Uitleg
Start
Jij bent geograaf en je werkt de komende weken als onderzoeker. Het onderzoek gaat over water. Je werkt samen met anderen in een team dat we nog gaan vormen, op basis van je eigen kwaliteiten.
Je bestudeert met elkaar hoofdstuk 4 uit het boek en daarna kun je quizvragen beantwoorden bij je docent. Goede antwoorden leveren munten op. Daarnaast zijn er allerhande opdrachten waarmee je munten kunt verdienen.
Hoe meer munten, hoe hoger je cijfer.
Doel
Het doel van deze game is om met je groep zoveel als mogelijk munten te verzamelen.
Deze munten kun je verzamelen door je te verdiepen in Hoofdstuk 4 uit Buitenland. Over de stof doe je quizen en opdrachten. Hiermee leer je de stof van het hoofdstuk goed.
Leerdoelen
- Je weet dat veel water ongeschikt of onbereikbaar is voor de mens.
- Je welke gebieden van nature grotere overstromingsrisico’s kennen.
- Je weet welke gebieden door het ingrijpen van de mens grotere overstromingsrisico’s kennen.
- Je weet dat het overstromingsrisico van veel gebieden toeneemt
- Je weet de voor en nadelen van stuwmeren
- Je weet dat veel (jonge) mensen zich niet bewust zijn van een mogelijke overstroming van hun eigen woonomgeving.
- Je weet welke soorten kustbeheer er zijn
- Je weet wat de drietrapsstrategie inhoudt
- Je weet dat we de rivier (weer )meer ruimte moeten geven.
- Je begrijpt waarom bereikbaar zoet water schaars is.
- Je begrijpt waarom bepaalde gebieden van nature grotere overstromingsrisico’s kennen.
- Je begrijpt waarom bepaalde gebieden door ingrepen van de mens grotere overstromingsrisico’s kennen
- Je begrijpt hoe waterstress door fysieke watertekorten kan ontstaan.
- Je begrijpt hoe waterstress door economische watertekorten kan ontstaan.
- Je begrijpt dat toenemende waterstress tot een wateroorlog kan leiden.
- Je begrijpt waarom de inzet van niet-vernieuwbaar water niet past binnen duurzaamwaterbeheer.
- Je begrijpt waarom slimmer irrigeren en hergebruik van water wel passen binnen duurzaam waterbeheer.
- Je begrijpt waarom water vasthouden met kleinschalige projecten in de eigen omgeving beter is dan de bouw van grote stuwdammen.
- Je begrijpt waarom het overstromingsrisico van Laag Nederland toeneemt
- Je begrijpt waarom het sprookje van de “droge voeten” niet klopt
- Je begrijpt waarom bij een dijkdoorbraak Laag Nederland niet meteen in zijn geheel onder water loopt.
- Je begrijpt waarom we in het ene gebied wel en in het andere gebied niet voor dynamisch kustbeheer kiezen.
- Je begrijpt waarom een drietrapstrategie piekafvoeren verkleint
- Je begrijpt waarom rivieren meer ruimte moeten krijgen.
- Je begrijpt waarom preventie van grotere piekafvoeren op langere termijn beter is dan rampenbestrijding op korte termijn.
Aan het werk
Zodra de docent de teams heeft gemaakt mag je aan de slag. Per groepje heb je de beschikking over maximaal 2 ipads of laptops. In een les start je zelf door in je groepje bij elkaar te gaan zitten en aan de slag te gaan. Zorg ervoor dat je met je groepje een planning maakt.
Wat moet je doen:
- Je doet zes keer een quiz over de theorie
- Je doet 8 opdrachten
- Je let op extra mededelingen via de mail van Magister of op deze wikiwijs. Hiermee kun je extra munten verdienen.
Regels
Tijdens de lessen zijn er regels van toepassing. Deze staan hieronder.
