Ons land wordt nog steeds geregeerd door een ver familielid van Willem van Oranje. Hij was leider van de Opstand waardoor de Nederlanden onafhankelijk werden. In Willems laatste woonplaats in Delft kun je nog altijd de kogelgaten zien van de moord op Willem van Oranje, die plaatsvond op 10 juli 1584.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
in eigen woorden vertellen waarom Willem van Oranje werd vermoord.
argumenteren waarom het heel moeilijk is om een gebeurtenis uit het verleden precies te reconstrueren.
met behulp van bronnen inleven in deze gebeurtenis.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je kunt na het kijken van video's over de Opstand vragen beantwoorden over deze periode van verzet.
Stap 2
Je kunt met behulp van externe bronnen vragen beantwoorden over de moord op Willem van Oranje.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
Hier vind je de belangrijkste begrippen uit deze opdracht.
Eindopdracht
Een brief met een 'ooggetuigenverslag' van de moord op Willem van Oranje schrijven.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 1,5 à 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Willem van Oranje
Willem van Oranje in 1579
Willem van Oranje werd bekend door zijn strijd tegen Spanje tijdens de Opstand.
Dat kostte hem uiteindelijk zijn leven.
Waarom kwam hij eigenlijk in opstand, en wie gaf bevel voor de moord?
Meer informatie daarover vind je in de volgende video's.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Hagenpreken
Hagenpreken zijn preken in het geheim in het open veld van aanhangers van Calvijn.
Bede
Een verzoek, in feite meer een bevel, aan de Staten-Generaal om meer belasting te mogen innen.
Karel V
Karel V was koning van Spanje (met delen van Italië en van Amerika), keizer van het Duitse Rijk en Heer van de Zeventien Nederlanden.
Hanzesteden
Steden die lid zijn van het Hanzeverbond. Dit is een handelsgilde waarbij verschillende steden een overeenkomst met elkaar gesloten hadden, o.a. ter verbetering van verbindingen.
Staten-Generaal
De gewesten werkten samen in de Staten-Generaal, een overleg waar elk gewest een aantal politici naar toe stuurde.
Stadhouder
Een stadhouder was de legeraanvoerder en werd door elk gewest apart aangewezen. Het was wel altijd iemand uit de familie van Van Oranje.
Stand
Een gesloten sociale groepering met een bepaalde sociale status en bijbehorende voorrechten en plichten.
Standenvergadering
De vertegenwoordigers van de drie standen hadden zitting in een standenvergadering (een soort parlement).
Geheime Raad
Deze raad bestond voornamelijk uit juristen en ging een belangrijke rol spelen in de nieuwe wetgeving en bestuur.
Raad van Financiën
In deze raad zaten hoge ambtenaren. Zij hielden toezicht op de financiële situatie in de Nederlanden en coördineerden de hogere belastingopbrengsten.
Raad van State
Opgericht in 1531 door Karel V. In de Raad van State zaten de adviseurs van de landvoogd(es). Deze adviseurs waren de hoogste edelen van het land die adviseerden over belangrijke kwesties.
Pragmatische Sanctie
Een geschrift waarin door Karel V in 1549 vastgelegd werd dat de Zeventien Provinciën der Nederlanden één overerfbaar gebied werden.
Granvelle
Een Habsburgse staatsman en een groot tegenspeler van de Nederlandse edelen.
Privilege
Een bijzonder recht of voorrecht op iets dat je krijgt of mag.
Centralisatie
Het streven naar een organisatie of natie die zo veel mogelijk vanuit één centraal punt of zelfs door één centraal orgaan of persoon bestuurd wordt.
Margaretha van Parma
Margaretha was landvoogdes van de Nederlanden. Zij regeerde in de Nederlanden in opdracht van haar broer, koning Filips II. Margaretha was niet zo streng als haar broer. Zij zorgde ervoor dat de protestanten in Nederland niet zo streng in de gaten gehouden werden. Hierdoor kregen zij meer vrijheid.
