Niet alleen Portugezen en Spanjaarden gingen op zoek naar nieuwe zeeroutes naar handelsgebieden. Ook Nederlandse ontdekkingsreizigers zijn de zeeën overgegaan. Hun namen vind je nog steeds terug op de wereldkaart. Probeer eens een paar van hun spannende reisverhalen te onderzoeken.
In de video hieronder maak je kennis met de reis van Willem Barentsz.
Hoe kan het dat we van deze reis zo'n gedetailleerd verslag hebben?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
enkele voorbeelden noemen van Nederlandse ontdekkingsreizigers en hun resultaten weergeven.
in eigen woorden formuleren om welke redenen ontdekkingsreizigers op reis gingen en welke moeilijkheden ze ondervonden.
een vergelijkend overzicht maken van enkele belangrijke ontdekkingsreizen.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je kunt na het bestuderen van de website over Jan Huygen van Linschoten vragen beantwoorden over zijn leven.
Stap 2
Je kunt na het bekijken van videoclips vragen beantwoorden over de reis van Willem Barentsz.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
Hier vind je de belangrijkste begrippen die passen bij deze opdracht.
Eindopdracht
Je kunt informatie over vier Nederlandse ontdekkingsreizigers in een schema zetten.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 1,5 lesuur nodig.
Aan de slag
Stap 1: Jan Huygen
Jan Huygen van Linschoten
Niet de Nederlanders, maar de Portugezen waren de eersten die de zeeweg naar Indië ontdekten. Natuurlijk hielden ze de route angstvallig geheim!
Nu moest iedereen die kostbare producten uit het oosten wilde kopen, naar Lissabon. Een slimme Nederlandse jongen, Jan Huygen van Linschoten, kwam als eerste achter de zeeroute naar Indië..... Hoe hij dat aanpakte?
Lees dat zelf eens na op deze website en beantwoord daarna in eigen woorden de volgende twee vragen.
Stap 2: Willem Barentsz
Willem Barentsz
Een probleem voor de Nederlanders was, dat zij door de Opstand in oorlog waren met Spanje. Daardoor was de zuidelijke route voor Nederlandse schepen erg gevaarlijk. Zou er geen andere route zijn te vinden? Willem Barentsz en zijn mannen ondernamen voor de derde keer een poging om een route langs het ijzige noorden te vinden. Hun tocht werd beroemd en berucht, want ze werden gedwongen te overwinteren in het poolgebied...
Afronding
Begrippen
Ontdekkingsreizen
Reizen waarmee niet of weinig bekende gebieden verkend worden. In de tweede helft van de 15e eeuw groeide het idee dat Indië over zee te bereiken moest zijn.
Sextant
Hiermee kon de hoogte van een hemellichaam worden bepaald. Het sextant kon ook gebruikt worden voor de plaatsbepaling op zee gedurende de nacht.
Houtman
Cornelis de Houtman (1565 - 1599) voer als eerste Nederlandse expeditie naar Oost-Indië.
Huygen van Linschoten
Jan Huygen van Linschoten (1563 - 1611) was een Nederlandse ontdekkingsreiziger, koopman, boekhouder, tekenaar en schrijver. Hij kopieerde in het geheim zeekaarten van de Portugezen en schreef een boek over de positie van de Portugezen in Oost-Indië.
Het liedje 'Jan Huigen in de ton' is gebaseerd op zijn verhaal.
Tasman
Abel Tasman (1603-1659) was een Nederlandse ontdekkingsreiziger. Hij was in dienst van de VOC. Hij is de ontdekker van Nieuw-Zeeland en Tasmanië.
Barentsz
De Terschellinger Willem Barentsz (1550 - 1597) probeert een noordoostelijke doorvaart naar Indië te vinden in 1596. Overwinterde in Het Behouden Huys op Nova Zembla
Het Behouden Huys
Huis dat in 1596 door Willem Barentsz op Nova Zembla werd gebouwd van wrakhout. Barentsz en zijn bemanning werden gedwongen hier te overwinteren.
Nova Zembla
Een Russische eilandengroep in de Noordelijke IJszee. Bekend van de ontdekkingsreis van Willem Barentsz.
Christenen
Een christen is een aanhanger van het christendom, of een volgeling van Jezus Christus.
Indianen
De oorspronkelijke bewoners van Amerika.
Kwadrant
Een navigatie-instrument waarmee zeevaarders ook 's nachts de positie van hun schip konden bepalen.
Klimaat
De gemiddelde weerstoestand over een periode van minimaal 30 jaar.
Edelmetaal
Metaal dat niet tot nauwelijks aangetast kan worden door oxidatie. Voorbeelden zijn goud en platina.
Staatsgeheim
Informatie die vanwege inhoud of aard beperkt of niet verspreid mag worden.
Cartografie
Wetenschap die zich bezighoudt met het maken en ontwerpen van kaarten.
Kaap de Goede Hoop
Gelegen in Zuid-Afrika. Deze kaap wordt traditioneel gezien als markering voor de overgang tussen de Atlantische Oceaan en de Indische Oceaan.
Boordgeschut
Het bewapenen van de schepen.
Scheepsbouw
Een specialisatie in de techniek waarin men zich bezighoudt met de bouw van schepen en boten.
Handelsroute
Een door handelaren gebruikte verbinding over land of water.
Astrolabium
Een toestel waarmee de stand van de hemellichamen aan land nauwkeurig gemeten kon worden. Het astrolabium was 1200 jaar lang het voornaamste instrument voor navigatie.