1. De teams
- Je werkt in teams van 4 leerlingen
- Een team van 3 als het niet anders kan
- De docent bepaald de teams
- Tijdens de game verdient elk team munten
- Het team is zelf verantwoordelijk voor zijn munten.
- Elk team krijgt een envelop waarin alle materialen en munten kunnen worden bewaard.
- De envelop moet aan het einde van elke les worden ingeleverd bij de docent.
- Op je envelop vermeld je duidelijk je groepsnummer en de namen van de leerlingen.
2 De Theorie
- Ieder teamlid bestudeerd zelf de stof van een paragraaf.
- Er wordt een afspraak gemaakt over het tijdstip waarop de Quiz gedaan gaat worden.
3 De Quiz
- Je meldt je aan als team bij de docent voor de Quiz.
- Ieder teamlid krijgt om de beurt een vraag van de docent
- Voor elk goed antwoord ontvang je een munt.
- Er zijn twee vragenrondes.
- Bij een drietal krijgen twee teamleden een extra vraag.
- Foutloze beantwoording van alle acht de vragen geeft recht op dobbelen. Het aantal ogen is het aantal munten dat je extra krijgt.
4 De opdrachten
- Er zijn acht verschillende opdrachten
- De opdracht wordt door de docent beoordeeld.
- Je kunt maximaal 5 munten krijgen per opdracht
5 Extra
- Tijdens dit spel kunnen er extra opdrachten komen waar je extra munten mee kunt verdienen. De opdracht kunnen staan op deze site of worden gestuurd via de mail van Magister.
- Bij de extra opdrachten is het meestal één of maar enkele teams die munten krijgen. Het is een wedstrijd.
6 De beoordeling
- Het cijfer wordt bepaald n.a.v. het aantal munten
- Het cijfer telt mee als repetitiecijfer.
7 Algemeen
- Het delen van kennis met andere teams leidt tot aftrek van 20 munten.
- Het overnemen van kennis of informatie van andere teams leidt tot aftrek van 20 munten.
- Een docent kan te allen tijde beslissen dat je als straf munten in moet leveren als je je niet aan de afspraken houdt.
- In gevallen waarin bovenstaande regels niet voldoen beslist de docent.
Theorie
Om veel munten te verdienen is het handig om te weten waar het thema water over gaat. Hiervoor moet je de theorie bestuderen. Hoe je dit doet dat mag je helemaal zelf bepalen met je groepje.
Om te kijken of je de theorie beheerst ga je met je groepje een quiz doen bij de docent. De docent zet aan het begin van de de cijfers 1 t/m 5 op het bord. Elke groep mag daar op inschrijven. Dit houdt in dat je dan een quiz gaat doen in die les. Als alle plaatsen vol zijn kun je die les geen quiz meer doen.
Bij de quiz stelt de docent 8 vragen. De vragen worden evenredig verdeeld over de leerlingen. De docent bepaald wie welke vraag krijgt. Leerlingen mogen elkaar niet helpen. Per goed antwoord krijgt de groep 1 muntje. Als alle vragen goed zijn mag de groep dobbelen en krijg je het aantal punten dat de dobbelsteen aangeeft.
Opdrachten
Hieronder vind je 8 opdrachten die je moet afronden. Voor elke opdracht die je niet hebt afgerond moet je vijf munten inleveren bij je docent.
Het is de bedoeling dat de opdrachten als groep gemaakt worden. Natuurlijk mag je taken verdelen, maar een opdracht wordt ingeleverd voor je groep.
Opdracht 1 De Waterkringloop
Beloning
5 munten
Uitleg
Maak een film over de waterkringloop. Deze film moet de waterkringloop uitleggen in vijf minuten. Dit mag met tekeningen, proefjes, lego, playmobiel. Je kunt ook op locatie filmen.
Geef de volgende zaken in de juiste volgorde in je film aan zo precies mogelijk weer:
- Verdamping door de zon (wat is dit nou precies?)
- gletsjer
- Water
- Waterdamp (wat is dit nou precies?)
