In de tweede helft van de middeleeuwen ontstonden er veel nieuwe steden in West-Europa. Het leven in de stad was anders dan het leven op het platteland. Hoe was het leven in de stad georganiseerd? In deze opdracht staat het leven in een middeleeuwse stad centraal.
Kijk naar de volgende video. Welke voordelen had de opkomst van de stedelijke burgerij voor de horige boeren?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
motiveren waarom het voor de adel aantrekkelijk kon zijn om een stad stadsrechten te geven.
een beschrijving geven van het stadsbestuur in een middeleeuwse stad.
in eigen woorden uitleggen waarom mensen met eenzelfde beroep zich organiseerden in gilden.
met een voorbeeld uitleggen waarom met de opkomst van de handel geld belangrijker werd.
argumenteren waarom het Hanzeverbond ontstond.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je kunt na het lezen van de volgende onderdelen uit de Kennisbank: 'Stadsrechten' en 'Hanzesteden', vragen beantwoorden over deze twee onderwerpen.
Stap 2
Je kunt de vermoedelijke opsteller van een aantal middeleeuwse bronnen benoemen en de reden van het opstellen van bepaalde regels aangeven.
Stap 3
Je kunt de functie van de Hanzesteden spiegelen aan de 21e eeuw.
Stap 4
en
Je kunt informatie over de Hanzesteden bespreken met en uitleggen aan klasgenoten.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
Hier vind je de kennisbank en de begrippelijst die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht
of
Je kunt een eindproduct maken waarmee je een aspect van de stedelijke burgerij in beeld brengt.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Materiaal voor het maken van het eindproduct.
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 2,5 uur, maar de tijd is afhankelijk van de keuze van het eindproduct.
Aan de slag
Stap 1: Stedelijke samenleving
Opkomst van de stedelijke samenleving
De steden in de late middeleeuwen maakten een nieuwe manier van leven mogelijk. Mensen in de stad werkten in de handel en in ambachten. Ze leefden onafhankelijk van een landheer.
Een stadsmens was vrijer dan een horige of een boer op het platteland. Omdat in de steden veel mensen bij elkaar woonden waren er nieuwe regels nodig. De steden kregen een eigen bestuur en rechtspraak. De adel zag de vrijheid in de steden met lede ogen aan.
De adel had minder gezag in de steden. Toch gaf de adel graag stadsrechten aan een handelsnederzetting. Hij profiteerde van de handel in de steden en kreeg zo meer belasting.
Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis de volgende onderdelen:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Rotterdam en Amsterdam waren nog kleine dorpjes toen in oost Nederland al rijke handelssteden ontstonden. Kampen bijvoorbeeld. Kampen lag in de late middeleeuwen aan open zee en kon met slimme schepen handel drijven tot in Rusland en Finland.
Zie de video's over De Hanze:
(Kijk de eerste video tot 2:55 min.)
Welke voordelen hebben de Hanzesteden vergeleken met andere steden?
Bespreek de vraag na het kijken van de video's met een klasgenoot.
Extra opdracht
Op SchoolTV.nl vind je een quiz over de Hanzesteden. Overleg met je docent of je deze quiz gaat spelen.
Stadsrechten
Voor geld kochten steden voorrechten van hun landsheer: stadsrechten. Waaronder het recht de stad te verdedigen door grachten, ophaalbruggen, stadsmuren en poorten.
Gilden
In de steden sloten werklieden van hetzelfde beroep zich aaneen tot verenigingen: de gilden.
Stadsbestuur
Steden werden niet door adel bestuurd maar door het stadsbestuur. Het stadsbestuur bestond uit: de schout en schepenen, de vroedschap en de burgemeester.
Schout en schepenen
De schout en schepen waren er voor het handhaven van orde en rust. Zij maakten de stedelijke wetten.
Vroedschap
De vroedschap was een groep wijze mannen, die geraadpleegd werd over belangrijke zaken die de stad aangingen.
Burgemeesters
De burgemeesters verzorgden de uitvoerende taken van het stadsbestuur.
Hanze - Hanzesteden
De handel was eerst lokaal, maar werd geleidelijk internationaal. De Hanze is een verbond van handelssteden uit de noordoostelijke Lage Landen (onder andere Zutphen, Deventer, Zwolle en Kampen) en steden uit het Duitse rijk.
