Ruiken en proeven vmbo-b12

Ruiken en proeven vmbo-b12

Ruiken en proeven

Intro

Lekker eten, dat doen de meeste mensen graag.
Bekijk de vier kommen soep hieronder. Welke zou jij kiezen?

Heb je gekozen voor kom 1 of kom 4, dan heb je de soep gekozen die de meeste mensen kiezen.
Roze of blauwe soep kies je misschien niet zo snel, want dat heb je waarschijnlijk nog nooit gezien.

Hoe denk je dat roze of blauwe soep zou smaken?

Wat kan ik straks?

Hieronder zie je de leerdoelen staan die horen bij de opdracht Ruiken en proeven.
Na deze opdracht kan ik:

  • onderdelen van de neus en tong benoemen.
  • drie smaken benoemen die de tong kan waarnemen.
  • benoemen dat ik al mijn zintuigen gebruik bij het herkennen van voedsel.
  • de werking van het reukzintuig en het smaakzintuig met eigen woorden vertellen.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap Activiteit
Stap 1 Na het bestuderen van de kennisbank kun je vragen beantwoorden over de opbouw en functie van neus en tong.
Stap 2 Je kunt na het kijken van de video aangeven hoe jouw zintuigen werken bij het herkennen van voedsel.
Stap 3 Je kunt in een opdracht aangeven wat de functie van de neus is en wat de rol van het zenuwstelsel is.
Stap 4 Je kunt aangeven dat je je reuk kan gebruiken bij het ontdekken van gevaarlijke stoffen.
Stap 5 Je kunt aangeven welke functies proeven en ruiken hebben naast het eten van voedsel. Met deze informatie maak je een oefening.
Afronding
Onderdeel Activiteit
Begrippenlijst Hier vind je de kennisbank die past bij deze opdracht. Ook kun je hier de begrippen terugvinden.
Eindopdracht Je voert het practicum 'Smaken herkennen' uit en maakt hier een onderzoeksverslag van.
Terugkijken Je kijkt terug op de opdracht.


Tijd
Je hebt ongeveer 2 lesuren nodig voor:

  • het doorwerken van de oefeningen;
  • het uitvoeren van het practicum;
  • het schrijven van het verslag.

Aan de slag

Stap 1: Ruiken en proeven

Ga naar de Kennisbank en bestudeer het item 'Ruiken en proeven'.

Ruiken en proeven

Beantwoord samen met een klasgenoot de vragen in de volgende oefening.

Stap 2: Watertanden

Zie je of ruik je iets lekkers, dan ga je watertanden! Heb jij dat ook?
Bij iets wat je niet lekker vindt, loop je juist vaak weg.

Op treinstations maken ze hier ook gebruik van.
Door afbeeldingen te laten zien van lekker eten of door lekker ruikend eten te
maken, zorgen ze ervoor dat mensen sneller iets kopen.

Stap 3: Reuk

De volgende tekst gaat over je reukorgaan.
Je herhaalt meteen ook even hoe het zenuwstelsel werkt.
Maak de tekst compleet door de woorden naar de juiste plaats in de tekst te slepen.

Stap 4: Gevaarlijke stoffen

Gevaarlijke stoffen

In het keukenkastje staan flessen met allerlei schoonmaakmiddelen.
Aan de geur kun je herkennen wat er in zit.
Maar doe dit nooit met je neus boven de fles!

Sommige stoffen die je ruikt kunnen ademhalingsproblemen geven.
Als je vlak boven de fles ruikt krijg je teveel van de gevaarlijke stof in je longen.
Je kan beter het etiket lezen.

Als het etiket niet meer te lezen is, kun je de fles open doen.
Wuif daarna de lucht naar je toe.

Druppel nooit zomaar een middel op bijvoorbeeld je vinger.
Veel stoffen kunnen brandblaren geven.

Op flessen met schadelijke stoffen staan vaak symbolen die je waarschuwen.
Maak nu de oefening.
Sleep de juiste betekenis naar het juiste symbool.

Stap 5: De functies van proeven en ruiken

Een wolf maakt veel gebruik van zijn
verschillende zintuigen.

