BASIS kunsttheorie Muziek/Dans

1.1 Muzikale kenmerken (hoe beschrijf je muziek?)

Hoe beschrijf je nu hoe muziek klinkt? Dat is best lastig. Je hoort vaak wel of muziek vrolijk of juist verdrietig klinkt, maar hoe komt dat dan? Hoe leg je dit nu uit? In het examen Kunst kan er worden gevraagd om muzikale kenmerken te geven van een muziekstuk. Eigenlijk is dat hetzelfde als dat er gevraagd wordt om iets over de vormgeving te vertellen:

Dus HOE is het kunstwerk/muziekstuk gemaakt.

De volgende termen geven je houvast om muziek te kunnen verwoorden. Muzikale kenmerken zijn dus de bouwstenen van de muziek. Je moet dus NOOIT over de TEKST beginnen, dit heeft niets met de muziek te maken.

1. Melodie (ander woord is toonhoogte)
2. Ritme (ander woord is toonduur)
3. Tempo (hoe snel of langzaam)
4. Dynamiek (toonsterkte, hoe hard of zacht?)
5. Klankkleur (welke instrumenten?)
6. Vorm (structuur van muziekstuk)
7. Samenklank (hoe klinken verschillende tonen tegelijk?)

Hieronder worden alle termen even kort uitgelegd.

De melodie
De melodie van een muziekstuk is datgene wat je vaak als eerste meezingt. Het is een opeenvolging van toonhoogtes, met een duidelijk begin en einde. In popmuziek wordt de melodie vaak gezongen, en in klassieke- en jazzmuziek wordt deze vaak door een instrument gespeeld. Je kan naast welk instrument of welke zangstem de melodie speelt/zingt ook iets vertellen over hoe de melodie is opgebouwd. Zit er veel herhaling in? Of zijn het juist allemaal losse fragmentjes?

Ritme
Ritme is de afwisseling tussen korte en lange noten. Dus zijn er veel snelle noten? of juist hele lang noten, of allebei? Zijn er veel accenten te horen in het ritme zodat het een beetje onrustig klinkt? Of is het juist een hele gelijkmatige beat waar je lekker op zou kunnen dansen?

Tempo
Met tempo wordt de snelheid van de muziek bedoeld, deze tik je vaak mee met je voet. Is de muziek langzaam, of juist heel snel, of er tussen in? In popmuziek spreek je over beats per minute (BPM). Bijvoorbeeld hiphop gebruikt vaak een tempo van tussen de 85 en 120 BPM, terwijl dit bij house eerder 110-140 is.

Dynamiek
We noemen het sterk of zacht spelen van muziek ook wel de dynamiek van de muziek. Dit is een belangrijk onderdeel van muziek maken, want hiermee kunnen we de muziek mooier, spannender en interessanter maken. Muziek kan heel zacht worden gespeeld, maar ook heel hard. Ook kan het beetje bij beetje sterker of zachter worden

Klankkleur
Klankkleur (ook wel timbre of sound) is het specifieke muzikale geluid van een instrument of stem. De klankkleur zorgt er voor dat je bijvoorbeeld het verschil hoort tussen een viool en een piano. Of tussen een lage mannenstem (bas) en een hoge vrouwenstem (sopraan). In een popband worden vaak dezelfde instrumenten gebruikt. De ritmesectie (de basis van de muziek) bestaat meestal uit het drumstel, basgitaar en gitaar. Ook kan er een piano/keyboard worden toegevoegd. In grote bands worden vaak ook blazers (trompet/saxofoon) gebruikt. Natuurlijk kan er naast en zanger/es ook een achtergrondkoortje worden gebruikt. Bij grote klassieke orkesten worden vaak strijkers, hout- en koperblazers en slaginstrumenten gebruikt.
Op de volgende site kan je oefenen hoe de verschillende instrumenten klinken:

http://www.saxsite.nl/JBMUZ_1_MUZINSTRVB.htm
Instrumenten oefenen

Vorm
Vooral in populaire muziek wordt vaak een "vast" vormschema gebruikt (intro-couplet-refrein-couplet-refrein-bridge/solo -refrein-uitro). Muziek uit de modere tijd (1e helft 20e eeuw) heeft vaak een moeilijk te volgen structuur.

Samenklank
Een samenklank zijn meerdere tonen die tegelijk klinken. Bijvoorbeeld een akkoord. Instrumenten zoals een piano, gitaar of keyboard zijn geschikt om akkoorden op te spelen. Een akkoord kan majeur zijn (klinkt vrolijk) of mineur (verdrietig).