Filips II
Zoon van Karel V en zijn opvolger in Spanje en de Nederlanden. Hij regeerde vanuit Madrid.
Sluiting Schelde
Tijdens de oorlog sloten de opstandelingen de toegang tot de Schelde af. Daardoor kon Antwerpen zich niet verder ontwikkelen als haven.
Opstand
Bij de komst van Alva met zijn Spaanse troepen vluchtte Willem van Oranje naar Duitsland. Van daaruit begon hij de strijd tegen de Spaanse troepen.
Watergeuzen
Watergeuzen zijn opstandelingen die naar zee uitgeweken zijn. Zij namen in 1572 Den Briel in. Andere Hollandse steden kozen voor de opstand. Willem vestigde zich in Delft. Hij werd stadhouder van Holland.
Unie van Utrecht
De opstandige gewesten sloten samen in Utrecht een Unie (1579).
Afzetten Filips II
Het antwoord van de opstandige gewesten: Filips werd niet meer erkend als vorst. Filips bleef in zijn ogen echter Heer der Nederlanden. In 1581 werd Filips afgezet: het Plakkaat van Verlatinge.
Moord Willem van Oranje
Willem van Oranje werd in 1584 in Delft vermoord.
Maurits
Maurits is de zoon van Willem van Oranje. Hij volgde zijn vader op als stadhouder van Holland. Hij was de legeraanvoerder in de strijd tegen de Spanjaarden.
Beeldenstorm
In 1566 begonnen calvinisten in Vlaanderen beelden uit de kerken neer te halen en kapot te slaan. Deze beeldenstorm ging van plaats naar plaats, tot helemaal in Friesland en Groningen.
Alva
Spaans hertog en legeraanvoerder. Filips II stuurde hem naar de Nederlanden om de orde te herstellen. Hij trad streng op en liet edelen onthoofden.
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
In 1588 werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden opgericht.
Amsterdam wereldhaven
Amsterdam ontwikkelde zich tot een wereldhaven: met eerst vooral handel op de Oostzee, maar later met handel over de hele wereld.
Plakkaat van Verlatinghe De Staten verklaarden op 26 juli 1881 dat hun vorst, Filips II, de vrijheden en rechten van steden en vorstendommen had geschonden en verklaarden hem vervallen van de troon. Zijn troon werd verlaten verklaard of wel Filips II werd afgezet als heerser.
Eindopdracht: Brief schrijven
Schrijf een brief aan een vriend of familielid waarin je beschrijft hoe de moord op Willem van Oranje plaatsvond.
Gebruik de antwoorden op je vragen om als ooggetuige te beschrijven, wat er gebeurde op die 10e juli 1584 in het woonhuis van Willem van Oranje.
Kies zelf welke ooggetuige je bent: een bezoeker? Een dienstmeisje, of een bewaker? Of misschien een toevallige voorbijganger... wie weet een helper van de moordenaar, of iemand die een hekel had aan de prins?
Diegene aan wie je de brief schrijft, is geen ooggetuige geweest en weet weinig over Willem van Oranje. Geef dus de nodige informatie.
Beschrijf ook wie er nog meer bij aanwezig waren.
Beschrijf niet alleen waar de moord precies plaatsvond, maar voeg ook een oude afbeelding toe.
Die kun je op de sites die je bezocht, zeker vinden!
Geef ook je mening over de prins.
Je brief moet zo goed mogelijk kloppen met de feiten... al zijn er wel een paar punten die nog steeds niet helemaal duidelijk zijn!
Daarnaast mag je je fantasie gebruiken om het verhaal mooier of spannender te maken.
Het is tenslotte een persoonlijk verslag aan een bekende.
Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als:
In je brief is te lezen, waar de moord precies plaatsvond en wat er te zien was door de ooggetuigen.
Je je inleeft in iemand die de moord heeft meegemaakt, en weergeeft wat die persoon daarbij dacht en voelde.
