (tijger/panter).
Plak er plaatjes van de gekozen honden of katten omheen.
Gebruik internet, folders en tijdschriften.
Vermeld per gekozen dier op de poster op welke kenmerken is gefokt.
Presenteer het geheel aan de klas.
Overleg met jullie docent of de poster/presentatie ook beoordeeld wordt.
De beoordelingseisen vind je in de Gereedschapskisten hieronder.
Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.
Jezelf op een goede manier presenteren is een belangrijke vaardigheid in deze maatschappij. Je laat zien waar je mee bezig bent geweest, waar je je in hebt verdiept en welke kennis je hebt opgedaan. Powerpoint of Prezi zijn programma's die jou kunnen helpen om informatie te presenteren.
Stap 2: Ze fokken wat af
Ze fokken wat af
Steeds meer mensen willen een hond of kat in huis.
Dat betekent ook steeds meer wensen voor een bepaalde hond of kat.
Giant George was een 111 kilo zware Duitse dog uit Arizona.
Dit dier was met zijn hoogte van 109 cm en zijn lengte van 220 cm officieel de grootste hond ter wereld.
Stel je voor dat je deze hond op je kamer zou moeten houden.
Kijk de video en praat met een klasgenoot over de volgende stelling: 'Mensen hebben het recht om dieren te perfectioneren'
In dezelfde groep van stap 1.
Neem één van de honden of katten uit stap 1 en maak een ‘post-it’ met problemen die door het fokken voor het dier zijn ontstaan.
Overleg met jullie docent of deze stap beoordeeld wordt en zo ja, wat dan de beoordelingseisen zijn.
Stap 3: Muizenissen
Muizenissen
Naast het houden van een hond of kat, krijgen de meeste kinderen eerst een kleiner dier om het verzorgen te leren.
Konijnen, cavia’s, hamsters en muizen zijn favoriet.
En kies jij dan voor het kleine konijn met hangoren of een Vlaamse reus?
En kies je voor de ruw- of gladharige cavia?
Je werkt deze stap in tweetallen.
Gebruik een kruisingsschema om te laten zien welke nakomelingen er kunnen ontstaan bij de kruising van een willekeurige Agouti muis met een ‘black and tan’ muis. Download hier het werkblad kruisingsschema en vervolgens de uitwerkbijlage.
Stap 4: Op de hoorns genomen
Op de hoorns genomen
Naast oerhonden en oerkatten, zijn er ook koeien die er uitzien als oerrunderen.
Deze Schotse hooglanders kun je in Nederland tegenkomen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Er is geen poes zo bont of ...
Lapjeskatten zien er heel mooi uit, wanneer je ervan houdt.
Er is iets vreemds aan de hand, het zijn altijd lapjespoezen (vrouwtjes) en er zijn geen lapjeskaters!
Bespreek de volgende vraag met een klasgenoot:
Welke verklaring kun je bedenken voor het feit dat er geen lapjeskaters zijn?
Het zou iets te maken kunnen hebben met ...
Oefening: Allel
0%
Nieuw huisdier
Achmed en Joice zijn helemaal blij met hun nieuwe huisdier, een prachtige zwarte poes. Poes is niet gesteriliseerd en na een tijdje ligt er een nest jongen.
Alle F1 poesjes blijken lapjeskatjes terwijl alle mannetjes zwart zijn.
Het gen voor vachtkleur ligt bij poezen op het X-chromosoom.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Terug naar het begin
In de introductie van deze module heb je een stukje gezien van een uitzending van Lubach op Zondag.
Het gebruiken van kennis over de erfelijkheid van dieren kan soms tot dieronvriendelijke situaties leiden. Het fenotype van een dier bestaat uit een samenspel van genotype en milieu.
De mens is een onderdeel van het milieu van het dier.
Mensen kunnen dus het uiterlijk van dieren beïnvloeden.
Gevaarlijke honden
Is de agressie van bepaalde hondenrassen zoals de Pitbull aangeboren?
Wat is de invloed van fokkers en baasjes op de ontwikkeling van de agressie bij deze honden?
Met andere woorden:
Wat zit in het genotype en welke invloed heeft het milieu?
