Door de ontdekkingsreizen hadden de Spanjaarden en Portugezen een wereldrijk opgebouwd. Ook andere landen, waaronder de Republiek der Nederlanden, kregen belangstelling voor de rijkdommen uit de overzeese gebieden. Hoe het economisch ging met de Republiek der Nederlanden in de periode 1600-1700 leer je in deze opdracht.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van de opdracht:
kun je in eigen woorden uitleggen waarom Nederlanders geïnteresseerd waren in de overzeese gebieden.
geef je de betekenis van de afkortingen VOC en WIC weer.
kun je uitleggen waarom de VOC en WIC werden opgericht.
kun je illustreren hoe het economisch leven in de Republiek der Nederlanden veranderde.
kun je in je eigen woorden beschrijven wat handelskapitalisme is.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je kunt na het bestuderen van de Kennisbank 'Lange reizen' en `Reizigers' vragen beantwoorden over de interesse van de Nederlanders in de overzeese gebieden.
Stap 2
Je kunt na het bestuderen van de Kennisbank 'VOC en WIC' vragen beantwoorden over het ontstaan van de VOC en de WIC.
Stap 3
Je kunt na het bestuderen van de Kennisbank 'Economische ontwikkelingen' vragen beantwoorden over de veranderingen in het economische leven in de Republiek.
Stap 4
Je kunt een vraag over de bevolkingsgroei van Amsterdam illustreren met de kennis die je hebt opgedaan in de eerste drie stappen.
Stap 5
Met behulp van een bron kun je uitleggen hoe bijzonder de economische positie van de Republiek eigenlijk in de 16e en 17e eeuw.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
Hier vind je de kennisbank en de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht A
Als je kiest voor eindopdracht A maak je de toets.
Eindopdracht B
Als je kiest voor eindopdracht B maak je een logboek of een Mindmap.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Afhankelijk van het eindproduct.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig.
Aan de slag
Stap 1: Ontdekkingsreizigers
Rond het jaar 1500 werden de wereldzeeën verkend door Portugese en Spaanse ontdekkingsreizigers. Door de omvang en ligging van de overzeese gebieden die beide landen veroverden, kun je spreken van een wereldrijk.
Door het succes van Portugal en Spanje kregen meer landen belangstelling voor de overzeese rijkdommen. Voor expedities naar onbekend gebied was veel geld en mankracht nodig. Het risico was voor de investeerders hoog want de uitkomst was onzeker.
Bestudeer 'Lange reizen' en 'Reizigers' in de kennisbank en beantwoord de vragen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In 1600 telt Amsterdam, de belangrijkste stad van de Republiek, ongeveer 50.000 inwoners, in 1660 zijn dat er ongeveer 200.000. Deze bevolkingsgroei wordt grotendeels veroorzaakt door de economische bloei van de Republiek.
Economische wereldmacht
De Republiek dreef zeer veel handel (voornamelijk over zee) en werd daardoor het rijkste land ter wereld.
Specerijen
Specerijen zijn planten en/of plantendelen die geurend smaken, ruiken of scherpe smaak hebben. Ze kunnen aan voedsel worden toegevoegd als smaak- en geurmiddel.
Ondervoeding
Situatie waarin iemand te weinig voedsel en/of voedsel van een slechte kwaliteit binnenkrijgt; er is dan sprake van onvoldoende energietoevoer.
Kooplieden
Personen die handelsproducten kopen of verkopen om winst te maken.
Petrus Plancius
Een Vlaams astronoom, geograaf, bewindhebber van de VOC en predikant.
Matroos Iemand die alle algemene en voorkomende werkzaamheden aan boord van een schip doet. Op die manier blijft het schip schoon en kan het blijven varen.
Cornelius de Houtman
Een Nederlandse koopman en ontdekkingsreiziger die als opperkoopman met de eerste Nederlandse expeditie naar Oost-Indië voer.
Aandeelhouder
Mede-eigenaar van een onderneming, bezit aandelen van een bedrijf.
Multinational
Een onderneming die in meerdere landen tegelijk geregistreerd en/of werkzaam is.
VOC
In 1602 werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht. Het was een vereniging van bedrijven die al bezig waren met de zeehandel met Azië en nu gingen samenwerken, in plaats van elkaar tegen te werken. De VOC kreeg van de Republiek een monopolie op de handel met Azië.
WIC
De West-Indische Compagnie werd in 1621 opgericht om handel te drijven met Afrika en Amerika. Het kreeg net zoals de VOC een monopolie op die handel. De WIC handelde uiteindelijk vooral in slaven, die vanuit Afrika naar Amerika werden gebracht.
Monopolie
Een monopolie is een besluit dat maar één bedrijf in een bepaald product mag handelen. De VOC kreeg een monopolie op de handel met Azië.