Muziek kan eenstemmig zijn, een melodie die alleen of door meerdere mensen wordt gezongen/gespeeld, iedereen zingt hetzelfde. Meerstemmig betekent dat er op meerdere toonhoogtes tegelijk door meedere personen wordt gezongen/gespeeld.

Ook kan een samenklank consonant zijn, dan klinken de tonen mooi en harmonieus bij elkaar. Ook zijn er samenklanken die dissonant zijn, deze samenklank wringt. (Denk aan de muziek uit de modere tijd (1e helft 20e eeuw). We spreken ook wel van een scherpe klank, noten worden samengespeeld waar we dat niet van gewend zijn.

Consonant of dissonant

In onderstaand schema zie je welke woorden je kan gebruiken om muziek te beschrijven

Open bestand Powerpoint Hoe beschrijf je muziek? (Muzikale kenmerken)

Open bestand Werkblad Muzikale kenmerken

Colofon

Het arrangement BASIS kunsttheorie Muziek/Dans is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur: Kunsttheorie ATC Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd: 2019-04-12 10:30:14
Licentie: Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat

het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Eindgebruiker: leerling/student
Moeilijkheidsgraad: gemiddeld

Bronnen

Bron	Type
http://www.saxsite.nl/JBMUZ_1_MUZINSTRVB.htm http://www.saxsite.nl/JBMUZ_1_MUZINSTRVB.htm	Link
Consonant of dissonant https://youtu.be/b1Ph0sa0Gc0	Video
Filmfragment 1 https://youtu.be/TsWZcjKMx04	Video
Filmfragment 2 https://youtu.be/EgvkM-lhKSA	Video
Filmfragment 3 https://youtu.be/J4eFNJ4Tq-c?list=PLNnQrjGbETbCDn_Ji3EAF1vV-hS25RJy0	Video
Fragment 4 https://youtu.be/04SaX1m77Xg	Video
Musical Joseph https://youtu.be/v0HVncPVrlo	Video
https://youtu.be/vsDfkjdgOqA https://youtu.be/vsDfkjdgOqA	Video
Filmfragment 1 https://youtu.be/SZizI7Xl254?list=PLNnQrjGbETbCDn_Ji3EAF1vV-hS25RJy0	Video
Fragment 2 https://youtu.be/5pvpL0L6KPA?list=PLNnQrjGbETbCDn_Ji3EAF1vV-hS25RJy0	Video
Fragment 3 https://youtu.be/MmFBh5Yo5V8?list=PLNnQrjGbETbCDn_Ji3EAF1vV-hS25RJy0	Video
Filmfragment 1 : De fonograaf https://youtu.be/9ktqY4smDkE	Video
Muziekfragment 1: Originele opname fonograaf volksliedje https://youtu.be/l2U1j2VIbzA	Video
Muziekfragment 2: bewerking Barok https://youtu.be/N7E-1MEhm-8	Video
Filmfragment 1 https://youtu.be/hEL6v56gInM	Video
Filmfragment 2 https://youtu.be/5_INMZKKXs8	Video
‘I-Feel-Like-I’m-Fixin’-To-Die Rag https://youtu.be/SfI2GvjpShE	Video
Opnames Bartok https://youtu.be/MhCoDIiWtzw	Video
Samenvatting muziek in de middeleeuwen https://youtu.be/1VIMDF0CHCw?list=PLAPZbMENmZUqnlKCrlhYwrxgovfCUom8H	Video
Cultuur van de Burger in de 17e eeuw https://youtu.be/AwwPndlgOeU	Video
https://youtu.be/-WDd2I58f0o https://youtu.be/-WDd2I58f0o	Video
Filmfragment 1 : De fonograaf https://youtu.be/9ktqY4smDkE	Video
Muziekfragment 1: Originele opname fonograaf volksliedje https://youtu.be/l2U1j2VIbzA	Video
Muziekfragment 2: bewerking Barok https://youtu.be/N7E-1MEhm-8	Video
Filmfragment 1 https://youtu.be/hEL6v56gInM	Video
Filmfragment 2 https://youtu.be/5_INMZKKXs8	Video
https://youtu.be/eoKXjwjNMQY https://youtu.be/eoKXjwjNMQY	Video
https://youtu.be/oCN5Xcf8q3w https://youtu.be/oCN5Xcf8q3w	Video
