Begrippen

Handelskapitalisme en wereldeconomie

Economische wereldmacht
De Republiek dreef zeer veel handel (voornamelijk over zee) en werd daardoor het rijkste land ter wereld.

Specerijen
Specerijen zijn planten en/of plantendelen die geurend smaken, ruiken of scherpe smaak hebben. Ze kunnen aan voedsel worden toegevoegd als smaak- en geurmiddel.

Ondervoeding
Situatie waarin iemand te weinig voedsel en/of voedsel van een slechte kwaliteit binnenkrijgt; er is dan sprake van onvoldoende energietoevoer.

Kooplieden
Personen die handelsproducten kopen of verkopen om winst te maken.
Petrus Plancius
Een Vlaams astronoom, geograaf, bewindhebber van de VOC en predikant.

Matroos
Iemand die alle algemene en voorkomende werkzaamheden aan boord van een schip doet. Op die manier blijft het schip schoon en kan het blijven varen.

Cornelius de Houtman
Een Nederlandse koopman en ontdekkingsreiziger die als opperkoopman met de eerste Nederlandse expeditie naar Oost-Indië voer.
Aandeelhouder
Mede-eigenaar van een onderneming, bezit aandelen van een bedrijf.
Multinational
Een onderneming die in meerdere landen tegelijk geregistreerd en/of werkzaam is.
VOC
In 1602 werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht. Het was een vereniging van bedrijven die al bezig waren met de zeehandel met Azië en nu gingen samenwerken, in plaats van elkaar tegen te werken. De VOC kreeg van de Republiek een monopolie op de handel met Azië.
WIC
De West-Indische Compagnie werd in 1621 opgericht om handel te drijven met Afrika en Amerika. Het kreeg net zoals de VOC een monopolie op die handel. De WIC handelde uiteindelijk vooral in slaven, die vanuit Afrika naar Amerika werden gebracht.
Monopolie
Een monopolie is een besluit dat maar één bedrijf in een bepaald product mag handelen. De VOC kreeg een monopolie op de handel met Azië.
Driehoekshandel
Vanuit Europa vertrokken handelsschepen met handelswaar (vooral vuurwapens, buskruit, drank, ijzer en textiel) naar de Goudkust in Afrika. Daar werden de handelswaren geruild tegen slaven, die in de forten aan de kust waren verzameld. De slaven werden vervolgens ingescheept en naar Amerika vervoerd. Daar werden de slaven verkocht en van de winst werden producten van de plantages ingekocht. Daarna voeren de schepen terug naar Europa om de producten daar weer te verkopen.
Kolonie
Een kolonie is een overzees gebiedsdeel dat onder het bestuur van een ander land staat. Vaak wordt zo'n gebied veroverd om winst mee te maken.
Slavenhandel
Het kopen en verkopen van mensen om door middel van deze handel in slaven financieel voordeel te kunnen behalen.
Slaven
Slavernij is een toestand waarin een mens eigendom is van een ander of als zodanig behandeld wordt.
Handel met Azië
In Azië groeiden veel producten die in Europa niet groeiden. De Europeanen waren vooral geïnteresseerd in specerijen en andere luxeproducten.
Marktgericht
De mate waarin ondernemingen rekening houden met alle partijen die een rol spelen in hun markt.
Loonarbeid
Werken tegen betaling.
Beemster
De eerste grote met windmolens drooggemalen polder.
Handelsgewas
Een handelsgewas is een landbouwproduct dat niet voor eigen consumptie wordt geteeld, maar voor de handel.
Nijverheid
Beroepswerkzaamheden waarbij iets wordt gemaakt of bewerkt.
Inpolderingen
De Republiek bestond voor een groot deel uit moerassig gebied en wateren. Om die gebieden te kunnen gebruiken, werden ze ‘ingepolderd’. Dat betekent dat ze door een systeem van molens drooggepompt werden, zodat er nieuwe grond ontstond.
Droogmakerij
Een meer of water wordt omdijkt en drooggemalen. Op die manier heeft men vanaf de zestiende eeuw land gewonnen.
Turfwinning
Turf is gedroogd veen. Turf kan als brandstof gebruikt worden.