Dat er bloed door je lichaam stroomt, is natuurlijk geen nieuws. Ook weet je dat je hart hier een belangrijke functie in heeft.
Maar wat is die functie nou precies en hoe werkt je bloedsomloop?
Dat staat in deze opdracht centraal.
Bekijk alvast onderstaande video. In de video zie je de verschillende onderwerpen van deze opdrachten voorbij komen. Let goed op, de informatie die je hoort, kun je gebruiken in de rest van deze opdracht.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van de opdracht kun je:
de bouw van het hart beschrijven en de verschillende onderdelen benoemen.
de werking van het hart uitleggen.
uitleggen wat het verschil is tussen aders, slagaders en haarvaten.
een aantal belangrijke aders en slagaders opnoemen.
het verschil tussen de kleine en grote bloedsomloop uitleggen.
Wat ga ik doen?
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Na het bestuderen van de Kennisbank ga kun je in een oefening aangeven op welke manier je bloedsomloop functioneert.
Stap 2
Je voert het practicum hartslag meten uit en meet je hartslag voor én na inspanning. Daarover schrijf je een onderzoeksverslag.
Stap 3
De frequentie van je hartslag heeft onder andere te maken met de grote van een dier. Je koppelt de juiste frequentie aan het juiste dier.
Stap 4
Je bestudeert de binnen en de buitenkant van het hart. Daarna geef je in een oefening aan hoe de verschillende onderdelen van het hart allemaal heten.
Stap 5
Bloedvaten worden vaak genoemd naar het orgaan waar ze naar toe lopen. Je gaat op zoek naar verschillende namen van (slag)aders en haarvaten.
Stap 6
Je ontleedt het hart van een schaap en schrijft hier een onderzoeksverslag over.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de Kennisbank en de begrippen van de opdracht hart en bloedsomloop.
Eindopdracht A
Je maakt een toets die hoort bij de opdracht hart en bloedsomloop.
Eindopdracht B
of
Je voert een inspanningsonderzoek uit en schrijft hier een onderzoeksverslag over.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor de hele opdracht heb je ongeveer drie lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Hart en bloedsomloop
Bestudeer uit de Kennisbank biologie het onderdeel:
Je hart maakt geluid. Dit wordt veroorzaakt door de hartkleppen en slagaderkleppen.
Een arts luistert naar de geluiden die het hart maakt met een stethoscoop.
Je kunt zelf het geluid ook horen, bijvoorbeeld door je oor op iemands borst te leggen.
Als je een wc-rolletje gebruikt hoor je het geluid nog beter.
Het hart is een spier die als een pomp werkt. Het rondpompen van het bloed door het hart kun je voelen. Bijvoorbeeld bij je pols of in je hals. Tijdens het rondpompen wordt de wand van de slagaders steeds iets naar buiten gedrukt. Dit gebeurt op het ritme van de hartslag.
Kijk of je je eigen hartslag kunt voelen en voer dan het practicum uit.
Practicum Hartslag meten
Je gaat samen met een klasgenoot onderzoeken wat de invloed van inspanning op je hartslag is.
Is je hartslag hoger of juist lager na een zware inspanning?
Hoeveel minuten duurt het voordat je hart weer net zo snel klopt als voor de inspanning?
Heb je dezelfde waarden als je klasgenoot? Kun je eventuele verschillen verklaren?
Download het practicum Googledoc - hartslag meten
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...) of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het practicum een keer helemaal door.
Zorg dat je een stopwatch hebt en voer het practicum uit.
Maak het onderzoeksverslag (kijk voor tips hieronder).
Beoordeel eerst samen met een klasgenoot het onderzoeksverslag.
Laat het verslag vervolgens beoordelen door de docent.
Schrijf je een verslag van een onderzoek voor biologie of NaSk, dan wordt dit een natuurwetenschappelijk verslag genoemd. Het is hierbij vooral belangrijk dat het doel van je onderzoek en de manier waarop je het uitvoert zo duidelijk mogelijk wordt weergegeven. Het schrijven van zo’n verslag gebeurt in verschillende stappen.