Technische uitvindingen
Een aantal technische uitvindingen in de tweede helft van de 15e eeuw maakte het makkelijker om op zee je plaats te bepalen. Er kwamen betere schepen, betere en meer gedetailleerde kaarten en betere navigatie-instrumenten.
Eindopdracht
Als eindopdracht ga je samen met een klasgenoot een schema maken met daarin gegevens van verschillende Nederlandse ontdekkingsreizigers.
Maak nu een tabel met 7 kolommen aan in Googledocs of in een ander tekstverwerkingsprogramma.
Zorg dat je een liggende pagina hebt.
Bovenaan de kolommen schrijf je kort de punten die je wilt onderzoeken (zie de vragen bij stap 2): Wie – wanneer – doel – route – ontdekkingen – succes? – kaart
Bewaar het bestand onder de naam Ontdekkers.
Noteer nu eerst alvast wat je gevonden hebt over de reis van Willem Barentsz. Ga nu op zoek naar nog minstens drie andere Nederlandse ontdekkingsreizigers.
Schrijf je gevonden gegevens in de tabel.
Neem deze wereldkaart en plaats die onder de tabel.
Print je bestand uit en markeer duidelijk op de kaart de topografische namen die ons herinneren aan de Nederlandse ontdekkers.
Beoordeling
Jullie krijgen een goede beoordeling voor de opdracht als:
Het overzicht is gemaakt in de vorm van een schema (tabel) met een wereldkaart.
In het schema zijn opgenomen: wie – wanneer – reisdoel – route – ontdekkingen.
Namen van ontdekkers zijn aangegeven op de juiste plaats op de wereldkaart.
Het overzicht is gemaakt met behulp van een tabel in Googledocs of een ander tekstverwerkingsprogramma.
Het overzicht geen taalfouten bevat en op tijd klaar is.
Klaar?
Laat het vergelijkende overzicht beoordelen door jullie docent. Vertel hem/haar wie volgens jullie de belangrijkste Nederlandse ontdekkingsreiziger was, en waarom!
Een tabel of schema is een manier om gegevens in beeld te brengen, op zo’n manier dat het er overzichtelijk uit ziet.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Vind je het een goede intro om de opdracht mee te beginnen?
Waarom wel of waarom niet?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Weet je enkele ontdekkingsreizigers op te noemen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 1,5 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je tijd tekort?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Vond je het fijn om de opdracht samen te doen?
Hoe verliep de samenwerking? Waren de taken eerlijk verdeeld?
Het arrangement Nederlandse ontdekkers is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 5 met het onderwerp: Nederlandse ontdekkers. Niet alleen Portugezen en Spanjaarden gingen op zoek naar nieuwe zeeroutes naar handelsgebieden. Ook Nederlandse ontdekkingsreizigers zijn de zeeën overgegaan. Hun namen, zoals Jan Huygen van Linschoten en Willems Barentsz, vind je overal ter wereld terug. Het materiaal bespreekt enkele redenen geven waarom ontdekkingsreizigers op reis gingen en de ontdekkingen die de mannen hebben gedaan. Bijbehorende begrippen zijn ontdekkingsreizen, sextant, Cornelis Houtman, Abel Tasman, Het Behouden Huys, Nova Zembla, christenen, indianen, kwadrant, klimaat, edelmetaal, staatsgeheim, cartografie, Kaap de Goede Hoop, boordgeschut, scheepsbouw, handelsroute, astrolabium en technische uitvindingen.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Begin van de overzeese Europese expansie;
Ontdekkingsreizen;
De tijd van ontdekkers en hervormers (1500 - 1600);
Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
1 uur en 30 minuten
Trefwoorden
arrangeerbaar, geschiedenis, handelsroute, hv123, nederlandse ontdekkers, nova zembla, ontdekkingsreizen, scheepsbouw, stercollectie, technische uitvindingen
Nederlandse ontdekkers
nl
VO-content
2024-03-11 16:07:13
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 5 met het onderwerp: Nederlandse ontdekkers. Niet alleen Portugezen en Spanjaarden gingen op zoek naar nieuwe zeeroutes naar handelsgebieden. Ook Nederlandse ontdekkingsreizigers zijn de zeeën overgegaan. Hun namen, zoals Jan Huygen van Linschoten en Willems Barentsz, vind je overal ter wereld terug. Het materiaal bespreekt enkele redenen geven waarom ontdekkingsreizigers op reis gingen en de ontdekkingen die de mannen hebben gedaan. Bijbehorende begrippen zijn ontdekkingsreizen, sextant, Cornelis Houtman, Abel Tasman, Het Behouden Huys, Nova Zembla, christenen, indianen, kwadrant, klimaat, edelmetaal, staatsgeheim, cartografie, Kaap de Goede Hoop, boordgeschut, scheepsbouw, handelsroute, astrolabium en technische uitvindingen.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Niet alleen Portugezen en Spanjaarden gingen op zoek naar nieuwe zeeroutes naar handelsgebieden. Ook Nederlandse ontdekkingsreizigers zijn de zeeën overgegaan. Hun namen vind je nog steeds terug op de wereldkaart. Probeer eens een paar van hun spannende reisverhalen te onderzoeken.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Benodigdheden
Als eindopdracht ga je samen met een klasgenoot een schema maken met daarin gegevens van verschillende Nederlandse ontdekkingsreizigers.
Intro
