Als je niet kunt zien en licht niet kunt waarnemen, ziet het leven er anders uit dan als je dit wel kunt.
Hoe kun je er dan voor zorgen dat je wel de juiste route naar school loopt?
Juist, je gebruikt in plaats van je ogen andere zintuigen.
Bekijk het volgende filmpje. De man in de video kan zijn ogen maar heel beperkt gebruiken. Hoe vindt hij toch zijn weg?
Voor het waarnemen van prikkels van buiten, gebruik je je zintuigen.
Je hebt verschillende zintuigen voor zien, horen, voelen, proeven en ruiken.
Dit thema gaat over waarnemen met je zintuigen.
Wat kan ik straks?
In de tabel vind je de leerdoelen van dit thema.
Aan het einde van dit thema kun je...
Opdracht
de begrippen prikkels, impulsen, zintuigen uitleggen en het verband in eigen woorden vertellen.
Zintuigen
de begrippen bewuste reactie, onbewuste reactie en reflex met eigen woorden vertellen.
Zintuigen
de belangrijkste zintuigen in ons lichaam opnoemen en aangeven welke weg de informatie van deze zintuigen aflegt in ons lichaam.
Zintuigen / Voelen de huid
benoemen uit welke vijf delen de huid bestaat en wat de functie van elk deel is.
Voelen de huid
elf onderdelen van het oog aanwijzen, benoemen en aangeven welke functie ze hebben.
Ogen bekeken
aangeven welke functies en onderdelen het lichaam heeft om de ogen te beschermen.
Ogen bekeken
de werking van het oog en eventuele oogproblemen uitleggen met behulp van begrippen.
Ogen bekeken
de onderdelen van het oor benoemen en aangeven in welke volgorde het geluid langs deze verschillende onderdelen gaat.
Goed gehoord
uitleggen hoe geluidstrillingen worden omgezet in impulsen.
Goed gehoord
beschrijven hoe geluidssterkte en trillingsfrequenties onze gehoorgrenzen bepalen.
Goed gehoord
omschrijven hoe onze neus en tong zijn opgebouwd, hoe ze werken en welke zintuigen verantwoordelijk zijn voor hun werking.
Ruiken en proeven
Wat ga ik doen?
In dit thema ga je aan de gang met vijf opdrachten, de afsluiting, een diagnostische toets en eventueel de extra opdrachten (aangegeven met een ★).
In de tabel staat per opdracht hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt en welke eindopdrachten er bij de opdrachten horen.
Activiteit
Aantal lessen
Eindopdracht
Inleiding
0,5 lesuur
Opdracht: Zenuwstelsel
1 lesuur
Toets
Opdracht: Voelen: de huid
2 lesuren
Practicum en onderzoeksverslag
Opdracht: Ogen bekeken
2 lesuren
Toets
Opdracht: Goed gehoord
2 lesuren
Toets
Opdracht: Ruiken en proeven
3 lesuren
Kruiswoordpuzzel of practicum
Opdracht: ★ Gezichtsbedrog
1 lesuren
Optische illusie maken of toets
Opdracht: ★ Hormonen
2 lesuren
Artikel schrijven of toets
Opdracht: ★Brandwonden
3 lesuren
Eindproduct naar keuze
Afsluiting
Eindopdracht A
2 lesuren
Kwartetspel
Eindopdracht B
1 à 2 lesuren
Eindproduct naar keuze
Diagnostische toets
1 lesuur
Totaal
21 lesuren
De tijd is een indicatie en afhankelijk van de keuze van het eindproduct.
Opdrachten
Hieronder vind je de vijf opdrachten die horen bij dit thema.
Daarnaast zijn er ook nog drie extra opdrachten (★).
Maak je keuze.
Je sluit dit thema af door samen met een klasgenoot een kwartetspel over de verschillende zintuigen en de werking van hormonen te maken.
Kies vier onderdelen van het oor uit en maak met die vier onderdelen het eerste kwartet (= 4 kaarten) van het kwartetspel.
Maak een tweede kwartet over onderdelen van het oog.
Maak daarna nog kwartetten over de volgende onderdelen:
smaak- en geurzintuigen
huid
hormonen
brandwonden
gezichtsbedrog
Heb je nog tijd over? Maak dan nog een kwartet over het zenuwstelsel.
Speel het spel samen met een aantal klasgenoten.
Vraag om feedback op het spel.
Jullie spelen natuurlijk ook het spel dat door jullie klasgenoten is gemaakt.
Geef commentaar op het spel van je klasgenoot.
Je kunt daarvoor de beoordelingspunten van je docent gebruiken.
Verwerk het commentaar dat jullie op het spel hebben gekregen.
Kijk ook nog even naar de vragen onder het kopje 'Beoordeling'.
Beoordeling
Jullie laten het kwartetspel beoordelen door de docent.
Bij de beoordeling van het kwartetspel gebruikt de docent de volgende vragen:
Bestaat het spel uit de hierboven genoemde zintuigen?
Heeft elk zintuig 4 kaartjes?