Stap 3: Tempo hartslag en grootte
De hartslagfrequentie in rust verschilt per diersoort.
De vuistregel is: Hoe zwaarder en groter het dier, hoe lager de hartslagfrequentie.
Maak de onderstaande oefening.
Stap 4: Buiten- en binnenaanzicht hart
Buitenaanzicht van het hart
Je ziet in de opdracht een schematische afbeelding van het hart en de bloedvaten er omheen.
Leer de namen van de verschillende onderdelen.
Het hart van binnen
Je ziet in de opdracht een schematische afbeelding van een binnenaanzicht van het hart.
Leer de namen van de onderdelen die je nog niet kent.
Maak nu de volgende oefening. Probeer niet te kijken bij de voorbeelden hierboven.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De bloedsomloop is de verzameling van slagaders, aders en haarvaten.
Slagaders worden genoemd naar de organen waarheen ze het bloed vervoeren. De slagader die vanaf de aorta het bloed naar de darmen vervoert, heet bijvoorbeeld de darmslagader.
Aders worden genoemd naar de organen waar het bloed dat ze vervoeren vandaan komt. De ader die het bloed van een nier naar de holle ader vervoert heet nierader.
Haarvaten worden genoemd naar het orgaan waarin ze voorkomen.
De hersenhaarvaten bevinden zich in de hersenen.
Een tabel of schema is een manier om gegevens in beeld te brengen, op zo’n manier dat het er overzichtelijk uit ziet.
Stap 6: Ontleden van een hart
In het volgende filmpje wordt een schapenhart open gesneden.
Wat is je mening over het snijden in organen van dieren?
Bespreek je mening met een of enkele klasgenoten.
Practicum Hart tekenen
Jullie horen van jullie docent of jullie een tekening van een hart gaan maken.
Download het werkblad Googledoc - Hart tekenen
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het werkblad een keer helemaal door.
Zoek de benodigdheden bij elkaar en maak de twee tekeningen.
Houd je aan de tekenregels, zoals beschreven in de reisgids.
Beoordeel eerst zelf de tekeningen.
Laat de tekeningen vervolgens beoordelen door de docent.
In een natuurgetrouwe tekening verwerp je veel meer details dan in een schematische tekening. Je zorgt ervoor dat je het object zo realistisch mogelijk weergeeft.
Bloed
Lichaamsvocht dat zuurstof en opgeloste stofwisselingsproducten naar de weefsels aanvoert, en koolstofdioxide en afvalproducten afvoert. Ook transporteert bloed hormonen en warmte, zorgt het voor verdediging tegen indringers en voor bloedstolling bij verwondingen.
Bloedsomloop
Het stromen van bloed door aders, slagaders en haarvaten door het lichaam heen.
Slagaders
Bloedvat waardoor zuurstofrijk bloed van het hart wegstroomt om de verschillende organen van zuurstof te voorzien. Een slagader heeft een dikke wand, is elastisch en de bloeddruk in de slagaders is hoog. Alleen de longslagader bevat zuurstofarm bloed.
Aders
Bloedvat waardoor zuurstofarm bloed vanaf de organen naar het hart stroomt om afvalstoffen af te voeren. Een ader heeft een dunne wand en een lage bloeddruk. Uitzondering is de longader: die bevat zuurstofrijk bloed.
Haarvaten
Allerkleinste bloedvaten in de organen. De wand is heel dun, zodat het bloed en orgaan stoffen gemakkelijk kunnen uitwisselen.
Hart
Een spier die regelmatig samentrekt en zorgt voor het stromen van het bloed door het bloedvatenstelsel.
Boezem
Onderdeel van het hart. Een gezond hart heeft een linker- en een rechterboezem.
Kamer
Onderdeel van het hart. Een gezond hart heeft een linker- en een rechterkamer.