Driehoekshandel
Vanuit Europa vertrokken handelsschepen met handelswaar (vooral vuurwapens, buskruit, drank, ijzer en textiel) naar de Goudkust in Afrika. Daar werden de handelswaren geruild tegen slaven, die in de forten aan de kust waren verzameld. De slaven werden vervolgens ingescheept en naar Amerika vervoerd. Daar werden de slaven verkocht en van de winst werden producten van de plantages ingekocht. Daarna voeren de schepen terug naar Europa om de producten daar weer te verkopen.
Kolonie
Een kolonie is een overzees gebiedsdeel dat onder het bestuur van een ander land staat. Vaak wordt zo'n gebied veroverd om winst mee te maken.
Slavenhandel
Het kopen en verkopen van mensen om door middel van deze handel in slaven financieel voordeel te kunnen behalen.
Slaven
Slavernij is een toestand waarin een mens eigendom is van een ander of als zodanig behandeld wordt.
Handel met Azië
In Azië groeiden veel producten die in Europa niet groeiden. De Europeanen waren vooral geïnteresseerd in specerijen en andere luxeproducten.
Marktgericht
De mate waarin ondernemingen rekening houden met alle partijen die een rol spelen in hun markt.
Loonarbeid
Werken tegen betaling.
Beemster
De eerste grote met windmolens drooggemalen polder.
Handelsgewas
Een handelsgewas is een landbouwproduct dat niet voor eigen consumptie wordt geteeld, maar voor de handel.
Nijverheid
Beroepswerkzaamheden waarbij iets wordt gemaakt of bewerkt.
Inpolderingen
De Republiek bestond voor een groot deel uit moerassig gebied en wateren. Om die gebieden te kunnen gebruiken, werden ze ‘ingepolderd’. Dat betekent dat ze door een systeem van molens drooggepompt werden, zodat er nieuwe grond ontstond.
Droogmakerij
Een meer of water wordt omdijkt en drooggemalen. Op die manier heeft men vanaf de zestiende eeuw land gewonnen.
Turfwinning
Turf is gedroogd veen. Turf kan als brandstof gebruikt worden.
Eindopdracht A: Toets
Als je kiest voor eindopdracht A maak je de toets 'Handelskapitalisme'.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Als je kiest voor eindopdracht B maak je een logboek of een mindmap.
Je laat met je eindproduct zien wat wordt verstaan onder het Nederlands handelskapitalisme in de 17e eeuw. In je eindproduct laat je zien hoe het Nederland economisch verging in deze periode.
Logboek
Schrijf een logboek over een reis met een VOC-schip.Een logboek is een geschreven verslag van gebeurtenissen (tijdens een reis). Kijk hier voor informatie.
Mindmap
Kijk in de Gereedschapskist en maak een Mindmap over het Nederlands handelskapitalisme in de 17e eeuw.
Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als je eindproduct:
informatie geeft over de overzeese expansie van de Republiek.
informatie geeft over de VOC.
informatie geeft over de veranderingen in het economisch leven in de republiek der Nederlanden.
origineel is.
op tijd klaar is.
Klaar?
Kijk nog even naar de beoordelingscriteria.
Tevreden? Laat je eindproduct beoordelen door je docent.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Weet je nu nog meer handelswaar van de WIC/VOC te noemen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Heb je genoeg kennis over het handelskapitalisme in de Gouden Eeuw?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Als je hebt gekozen voor eindopdracht B, had je dan genoeg tijd?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Heb je gekozen voor opdracht A of B? Kende je het begrip 'logboek' al of moest je daar eerst meer informatie over verzamelen?