Is het spel origineel?
Ziet het spel er verzorgd uit?
Komt de informatie overeen met de werkelijkheid?
Is het duidelijk hoe het spel gespeeld moet worden?
Een kwartetspel is een creatieve manier om informatie te presenteren.
Eindopdracht B
In het boek 'Kinderen die wereld hebben veranderd' staan verhalen over kinderen van wie de rechten zijn geschonden. Ze hebben daardoor de aandacht gevestigd op een probleem in onze maatschappij.
Een van deze verhalen gaat over Helen Keller.
De Amerikaanse Helen Keller (1880-1968) was negentien maanden oud toen ze doof en blind werd. Toch heeft ze leren lezen, schrijven en praten, vooral dankzij een lerares die bij haar in huis woonde. Helen kon naar school, schreef boeken en gaf lezingen – overal ter wereld. Haar leven is verfilmd.
Helen Keller geldt als schoolvoorbeeld van wat je met doorzettingsvermogen kunt bereiken.
Bekijk onderstaande video:
Kinderrechten
Mensenrechten zijn in diverse wetten en verdragen vastgelegd. Ze gelden in Nederland en in de rest van de wereld - voor iedereen en voor altijd. Dankzij deze rechten kunnen mensen een volwaardig bestaan opbouwen. Omdat kinderen speciale behoeften hebben, bestaan er ook kinderrechten. Helaas wordt er niet overal even netjes met deze rechten omgegaan.
Ga naar de website klikplaat mensenrechten en bekijk welke mensenrechten er zijn.
Klik op de verschillende afbeeldingen en lees de informatie.
Het verhaal van Helen Keller gaat over leven met een beperking en recht op onderwijs.
Bij dit verhaal spelen in ieder geval de volgende kinderrechten een rol:
art 6: Je hebt recht op leven en ontwikkeling.
art 24: Je hebt recht op een goede gezondheid en op hulp als je ziek bent.
Zijn er volgens jou nog meer (kinder-)rechten die betrekking hebben op het verhaal van Helen Keller? Zo ja, schrijf ze op.
Opkomen voor blinden en slechtzienden
Helen Keller schreef boeken, gaf lezingen, was politiek actief en zamelde geld in voor een Amerikaanse blindenorganisatie. En dat is nodig ook. Er zijn op dit moment zo'n 285 miljoen visueel gehandicapten (blinden en slechtzienden). Van deze 285 miljoen mensen leeft 90% in een ontwikkelingsland. Volgens de organisatie 'Light for the world' is 80% van alle blindheid in de wereld onnodig.
Ga naar de website van Light for the world en bekijk enkele projecten.
Lees ook een of twee praktijkverhalen en bekijk een video over het werk van Light for the world.
Een van de thema's waar de organisatie zich op richt, is 'Onderwijs en revalidatie'.
Ieder kind heeft recht op onderwijs. 'Light for the world' helpt me ervoor te zorgen dat onderwijs ook voor visueel gehandicapten toegankelijk is.
Eindproduct
Gebruik de informatie bij het maken van een eindproduct over Helen Keller.
Je mag zelf kiezen wat voor soort eindproduct je maakt.
In je eindproduct maak je duidelijk:
welke kinderrechten een rol spelen in het verhaal van Helen Keller.
waarom het terecht is dat er een verhaal over Helen Keller in het boek 'Kinderen die de wereld hebben veranderd' staat.
wat jij vindt van het verhaal van Helen Keller.
Voor het maken van het eindproduct kun je kijken in de gereedschapskist!
Tip:
Kies voor het schrijven van een brief aan Helen Keller.
Kies voor het schrijven van een artikel om de informatie over Helen Keller goed te presenteren.
Maak een collage waarbij je met afbeeldingen en korte teksten laat zien hoe het leven van Helen Keller en kinderrechten met elkaar te maken hebben.
Beoordeling:
In de gereedschapskist vind je voor veel verschillende eindproducten een plan van aanpak en kun je zien hoe de verschillende eindproducten beoordeeld worden.
Je docent let bij de beoordeling in ieder geval op het volgende:
geeft je eindproduct een duidelijk beeld van het verhaal van Helen Keller.
zijn de kinderrechten die een rol spelen duidelijk aangegeven.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Diagnostische toets
Je sluit het thema Zintuigen af met het maken van een diagnotische toets.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Lees de intro van dit thema nog eens door.
Kun je nu goed verwoorden welke zintuigen de blinde kinderen gebruiken?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van dit thema nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 21 uur met dit thema bezig zou zijn. Klopt dat met het aantal lessen dat je over dit thema hebt gehad?
Inhoud
Welke lesstof in dit thema was nieuw voor je en welke lesstof wist je al?
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
A: Vond je het leuk om het kwartet te maken? Was het gelijk ook weer een mooie opfrisser voor de lesstof die je in de opdrachten hebt behandeld?
B: Vond je het lastig om een keuze te maken tussen de verschillende mogelijke eindproducten? Is het gelukt je mening op een duidelijke manier te formuleren?
