De redactieraad van de befaamde Encyclopaedia Brittanica besloot onlangs om geen gedrukte versies meer uit te geven van dit prestigieuze standaardwerk. De laatste editie, de vijftiende, omvat 32 delen, waarvan het laatste deel is uitgegeven in 2010. Hieraan hebben meer dan 4.000 mensen bijgedragen, onder wie veel vooraanstaande wetenschappers. Voor het eerst verschenen in de achttiende eeuw zullen de meer dan honderdduizend artikelen alleen nog maar online zijn te raadplegen. Een papieren versie is niet meer van deze tijd, is de overweging van de samenstellers; een digitale versie biedt zoveel meer mogelijkheden in het gebruik.
Overeenkomstige gedachten lagen ten grondslag aan de ontwikkeling van het informatiesysteem SynBioSys Nederland, een instrument voor het beleid, het beheer en de ontwikkeling van natuur en landschap in ons land, met specifieke uitwerkingen voor het onderwijs. Het voorliggende boekje geeft toelichting op de achtergronden en in het bijzonder de toepassingen van het kennissysteem, geïllustreerd met een groot aantal voorbeelden.
Het boekje is te beschouwen als het tweede deel van een tweeluik over het bijeenbrengen en op een toegankelijke manier beschikbaar maken van gegevens over de plantengroei van ons land. Eerder verscheen Schatten voor de natuur dat de achtergronden, inventaris en toepassingen van de Landelijke Vegetatie Databank (LVD) behandelde, een omvangrijk archief, waarin momenteel ruim 613.000 recente en historische vegetatiebeschrijvingen in geautomatiseerde vorm zijn ondergebracht (Schaminée & Janssen 2006). Deze Landelijke Vegetatie Databank vormt als het ware de ruggengraat van het computersysteem. De verzamelde gegevens weerspiegelen ruim tachtig jaar vegetatiekundig veldonderzoek in ons land.
De opbouw van het boekje volgt het stramien dat is gebruikt voor Schatten voor de natuur. De teksten over de achtergronden en doelstellingen van het systeem, over de verschillende lagen van informatie (soorten, gemeenschappen, landschappen) en het gebruik van SynBioSys in de praktijk en het onderwijs, zijn gelardeerd met vijftien kaders waarin we op een bepaald aspect nader inzoomen. Deze kaders beslaan steeds twee tegenoverliggende pagina’s, zodat de aangeboden informatie als het ware in één oogopslag kan worden geraadpleegd. Zo komen kaders aan bod over het maken van een vegetatieopname, over Flora van Nederland en de Veldgids plantengemeenschappen, en over het begrip fysiotoop als basis voor de indeling in landschappen. Net als in het boekje Schatten voor de natuur is ter illustratie een aantal foto's van de plantengroei in ons land opgenomen.
Aan het boekje is medewerking verleend door een groot aantal mensen, dat participeerde in het KIGO project waarvan het voorliggende werkstuk een 'product' is, of, zoals in modern – Engelstalig – jargon een deliverable. Vanuit de verschillende mbo- en hbo-instellingen geldt dit in het bijzonder voor Maaike de Graaf, Peter Maessen en Marleen Pierik (HAS Hogeschool Den Bosch), Marcel Rekers en Ans Schoorlemmer (Van Hall Larenstein Leeuwarden), Michel Barendse en Maaike de Jong (Inholland Delft), Charles Schils (Prinsentuin College Breda) en Erich Grothe (Helicon opleidingen Velp). KIGO staat voor Kennisverspreiding en Innovatie Groen Onderwijs en is een initiatief van het ministerie van Economische Zaken. Het is een regeling die – zoals de naam aangeeft – is gericht op het verspreiden van weten- schappelijke kennis binnen het groene onderwijs. Een woord van dank geldt ook Derk Jan Stobbelaar, die namens KIGO het initiatief tot publicatie in boekvorm ondersteunde, en Bram ten Cate (Planbureau voor de Leefomgeving), die kaartmateriaal beschikbaar stelde. De prachtige foto’s die de teksten een groen gezicht geven zijn belangeloos beschikbaar gesteld door Ben Goossens (Flora van Nederland).
Joop Schaminée, Giel Bongers, Hedwig van Loon & Nils van Rooijen
Wageningen-Velp, 3 maart 2013