Het arrangement Handelskapitalisme - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 6 met het onderwerp: Handelskapitalisme. Rond 1500 verkenden Portugese en Spaanse ontdekkingsreizigers de wereldzeeën en stichtten ze wereldrijken. Het succes van Portugal en Spanje wekte de interesse van andere landen, zoals Engeland en de Republiek, om de overzeese rijkdommen te verkennen. Nederlanders en Engelsen werden echter door de Portugezen buiten de deur gehouden. De Nederlandse ontdekkingsreiziger Cornelius de Houtman vertrok in 1595 naar Indië om een eigen handelsroute te vinden. Ondanks veel ontberingen en verliezen slaagde hij erin terug te keren naar Nederland, waar hij de basis legde voor de vaarroutes van de VOC. Petrus Plancius, een cartograaf, voorzag Nederlandse ontdekkingsreizigers van nauwkeurige kaarten voor hun reizen naar Indië. Matrozen hadden een zwaar leven aan boord van VOC-schepen, met ziekten en ondervoeding. De VOC werd opgericht in 1602 en groeide uit tot de eerste multinational ter wereld, met het monopolie op de handel. De VOC maakte grote winsten met reizen naar Azië en had duizenden schepen en bemanningsleden. De West-Indische Compagnie (WIC) werd opgericht in 1621 en richtte zich voornamelijk op de oorlog tegen Spanje. De WIC handelde in goud, tabak, suiker en slaven. Nederlandse kapers probeerden de transporten van Spanje en Portugal te onderscheppen. Admiraal Piet Heyn veroverde in 1627 een Spaanse zilvervloot, wat hem tot een nationale held maakte. De VOC had zes kamers, waarvan Amsterdam de belangrijkste was. De schepen werden gebouwd op scheepswerven rond Amsterdam, Rotterdam en de Zaanstreek. De handelsreizen werden gecoördineerd vanuit het VOC-hoofdkwartier in Batavia (nu Jakarta) en de omliggende gebieden werden in cultuur gebracht. Naast de overzeese handel groeiden ook de nijverheid en de landbouw in de Nederlanden, met een groeiende markt en toenemende loonarbeid. De handel in haring en zout werd belangrijk, en eenvoudige uitvindingen zoals het haringkaken stimuleerden de economie. De Nederlandse Republiek bloeide op economisch gebied dankzij de handel en ontdekkingsreizen. Economische wereldmacht, specerijen, kooplieden, aandeelhouder, monopolie, Beemster, handelsgewas, marktgericht, nijverheid, droogmakerij, inpolderingen, turfwinning en handelskapitalisme.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Ontstaan van handelskapitalisme en begin van een wereldeconomie;
Ontstaan van het handelskapitalisme;
De tijd van regenten en vorsten (1600 - 1700);
Geschiedenis;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 6 met het onderwerp: Handelskapitalisme. Rond 1500 verkenden Portugese en Spaanse ontdekkingsreizigers de wereldzeeën en stichtten ze wereldrijken. Het succes van Portugal en Spanje wekte de interesse van andere landen, zoals Engeland en de Republiek, om de overzeese rijkdommen te verkennen. Nederlanders en Engelsen werden echter door de Portugezen buiten de deur gehouden. De Nederlandse ontdekkingsreiziger Cornelius de Houtman vertrok in 1595 naar Indië om een eigen handelsroute te vinden. Ondanks veel ontberingen en verliezen slaagde hij erin terug te keren naar Nederland, waar hij de basis legde voor de vaarroutes van de VOC. Petrus Plancius, een cartograaf, voorzag Nederlandse ontdekkingsreizigers van nauwkeurige kaarten voor hun reizen naar Indië. Matrozen hadden een zwaar leven aan boord van VOC-schepen, met ziekten en ondervoeding. De VOC werd opgericht in 1602 en groeide uit tot de eerste multinational ter wereld, met het monopolie op de handel. De VOC maakte grote winsten met reizen naar Azië en had duizenden schepen en bemanningsleden. De West-Indische Compagnie (WIC) werd opgericht in 1621 en richtte zich voornamelijk op de oorlog tegen Spanje. De WIC handelde in goud, tabak, suiker en slaven. Nederlandse kapers probeerden de transporten van Spanje en Portugal te onderscheppen. Admiraal Piet Heyn veroverde in 1627 een Spaanse zilvervloot, wat hem tot een nationale held maakte. De VOC had zes kamers, waarvan Amsterdam de belangrijkste was. De schepen werden gebouwd op scheepswerven rond Amsterdam, Rotterdam en de Zaanstreek. De handelsreizen werden gecoördineerd vanuit het VOC-hoofdkwartier in Batavia (nu Jakarta) en de omliggende gebieden werden in cultuur gebracht. Naast de overzeese handel groeiden ook de nijverheid en de landbouw in de Nederlanden, met een groeiende markt en toenemende loonarbeid. De handel in haring en zout werd belangrijk, en eenvoudige uitvindingen zoals het haringkaken stimuleerden de economie. De Nederlandse Republiek bloeide op economisch gebied dankzij de handel en ontdekkingsreizen. Economische wereldmacht, specerijen, kooplieden, aandeelhouder, monopolie, Beemster, handelsgewas, marktgericht, nijverheid, droogmakerij, inpolderingen, turfwinning en handelskapitalisme.
Door de ontdekkingsreizen hadden de Spanjaarden en Portugezen een wereldrijk opgebouwd. Ook andere landen, waaronder de Republiek der Nederlanden, kregen belangstelling voor de rijkdommen uit de overzeese gebieden. Hoe het economisch ging met de Republiek der Nederlanden in de periode 1600-1700 leer je in deze opdracht.
Aan het eind van de opdracht:
Benodigdheden
Rond het jaar 1500 werden de wereldzeeën verkend door Portugese en Spaanse ontdekkingsreizigers. Door de omvang en ligging van de overzeese gebieden die beide landen veroverden, kun je spreken van een wereldrijk.
Als je kiest voor eindopdracht B maak je een logboek of een mindmap.
Intro