http://www.saxsite.nl/JBMUZ_1_MUZINSTRVB.htm http://www.saxsite.nl/JBMUZ_1_MUZINSTRVB.htm	Link
Consonant of dissonant https://youtu.be/b1Ph0sa0Gc0	Video
Filmfragment 1 https://youtu.be/TsWZcjKMx04	Video
Filmfragment 2 https://youtu.be/EgvkM-lhKSA	Video
Filmfragment 3 https://youtu.be/J4eFNJ4Tq-c?list=PLNnQrjGbETbCDn_Ji3EAF1vV-hS25RJy0	Video
Fragment 4 https://youtu.be/04SaX1m77Xg	Video
Musical Joseph https://youtu.be/v0HVncPVrlo	Video
https://youtu.be/vsDfkjdgOqA https://youtu.be/vsDfkjdgOqA	Video
Bekijk vanaf 0.00 tot 3.00 - docu over muziek begin 20e eeuw https://youtu.be/mCngUrlJahY?list=PLNnQrjGbETbA6wynyROjFCMVOPvtzeIoi	Video
https://youtu.be/xLLvKpGfyHQ https://youtu.be/xLLvKpGfyHQ	Video
https://youtu.be/s7pV2cX0qxs https://youtu.be/s7pV2cX0qxs	Video
https://youtu.be/C_7ndqgwxcM?list=PL5584E42226629311 https://youtu.be/C_7ndqgwxcM?list=PL5584E42226629311	Video
https://youtu.be/GCsptiarrzw https://youtu.be/GCsptiarrzw	Video
In deze video word je meegenomen in de geschiedenis van de Blues. https://youtu.be/oeKxx-2hmEE?list=PLNnQrjGbETbA6wynyROjFCMVOPvtzeIoi	Video
In deze video wordt alles uitgelegd over de geschiedenis van de Jazz muziek. https://youtu.be/bBx_A5de8bA?list=PLNnQrjGbETbA6wynyROjFCMVOPvtzeIoi	Video
https://youtu.be/yEcVQH_sC3s https://youtu.be/yEcVQH_sC3s	Video
https://youtu.be/xLLvKpGfyHQ https://youtu.be/xLLvKpGfyHQ	Video
Le Sacre du Printemps https://youtu.be/C_7ndqgwxcM?list=PL5584E42226629311	Video
https://youtu.be/GUaqexyv4B4 https://youtu.be/GUaqexyv4B4	Video
Originele opnames van Roemeense volksdansen van Bartok https://youtu.be/MhCoDIiWtzw	Video
Bessie Smith: Back Water Blues https://youtu.be/4gXShOJVwaM	Video
https://youtu.be/ZJC21zzkwoE https://youtu.be/ZJC21zzkwoE	Video
https://youtu.be/XBPHceq_6jQ https://youtu.be/XBPHceq_6jQ	Video
https://youtu.be/oApnzYKZLYg https://youtu.be/oApnzYKZLYg	Video
https://youtu.be/lzQ8GDBA8Is https://youtu.be/lzQ8GDBA8Is	Video
De Nederlandse jeugd begint te verwilderen https://youtu.be/w9dtRCWWX64	Video
https://youtu.be/IJs3Aytbybg https://youtu.be/IJs3Aytbybg	Video
Bestaat rock muziek alleen uit harde gitaren en schreeuwende mannenstemmen, of is er meer? In deze video wordt je het een en ander uitgelegd over de geschiedenis van de rock muziek. https://youtu.be/K4kTdJz1ewI?list=PLAPZbMENmZUpTjslW8ehd-Xrrf6kS8qS4	Video
Je kent vast wel wat reggae liedjes, en van Bob Marley heb je ook vast wel eens gehoord. Maar dat is niet alles wat de reggae te bieden heeft. In deze video wordt je meer uitgelegd over het genre reggae. Waar komt de muziek bijvoorbeeld vandaan en wat maakt de muziek zo anders dan andere stijlen? https://youtu.be/Mb4xwWa6xb8?list=PLAPZbMENmZUpTjslW8ehd-Xrrf6kS8qS4	Video
In deze video word je meegenomen in de geschiedenis van de Hip Hop muziek. Van de eerste Bloc Party's in the Bronx tot de grote successen van Eminem en 50 cent. https://youtu.be/hba77Yo2Es4?list=PLAPZbMENmZUpTjslW8ehd-Xrrf6kS8qS4	Video
In deze video word je meegenomen in de geschiedenis van de Dance muziek. Vanaf de allereerste elektrische klanken van Kraftwerk tot aan de Nederlandse successen van Armin van Buren en Afrojack. https://youtu.be/w13KOYfmdto?list=PLAPZbMENmZUpTjslW8ehd-Xrrf6kS8qS4	Video
