Inleiding

Aan het begrip landschap worden van oudsher verschillende betekenissen gegeven, hetgeen gemakkelijk tot verwarring kan leiden. In die zin is het begrip verwant aan het begrip natuur, waaraan eveneens een uiteenlopende inhoud kan worden toegekend. Voordat de term landschap door Oppel in 1884 in de geografie werd geïntroduceerd, werd het begrip al sinds de Middeleeuwen gebruikt om er een bepaald gebied, bijvoorbeeld administratief, mee aan te duiden. Voor Oppel was het begrip synoniem aan landschapsbeeld, een opvatting die aansluit bij de nog steeds gehanteerde betekenis van het woord landscape in Engelstalige landen.

Op het vasteland van West-Europa kreeg het begrip landschap een meer functionele betekenis, toen Troll in 1939 de term landschapsecologie (Landschaftsökologie) introduceerde. Hij beschreef het object van deze nieuwe discipline als 'het geheel van complexe wisselwerkingen tussen de levensgemeenschap en zijn milieufactoren, in een bepaalde ruimtelijke eenheid'. Aldus gedefinieerd staat de inhoud dicht bij het die van het begrip ecosysteem.

Vos & Stortelder (1992) leggen de nadruk op de ruimtelijke rangschikking van de levensgemeenschappen, en omdat de vegetatie de meest in het oog springende en de gemakkelijkst te beschrijven component van de levensgemeenschap is, komen zij tot de volgende definitie: 'landschap is een deel van het aardoppervlak met een karakteristieke ordening van plantengemeenschappen'. In deze betekenis passen we het begrip in SynBioSys toe.

De Rijncentaurie of Rijnse centaurie (Centaurea stoebe) is een opvallende soort die recent op een aantal plaatsen in het Rivierengebied is ingeburgerd. De forse, wijd vertakte planten hebben een pluimvormige bloeiwijze. De veerdelige bladen hebben lijnvormige bladslippen. De omwindselbladen doen denken aan die van Grote centaurie (Centaurea scabiosa) en hebben aan de zwartgekleurde top een zwakke stekel. De uit Midden-Europa afkomstige soort is gebonden aan droge, matig voedselrijke, stenige standplaatsen, die snel opwarmen. Foto Ben Goossens, Flora van Nederland.