Je een afbeelding uit die tijd hebt bijgevoegd.
Je brief in goed Nederlands is opgesteld en op tijd wordt ingeleverd.
Een brief is een goede manier om aan iemand te laten weten wat je van een bepaald
onderwerp vindt of iemand te vragen om in actie te komen rond een bepaald onderwerp.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Vond je het moeilijk om de tekst te vertalen. Hoe ging het samenwerken met je klasgenoot. Hadden jullie beide evenveel inbreng?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Hoe is Willem van Oranje vermoord?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 1 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je tijd tekort?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Vond je het moeilijk om een brief te schrijven over een situatie waar je niet echt bij bent geweest?
Had je veel aan de informatie uit deze opdracht of heb je veel opgezocht op internet?
Het arrangement Moord Willem van Oranje - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 5 met het onderwerp: Willem van Oranje. Willem van Oranje werd geboren in 1533. Hij was leider van de Opstand tegen Spanje, waardoor de Nederlanden onafhankelijk werden. Willem van Oranje werd in Delft vermoord op 10 juli 1584. De kogelgaten in de muur kun je nog steeds zien. Het materiaal bespreekt de reden van de moord en waarom het heel moeilijk is om precies te weten hoe een gebeurtenis uit het verleden precies gebeurde. Bijbehorende begrippen zijn: hagenpreken, bede, Karel V, hanzesteden, Staten-Generaal, stadhouder, stand, standenvergadering, geheime raad, raad van financiën, raad van state, Pragmatische Sanctie, Granvelle, privilege, centralisatie, Margaretha van Parma, Filips II, Sluiting Schelde, opstand, Watergeuzen, Unie van Utrecht, afzetten Filips II, moord Willem van Oranje, Maurits, beeldenstorm, Alva, Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, Amsterdam wereldhaven en plakkaat van Verlatinghe.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
De tijd van ontdekkers en hervormers (1500 - 1600);
Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
1 uur en 30 minuten
Trefwoorden
arrangeerbaar, beeldenstorm, centralisatie, geeschiedenis, hv123, moord willem van oranje, opstand, republiek der zeven verenigde nederlanden, stadhouder, stercollectie
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 5 met het onderwerp: Willem van Oranje. Willem van Oranje werd geboren in 1533. Hij was leider van de Opstand tegen Spanje, waardoor de Nederlanden onafhankelijk werden. Willem van Oranje werd in Delft vermoord op 10 juli 1584. De kogelgaten in de muur kun je nog steeds zien. Het materiaal bespreekt de reden van de moord en waarom het heel moeilijk is om precies te weten hoe een gebeurtenis uit het verleden precies gebeurde. Bijbehorende begrippen zijn: hagenpreken, bede, Karel V, hanzesteden, Staten-Generaal, stadhouder, stand, standenvergadering, geheime raad, raad van financiën, raad van state, Pragmatische Sanctie, Granvelle, privilege, centralisatie, Margaretha van Parma, Filips II, Sluiting Schelde, opstand, Watergeuzen, Unie van Utrecht, afzetten Filips II, moord Willem van Oranje, Maurits, beeldenstorm, Alva, Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, Amsterdam wereldhaven en plakkaat van Verlatinghe.
arrangeerbaar, beeldenstorm, centralisatie, geeschiedenis, hv123, moord willem van oranje, opstand, republiek der zeven verenigde nederlanden, stadhouder, stercollectie
Ons land wordt nog steeds geregeerd door een ver familielid van Willem van Oranje. Hij was leider van de Opstand waardoor de Nederlanden onafhankelijk werden. In Willems laatste woonplaats in Delft kun je nog altijd de kogelgaten zien van de moord op Willem van Oranje, die plaatsvond op 10 juli 1584.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Benodigdheden
Schrijf een brief aan een vriend of familielid waarin je beschrijft hoe de moord op Willem van Oranje plaatsvond.
Intro