Bij proeven en ruiken denk je gelijk aan eten.
Of je denkt aan iets dat stinkt of juist heel lekker ruikt.  
Maar proeven en ruiken heeft, bij mensen én dieren, nog meer functies:

  • Waarschuwen bij gevaar
  • Vinden van een partner
  • Vinden van eten
  • Herkennen van een familielid of een soortgenoot
  • Herkennen van een vijand
  • Communiceren met soortgenoten.

Maak nu de volgende oefening.

Afronding

Begrippenlijst

Ruiken en proeven
Groef
Ruimte op de tong waarin de opgeloste vloeistof stroomt.
Neusholte
Onderdeel van het ademhalingsstelsel.
Neusslijmvlies
Laagje slijm dat de neusholte bedekt en waarin de geurstoffen oplossen die via het neusgat de holte binnenkomen.
Proeven
Het waarnemen van smaken met een tong (smaakzintuig).
Reukharen
Kleine, dunne haartjes in de neus. Reukharen kunnen geurstoffen waarnemen die zijn opgelost in het reukslijmvlies.
Reukzintuig
Een zintuig; orgaan met reukzintuigcellen die geuren kunnen waarnemen, waardoor je kunt ruiken.
Ruiken
Het waarnemen van geur met een neus (reukzintuig).
Smaakknopje
Zintuigje voor de smaak. Zit in de groef van de tong.
Smaakstoffen
Er zijn vijf soorten smaakstoffen; zoet, zuur, zout, bitter en umami.
Smaakzintuig
Een zintuig; orgaan met smaakzintuigcellen die smaken kunnen waarnemen, waardoor je kunt proeven.
Speeksel
Het sap in je mond dat wordt gemaakt in je speekselklieren.
Het bestaat uit water, slijm en enzymen. Het helpt voedsel verteren.
Zintuigcel
Kan prikkels omzetten in impulsen. De impulsen gaan via zenuwen naar het centrale zenuwstelsel.

Eindopdracht: Practicum Smaken herkennen

Met je tong kun je vijf smaken proeven: umami, bitter, zuur, zoet en zout.
Hoe zit het bij jou? Kun jij die smaken blind herkennen? En je klasgenoot? Jullie gaan dat samen onderzoeken.

  • Download het practicum Smaken herkennen.
  • Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
    of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
  • Lees het practicum een keer helemaal door.
  • Zoek de benodigdheden bij elkaar.
  • Voer het practicum uit zoals beschreven onder de werkwijze.
  • Maak het onderzoeksverslag.
  • Beoordeel eerst samen het onderzoeksverslag.
  • Laat het verslag vervolgens beoordelen door jullie docent.

Succes!

Natuurwetenschappelijk verslag maken

Schrijf je een verslag van een onderzoek voor biologie of NaSk, dan wordt dit een natuurwetenschappelijk verslag genoemd. Het is hierbij vooral belangrijk dat het doel van je onderzoek en de manier waarop je het uitvoert zo duidelijk mogelijk wordt weergegeven. Het schrijven van zo’n verslag gebeurt in verschillende stappen.

 

Terugkijken

Intro

  • Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
    Nu je meer weet over ruiken en proeven, zou je nog
    dezelfde soepkom kiezen?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
    Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

  • Tijd
    Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
    Klopt dat?
  • Inhoud
    Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
    Schrijf op wat nieuw voor je was.
  • Eindopdracht
    Wat vond je van de eindopdracht?
    Wist je al dat je tong zoveel smaken kon herkennen? Wat vond je echt een vieze smaak?

  • Het arrangement Ruiken en proeven vmbo-b12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-17 15:17:48
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 1 en 2. Dit is thema 'Zintuigen'. Het onderwerp van deze les is: Ruiken en proeven. Hierbij leer je hoe je neus en tong zijn opgebouwd en hoe ze werken.
    Leerniveau
    VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Biologie; Instandhouding en ontwikkeling; Instandhouding;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, biologie, neus, reukzintuig, ruiken en proeven, smaakzintuig, stercollectie, tong, vmbo-b12, voedsel

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Ruiken en proeven

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van