- Grondwater
- Oppervlaktewater
- Condensatie (wat is dit nou precies?)
- Wolken
- infiltratie
- Bovenloop
- meanderen
- Stuwingsneerslag
- Stijgende lucht
- Loefzijde
- delta
- Lijzijde
- Regenschaduw
- Benedenloop
Opdracht 2 Grondwater
Beloning
5 munten
Uitleg
Lees de onderstaande tekst goed door en doe de opdrachten.
Opdracht
- In de tekst wordt genoemd dat plaatsen ontstaan bij waterbronnen of waterputten.
Zoek in je atlas (Geografische begrippen) drie plaatsen in Nederland op waar in de plaatsnaam terug te vinden is dat het gaat om een waterput of waterbron
Schrijf deze 3 plaatsnamen (toponiemen) op.
- Maak een stripverhaaltje van minimaal vijf raampjes/kadertjes over iemand die in de woestijn leeft en daar een waterbron/waterput maakt.
In het stripverhaal maak je een aantal begrippen duidelijk
- grondwater
- grondwaterspiegel
- artesische bron
- (on)doorlatende lagen
Water ondergronds
Hoe komt water onder de grond terecht?
Onder de oppervlakte van het land bevindt zich een verborgen oceaan van water.
A) Een deel daarvan is water opgesloten werd toen poreus gesteente naar
beneden zakte,
B) een ander deel drong als smeltwater van gletsjers uit de ijstijd de grond binnen.
C) Maar het meeste ondergrondse water komt toch van recent gevallen regen en
gesmolten sneeuw.
Het vocht sijpelt door poriën en scheuren in de bodem en zelfs door hard gesteente en komt pas tot rust als het een ondoorlatende laag bereikt. Daarna begint het de open (poriën)ruimtes in die laag op te vullen, waardoor deze met water verzadigd raakt.
Een doorlatende formatie die water vasthoudt wordt een watervoerende laag of aquifer genoemd, een Latijnse naam die `waterdrager' betekent. Sommige van deze watervoerende lagen bestaan uit zand of grind. Het meeste gesteente is in staat een hoeveelheid water vast te houden maar de kalk- en zandsteen kunnen van al het gesteente het meeste water vasthouden.
Het water in zo'n onderaards reservoir wordt grondwater genoemd, terwijl het water in meren en rivieren als oppervlaktewater wordt aangeduid. Het tappen van grondwater uit bronnen en putten is in sommige streken de enige manier om aan zuiver drinkwater te komen.
Wat is de grondwaterspiegel?
Het komt weinig voor dat aquiferen tot aan het aardoppervlak verzadigd zijn. De bovenste grens van de verzadigde zone wordt de grondwaterspiegel genoemd.
Hoe diep de grondwaterspiegel onder de oppervlakte ligt, hangt of van de jaarlijkse hoeveelheid regen en van andere factoren, zoals de hoeveelheid water die door de mens wordt afgetapt. Men kan de grondwaterspiegel zien door in een ondiepe waterput te kijken: zie je in de diepte het water glinsteren dan is dat het niveau van de grondwaterspiegel.
Waar komt bronwater vandaan?
Het is geen toeval dat zoveel plaatsen naar bronnen zijn genoemd. Bronnen immers behoren tot de oudste waterleveranciers van de mens. Het Engelse woord voor bron is spring en zo zijn er bijvoorbeeld Springs in Zuid-Afrika, Alice Springs in Australia en meer dan zeventien plaatsen in de Verenigde Staten die Springfield heten.
Deze natuurlijke opwellingen van ondergronds water komen op veel plekken voor. Sommige bronnen zijn maar heel klein terwijl bij andere het water naar buiten stroomt. Uit sommige bronnen stromen miljoenen liters per minuut.
Soms ontsnapt het water door scheuren in een laag ondoorlatend gesteente waaronder zich een aquifer bevindt. Maar de meeste bronnen komen voor op plaatsen waar een aquifer in contact komt met een glooiend landoppervlak en het water door zachte steenlagen of scheuren naar buiten kan.