Verderkijker
De Verderkijker biedt bij het thema passende externe linkjes naar uitleg, oefenmateriaal of filmpjes.
Leerlingen voor leerlingen
Hier vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt.
Hieronder staan video's die goed passen bij dit thema.
Schooltv
Op de website van Schooltv zijn veel verschillende video's te zien over het thema Zintuigen.
We hebben een aantal interessante video's voor je op een rijtje gezet.
Je lichaam bestaat uit een netwerk van zenuwen. Berichten worden van en naar de hersenen gestuurd.
Video: Zenuwen
De hersenen verwerken de informatie die je zintuigen versturen.
Het ene lichaamsdeel heeft meer zintuigcellen dan het andere.
Meer hierover leer in deze video: Zintuigen
Je oog is een zintuig dat gebruik maakt van licht om een beeld door te geven aan de hersenen.
Video: De ogen
Youtube
Op youtube staan talloze filmpjes die passen binnen dit thema. We zetten er een aantal op een rijtje:
Het arrangement Thema Zintuigen hv12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Het thema 'Zintuigen' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO.
Fair Use
In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor biologie voor havo/vwo leerjaar 1. Dit thema heet zintuigen en behandelt 5 onderwerpen.
Het eerste onderwerp is zintuigen. Je leert de begrippen prikkels, impulsen, zintuigen uitleggen en het verband in eigen woorden vertellen, de begrippen bewuste reactie, onbewuste reactie en reflex met eigen woorden vertellen en de belangrijkste zintuigen in ons lichaam opnoemen en aangeven welke weg de informatie van deze zintuigen aflegt in ons lichaam.
Het tweede onderwerp is voelen de huid. Je leert benoemen uit welke vijf delen de huid bestaat en wat de functie van elk deel is.
Het derde onderwerp is ogen bekeken. Je leert elf onderdelen van het oog aanwijzen, benoemen en aangeven welke functie ze hebben, aangeven welke functies en onderdelen het lichaam heeft om de ogen te beschermen en de werking van het oog en eventuele oogproblemen uitleggen met behulp van begrippen.
Het vierde onderwerp is goed gehoord. Je leert de onderdelen van het oor benoemen en aangeven in welke volgorde het geluid langs deze verschillende onderdelen gaat, uitleggen hoe geluidstrillingen worden omgezet in impulsen en beschrijven hoe geluidssterkte en trillingsfrequenties onze gehoorgrenzen bepalen.
Het vijfde onderwerp is ruiken en proeven. Je leert omschrijven hoe onze neus en tong zijn opgebouwd, hoe ze werken en welke zintuigen verantwoordelijk zijn voor hun werking.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Groei en ontwikkeling;
Biologie;
Instandhouding en ontwikkeling;
Instandhouding;
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor biologie voor havo/vwo leerjaar 1. Dit thema heet zintuigen en behandelt 5 onderwerpen.
Het eerste onderwerp is zintuigen. Je leert de begrippen prikkels, impulsen, zintuigen uitleggen en het verband in eigen woorden vertellen, de begrippen bewuste reactie, onbewuste reactie en reflex met eigen woorden vertellen en de belangrijkste zintuigen in ons lichaam opnoemen en aangeven welke weg de informatie van deze zintuigen aflegt in ons lichaam.
Het tweede onderwerp is voelen de huid. Je leert benoemen uit welke vijf delen de huid bestaat en wat de functie van elk deel is.
Het derde onderwerp is ogen bekeken. Je leert elf onderdelen van het oog aanwijzen, benoemen en aangeven welke functie ze hebben, aangeven welke functies en onderdelen het lichaam heeft om de ogen te beschermen en de werking van het oog en eventuele oogproblemen uitleggen met behulp van begrippen.
Het vierde onderwerp is goed gehoord. Je leert de onderdelen van het oor benoemen en aangeven in welke volgorde het geluid langs deze verschillende onderdelen gaat, uitleggen hoe geluidstrillingen worden omgezet in impulsen en beschrijven hoe geluidssterkte en trillingsfrequenties onze gehoorgrenzen bepalen.
Het vijfde onderwerp is ruiken en proeven. Je leert omschrijven hoe onze neus en tong zijn opgebouwd, hoe ze werken en welke zintuigen verantwoordelijk zijn voor hun werking.
Als je niet kunt zien en licht niet kunt waarnemen, ziet het leven er anders uit dan als je dit wel kunt.
In de tabel vind je de leerdoelen van dit thema.
In dit thema ga je aan de gang met vijf opdrachten, de afsluiting, een diagnostische toets en eventueel de extra opdrachten (aangegeven met een ★).
Hieronder vind je de vijf opdrachten die horen bij dit thema.
De theorie van dit thema vind je in de Kennisbank biologie HV.
Je sluit dit thema af door samen met een klasgenoot een kwartetspel over de verschillende zintuigen en de werking van hormonen te maken.
Kinderrechten
Opkomen voor blinden en slechtzienden
Intro