Voorbeeld melismatische zang https://youtu.be/rtJZBaQg2ZE	Video
Narrendans https://youtu.be/0KTST9ijhrw?list=PLNnQrjGbETbAICDfTKulxEcrBD5q_aoFt	Video
Samenvatting muziek in de middeleeuwen https://youtu.be/1VIMDF0CHCw?list=PLAPZbMENmZUqnlKCrlhYwrxgovfCUom8H	Video
De Gouden eeuw in vogelvlucht https://youtu.be/AoJ4uCBez0M	Video
Voorbeeld polyfonie https://youtu.be/0yd5EE0hAB8	Video
Voorbeeld homofonie https://youtu.be/7YaGwI7GjlA	Video
https://youtu.be/DiX0srZI0OY https://youtu.be/DiX0srZI0OY	Video
https://youtu.be/kLp_Hh6DKWc https://youtu.be/kLp_Hh6DKWc	Video
https://youtu.be/sUxRa1tBdvY https://youtu.be/sUxRa1tBdvY	Video
https://youtu.be/JS91p-vmSf0 https://youtu.be/JS91p-vmSf0	Video
https://youtu.be/qP6nPLcva-I https://youtu.be/qP6nPLcva-I	Video
Voorbeeld leidmotief: De Dood https://youtu.be/1OmmC8SpIm0	Video
https://youtu.be/TqtehtSB0LI https://youtu.be/TqtehtSB0LI	Video
https://youtu.be/o6-bCuhivmY https://youtu.be/o6-bCuhivmY	Video
Voorbeeld Ballet-blanc https://youtu.be/C4jl-Uf8A84	Video
Samenvatting Romantiek - Muziek https://youtu.be/hCPjizERz8w?list=PLNnQrjGbETbA6wynyROjFCMVOPvtzeIoi	Video
Opnames Bartok https://youtu.be/MhCoDIiWtzw	Video
https://youtu.be/k9CXVOdu2kc https://youtu.be/k9CXVOdu2kc	Video
http://www.saxsite.nl/JBMUZ_1_MUZINSTRVB.htm http://www.saxsite.nl/JBMUZ_1_MUZINSTRVB.htm	Link
Consonant of dissonant https://youtu.be/b1Ph0sa0Gc0	Video
Sensation White - Bekijk dit fragment http://web.avrotros.nl/detiendevantijl/player/POMS_AVRO_773942/	Link
Alexander Borodin - Prince Igor https://youtu.be/Sw1weml0-r0	Video
Prince Igor - Rapsodie https://youtu.be/-blfPCOeLQ0	Video
Samuel Barber - Adagio for strings https://youtu.be/izQsgE0L450	Video
Versie William Orbit https://youtu.be/VIbIHxKh9bk	Video
https://youtu.be/LQTTFUtMSvQ https://youtu.be/LQTTFUtMSvQ	Video
https://youtu.be/93fxMbKlHdw https://youtu.be/93fxMbKlHdw	Video
https://youtu.be/Op7GsUAiRnM https://youtu.be/Op7GsUAiRnM	Video
https://youtu.be/4ujpdCJd0jg https://youtu.be/4ujpdCJd0jg	Video
Filmfragment 1 https://youtu.be/SZizI7Xl254?list=PLNnQrjGbETbCDn_Ji3EAF1vV-hS25RJy0	Video
Fragment 2 https://youtu.be/5pvpL0L6KPA?list=PLNnQrjGbETbCDn_Ji3EAF1vV-hS25RJy0	Video
Fragment 3 https://youtu.be/MmFBh5Yo5V8?list=PLNnQrjGbETbCDn_Ji3EAF1vV-hS25RJy0	Video
Filmfragment 1 https://youtu.be/TsWZcjKMx04	Video
Filmfragment 2 https://youtu.be/EgvkM-lhKSA	Video
Filmfragment 3 https://youtu.be/J4eFNJ4Tq-c?list=PLNnQrjGbETbCDn_Ji3EAF1vV-hS25RJy0	Video
Fragment 4 https://youtu.be/04SaX1m77Xg	Video
Bluesschema https://youtu.be/36X3wecT2z8?list=PLNnQrjGbETbBth4OUTHRaePbBibqy20wU	Video

Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

ATC, Kunsttheorie. (z.d.).

BASIS kunsttheorie Muziek/Dans

https://maken.wikiwijs.nl/56663/BASIS__kunsttheorie__Muziek_Dans

ATC, Kunsttheorie. (z.d.).

BASIS Toetsen VWO Muziek en Dans

https://maken.wikiwijs.nl/87938/BASIS_Toetsen_VWO_Muziek_en_Dans

ATC, Kunsttheorie. (z.d.).

BASIS: Vwo 4 Kunsttheorie: De kunst van het luisteren

https://maken.wikiwijs.nl/96370/BASIS__Vwo_4_Kunsttheorie__De_kunst_van_het_luisteren