Hoe functioneren artesische putten?
Al in de 12de eeuw merkten monniken in het Franse Artois op, dat de putten daar heel anders waren dan elders. Wanneer men een put sloeg kwam het water onder druk naar de oppervlakte en soms spoot het zelfs omhoog. Zulke putten, worden artesische putten genoemd..
Artesische putten komen alleen onder bepaalde omstandigheden voor.
Om te beginnen moet de watervoerende laag zich in een hellend vlak bevinden en over een aanzienlijke afstand aflopen. Bovendien moeten twee ondoorlatende lagen de aquifer insluiten. Oppervlaktewater dringt het bovenste deel van de aquifer
binnen en beweegt zich langzaam naar beneden. Het water in het diepste gedeelte van de aquifer, dat tussen de ondoorlaatbare lagen gevangen zit, staat door het watergewicht onder hoge druk. Wanneer door de bovenste laag een put wordt geboord, vindt de druk een uitweg. Als de druk hoog genoeg is, spuit het water als een fontein
Zijn alle oasen hetzelfde?
Voor een vermoeide woestijnreiziger is er niets fijner dan een oase, een eiland van vegetatie in een verder onvruchtbaar gebied. In de Sahara bijvoorbeeld worden veel oasen al eeuwenlang bewoond door mensen die hun watervoorraad gebruiken om dadelpalmen en andere gewassen te bevloeien.
Oasen komen voor omdat zich zelfs onder de droogste woestijnen grondwater bevindt. Op plaatsen waar de grondwaterspiegel dicht genoeg aan de oppervlakte ligt, worden vaak putten gegraven om oasen te laten ontstaan. Door wind uitgestoven holtes zijn vaak diep genoeg om de grondwaterspiegel bloot te leggen.
Opdracht 3 Wateroverschot
Beloning
- 5 munten bij 0-5 fouten
- 4 munten bij 5-10 fouten
- 3 munten bij 11-15 fouten
- 2 munten bij 15-20 fouten
- 1 munt bij meer dan 21 fouten
Benodigdheden
- De strip "strijd tegen het water" (deze moet in het lokaal blijven)
- Het lespakker "de strijd tegen het water".
- De Bosatlas Nederland Waterland (deze moet in het lokaal blijven)
- Los papier om op te schrijven of een ipad om te typen
Uitleg
-
Je leest de strip "de strijd tegen het water"
-
Je maakt alle opdrachten uit het lespakket "de strijd tegen het water"
-
De antwoorden schrijf je netjes op een blad of typ je uit in Word. Deze lever je in samen met het lespakket waarin de tekeningen en tabelletjes zijn gevuld.
-
LET OP onleesbare antwoorden zijn fout.
Opdracht 4 Watertekort
Beloning
5 munten
Benodigdheden
- "normale" computer of laptop (dus geen ipad)
- Hoofdtelefoon
- 2 aan elkaar geplakte A3 vellen
Uitleg
-
Ga naar de site www.waterwise.nl
-
Klik op “havo/vwo” en vervolgens op voldoende
-
Bekijk de film “plenzen in de polder”
-
Bekijk de film “wateroverlast en droogte”
-
Pak een a3-papier en verdeel het papier in drie gelijke kolommen. Zet boven de eerste kolom “oorzaak watertekort”. Zet boven de tweede kolom “gevolg watertekort” en zet boven de derde kolom “oplossingen watertekort”
-
Vul nu de kolommen zo volledig mogelijk in met behulp van tekst, tekeningen en plaatjes
Zorg dat de hoogtes verhoudingsgewijs kloppen in je tekening.
