Leerdoel 31.SE.3 (///)

Leerdoel 31.SE.3 (///)

Leerdoel 31.SE.3 (///)

/// Je kunt benoemen wat fossielen zijn en kan met behulp van fossielen de evolutietheorie onderbouwen.

De meeste dode dieren en planten worden nooit een fossiel. Dat komt omdat de resten van dieren of planten verrotten als ze dood zijn gegaan. Alleen als het dode organisme in een omgeving komt te liggen met zeer weinig zuurstof, dan verrotten ze niet snel en kan een fossiel ontstaan. Een omgeving met weinig zuurstof ontstaat als het dode organisme bijvoorbeeld wordt bedolven onder zand, modder of klei. Meestal worden ook alleen de harde delen (zoals botten van dieren) fossiel. Dit komt omdat de zachte delen toch sneller wegrotten dan harde delen.

 

De meeste dode organisme worden nooit een fossiel,
maar worden opgegeten en verrotten.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wat is een fossiel nu precies. Eigenlijk bestaan er twee verschillende soorten  fossielen. Een fossiel kan een afdruk zijn zoals een soort stempel in een steen. Een  tweede manier waarop fossielen kunnen ontstaan is dat het organisme versteent  onder de grote druk van al het materiaal dat er bovenop ligt. Als het  versteningsprocessen op gang komt dan wordt het oorspronkelijk organisch  materiaal wordt vervangen door minerale componenten. Je zegt dan: 'De resten  van het organisme zijn gefossiliseerd’. Bij een bot krijg je een fossiel dat precies  dezelfde vorm heeft zoals het bot ooit was.Om een fossiel te mogen heten moet het fossiel minstens 10.000 jaar oud zijn. Dat is dus minimaal uit de ijstijd. Sommige hele oude fossielen zijn wel 550 miljoen jaar oud. Dat is 550.000.000 jaar! In die tijd waren er alleen nog maar kleine diertjes. De eerste mensen leefden ongeveer 4 miljoen jaar (4.000.000) geleden. In vergelijking met de oudste fossielen is dit dus nog niet zo lang.


Er zijn al heel veel verschillende soorten fossielen gevonden. Sommige dieren waarvan we fossielen vinden zijn al lang uitgestorven. Bijvoorbeeld de dinosauriërs. Door de vele fossielen die gevonden zijn weten we al veel van hoe de aarde er in het verre verleden uitzag. Let op, niet alle fossielen die gevonden worden zijn van organisme die uitgestorven zijn. Sommige organisme soorten leven ook nu nog op de aarde.

In museum Naturalis in Leiden worden fossielen getoond en onderzocht.

 

Hoe ontstaat een fossiel?

Opdrachten

Opdracht 1:

Bekijk het filmpje 'Wat zijn fossielen'. Beantwoord daarna de volgende vragen.

Opdracht 2:

Met onderstaande link kom je op een pagina waar fossielen staan.
Kijk eerst naar de woorden 'zoeken op locatie'. Kies een plek die jou interessant lijkt. Klik daarna op 'zoeken op locatie'. Als je even wacht dan krijg je een overzicht aan foto's van fossielen die op de gekozen locatie zijn gevonden.
Scroll maar eens door en bekijk wat er zoal gevonden is.

Fossielen bekijken

Opdracht 3:

Op de website van Willem Wever zijn veel vragen beantwoord die gaan over fossielen. Klik als zoekterm het woord 'fossielen' in en kijk maar eens rond wat er allemaal over geschreven staat. Misschien vind je ook nog wel een leuk filmpje. Je hebt hiervoor 15 minuten de tijd. Hou zelf de tijd bij.

http://willemwever.nl

Opdracht 4:

Bekijk de video 'Wat kun je leren van fossielen'.

Opdracht 5:

Je gaat werken aan met de volgende stencils. Vraag deze aan je docent. Op de stencils staat wat je allemaal moet doen.

Extra opdracht:

Fossielen in Naturalis

 

Af en toe hebben paleontologen geluk en vinden ze op een plek zoveel fossielen, dat ze het landschap met zijn dieren als het ware kunnen uittekenen. Tegelen, een plaats in Limburg, is zo'n plek. Onderzoekers van Naturalis hebben in de loop van de tijd zeer veel fossielen verzameld in kleigroeves in de buurt van Tegelen. Het zijn fossielen uit het Vroeg-Pleistoceen, ongeveer 2 miljoen jaar geleden. 

Met de volgende link kom je op de website met verrijkingsstof over het onderwerp fossielen. Volg de stappen die horen bij 'Fossielen uit de klei'. 

Fossielen uit de klei

Video's

Wat zijn fossielen?

Wat kun je leren van een fossiel?

Samenvatting

/// De leerling kan benoemen wat fossielen zijn en kan met behulp van fossielen de evolutietheorie onderbouwen.

Fossiel:      Overblijfsel van organisme dat versteend is geraakt, of afdruk
                 van een organisme in steen. 

Fossielen onstaan als resten van organismen zonder lucht worden afgesloten door een laag zand of klei. Hierdoor verrotten de resten niet en kunnen in 10.000 jaar verstenen. Harde delen van organismen fossiliseren beter dan zachte delen.

Fossielen helpen bij het bewijzen van de evolutietheorie.

 

 

 

  • Het arrangement Leerdoel 31.SE.3 (///) is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Mens en natuur GG
    Laatst gewijzigd
    25-02-2016 08:52:58
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    /// De leerling kan benoemen wat fossielen zijn en kan met behulp van fossielen de evolutietheorie onderbouwen.
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Bronnen

    Bron Type
    Hoe ontstaat een fossiel?
    http://www.fossiel.net/system/images/artikelen/fossielvorming.gif     		Link
    Fossielen bekijken
    http://www.fossiel.net/id_system/fossil_id.php     		Link
    http://willemwever.nl
    http://willemwever.nl     		Link
    Fossielen uit de klei
    http://www.verrijkingsstof.nl/52.html#sub1870     		Link
    Wat zijn fossielen?
    https://youtu.be/YfYxUCm3qKM     		Video
    Wat kun je leren van een fossiel?
    https://youtu.be/7XJFsxkWlFg     		Video

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van