Over de agressiviteit van pitbulls lopen de meningen uiteen.
Verdeel de klas in twee groepen.
Laat de ene groep allemaal argumenten voor en de andere groep argumenten tegen de Pitbull-wet verzamelen.
Houd een klassikale discussie over het onderwerp en vat daarna de argumenten voor en tegen samen.
Gebruik de volgende bronnen:
De fruitvliegjes doen het werk
Tot nu toe ben je met de theorie bezig geweest.
Biologen gebruiken vaak fruitvliegjes of bacteriën om onderzoek naar het overerven van eigenschappen te doen.
Tijdens het fruitvliegjes practicum leer je een aantal vaardigheden:
opzetten van een experiment
verdoven van de vliegjes
bepalen van het geslacht
tellen van fenotypes
Je maakt een verslag van het experiment waarbij je ook conclusies trekt over het overerven van eigenschappen.
Afronding
Ja gaat beginnen aan de afronding.
Je kiest uit één van de twee mogelijkheden.
Maak een flyer (maximaal 1 pagina A4) waarmee je mensen wijst op de uitwassen bij het fokken van het dier dat ze willen gaan kopen.
Je kunt in de klas per tweetal een verschillend dier kiezen.
Organiseer een discussie in de klas met een fokker of dierenarts over de problemen in de dierfokkerij. Maak van die discussie een verslag.
Overleg met je docent over de beoordelingscriteria.
Klaar?
Bekijk of je eindproduct voldoet aan de beoordelingscriteria en lever het in.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
D-toets
Toets
De opdracht sluit je af met het maken van de toets 'De kern van de zaak'.
De toets bestaat uit verschillende soorten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
Klik op de knop om de toets te starten.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Ben je ongeveer 7 SLU met deze module bezig geweest.
Heb je in die alle stappen kunnen doorlopen? Zo niet, waardoor was je meer tijd kwijt?
Inhoud
Misschien heb je thuis ook wel een huisdier. Hebben jullie bij de aanschaf bewust gekozen voor een bepaald ras? Misschien wel vanwege de uiterlijke kenmerken van dit ras? Hoe kijk je hier nu tegenaan?
Het arrangement Module: Herman en Klazien 13 - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Erfelijkheid'. Het onderwerp van deze les is: Herman ene Klazien.
Aan het eind van deze module kun je:
de uitkomst voorspellen van een kruising tussen twee individuen met een intermediair fenotype.
een kruising voorspellen waarin multiple allelen een rol spelen.
een kruising voorspellen waarin een lethale factor een rol speelt.
aan de hand van gegevens in een stamboom een uitspraak doen over de kans dat een bepaald individu een bepaald kenmerk heeft.
een uitspraak doen over het genotype van bepaalde individuen.
een gemotiveerde eigen mening vormen rond een aantal problemen op het gebied van menselijk ingrijpen in de erfelijkheid bij dieren.
Leerniveau
HAVO 4;
HAVO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologische eenheid;
Biologie;
Frequenties van genotypen en fenotypen in populaties kunnen in tijd en ruimte veranderen;
Populatie;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Erfelijkheid'. Het onderwerp van deze les is: Herman ene Klazien.
Aan het eind van deze module kun je:
de uitkomst voorspellen van een kruising tussen twee individuen met een intermediair fenotype.
een kruising voorspellen waarin multiple allelen een rol spelen.
een kruising voorspellen waarin een lethale factor een rol speelt.
aan de hand van gegevens in een stamboom een uitspraak doen over de kans dat een bepaald individu een bepaald kenmerk heeft.
een uitspraak doen over het genotype van bepaalde individuen.
een gemotiveerde eigen mening vormen rond een aantal problemen op het gebied van menselijk ingrijpen in de erfelijkheid bij dieren.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Gehoornd - ongehoornd
Allel
De kern van de zaak
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Zo ziek als een hond
Variaties op een thema
Muizenissen
Op de hoorns genomen
Er is geen poes zo bont of ...
Terug naar het begin
De fruitvliegjes doen het werk
Download hier de 
Kan ik wat ik moet kunnen?