Aorta
Belangrijke lichaamsslagader die bloed vanuit de linkerkamer het lichaam in pompt.
Kleine bloedsomloop
Deel van de bloedsomloop dat ervoor zorgt dat zuurstofarm bloed weer zuurstofrijk kan worden: zuurstofarm bloed stroomt van het hart door de longslagader naar de longen. Van de longen stroomt het zuurstofrijke bloed via de longader terug naar het hart.
Grote bloedsomloop
Deel van de bloedsomloop dat ervoor zorgt dat zuurstofrijk bloed door het lichaam stroomt naar alle organen (behalve de longen).
Eindopdracht A: Toets
Bij eindopdracht A sluit je opdracht af met het maken van een toets.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Bij eindopdracht B ga je een onderzoek doen naar je hartslag bij verschillende soorten inspanning. Hierover schrijf je een onderzoeksverslag.
Je mag bij deze opdracht samenwerken met een klasgenoot. Maar je mag er ook voor kiezen om de opdracht alleen te maken.
In stap 2 heb je al een practicum uitgevoerd. Deze opdracht is een uitbreiding van die opdracht.
Open het werkblad Googledoc: Eindopdracht B
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het practicum een keer helemaal door.
Zorg dat je een stopwatch hebt en voer het practicum uit.
Maak het onderzoeksverslag (kijk voor tips hieronder).
Beoordeel eerst (samen met een klasgenoot) het onderzoeksverslag.
Beoordeling
De beoordelingseisen voor het onderzoeksverslag vind je in het Googledocument.
Verder let je docent er ook op dat je goede en verschillende inspanningen hebt uitgevoerd voor dit practicum.
Schrijf je een verslag van een onderzoek voor biologie of NaSk, dan wordt dit een natuurwetenschappelijk verslag genoemd. Het is hierbij vooral belangrijk dat het doel van je onderzoek en de manier waarop je het uitvoert zo duidelijk mogelijk wordt weergegeven. Het schrijven van zo’n verslag gebeurt in verschillende stappen.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Gaf de video een duidelijk beeld van de bloedsomloop? Vond je deze video een goede inleiding voor deze opdracht? Zo niet, wat zou jij als inleiding hebben gekozen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 3 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was. Schrijf ook op wat je al wist.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
A: Is het gelukt om de toets voldoende te maken? Heb je kunnen controleren of je alle leerdoelen beheerst?
B: Heb je er voor gekozen om de opdracht alleen te doen of werk je liever samen? Waarom heb je deze keuze gemaakt?
Je hebt een onderzoeksverslag geschreven. Geeft dit onderzoeksverslag een duidelijk beeld van jouw (jullie) onderzoek?
In hoeverre klopte jouw (jullie) hypothese met de eindconclusie?
Het arrangement Hart en bloedsomloop hv12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo/vwo leerjaar 2. Dit is thema ’Bloed en bloedtransfusie'. Het onderwerp van deze les is: hart en bloedsomloop.
Je kunt de bouw van het hart beschrijven en de verschillende onderdelen benoemen en de werking van het hart, de aders, slagaders en haarvaten uitleggen.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Biologie;
Instandhouding en ontwikkeling;
Instandhouding;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo/vwo leerjaar 2. Dit is thema ’Bloed en bloedtransfusie'. Het onderwerp van deze les is: hart en bloedsomloop.
Je kunt de bouw van het hart beschrijven en de verschillende onderdelen benoemen en de werking van het hart, de aders, slagaders en haarvaten uitleggen.
Dat er bloed door je lichaam stroomt, is natuurlijk geen nieuws. Ook weet je dat je hart hier een belangrijke functie in heeft. 
Aan het eind van de opdracht kun je:
Practicum Hartslag meten
De hartslagfrequentie in rust verschilt per diersoort.
Bij eindopdracht B ga je een onderzoek doen naar je hartslag bij verschillende soorten inspanning. Hierover schrijf je een onderzoeksverslag.
Intro