Opdracht 5 Onze kustverdediging
Beloning
5 munten
Uitleg
Maak een dwarsdoorsnede van het zeekleilandschap op drie aan elkaar geplakte vellen a3-papier. Geef hierin aan de volgende onderdelen:
- Binnendijks gebied
- Buitendijks gebied
- Zeereep
- Jonge duinen
- Oude duinen
- Kwelder
- Zeepolder
- Geestgronden
Geef van elk onderdeel in de doorsnede een korte omschrijving van wat het is (b.v.: ontstaanswijze/functie)
Zorg dat de hoogtes verhoudingsgewijs kloppen in je tekening.
Opdracht 6 Ruimte voor de rivier
Beloning
5 munten
Uitleg
Bekijk bron 39 in je tekstboek.
In deze figuur staan 13 oplossingen om de kans op een overstroming door een rivier in Nederland te verkleinen. Je haalt drie a-3 papieren op bij de docent en plakt deze onder elkaar vast aan elkaar. Je verdeelt het geheel in drie kolommen en zet bovenaan de eerste kolom “voor”, boven de tweede “na” en in de derde kolom “waarom goed?”. Je gaat nu bij elk van deze oplossingen met tekeningen (dwarsdoorsnedes, bovenaanzichten, dieptetekeningen) aangeven hoe de situatie “voor” en “na” de verschillende ingrepen is. In de derde kolom (Waarom goed?) geef je in maximaal drie zinnen aan waarom deze ingreep de kans op een overstroming verkleint.
Opdracht 7 Dwarsdoorsnede rivier (Excursieopdracht)
Beloning
5 munten
Uitleg
Deze opdracht maak je tijdens de excursie bij de rivier de IJssel. Je maakt een dwarsdoorsnede van het rivierkleilandschap op drie aan elkaar geplakte vellen a3-papier. Geef hierin aan de volgende onderdelen:
- Uiterwaarden
- Oeverwallen of stuifduinen
- Winterdijk
- Zomerdijk
- Wiel
- Krib(ben)
- Binnendijks gebied
- Buitendijks gebied
Geef van elk onderdeel in de doorsnede een korte omschrijving van wat het is (b.v.: ontstaanswijze/functie)
Zorg dat de hoogtes verhoudingsgewijs kloppen in je tekening.
TIP: Gebruik bijvoorbeeld Google Maps. Je zou vooraf een afdruk van Google Maps mee kunnen nemen waarop je goed kunt schetsen. n
Opdracht 8 Plattegrond "Watergebied" (Excursie opdracht)
Beloning
5 munten
Uitleg
Deze opdracht maak je tijdens de excursie bij Schokland en de Weerribben. Je maakt twee plattegronden. Voor elke plattegrond gebruik je een A3. Je maakt een plattegrond van de Weerribben en Schokland. Je plattegrond maak je tijdens de excursie en daarbij mag je gebruik maken van bijv. Google Maps, maar je moet het zelf tekenen. Naast de plattegrond neem je ook een stuk op over de ontstaansgeschiedenis van de Weerribben en Schokland.
Je maakt je plattegrond persoonlijk door er foto's bij te plaatsen die je tijdens de dag hebt gemaakt.
TIP: Gebruik bijvoorbeeld Google Maps. Je zou vooraf een afdruk van Google Maps mee kunnen nemen waarop je goed kunt schetsen. n
Munten verdeling
Hieronder vind je de verdeling van de munten
| Onderdeel |
Aantal |
Punten per onderdeel |
Bonus |
Totaal |
| Theorie |
6 |
8 |
6 |
84 |
| Opdrachten |
8 |
5 |
|
40 |
| Extra opdrachten |
20 |
|
|
20 |
| Totaal |
|
|
|
144 |
Extra filmpjes ter ondersteuning
Verschillende soorten polders
Inklinking
Zeespiegelstijging en de dreiging aan de kust
Nederlandse bescherming tegen de dreiging van het kustwater
Pompen of leren leven met water
Dreiging van het water op het rivierkleilandschap
Dreiging "achterdeur van Nederland" en hoogwater 1995
De drietrapsstrategie