Eindopdracht: Keuzeopdracht
Je gaat een eindproduct maken waarmee je (een aspect van) de stedelijke burgerij in beeld brengt.
Je mag zelf kiezen wat voor soort eindproduct je maakt.
Tip:
Maak met enkele klasgenoten een toneelstukje over het leven in een middeleeuwse stad.
Kijk voor meer ideeën in de gereedschapskist.
Heb je een eindproduct gekozen. Overleg dan even met je docent of hij het eens is met je keuze. Spreek met je docent af hoe het eindproduct beoordeeld gaat worden en wanneer je het eindproduct moet inleveren.
Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als:
Het eindproduct een goed beeld geeft van (een aspect) van de opkomst van stedelijke burgerij.
Het eindproduct met zorg gemaakt is.
Het eindproduct op tijd klaar is.
Klaar?
Laat het eindproduct beoordelen door je docent.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Vind je het een goede intro om de opdracht mee te beginnen?
De video was misschien wat langdradig, maar sloot de informatie goed aan bij deze opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Lukt het je om alle aspecten over de stedelijke burgerij uit te leggen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Is het je gelukt om de stedelijke burgerij in je eindproduct te verwerken?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Vond je het fijn om de opdracht alleen en/of samen te doen?
Hoe verliep de eventuele samenwerking? Was je tevreden over het uiteindelijke eindproduct?
Het arrangement Stedelijke burgerij - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 1. Dit is tijdvak 4 met het onderwerp: Stedelijke burgerij. In de 2e helft van de Middeleeuwen ontstonden er veel nieuwe steden in West-Europa. Het leven in de stad was anders dan het leven op het platteland. Het materiaal bespreekt waarom de adel graag stadsrechten gaf aan een stad om meer privileges te krijgen, wat positieve invloed had op de handel. Dit zorgde voor minder macht van de landheer of adel maar het zorgde wel voor meer inkomsten. Het stadsbestuur (bestuurd door burgemeester, de vroedschap, de schout en schepenen) kreeg in plaats van de landheren meer macht. Er komt aan bod dat mensen met eenzelfde beroep zich organiseerden in gilden om hun beter de belangen van het beroep en zijn mensen te behartigen. Door de handel werd geld belangrijker en er kwam een economie op gang in de steden. Om steden te laten samenwerken, werd het Hanzeverbond opgericht. Begrippen binnen deze les zijn: Stadsrechten, gilden, stadsbestuur, schout en schepenen, vroedschap, burgemeester, Hanzeverbond.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Relatie stad-adel;
Geschiedenis;
De tijd van steden en staten (1000 - 1500);
Opkomst van de stedelijke burgerij en toenemende zelfstandigheid van steden;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 1. Dit is tijdvak 4 met het onderwerp: Stedelijke burgerij. In de 2e helft van de Middeleeuwen ontstonden er veel nieuwe steden in West-Europa. Het leven in de stad was anders dan het leven op het platteland. Het materiaal bespreekt waarom de adel graag stadsrechten gaf aan een stad om meer privileges te krijgen, wat positieve invloed had op de handel. Dit zorgde voor minder macht van de landheer of adel maar het zorgde wel voor meer inkomsten. Het stadsbestuur (bestuurd door burgemeester, de vroedschap, de schout en schepenen) kreeg in plaats van de landheren meer macht. Er komt aan bod dat mensen met eenzelfde beroep zich organiseerden in gilden om hun beter de belangen van het beroep en zijn mensen te behartigen. Door de handel werd geld belangrijker en er kwam een economie op gang in de steden. Om steden te laten samenwerken, werd het Hanzeverbond opgericht. Begrippen binnen deze les zijn: Stadsrechten, gilden, stadsbestuur, schout en schepenen, vroedschap, burgemeester, Hanzeverbond.
In de tweede helft van de middeleeuwen ontstonden er veel nieuwe steden in West-Europa. Het leven in de stad was anders dan het leven op het platteland. Hoe was het leven in de stad georganiseerd? In deze opdracht staat het leven in een middeleeuwse stad centraal.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Benodigdheden
Opkomst van de stedelijke samenleving
Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis nogmaals het onderdeel over de Hanzesteden.
Je gaat een eindproduct maken waarmee je (een aspect van) de stedelijke burgerij in beeld brengt.
Intro
